ENA Tiseba 2009 kei na Janueri 2010, e vakatulewataka e rua na mataveilewai lelevu mai Rusia ni vakavuna na tikoyavavala na nodra vakabauta vakalotu na iVakadinadina i Jiova. E vaka ga sa lesuvi tiko na veika a yaco e liu. Ena veiliutaki ni matanitu makawa e Rusia na Soviet, era beitaki vakailasu e vica na udolu na iVakadinadina nira meca ni matanitu. Era kau vakavesu, bala i valeniveivesu ra qai vakasaurarataki mera lako ina keba ni veivakararawataki. Ni kasura na veiliutaki oya, e qai kilai ni cala na veika era beitaki kina na iVakadinadina i Jiova. E vinaka tale na kedra irogorogo ena veiliutaki ni matanitu vou. * Ia qo era sa baci saga tale eso mera vakaucacataki na iVakadinadina.

Ena itekivu ni 2009, era saga na vakailesilesi mera vakacacana na nodra galala ni sokalou na iVakadinadina i Jiova. Ena Feperueri mada ga, era vaqaqa na dauveibeitaki e 500 vakacaca na kisi me baleti ira na iVakadinadina ena vanua taucoko o Rusia. Na cava na kena inaki? Mera kila na veika e nanumi nira beca kina na lawa na iVakadinadina. Ena vica na vula tarava, era curuma vakaukaua na ovisa na vale kei na Kingdom Hall era soqoni vinaka tiko kina na iVakadinadina. Era kauta tani na ivola kei na ka era taukena. O ira na vakailesilesi era vakatalai ira na loya era gole mai vanuatani era vukei ira tiko na iVakadinadina ra qai vakatabui mera lesu yani i Rusia.

 Ena 5 Okotova, 2009, era tarova na vakailesilesi ni kasitaba na iusausa ivola vakaivolatabu ena iyalayala ni vanua volekati St. Petersburg. Na ivola qo e tabaki mai Jamani qai vakau tiko ena vica vata na ivavakoso e Rusia. E dikeva na iusausa ivola qori e dua na tabana ni kasitaba e vakarautaki sara ga me dikeva na iyaya e kau vakailoa yani e Rusia. Na cava na vuna? A tukuni ena dua na ivola ivakadinadina vakalawa ni “iusausa ivola qori e rawa ni vakavuna na veileti vakalotu.”

E dua na vanua ca sara e tini kina na veivakalolomataki qori. E vakarota na Supreme Courts of the Russian Federation and the Altay Republic (ena dua na yasa i Rusia) ni vakavuna na tiko yavavala na mekesini o wilika tiko qo kei na so tale na nodra ivola na iVakadinadina. Era kerea na iVakadinadina i Jiova me rogoci tale na nodra kisi ra qai kauai e veiyasa i vuravura ena veika e yaco tiko—ia e tawayaga kece na sasaga qori! E dei tiko ga na lewa ni mataveilewai qai vakatabuya na kena kau yani e Rusia na ivola vakaivolatabu kei na kena veisoliyaki.

Era raica vakacava na iVakadinadina na sasaga me vakacacani na kedra irogorogo qai tarovi na nodra cakacaka? Ena tara vakacava na nodra galala ni sokalou na lewe i Rusia taucoko na vakatulewa ni mataveilewai?

Ena Vakaraubuka 26 Feperueri, 2010, e rauta ni 160,000 na iVakadinadina i Jiova e Rusia taucoko era veisoliyaka e 12 na milioni na ilavelave ni dua na tikidua e ganita sara ga na veika e yaco tiko, e kena ulutaga Could It Happen Again? A Question for the Citizens of Russia (E Rawa ni Yaco Tale? Mera Sauma na Lewe i Rusia). Me kena ivakaraitaki ena siti o Usol’ye-Sibirskoye mai Siberia, era sota e vica na drau na iVakadinadina ena dua na tolonisala ena veimama ni lima ena mataka. Era maliwai ira qori eso era kau vakavesu i Siberia ena 1951 ena vuku ni nodra vakabauta. Era vosota na batabata e -40 na dikiri na celsius mera veisoliyaka kina e 20,000 na tikidua.

