Laurai ena veika bula ni dua e bulia. Na veika bula kece e tiko na kena sela. Levu na itavi vereverea era qarava me rawa ni dei kina na veika bula ra qai vakawa. E vakadinadinataki qori ena veika bula lalai mada ga. Kena ivakaraitaki, na isi e vakayagataka na dauvavi madrai. Qo e dua na ka bula lailai toka ga. Na kena sela e somidi sara mai na sela ni yagoda, ia sa bau vereverea dina na ka e cakava rawa. Na uto ni sela ni isi yadua e tiko kina na DNA e tuvanaka na ka me cakava. Na sela yadua qori e rawa ni veisautaka eso tale na wainimate me kena kakana me rawa ni bula tiko kina. Ke mani oti na kena kakana, ena cakava e dua na veisau me vakaberaberataka na nona cakacaka. Qori e rawa ni maroroi dede tu kina na isi, ia ena qai cakacaka tale na kena sela ni sa vakayagataki ena vavi madrai.

Vica vata na yabaki nodra vulica tiko na saenitisi na sela ni isi me rawa nira kila vinaka na sela ni yagoda. Ia e levu tale na ka era sega tu ni kila. E kaya o Ross King, e dua na parofesa ena Chalmers University of Technology mai Suwiteni: “Era sega ni levu na saenitisi mera vakadidike vinaka sara ena ka e cakava rawa na sela ni isi.”

 Cava o nanuma? E buli na sela somidi ni isi kei na vereverea ni ka e cakava rawa, se basika mai vakacalaka?

E sega ni rawa ni basika vakacalaka na ka bula kece. Na ka bula kece e tiko na kena DNA, qori na sela e dau maroroi tukutuku. E buli na DNA ena veika somidi e vakatokai na nucleotide. E tu ena noda sela yadua e 3.2 na bilioni na nucleotide. Na veika somidi qori era tuvani vakamatau, ra qai muria e dua na idusidusi me rawa nira cakava na sela na enzyme kei na protein.

E laurai ena vakadidike ni dredre sara me basika tu ga mai vakacalaka na kena tuvani vakamatau na nucleotide. E sega ni rawa gona ni basika tu ga mai vakacalaka.

Ke laurai vinaka era sega ni vakadinadinataka rawa na saenitisi ni rawa ni basika tu mai vakacalaka na ka bula mai na ka mate.

E duatani duadua na bula ni tamata. E tiko vei keda na kila kei na vuku meda marautaka kina na bula. E sega ni rawa nira cakava qori na veika bula tale eso. Eda rawa ni maqosataka na noda cakacaka, tauyavutaka e dua na itikotiko, eda vakaraitaka tale ga na noda nanuma. Eda taleitaka meda boica na ka, tara, rogoca se tovolea. Eda dau tuvanaka na ka meda cakava ena veigauna se bera mai, eda via kila tale ga na inaki ni bula.

Cava o nanuma? Eda basika ga mai vakacalaka me rawa nida bula qai vakawa, se, qori nona iloloma talei na Dauveibuli?