E DUA na mataqali manumanu e bula e wai e kilai me cuttlefish, e dau veiveisautaka na rokana. Rawa sara mada ga ni veisautaka na rokana me tautauvata kei na roka ni ka era yavoliti koya tu, voleka me sega tale ni laurai. E tukuni ena dua na itukutuku nira “kilai” na manumanu qo “nira rawa tale ga ni veiveisautaka totolo na kedra ibulibuli, mai na dua na ibulibuli ina dua tale.” Era cakava mada vakacava qori?

Vakasamataka mada: E rawa ni veisautaka na rokana ena nona vakayagataka ga e dua na mataqali sela e toka ena ruku ni kuli ni yagona. Era tiko ena sela qori na ka e vaka na irairai ni somuna era tawani tu kina na veimataqali roka, qai wavokiti ira na masela lalai. Ni via veisautaka na rokana me roka vata kei na dua na vanua e toka kina, na nona mona ena vakadewa itukutuku ina nona masela me tadre. Oti sa na qai vuce mai na ka e vaka toka qori na somuna me seraka mai na veimataqali roka. Sega ni bera sa na veisau na rokana kei na kena ibulibuli. Kena irairai ni dau cakava qo me vuni kina, soli vukivuki me domoni, se me sala ga ni nona veivosaki.

Era bulia gona na idinia ena koronivuli ni vuli torocake mai Igiladi na University of Bristol e dua na ivakatakarakara ni kuli ni manumanu lailai qo. Era bulia eso na ivakatakarakara ni masela qai sema ina rapa mokimokiti lalai e roka loaloa. Ni tara na livaliva na ivakatakarakara qori, e tadre qai vuce na rapa, veisau kina na rokana me kata buto.

E kaya na idinia o Jonathan Rossiter ni sa bau “vakasakiti dina na malumu” ni masela ni manumanu lailai qo. Ni vakadikevi, ena rawa sara ga ni buli kina na isulu e totolo ga ni veisau na rokana. E kaya o Rossiter ni rawa ni daramaki na isulu va qori ni dua e vinakata me veisau na roka ni nona isulu me tautauvata kei na vanua e tiko kina, se me soli ivukivuki ga.

Cava o nanuma? E bula vakaidewadewa se buli nona rawa ni veisautaka na rokana na manumanu ni wai qo na cuttlefish?