1, 2. Etɛwu mǐ ka ɖó na xwè sɔ bo cyan ayiɖeɖayi mǐtɔn lɛ?

MǏ NI ɖɔ ɖɔ a jló na ɖu atín sínsɛ́n ɖé, bo ɖó ayi wu ɖɔ fí ɖé gblé ɖ’ewu. Etɛ a ka na wà? É na bo cí ɖebǔ ɔ, a na ɖu wɛ à? A na sɔ́ nyì gbě wɛ à? Alǒ, a na kpa fí e gblé é síìn, bo ɖu fí ɖagbe ɔ wɛ à?

² Ðò ali ɖé lɛ nu ɔ, ayiɖeɖayi cí atín sínsɛ́n enɛ ɖɔhun. Ðé lɛ sixu nɔ dó awǎjijɛ nú mǐ, amɔ̌, gègě yetɔn nyɔ́ ǎ, ɖó nùblibliwiwa, dakaxixo alǒ awovinúwiwa nɔ ɖ’emɛ wutu. Enɛ wu ɔ, enyi a jló na  cyan ayiɖeɖayi lɛ ɔ, a nɔ ɖɔ: “É ɖu mɛɖé ǎ. Un sixu cyan ayiɖeɖayi ɖebǔ e jló mì é” wɛ à? Alǒ, a nɔ ɖɔ: “Ayiɖeɖayi lɛ bǐ wɛ nyla” wɛ à? Alǒ, a nɔ xwè sɔ, bo nɔ cyan ayiɖeɖayi towe lɛ, bo nɔ nyì alɔ nú nyanya lɛ, bo nɔ ɖu ɖagbe lɛ sín vivǐ wɛ à?

3. Etɛ jí mǐ ka ɖó na lin tamɛ dó hwenu e mǐ ɖò ayiɖeɖayi mǐtɔn lɛ cyan wɛ é?

³ Mǐ bǐ wɛ ɖó hudo ayiɖeɖayi ɖé lɛ tɔn, mǐ ka jló na cyan ye ganji. Enɛ wu ɔ, mǐ ɖó na kanbyɔ mǐɖée ɖɔ: Nɛ̌ ayiɖeɖayi e un cyan lɛ é ka sixu kúnkplá Jehovah sinsɛn ce gbɔn?

4. Ðɔ nugbodòdó Biblu tɔn e sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na cyan ayiɖeɖayi mǐtɔn lɛ é ɖokpo.

⁴ Hwenu e mǐ zé mǐɖée jó nú Jehovah é ɔ, mǐ d’akpá n’i ɖɔ mǐ na zán gbɛzán mǐtɔn dó sɛ̀n ɛ. (Xà Nùnywɛtɔ́xó 5:3.) Mǐ d’akpá ɖɔ mǐ na “bló [nǔ] bǐ, bo dó sɔ́ Mawu sù.” (1 Kɔlɛntinu lɛ 10:31) Enɛ xlɛ́ ɖɔ é kún nyí hwenu e mǐ ɖò kplé lɛ jí alǒ yì kúnnuɖegbe é kɛɖɛ wɛ mǐ zé mǐɖée jó nú Mawu ó, loɔ, mǐ lɛ́ wà mɔ̌ hwenu e mǐ ɖò gbigbɔjɛ wɛ alǒ ɖò ayiɖeɖayi wɛ é.

5. Sinsɛn-biblo alɔkpa tɛ Jehovah ka nɔ yí gbè na?

⁵ Nǔ e mǐ nɔ wà ɖò gbɛmɛ lɛ é bǐ wɛ cá kàn xá Jehovah sinsɛn mǐtɔn. Pɔlu tinmɛ enɛ hwenu e é ɖɔ xó elɔ é: “Mi ni sɔ́ miɖesunɔ bǐ jó, vɔsanú gbɛɖe e è sɔ́ ɖ’ayǐ nú Mawu, bɔ é nyɔ́ nukún tɔn mɛ é ɖɔhun.” (Hlɔmanu lɛ 12:1) Jezu ɖɔ: “A na yí wǎn nú Aklunɔ Mawu towe kpodo ayi towe bǐ kpo, kpodo lindɔ̌n towe bǐ kpo, kpodo linlin towe bǐ kpo, kpodo hlɔnhlɔn towe bǐ kpan.” (Maki 12:30) Hwebǐnu wɛ mǐ nɔ jló na na nǔ ɖagbe hugǎn e mǐ ɖó é Jehovah.  Ðò Izlayɛli hwexónu tɔn ɔ, Jehovah nɔ ɖó nukún ɖɔ mɛ e jló na savɔ̌ nú emi lɛ é na na kanlin e ɖò ganji é ɖé emi. Enyi blɔ̌ ɖé ɖò kanlin ɔ wu ɔ, Mawu nɔ yí gbè na ǎ. (Levíi ví lɛ 22:18-20) Mɔ̌ ɖokpo ɔ, Jehovah sixu gɔn gbè yí nú sinsɛn-biblo mǐtɔn. Gbɔn nɛ̌ é?

