O Bau Kila?

Na cava na icabocabonisoro ni “Kalou e Tawakilai” a raica mai Aceni na yapositolo o Paula?​—Cakacaka 17:23.

▪ E vica na dauvolavola mai Kirisi makawa era vakamacalataka na icabocabonisoro va qori. Kena ivakaraitaki, na daunitukutuku makawa o Pausanias e dau dikeva tale ga na vuravura kei na veika e tu kina ena ikarua ni senitiuri S.K., a tukuna ni a tiko mai Olympia e dua na nodra “icabocabonisoro na kalou e Tawakilai.” A tukuna me baleti Aceni na vuku o Philostratus e daunivosa tale ga, ni “tu kina na icabocabonisoro mera rokovi kina na kalou tawakilai.”

Na dauvolavola ena ikatolu ni senitiuri S.K. o Diogenes Laertius a talanoataka se a tekivu vakacava “na icabocabonisoro era sega ni vakayacani.” Na italanoa ya mai na ika6 se ika7 ni senitiuri B.S.K. e baleta e dua na turaga o Epimenides, a vakasavasavataki Aceni ena matedewa a yaco kina. A vola o Diogenes: “A [Epimenides] kauti ira na sipi . . . ina Areopakasi; a sereki ira e kea mera lako ina vanua ga era via lako kina, qai vakasalataki ira era na muria na sipi mera makataka na vanua era davo kina na sipi kece ra qai vakacaboisoro e kea vua na kalou ni vanua oya. Qori e tukuni ni a vakavuna na oti ni matedewa. E se laurai tiko ga nikua ena so na yasayasa e Attica na icabocabonisoro era sega tu ni vakayacani.”

E tukuni ena ivolavosa na Anchor Bible Dictionary ni a rairai tara tale ga na nodra icabocabonisoro na kalou tawakilai “ni leqataki ke sega ni qaravi e dua na kalou tagane se yalewa e tawakilai, ena cudru qai sega ni veivakalougatataki.”

Na cava era cati ira kina na dau kumuni ivakacavacava na Jiu ena imatai ni senitiuri?

▪ Era sega ni dau taleitaki na daukumuni ivakacavacava. Era okati mera tamata torosobu duadua qai daulawaki e Isireli ena imatai ni senitiuri.

E tarabi vei ira na lewenivanua na ivakacavacava era dau lavaka na iliuliu mai Roma. Era dau kumuna na ivakalesilesi ni matanitu o Roma na ivakacavacava ni qele kei na ivakacavacava ni veidigidigi. O koya ga e levu duadua na ilavo e solia vei ira na kai Roma e dau vakacakacakataki me kumuna na ilavo ni iyaya e dau vakau mai, na iyaya e vakau, kei na iyaya tale eso e dau takosova na nodra vanua. Na nodra cakava qori era volia kina na daunibisinisi na dodonu mera kumuna na ivakacavacava ena dua na vanua. Nira via cakacaka vei ira na kai Roma o ira va qori, era cati kina vei ira na nodra itokani Jiu ra qai okati ira mera “liumuri ra qai vukitani, era cati nira veimaliwai wasoma kei ira na tawavakabauta,” e kaya na M’Clintock and Strong’s Cyclopædia.

Era kilai na dau kumuni ivakacavacava mera sega ni daudina, era vakavutuniyautaki ena nodra ilavo na nodra itokani Jiu. Eso era lavaka vakasivia na ivakacavacava ni dua na iyaya ra qai butakoca na kena tubu, eso tale era veibeitaki vakailasu mera rawa ilavo kina vei ira na dravudravua. (Luke 3:13; 19:8) Qori na vuna era okati kina na dau kumuni ivakacavacava mera tautauvata ga kei ira na ivalavala ca. E kaya na Jewish Encyclopedia, ni “sega ni rawa mera turaganilewa se ivakadinadina mada ga.”​—Maciu 9:10, 

[iYaloyalo ena tabana e 18]

iCabocabonisoro vua e dua na kalou e tawakilai ena irusarusa kei Perikamo, Taki

[iYaloyalo ena tabana e 18]

Na ivakatakarakara ceuti mai Roma ni dau kumuni ivakacavacava ena ika2 se ika3 ni senitiuri S.K.

[Credit Line]

Erich Lessing/​Art Resource, NY