Etɛ a ka na wà ɖò ninɔmɛ elɔ lɛ mɛ?

1.   Mɛ̌si towe gbɛ́ nǔ nú we ɖò klási ɖó a wà nǔɖe nyi dò wutu.

    Enyi a na bo tlɛ lin ɖɔ mɛ̌si towe w’adǎn dó jǐ we zɛ xwé wu ɔ, a ka ɖó na byɔ ɛ hwɛsɔ́kɛ à?

2.   Xɔ́ntɔn towe ɖé mɔ ɖɔ a ɖɔ slamɛ emi wu.

    Enyi a na bo tlɛ lin ɖɔ nǔ e a ɖɔ é sɔgbe ɔ, a ka ɖó na byɔ hwɛsɔ́kɛ xɔ́ntɔn towe à?

3.   A sin xomɛ dó tɔ́ towe, bo kán gbè n’i.

    Enyi a na bo tlɛ lin ɖɔ tɔ́ towe wɛ dó xomɛsin nú we ɔ, a ka ɖó na byɔ ɛ hwɛsɔ́kɛ à?

 Xósin nǔkanbyɔ atɔn enɛ lɛ bǐ tɔn wɛ nyí ɛɛn. Amɔ̌, enyi a na bo tlɛ lin ɖɔ emi kún kú hwɛ ó ɔ, etɛwu a ka ɖó na ɖɔ “ma sin xomɛ ó”?

•  Etɛwu è ka ɖó na byɔ hwɛsɔ́kɛ?

•  Lee è na byɔ hwɛsɔ́kɛ gbɔn é

•  Nǔ e gbɛ̌ towe lɛ nɔ ɖɔ é

•   Hwɛsɔ́kɛ byɔbyɔ nɔ xlɛ́ ɖɔ è zin. Enyi a nɔ yí gbè nú nǔ e xó e a ɖɔ é, alǒ nǔ e a wà é jì é ɔ, a nɔ xlɛ́ gbɔn mɔ̌ mɛ ɖɔ a ɖò nǔ sɔ́ nú jijɔ taji e sín hudo a na ɖó hwenu e a na nyí mɛxo é lɛ é wɛ.

   “Mɛɖéesɔ́hwe kpo suúluɖiɖó kpo sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na byɔ hwɛsɔ́kɛ, bo lɛ́ ɖótó nǔ e mɛɖé jló na ɖɔ nú mǐ é.”—Rachel.

•   Hwɛsɔ́kɛ byɔbyɔ na zɔ́n bɔ a na nɔ fífá mɛ xá mɛ ɖevo lɛ. Mɛ ɖěɖee nɔ ɖɔ “ma sin xomɛ ó” lɛ é nɔ xlɛ́ ɖɔ fífá mɛ ninɔ xá mɛ ɖevo lɛ nɔ ɖu ayi mɛ nú ye hugǎn xlɛ́xlɛ́ ɖɔ hwɛ yetɔn wɛ jɔ bɔ mɛ ɖevo lɛ kú hwɛ.

   “Enyi a na bo tlɛ mɔ ɖɔ emi kún kú hwɛ ó ɔ, fífá mɛ ninɔ xá mɛ ɖevo lɛ wɛ ɖó na ɖò taji. ‘Ma sin xomɛ ó’ ɖiɖɔ ɖò akwɛ ɖé jí ǎ, amɔ̌, é sixu zɔ́n bɔ xɔ́ntɔn xɔ́ntɔn lɛ lɛ́ jɛ kpɔ́.”—Miriam.

•   Hwɛsɔ́kɛ byɔbyɔ na d’alɔ we bɔ a na nɔ vo ɖò hwiɖée mɛ hugǎn. Enyi nǔ e è ɖɔ nyi dò alǒ wà nyi dò nú mɛɖé é wá vɛ́ nú mɛ ɔ, é nɔ cí agban kpinkpɛn ɖé ɖɔhun ɖò kɔ jí nú mɛ. Amɔ̌, enyi è byɔ hwɛsɔ́kɛ ɔ, agban enɛ nɔ gosin kɔ jí nú mɛ. a

   “É nɔ jɛ hweɖelɛnu bɔ un nɔ w’adǎn dó nɔ ce alǒ tɔ́ ce jí. É nɔ vɛ́ nú mì, amɔ̌, hwɛsɔ́kɛ byɔbyɔ nɔ vɛwǔ nú mì tawun. Nú un ka wá wà mɔ̌ ɔ, un nɔ vo ɖò nyiɖée mɛ hugǎn ɖó é nɔ zɔ́n bɔ fífá nɔ lɛ́ wá xwédo ɔ mɛ.”—Nia.

