E meca rerevaki o mate. Se mani vakacava na noda via vorata, e dreve na noda sasaga. De dua eda na sega ni vakabauta na nona takali e dua na wekada lomani. Nida se cauravou eda nanuma ni se yawa kalia o mate​​—⁠ia e ka vakayalowai ke da nanuma qori.

Era vakabauta na Fero e Ijipita makawa nira na bula tu ga. Era vakaogai ira ena nodra bula taucoko ena kena tara na piramiti, na vanua e nanumi nira na bula tu ga kina ra qai vakasaurarataka e vica vata na udolu na bobula mera cakava qori. E rogo dina o Ijipita ena piramiti era tara, ia e dreve na inaki ni kena tara.

Era dau vaqara na empara ni Jaina na wai ni bula tawamudu (yacana vei ira noda qase na ‘tuka’). E dua gona o empara Qin Shi Huang, a vakarota vei ira nona liganiwai mera vaqara mena wai ni tuka ra qai vagunuvi koya ena wai e rairai waki tu kina na makuri (mercury), na ka gaga, mani mate kina.

Ena ika16 ni senitiuri S.K., a sokota na wasa na Caribbean na dau sikovanua ni Sipeni o Juan Ponce de León me vaqara na waivure ena gonegone tu ga kina e dua. Ena nona ilakolako qori e raica kina na vanua o Florida mai Merika, ia a mate ni oti tale e vica na yabaki ni a vala kei na dua na itaukei kei Merika. Me yacova mai qo se sega ni bau kune na waivure qori.

Era saga na Fero, empara kei ira na dau sikovanua mera cakava eso na ka mera bula tu ga kina. De dua eda na sega ni tokona na ka era cakava, ia eda na duavata kei na nodra inaki, oya meda bula tu ga. Qori na ka eda vinakata kece.

Na cava eda via bula tu ga kina? E vakamacalataka na iVolatabu me baleta na Dauveibuli, na Kalou o Jiova: * “Sa cakava na ka kece me rairai vinaka e na kena gauna: ia sa vakatikora ki lomadra  na gauna ena sega ni mudu.” (Dauvunau 3:​11) Eda sega ni vinakata me walusagavulu ga na yabaki na dede ni noda marautaka na veika totoka e tu e vuravura, eda vinakata me tawamudu. (Same 90:10) Qori na ka eda diva kece tu.

Na cava e biuta kina e lomada na Kalou na “gauna ena sega ni mudu”? E cakava qori meda vakanuinuikara wale tu ga kina? Sega. E yalataka ni na oti na mate. E cavuti vakavica ena iVolatabu na kena sa na vakarusai vakadua na mate, kei na yalayala ni Kalou me baleta na bula tawamudu.​—Raica na kato,  “Oti na Mate.”

E tukuna vakamatata o Jisu Karisito: “Ena rawata na bula tawamudu o koya e vulica tiko ga na veika e baleti kemuni na Kalou dina duadua ga, kei Jisu Karisito oni tala mai.” (Joni 17:⁠3) E sega ni matewale na noda vinakata meda bula tu ga. E vakadeitaka sara ga o Jisu ni na vakaotia vakadua na mate na Kalou.