6, 7. Nɛ̌ ayiɖeɖayi mǐtɔn ka sixu wà nǔ dó Jehovah sinsɛn mǐtɔn wu gbɔn?

⁶ Jehovah ɖɔ nú mǐ ɖɔ: “Mi nyí mɛ mímɛ́, ɖó mɛ mímɛ́ wɛ un nyí.” (1 Piyɛ́ɛ 1:14-16; 2 Piyɛ́ɛ 3:11) Enyi sinsɛn-biblo mǐtɔn mɛ́ ɔ jɛn Jehovah na yí gbè na. (Sɛ́nflínmɛ 15:21) Nú mǐ wà nǔ e Jehovah gbɛ́ wǎn na lɛ é, ɖi nùblibliwiwa, dakaxixo alǒ awovinúwiwa ɔ, sinsɛn-biblo mǐtɔn sixu nyí nǔ mímɛ́ ǎ. (Hlɔmanu lɛ 6:12-14; 8:13) Enyi mǐ sɔ́ nǔ mɔhun lɛ ɖě dó ɖè ayi ɖ’ayǐ na ɔ, é na lɛ́ nyla Jehovah nukúnmɛ. Enɛ sixu zɔ́n bɔ sinsɛn-biblo mǐtɔn na nyí nùblibli, bɔ Jehovah na yí gbè na ǎ, bo sixu lɛ́ hɛn kancica e ɖò mǐ kpo é kpo tɛntin é gblé tawun.

⁷ Enɛ wu ɔ, nɛ̌ mǐ ka sixu cyan ayiɖeɖayi mǐtɔn lɛ kpo nùnywɛ kpo gbɔn? Nugbodòdó tɛ lɛ ka na d’alɔ mǐ, bɔ mǐ na tuùn ayiɖeɖayi e nyɔ́ lɛ é kpo ee ma nyɔ́ ǎ lɛ é kpo?

8, 9. Ayiɖeɖayi alɔkpa tɛ lɛ mǐ ka nɔ nyì alɔ na? Etɛwu?

⁸ Ayiɖeɖayi alɔkpa gègě wɛ ɖè ɖò égbé. Ðé lɛ tíìn bɔ Klisanwun lɛ sixu yí gbè na, ɖevo lɛ ka tíìn bɔ ye na yí gbè na ǎ. Jɛ nukɔn hwɛ̌ ɔ, mi nú mǐ ni kpɔ́n ayiɖeɖayi alɔkpa e mǐ ɖó na nyì alɔ na lɛ é.

⁹ Fímu gègě, tɛn ɛntɛnɛti tɔn gègě, tuto televiziɔn jí tɔn gègě, ayihundida video jí tɔn gègě kpo han gègě  kpo nɔ sɔ́ nùblibliwiwa, dakaxixo, alǒ, awovinúwiwa sù. Hwɛhwɛ ɔ, è nɔ xwlé nǔ nyanya lɛ mɛ ɖó alɔkpa ɖé, b’ɛ nɔ cí ɖɔ ye kún nyla ó ɖɔhun, bɔ ye nɔ lɛ́ dó nǔkiko nú mɛ. Amɔ̌, Klisanwun lɛ nɔ nɔ acéjí, bo nɔ gbɛ́ ayiɖeɖayi e ma sɔgbe xá nugbodòdó mímɛ́ Jehovah tɔn lɛ ǎ é. (Mɛsɛ́dó 15:28, 29; 1 Kɔlɛntinu lɛ 6:9, 10) Enyi mǐ nyì alɔ nú ayiɖeɖayi mɔhun hǔn, mǐ xlɛ́ Jehovah ɖɔ mǐ nyì alɔ nú nǔ nyanya nɛ.—Ðɛhan 34:15; Hlɔmanu lɛ 12:9.