Era tuvanaka na iVakadinadina i Jiova me vakayacori e dua na veitarotarogi kei ira na dauvolaitukutuku e Moscow na koroturaga kei Rusia, me vakarogoi kina na tolu na siga lavotaki ni soli tikidua. E dua vei ira na sureti me vosa o Lev Levinson, e dua e kenadau ena dodonu ni lewenivanua (Human Rights Institute). A vakamacalataka vakalekaleka na cala ni nodra vakasaurarataki kei na nodra vakacacani na iVakadinadina i Jiova ena veiliutaki nei Itala kei na matanitu makawa na Soviet, e vakaraitaka tale ga ni cala na ka era beitaki kina. E tomana: “A vakarota na Peresitedi o Yeltsin me vakalesui na bula galala vei ira na matalotu kece era vakararawataki ena veiliutaki makawa na Soviet. Na ka kece era vakayalia me soli lesu  vei ira. A sega ni dua na ka era taukena na iVakadinadina i Jiova ena veiliutaki makawa na Soviet, e vakalesui ga vei ira na kedra irogorogo vinaka.”

Sa baci vakacacani tale na kedra irogorogo vinaka. “Na matanitu vata ga e vakaraitaka ni cala na ka e cakava,” e kaya o Mr. Levinson, “sa baci veivakacacani qai sega na kena yavu vinaka.”

A rawati na inaki ni soli tikidua? E kaya o Mr. Levinson: “Niu lako tiko ina veitarotarogi kei ira na dauvolaitukutuku, au raica nira wilika tiko na lewenivanua era wawa sitimanivanua na tikidua era veisoliyaka tiko nikua na iVakadinadina i Jiova ena vanua taucoko o Rusia. . . . Era dabe, ra wiliwili ra qai vakasamataka na ka era wilika.” * Raica mada eso na kena ivakaraitaki qo.

A taura na tikidua e dua na kenamarama e vakaitikotiko ena dua na vanua e Rusia e levu kina na Musilimi, qai taroga se cava e lewena. Ni tukuni vua ni vakamacalataka tiko na dodonu ni lewenivanua kei na bula galala e Rusia, e kaya: “Sa qai bau kauaitaki tu na ka qo! Sa lesuva tiko o Rusia na veika a yaco ena veiliutaki makawa ni Soviet. Vinaka vakalevu. Sa dua na cakacaka vinaka ni cakava tiko!”

E dua na marama mai Chelyabinsk a soli tale ga vua na tikidua, e kaya: “Au sa taura oti na tikidua, au sa wilika tale ga. Au tokoni kemuni. Au sega ni raica tale e dua na matalotu me tuvanaka vakamatau na nodra valataka na lewena na ka era vakabauta. Au taleitaka na nomuni isulusulu kei na nomuni dauveinanumi. E vakaraitaka sara ga ni oni dei ena ka oni vakabauta. E kena irairai vei au ni tiko kei kemuni na Kalou.”

A tarogi e dua na turaga a taura na tikidua mai St. Petersburg,  ke taleitaka na veika e wilika ena tikidua. E kaya “Io.” “E se na votoqu niu wiliwili tiko, au tagi tale ga. A vakararawataki tale ga o buqu [ena veiliutaki makawa ni Soviet] qai talanoataki ira era vesu vata. E levu vei ira qori era basulawa, e levu tale ga e sega na nodra cala era vesu ena vuku ni nodra vakabauta. Au nanuma ni vinaka me kilai na veika a caka qo, e donu kina na veika oni cakava tiko.”

Era marautaka voli mai ena ruasagavulu na yabaki sa sivi na iVakadinadina i Jiova e Rusia na galala ni sokalou. Ia era kila vinaka ni rawarawa ga na kena kau tani na galala oya. Na nodra vakaucacataki tiko ena gauna qo e dusia beka ni sa lesuva tale o Rusia na ivakarau ni veivakalolomataki e liu? Qori ena tukuna ga o gauna.

Se mani cava e yaco, era vakadeitaka na iVakadinadina i Jiova nira na vunautaka tiko ga na itukutuku vinaka ni bula vakacegu kei na inuinui ena iVolatabu. Na tikidua e vakamacalataka vinaka na nodra nakinaki: “Ena guce na veivakararawataki. Keimami na maqosataka tiko ga qai tukuna ena veidokai na veika me baleta na Kalou o Jiova kei na nona Vosa na iVolatabu. (1 Pita 3:15) Keimami a sega ni soro ena ka vakadomobula era cakava na ilawalawa nei Itala mai Jamani, keimami a sega ni soro ena gauna dredre keimami vakararawataki kina ena noda vanua, keimami na sega tale ga ni soro ena gauna qo.—Cakacaka 4:18-20.”