 Hwɛsɔ́kɛ byɔbyɔ ka nɔ byɔ gǎndidó à? Ganji! Dena e nyí ɖyɔvǐ ɖé, bo ko byɔ hwɛsɔ́kɛ nɔ tɔn azɔn mɔkpan, ɖó é kán gbè n’i wutu é yí gbè ɖɔ: “‘Ma sin xomɛ ó’ ɖiɖɔ nɔ bɔwǔ ɖebǔ ǎ. É nɔ cí ɖɔ nǔɖe cí gbego ce jí, bɔ xó ɖě kún sɔ́ sixu zɛ hwɛ ó ɖɔhun.”

•   Enyi é nyɔ́ bló hǔn, hwiɖesu ni yì byɔ hwɛsɔ́kɛ. Hwɛsɔ́kɛ byɔbyɔ mɛɖé cɔɔ lě nɔ zɔ́n bɔ mɛ ɔ nɔ mɔ lě dò nǔ vɛ́ nú mɛ sɔ́ é. Amɔ̌, enyi nǔ wɛ a wlan sɛ́dó mɛ ɔ dó byɔ hwɛsɔ́kɛ ɔ, é sixu gɔ́n xó towe ɖi. Enyi a na bo tlɛ gɔ́ ɖiɖe mɛ e blawǔ é tɔn ɖé na ɔ, é sixu cí ɖɔ nǔ vlɛ́ wɛ a ɖè bo kún ɖò nǔgbo ɖɔ wɛ ó ɖɔhun.

   Wěɖexámɛ: Enyi a ma sixu yì byɔ hwɛsɔ́kɛ mɛ ɔ ǎ hǔn, a sixu ylɔ́ ɛ ɖò alokan jí alǒ, sɛ́ káti ɖé d’è. Wlɛnwín ɖebǔ wɛ a zǎn hǔn, blǒ bonu xó towe lɛ ni jɛ gan.

   Nǔgbododó Biblu tɔn: “Gbɛtɔ́ hwɛjijɔnɔ nɔ lin tamɛ cobo nɔ kɛnu dó xó wu.”—Nǔnywɛxó 15:28.

•   Nɔ yawǔ byɔ hwɛsɔ́kɛ. Enyi a nɔte nú hwenu gegě cobo byɔ hwɛsɔ́kɛ ɔ, ninɔmɛ ɔ sixu tlɛ́n asá bɔ kancica e ɖò hwi kpo mɛ e a wà nǔ nyi dò na é kpo tɛntin é sixu xò akpa d’eji.

   Wěɖexámɛ: Nya nǔɖe gbé, ɖi kpɔ́ndéwú ɔ ɖɔ ‘Un na byɔ hwɛsɔ́kɛ égbé.’ Wǎ gbeta ɔ kɔn ɖɔ hwe lě nu wɛ emi na byɔ hwɛsɔ́kɛ, enɛ gudo hǔn, wà mɔ̌.

   Nǔgbododó Biblu tɔn: “Yawǔ dó hwɛ gbɔ.”—Matie 5:25.

•   Nɔ byɔ hwɛsɔ́kɛ kpo ayi bǐ kpo. “É vɛ́ nú mì ɖɔ nǔ cí mɔ̌ nú we” ɖiɖɔ nyí hwɛsɔ́kɛ byɔbyɔ ǎ. Ðyɔvǐ e nɔ nyí Janelle é ɖɔ: “Enyi mɛ e a wà nǔ nyi dò na é mɔ ɖɔ a yí gbè nú nǔ e nǔwanyido towe jì lɛ é bǐ ɔ, é na nɔ sí we.”

   Wěɖexámɛ: Byɔ̌ hwɛsɔ́kɛ kpowun bonu xó ni fó. Ma nɔ ɖɔ “enyi a byɔ hwɛsɔ́kɛ nú nǔ e a wà nyi dò nú mì é ɔ, nyi lɔ na wà mɔ̌” ó.

   Nǔgbododó Biblu tɔn: “Mǐ ni bo ba nǔ e nɔ dɔn fífá wá. . . [lɛ] é”—Hlɔmanu lɛ 14:19.