10. Etɛ nǔ nyanya lɛ cyancyan dó ɖè ayi ɖ’ayǐ ka sixu jì?

¹⁰ Amɔ̌, mɛɖé lɛ nɔ lin ɖɔ ayiɖeɖayi e nɔ xlɛ́ dakaxixo, nùblibliwiwa alǒ awovinúwiwa lɛ é kún nyla ó. Ye nɔ lin nǔ gbɔn lě: ‘Etɛ ka nyla ɖ’emɛ? Un na wà nǔ enɛ lɛ gbeɖé ǎ.’ Enyi mǐ nɔ lin nǔ gbɔn mɔ̌ hǔn, mǐɖée blɛ́ wɛ mǐ ɖè nɛ. Biblu ɖɔ: “Gbɛtɔ́ sín ayixa hizi; ayixa tɔn dá hú nǔ bǐ. È sixu gbɔ azɔn n’i ǎ.” (Jelemíi 17:9) Enyi mǐ nɔ sɔ́ nǔ ɖěɖee Jehovah ma yí gbè na ǎ lɛ é dó ɖè ayi ɖ’ayǐ na ɔ, nɛ̌ mǐ ka sixu ɖɔ ɖɔ mǐ gbɛ́ wǎn nú nǔ enɛ lɛ gbɔn? Bǎ e mɛ mǐ sɔ́ nǔ enɛ lɛ dó ɖè ayi ɖ’ayǐ na ɖó é ɔ, bǎ enɛ mɛ wɛ mǐ na yí gbè ɖɔ ye sɔgbe ɖó. Bɔ hwenu ɖò yiyi wɛ ɔ, ayixa mǐtɔn na vɔ́da bo sɔ́ na nɔ gb’akpá nú mǐ hwenu e mǐ ɖò gbeta nyanya kɔn wá wɛ é ǎ.—Ðɛhan 119:70; 1 Timɔtée 4:1, 2.

11. Nɛ̌ Galatinu lɛ 6:7 ka sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na cyan ayiɖeɖayi mǐtɔn lɛ gbɔn?

¹¹ Xó Mawu tɔn ɖɔ nú mǐ ɖɔ: “Nǔ e è dó ɔ wɛ è nɔ ya.” (Galatinu lɛ 6:7) Nǔ ɔ wɛ nyí ɖɔ nú mǐ nɔ sɔ́ nǔ nyanya lɛ dó ɖè ayi ɖ’ayǐ na ɔ, é sixu wá yá bɔ mǐ na wà nǔ nyanya. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖó Klisanwun ɖé lɛ nɔ sɔ́ nùblibliwiwa sín nǔ lɛ dó ɖè ayi ɖ’ayǐ wutu ɔ, é wà nǔ dó ye wu kaka bɔ ye lɔ wá lɛ̀ aga. Amɔ̌, Jehovah d’alɔ e  sín hudo mǐ ɖó bo na cyan ayiɖeɖayi mǐtɔn lɛ kpo nùnywɛ kpo é mǐ.

12. Etɛ ka na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na wá gbeta ɖagbe lɛ kɔn ɖò ayiɖeɖayi linu?

¹² Ayiɖeɖayi ɖé lɛ tíìn bɔ é ɖò wɛn ɖɔ Jehovah kún yí gbè na ó, bɔ mǐ tuùn ɖɔ mǐ ɖó na nyì alɔ nú ye. Bɔ ɖěɖee Biblu ma ka gbɛ́ gannaganna ǎ lɛ é ka ló? Jehovah na mǐ sɛ́n lɛ gbɛ́ɖɛ́ɖɛ́ dó nǔ e mǐ ma sixu kpɔ́n, ɖótó alǒ xà ǎ lɛ é wu ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, é jló ɖɔ mǐ ni zán ayixa mǐtɔn e è sɔ́ Biblu dó kplɔ́n é. (Xà Galatinu lɛ 6:5.) Jehovah na mǐ nugbodòdó lɛ, enɛ wɛ nyí nugbǒ taji lɛ, bɔ ye nɔ kplɔ́n mǐ lee é nɔ kpɔ́n nǔ lɛ gbɔn é. Nugbodòdó enɛ lɛ nɔ d’alɔ mǐ, bɔ mǐ nɔ kplɔ́n ayixa mǐtɔn. Ye nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ tuùn “nǔ e Aklunɔ jló ɖɔ [mǐ] ni wà é,” bonu mǐ na mɔ tɛn dó sixu wá gbeta e na hun xomɛ n’i lɛ é kɔn.—Efɛzinu lɛ 5:17.

