E dau kaburaki vakalevu ena tabana ni itukutuku na uneune . . . cagilaba . . . vakacaca ni batikadi . . . kei na veivana e koronivuli. E duidui noda wilika tu ga na itukutuku ni leqa tubukoso kei na noda sotava sara ga e dua na ituvaki va qori. Cava o rawa ni cakava ni bera ni yaco na leqa tubukoso, gauna e yaco tiko kina, se ni oti na leqa tubukoso?

EDA na sega ni levea rawa na leqa tubukoso. Ia o na taqomaki ke o vakavakarau vinaka. Cava soti mo vakarautaka?

• Vakarautaka nomu vakasama. Namaka tiko ni na yaco na leqa tubukoso. Dou veitokoni vakavuvale mo dou rawa ni taqomaki. E sega na betena na vakavakarau ni sa oti na leqa tubukoso.

• Vakasamataka na leqa tubukoso e dau yaco ena nomu yasayasa, kei na vanua ni vakaruru dou rawa ni gole kina. Dikeva vinaka na ituvaki ni nomu vale kei na vanua e tara toka kina. Qarauna na ka e rawa ni vakavuna na kama. Kena ivakaraitaki, na ikuvuininamu, tavako, kadrala, masese, karasini, se benisini. Me tiko tale ga e dua e valenikuro ena gauna ni vakasaqa.

• Vakarautaka na veika ena vinakati ena leqa tubukoso. E rawa ni boko na livaliva, maca na wai, sega ni cakacaka na talevoni, sega tale ga ni veitosoyaki na lori, motoka, se basi. Ke o vakamotoka, raica me tawa vinaka tu na taqe ni waiwai. Vakarautaka na kakana, wai, kei na so tale na iyaya ena vinakati ena gauna ni leqa tubukoso.—Raica na kato “ iYaya ena Vinakati ena Leqa Tubukoso.”

• Kerea nodra naba ni talevoni na nomu itokani era toka volekati iko kei ira era tiko vakayawa.

• Vakasamataka rawa na vanua mo dou dro kina. Vakaraica rawa tu na vanua ena rawarawa kina nomu dro mai vale ni yaco na leqa tubukoso. Me ratou kila tale ga na gone na ka me ratou cakava ke ratou tiko mai koronivuli ni yaco qori. Vakasamataka rawa tu na vanua mo dou sota kina vakavuvale me vaka e koronivuli se dua tale na vanua veiganiti e toka voleka ga, se dua tale na yasayasa. Era dau vakatututaka na vakailesilesi mo dou vakatovotovotaka na ka dou na cakava. Kena ivakaraitaki, dou taubale vakavuvale ina vanua dou na sota kina ni yaco na leqa tubukoso.

• Nanuma mo vukei ira tale eso, me vakataki ira na itabaqase kei na malumalumu.

E kaya o Joshua, sa cavuti oti mai: “Levu era vakaberabera ena gauna e yaco kina na kama, vaka era sega ni taqaya. Eso era se qai via bokoca nodra kompiuta se lai taki wai. E kaya e dua na tagane me keimami wawa.” Era lomalomarua na nona itokani vakacakacaka, ia e kailavaka o Joshua:  “Tuba kece na tamata, wale ga qo!” Sega ni bera era sa muri koya na nona itokani vakacakacaka. E kailavaka tiko ga vei ira o Joshua: “Ke dua e lutu, tauri koya qai toso tiko ga. Kua ni rere!”

• Kama. E vinaka cake mo qasi ni yaco na kama. Vaqara na katuba e voleka duadua vei iko. Qarauna na kubou ni na vakadredretaka nomu rai, rawa tale ga ni o mate ke o ceguva. Kua ni kauaitaka nomu iyaya. Na ka o cakava ena loma ni vica wale ga na sekodi e rawa ni vakatau kina nomu bula kei na mate.

• Uneune. Gole ina dua na ruku ni teveli se desi. Kua ni toso volekata na lalaga e rawarawa na kena kasura. Nanuma tiko ni rawa ni yaco eso tale na uneune lalai ni oti e dua na uneune levu. Ni o sa curu rawa i tuba, kua ni volekata tale tiko na vale. Era na rairai sega ni yaco yani ena kena gauna na dauveivukei, saga gona mo vukei ira eso tale ke rawa.

• Ualoka. Ni o raica eso na veiveisau e waitui o siqema kina ni rawa ni cabe na ualoka, gole sara vakatotolo ina dua na ulunivanua. Dro sara vakayawa ni bera nira veitaravi mai na ua lelevu.

