E vaka mo se qai roqoti luvemu toka ga enanoa. Ia qo sa itabagone sara, sa voleka ni uabula, ena vakila tale ga na veiveisau e yagona.

O rawa ni vukei luvemu vakacava me kua ni veilecayaki se taqayataka ena so na gauna na veiveisau e yagona?

Tiko na kena gauna. E rawa ni vakila e dua na itabagone na veiveisau ni yagona ni se qai yabaki walu se tinikalima, se mani sivia tale toka. E kaya na ivola Letting Go With Love and Confidence: “E duidui na veiveisau ena vakila e dua e yagona.”

Dau vakavuna na sega ni nuidei. E levu na ka era dau kauaitaka na itabagone nira veimaliwai. E kaya e dua na itabagone o Jale: * “Au dau kauaitaka vakasivia na kequ irairai kei na noqu ivukivuki. Niu maliwai ira tale eso, au dau vakasamataka ke ra taleitaki au.” Eso era dau beci ira tale vakalevu ke tutubu na matadra. E nanuma lesu o Kelera e yabaki 17: “E vaka me vakaleqai na irairai ni mataqu. Au vakasamataka sara na noqu a tagi kei na noqu tukuna niu rairai ca.”

Dau dredre vei ira e veiveisau totolo na yagodra. Era dau vakadinadinataka vakalevu qori na yalewa era dau vakalialiai ni tubu totolo na sucudra. E kaya na ivola A Parent’s Guide to the Teen Years: “E lomaleqataki tale ga nira na taleitaki vei ira na cauravou era sa kila toka e levu na ka me baleta na veiyacovi.”

Sega ni vakaibalebaletaka na yalomatua. E kaya na Vosa Vakaibalebale 22:15: “Na ka lialia e vauci e lomana na gone.” Na veiveisau e vakila e dua e yagona e sega ni kena ibalebale ni na veisau nona ivakarau ni rai. E rawa ni uabula na irairai ni dua na itabagone, ia “e sega ni dusia ni rawa ni vakatulewa vakayalomatua, vakaitovo vinaka, lewai koya vakamatau, se [laurai] vua eso tale na ivakatakilakila ni yalomatua,” e kaya na ivola You and Your Adolescent.

Veivosakitaka rawa kei luvemu. Vakamacalataka vei luvemu na ka me namaka, vakabibi na ka e vauca na matenivula (vei ira na yalewa) kei na kena bura na wainitagane (vei ira na tagane). E vagauna na veiveisau e vakila e dua e yagona, e rawa ni tawanamaki, vakavu veilecayaki, e rawa mada ga ni domobula. Me donu nomu rai ni o veivosakitaka qori—oya ni veiveisau va qori ena lai yaga ni sa uabula e dua.—iVakavuvuli vakaivolatabu: Same 139:14.

Vakamacalataka sara vakadodonu. E nanuma lesu e dua na cauravou o Joni: “Erau wereubiubi na noqu itubutubu ni rau vakamacalataka na veiveisau e yagoqu. Ke rau a tukuna ga mai vakadodonu.” E duavata tale ga kina o Alena e yabaki 17, e kaya: “E vukei au o tinaqu meu kila na veiveisau e yaco e yagoqu, ia au diva ga ke a vakacegui au tale ga ena gauna au rarawataka kina na veiveisau qo.” Na cava eda vulica? Ena rairai mawi na veivosakitaki ni veiveisau e vakila e dua na luvemu e yagona, ia veivosakitaka ga na ka kece e vauci kina.—iVakavuvuli vakaivolatabu: Cakacaka 20:20.

Taro mo uqeti ira mera vakamacala. Me rawa ni talaucaka vinaka o luvemu na lomana, tukuna vei ira na ka era sotava eso nira vakila na veiveisau ni yagodra. Kena ivakaraitaki o rawa ni tarogi luvemu yalewa, “Vakacava e sa bau tukuna e dua na lewe ni nomu kalasi ni sa lako mai nona matenivula?” “Vakacava era dau vakalialiai na yalewa e veisau totolo ni yagodra?” O rawa ni tarogi luvemu tagane, “Era dau vakalialiai na gone e sega ni laurai totolo na veiveisau e yagodra?” Nira vakamacalataka na itabagone na veiveisau e yaco vei ira eso, era na rawa kina ni talaucaka vakarawarawa na lomadra kei na ka era sotava. Nira cakava qori, muria sara na ivakasala vakaivolatabu: “Me totolo ni vakarorogo na tamata yadua, me berabera ni vosa.”—Jemesa 1:19.

Vukei ira na itabagone mera “vuku,” mera “raiyawa” tale ga. (Vosa Vakaibalebale 3:21) Na veiveisau era vakila na itabagone e sega ni vauci ga kina na yagodra se na veisau ni ivakarau ni lomadra. Qori tale ga na gauna era vulica kina mera vakayagataka nodra vakasama, ni na rawa ni yaga qo mera vakatulewa vinaka kina nira sa uabula. Vakayagataka vinaka na gauna qo mo vakavulici luvemu kina ena so na itovo vinaka.—iVakavuvuli vakaivolatabu: Iperiu 5:14.

Kua ni soro. Levu na itabagone era na rairai sega ni via veivosakitaka kei na nodra itubutubu na veiveisau e yagodra, ia kua ni nanuma nira vinakata dina qori. E kaya na ivola You and Your Adolescent: “Ena rairai sega ni via kauai e dua na itabagone, ena vucesa, vakasisila se sega ni via vakarorogo, ia e rawa ni nanuma vinaka tu na veika kece e veivosakitaki.”