13. Etɛwu Klisanwun lɛ ka nɔ wá gbeta vovo kɔn ɖò ayiɖeɖayi linu? Amɔ̌, etɛ ka nyí nǔ taji nú Klisanwun lɛ bǐ?

¹³ Hwɛhwɛ ɔ, ayiɖeɖayi e Klisanwun ɖé cyan lɛ é sixu gbɔn vo nú ee Klisanwun ɖevo cyan lɛ é. Etɛwu? Mǐ bǐ wɛ nɔ yí wǎn nú nǔ vovo. Gɔ́ na ɔ, nǔ e mɛɖé yí gbè na é sixu gbɔ nǔ e mɛ ɖevo yí gbè na é nyí. É ɖò mɔ̌ có, bo na dó wá gbeta ɖagbe ɖé kɔn ɔ, nugbodòdó Biblu tɔn lɛ ɖó na xlɛ́ ali Klisanwun lɛ bǐ. (Filipunu lɛ 1:9) Ye na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na cyan ayiɖeɖayi e Mawu yí gbè na lɛ é.—Ðɛhan 119:11, 129; 1 Piyɛ́ɛ 2:16.

14. (a) Etɛ ka ɖò taji bɔ mǐ na lin tamɛ d’ewu ɖò lee mǐ nɔ zán táan mǐtɔn gbɔn é mɛ? (b) Wě tɛ Pɔlu ka ɖè xá Klisanwun lɛ?

¹⁴ Nǔ ɖevo e jí mǐ na lɛ́ lin tamɛ dó é wɛ nyí táan  nabi e mǐ nɔ zán ɖò ayiɖeɖayi kɔn é. Enɛ sixu xlɛ́ bǎ e mɛ ayiɖeɖayi xɔ akwɛ nú mǐ ɖó é. Ðó mǐ nyí Klisanwun lɛ wutu ɔ, sinsɛnzɔ́ Jehovah tɔn wɛ nyí nǔ e xɔ akwɛ nú mǐ hugǎn ɖò gbɛ̀ mǐtɔn mɛ é. (Xà Matie 6:33.) Amɔ̌, mǐ sixu nɔ manywɛ mɛ bo yí gbè bɔ ayiɖeɖayi na yí hwenu gègě sín mǐ sí. Pɔlu ɖè wě elɔ xá Klisanwun lɛ: “Mi bo cɔ́ miɖée ganji dó gbɛ̀ e zán wɛ mi ɖè ɔ wu. Mi ma zán gbɛ̀ mitɔn xlonɔ ɖɔhun ó; loɔ, mi zán gbɛ̀ mitɔn nùnywɛtɔ́ ɖɔhun. Mi hwlɛndo hwenu lɛ, bo wà nǔ.” (Efɛzinu lɛ 5:15, 16) Enɛ wu ɔ, mǐ ɖó na ɖó dogbó nú táan e mǐ nɔ zán ɖò ayiɖeɖayi kɔn é, bo na nɔ tɛ́n kpɔ́n hwebǐnu bɔ sinsɛnzɔ́ e wà nú Mawu wɛ mǐ ɖè é na nɔ tɛn nukɔntɔn mɛ ɖò gbɛzán mǐtɔn mɛ.—Filipunu lɛ 1:10, nwt.