• Covulaca se cagilaba. Gole vakatotolo ina vanua ni vakaruru.

• Waluvu. Kua ni tiko ena vanua e luvu, kua tale ga ni taubale se draiva ena gauna ni waluvu. E rerevaki ena gauna va qori na wai ca kei na ka e rawa ni veivakamavoataki, me vaka na benu, qara e tu e gaunisala, kei na wa ni livaliva.

• O bau kila? E rawa ni kuitaki na motoka ke 0.6 mada ga na mita na cere ni wai. E levu era dau mate nira saga mera draiva ena gauna ni waluvu.

• Ke ra veivakaroti na vakailesilesi mo toki, biubiu sara vakatotolo! Mera kila tale ga nomu itokani na vanua o tiko kina, de ra mate na vaqaqara qai vakaleqai tale nodra bula.

• O bau kila? E vinaka cake na vakauitukutuku ena talevoni mai na qiri.

• Ke ra veivakaroti na vakailesilesi mo tiko vakadua i vale se mo gole ina dua na vanua ni vakaruru, muria nodra ivakaro. Kua ni lako i tuba ni levu na ka e rawa ni veivakamavoataki se veivakaleqai. Sogota na katuba kei na katubaleka qai tiko ga e lomanivale. Sarava na nius ena tivi se vakarorogo ena retio, tiko ga e lomanivale vakavo ke ra sa vakadonuya na vakailesilesi mo veilakoyaki.

Qo eso na vakatutu mo taqomaki iko kina mai na tauvimate kei na so tale na ka e rawa ni veivakaleqai:

• Ena rairai vinaka mo biubiu mai na vanua ni vakaruru, lai tiko kei ira na nomu itokani.

• Me savasava na nomu itikotiko.

• E se rawa ga ni yaco na leqa ni o sasamaki tiko ni oti na leqa tubukoso. Dara gona na qaniliga, ivava, kei na isala kaukaua (hard hat), qai ubia na ucumu kei na gusumu. Qarauna na wa ni livaliva kei na kau, se so tale na ka e dau vo tu ni oti na kama.

• Tomana tale nomu itavi ni veisiga. Me ratou raica na gone ni o lomavakacegu qai nuidei. Dou cakava vata na nodratou ka ni vuli, dou qito se sokalou vata vakavuvale. Kua ni vakasamataka vakalevu na ka vakaloloma e yaco. Ke o rarawa se o cudru, me kua ni lai kedratou kina na isamunidawa na nomu vuvale. Kerea nodra veivuke eso tale, tu vakarau tale ga mo veivuke.

• Rawa ni levu na vakacaca ni oti na leqa tubukoso. Ena sega ni sosomitaka na matanitu se tabana ni veivueti na veika e vakacacani, ena veivuke ga ena taqomaki ni bula ni tamata. Ena vinakati na wai savasava, kakana, isulu kei na vale mo dou bula rawa toka kina.—1 Timoci 6:7, 8.

• Kua ni kubuta lo na veika o vakila. Ni oti na leqa tubukoso, o na rairai nuiqawaqawa, yalolailai, veiveisau na ivakarau ni yalomu, dredre mo vakasama, cakacaka se moce. Nanuma tiko nira tu na nomu itokani era kauaitaki iko, o rawa ni talaucaka vei ira na ka o vakila.

A dro bula o Joshua ena kama a yaco ena nona vale ni cakacaka, ia era mate e levu na nona itokani. Era vukei Joshua na nona lewenilotu kei ira na vuniwai ni vakasama. E kaya o Joshua: “E tukuni vei au ni na taura na gauna me seavu noqu rarawa. Oti e ono na vula sa qai tekivu yali mai vakamalua ena noqu vakasama na veika vakadomobula a yaco. Ia e taura toka na gauna me qai seavu eso tale na ka au vakila.”

E rawa ni vakavurea na rai cala na leqa tubukoso. Eso era lai beitaka sara na Kalou ni vakavuna na leqa tubukoso. Levu me vakataki Joshua era veivutuni nira sega ni cakava rawa e dua na ka ena leqa tubukoso era donuya. E kaya o Joshua: “Keu rawa mada ga ni vukei ira e levu tale. Ia au lomavakacegu niu vakabauta ni na vakatauca nona lewa e vuravura na Kalou qai vakaotia na veika tawadodonu. Au vakavinavinaka niu se bula tiko, au dau saga tale ga meu kua ni cakava e dua na ka ena vakaleqa noqu bula.”​—Vakatakila 21:4, 5. *