15. Nɛ̌ mǐ ka nɔ cyɔn alɔ mǐɖée jí sín ayiɖeɖayi ɖěɖee sixu hɛn kancica e ɖò mǐ kpo Jehovah kpo tɛntin é gblé é sí gbɔn?

 ¹⁵ É ɖò wɛn ɖɔ mǐ ɖó na nyì alɔ nú ayiɖeɖayi e mǐ tuùn ɖɔ Jehovah kún yí gbè na ó lɛ é. Bɔ ayiɖeɖayi ɖěɖee wu mǐ xò nǔ kpɔ́n dó lɛ é ka ló? Dandan jɛn mǐ na lɛ́ nɔ acéjí ɖò ye lɔ kɔn à? Lin tamɛ dó nǔ elɔ wu. Enyi a ɖò zɔnlin ɖi wɛ ɖò ali e gbɔn só jí é ɖé jí ɔ, a na tɛ́n kpɔ́n lee a sixu kpéwú gbɔn é bǐ bo na yì só ɔ sín nùvinú wɛ à? Eǒ. Enyi ɖɔ gbɛ̀ towe xɔ akwɛ nú we ɔ, a na nɔ zɔ tawun nú nùvinú ɔ. Nǔ ɖokpo ɔ wɛ é nyí ɖò ayiɖeɖayi lɛ cyancyan linu. Xó Mawu tɔn ɖɔ nú mǐ ɖɔ: “Nɔ zɔ nú nǔ nyanya.” (Nùnywɛxó 4:25, nwt; 4:26, 27) Enɛ wu ɔ, enyi ayiɖeɖayi ɖěɖee mǐ tuùn ɖɔ ye nyla lɛ é kɛɖɛ wɛ mǐ nɔ nyì alɔ na ǎ, loɔ, mǐ nɔ lɛ́ nɔ zɔ tawun nú ayiɖeɖayi ɖebǔ e mǐ mɔ ɖɔ ye kún na wà ɖagbe nú mǐ ó, bo sixu lɛ́ hɛn kancica e ɖò mǐ kpo Jehovah kpo tɛntin é gblé lɛ é.

16. (a) Ðɔ nǔ e Jehovah gbɛ́ wǎn na é ɖé lɛ. (b) Nɛ̌ mǐ ka nɔ xlɛ́ ɖɔ mǐ gbɛ́ wǎn nú nǔ e Jehovah gbɛ́ wǎn na é gbɔn?

¹⁶ Ðɛhanwlantɔ́ ɔ wlan ɖɔ: “Mi mɛ e yí wǎn nú Mawu Mavɔmavɔ lɛ emi, mi gbɛ́ wǎn nú nǔ nyanya.” (Ðɛhan 97:10) Biblu kplɔ́n mǐ lee Jehovah nɔ lin nǔ gbɔn é kpo lee nǔ nɔ cí n’i é kpo. Kàn lee nǔ e a kplɔ́n é sixu d’alɔ we, bɔ a na nɔ kpɔ́n nǔ lɛ lee Jehovah nɔ kpɔ́n gbɔn é byɔ hwiɖée. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mǐ kplɔ́n ɖɔ Jehovah gbɛ́ wǎn nú “adingban, xomɛvɔnɔ huhu, ayixa e nɔ lɛ́n nǔ nyanya na wà é, wezun kán ɖò nǔnyanyawiwa gudo.” (Nùnywɛxó 6:16-19) Mǐ kplɔ́n ɖɔ mǐ ɖó na nyì alɔ nú “nǔ kwijikwiji wiwa, . . . vodunsinsɛn, majikibiblo, . . . wuhwinhwan,  majijɛ, . . . mɛnújlojló, ahannumu, nùɖudingan, kpodo nǔ hǔnmɛ enɛ lɛ kpan.” (Galatinu lɛ 5:19-21) A mɔ lee nugbodòdó Biblu tɔn enɛ lɛ sixu d’alɔ we, bɔ a na cyan ayiɖeɖayi towe lɛ gbɔn é à? Mǐ jló na xwedó nugbodòdó Jehovah tɔn lɛ ɖò gbɛzán mǐtɔn sín akpáxwé lɛ bǐ mɛ, hwenu e mǐ ɖò kpɔ́ xá mɛ ɖevo lɛ é kpo hwenu e mǐ ɖò mǐɖokponɔ é kpo. (2 Kɔlɛntinu lɛ 3:18) Nugbǒ ɔ, gbeta e kɔn mǐ nɔ wá hwenu e mǐ ɖò mǐɖokponɔ lɛ é nɔ xlɛ́ mɛ alɔkpa e mǐ nyí tawun é hwɛhwɛ.—Ðɛhan 11:4; 16:8.

17. Cobonu mǐ na cyan ayiɖeɖayi lɛ ɔ, nǔ tɛ lɛ mǐ ka ɖó na kanbyɔ mǐɖée?

¹⁷ Enɛ wu ɔ, enyi a jló na cyan ayiɖeɖayi towe lɛ hǔn, kanbyɔ hwiɖée ɖɔ: ‘Ayiɖeɖayi e un cyan lɛ é na bló bɔ kancica e ɖò nyì kpo Jehovah kpo tɛntin é na gblé wɛ à alǒ ye na blóɖó? Nɛ̌ ye ka na wà nǔ dó ayixa ce wu gbɔn?’ Mi nú mǐ ni gbéjé nugbodòdó e sixu d’alɔ mǐ hwenu e mǐ ɖò ayiɖeɖayi lɛ cyan wɛ é ɖevo lɛ kpɔ́n.

18, 19. (a) Wě tɛ Pɔlu ka ɖè xá Klisanwun lɛ? (b) Nugbodòdó tɛ lɛ ka na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na cyan ayiɖeɖayi mǐtɔn lɛ?

¹⁸ Hwenu e mǐ ɖò ayiɖeɖayi mǐtɔn lɛ cyan wɛ é ɔ, nǔ e mǐ na bɛ́ gɔ́ taglo mǐtɔn mɛ lɛ é cyan wɛ mǐ ɖè nɛ. Pɔlu wlan ɖɔ: “Nǔ e nyí nugbǒ ɔ bǐ, nǔ e è na ɖó sísí na é, nǔ e sɔgbe é, nǔ e mɛ́ é, nǔ e nyɔ́ mɛ nukúnmɛ é kpodo nǔ e wlí yɛ̌yi ɔ kpan; ayixa mitɔn ni nɔ nǔ enɛ lɛ jí.” (Filipunu lɛ 4:8) Enyi mǐ bɛ́ nǔ ɖagbe mɔhun lɛ gɔ́ taglo mǐtɔn mɛ ɔ, mǐ sixu ɖɔ: “Xó e nɔ tɔ́n sín nu ce mɛ lɛ ni nyɔ́ nukún towe mɛ, linlin e nɔ tɔ́n sín ayi ce mɛ lɛ ni nyɔ́ nukún towe mɛ.”—Ðɛhan 19:15.

 ¹⁹ Nɔ kanbyɔ hwiɖée ɖɔ: ‘Etɛ bɛ́ gɔ́ taglo ce mɛ wɛ un ka ɖè? Enyi un kpɔ́n fímu ɖé gudo ɔ, é ka nɔ víví nú mì, bo nɔ wà ɖagbe nú linlin ce lɛ à? Un ka nɔ vo, ɖó un mɔ ɖɔ un ɖó ayixa mímɛ́ ɖé wu à? (Efɛzinu lɛ 5:5; 1 Timɔtée 1:5, 19) Un ka nɔ sixu vo bo nɔ xoɖɛ sɛ́dó Jehovah à? Alǒ mɔ̌ wiwa nɔ vɛwǔ nú mì? Ayiɖeɖayi ɔ nɔ zɔ́n bɔ un nɔ lin nǔ kpɔ́n dó dakaxixo alǒ nùblibliwiwa jí wɛ à? (Matie 12:33; Maki 7:20-23) Gbɔn ayiɖeɖayi e un nɔ cyan lɛ é gblamɛ ɔ, un ka ɖò nyiɖée jó dó wɛ bo “nɔ wà nǔ lee gbɛ̀ ɔ nɔ wà gbɔn é” wɛ à?’ (Hlɔmanu lɛ 12:2) Xósin e mǐ na na sín ayi mɛ nú nùkanbyɔ enɛ lɛ é sixu d’alɔ mǐ, bɔ mǐ na mɔ nǔ e mǐ na wà, bonu kancica e ɖò mǐ kpo Jehovah kpo tɛntin é na kpo ɖò syɛnsyɛn wɛ é. Mǐ jló na xoɖɛ ɖɛhanwlantɔ́ ɔ ɖɔhun: “Ðè nukún ce sín nǔ ma xɔ akwɛ lɛ jí.” *—Ðɛhan 119:37.

20, 21. Etɛwu mǐ ka ɖó na nɔ lin tamɛ dó lee nǔ nɔ cí nú mɛ ɖevo lɛ é jí hwenu e mǐ ɖò ayiɖeɖayi mǐtɔn lɛ cyan wɛ é?

²⁰ Nugbodòdó taji ɖevo e mǐ na hɛn dó ayi mɛ é wɛ nyí elɔ: “‘È na nǔ lɛ bǐ sín gbè’; É ɖò mɔ̌ có, nǔ lɛ bǐ wɛ nɔ wà ɖagbe ǎ. Mɛɖebǔ ni ma nɔ ba ɖagbe éɖesunɔ tɔn ó; loɔ, ni nɔ ba ɖagbe mɛ ɖevo lɛ tɔn.” (1 Kɔlɛntinu lɛ 10:23, 24) Mǐ ɖó acɛ bo na wà nùɖé kpowun ko xlɛ́ ɖɔ mǐ ɖó na wà nǔ ɔ ǎ. Mǐ ɖó na lin tamɛ kpɔ́n ganji dó lee gbeta e kɔn mǐ wá lɛ é na wà nǔ dó nɔví sunnu mǐtɔn lɛ kpo nɔví nyɔnu mǐtɔn lɛ kpo wu gbɔn é jí.

 ²¹ Ayixa mɛ lɛ bǐ tɔn wɛ nyí ɖokpo ɔ ǎ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ayixa towe sixu yí gbè nú we bɔ a na kpɔ́n tuto televiziɔn jí tɔn ɖé, bɔ a ka wá sè ɖɔ tuto enɛ ɖokpo ɔ nɔ doya nú ayixa nɔví sunnu ɖé alǒ nɔví nyɔnu ɖé tɔn. Etɛ a ka na wà? A ɖó acɛ bo na kpɔ́n có, a ka sixu wá gbeta ɔ kɔn bo gbɔ. Etɛwu? Ðó a jló na “hu hwɛ dó nɔví [towe] lɛ” alǒ tlɛ ‘hu hwɛ dó Klisu’ ǎ wutu. (1 Kɔlɛntinu lɛ 8:12) Mǐ jló na wà nǔ e na nyí afɔklɛ́nnú nú Klisanwun hàtɔ́ lɛ é ɖě ǎ.—Hlɔmanu lɛ 14:1; 15:1; 1 Kɔlɛntinu lɛ 10:32.

22. Nɛ̌ mǐ ka na xlɛ́ ɖɔ mǐ ɖò jlɛ̌ jí nú nǔ e ɖu gbeta e kɔn Klisanwun ɖevo lɛ wá é gbɔn?

²² Enyi ayixa towe ma ka nɔ yí gbè nú we bonu a na kpɔ́n, xà alǒ wà nǔ e ayixa mɛ ɖevo tɔn yí gbè tɔn n’i é ǎ ɔ ka ló? Ðó a nɔ ɖó wanyiyi kpo sísí kpo nú nɔví towe wutu ɔ, a na ɖɔ gbeta ɖokpo ɔ kɔn jɛn elɔ na wá dandan ǎ. Mɔ̌tokuntɔ́ ɖé tuùn ɖɔ mɔ̌tokuntɔ́ ɖevo lɛ sixu kanwezun alǒ zɔn dɛ̌dɛ̌ hú emi fɛɛ cobɔ ye ka na kpó ɖò mɔ̌tokuntɔ́ ɖagbe nyí wɛ. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, hwi kpo nɔví ɖevo kpo sixu ɖò nugbodòdó Biblu tɔn lɛ xwedó wɛ fɛɛ cobɔ linlin mitɔn lɛ ka na gbɔn vovo kpɛɖé ɖò ayiɖeɖayi e sɔgbe é linu.—Nùnywɛtɔ́xó 7:16; Filipunu lɛ 4:5; nwt.

23. Etɛ ka na d’alɔ mǐ, bɔ mǐ na cyan ayiɖeɖayi mǐtɔn lɛ ganji?

²³ Enɛ wu ɔ, etɛ ka na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na cyan ayiɖeɖayi mǐtɔn lɛ ganji? Enyi ɖɔ mǐ zán ayixa mǐtɔn e nugbodòdó Biblu tɔn lɛ kplɔ́n é, bonu nɔví sunnu mǐtɔn lɛ kpo nɔví nyɔnu mǐtɔn lɛ kpo sín nǔ nɔ lɛ́ ɖu ayi mɛ nú mǐ ganji ɔ, mǐ na kpéwú. Bɔ xomɛ na lɛ́ hun mǐ ɖɔ mǐ “bló [nǔ] bǐ, bo dó sɔ́ Mawu sù.”