1-3. (a) Etɛ Nùnywɛxó 13:20 ka kplɔ́n mǐ? (b) Etɛwu mǐ ka ɖó na cyan xɔ́ntɔn mǐtɔn lɛ kpo nùnywɛ kpo?

A KO ɖó ayi vǐ yɛyɛ̌ ɖé wu b’ɛ ɖò mɛjitɔ́ tɔn lɛ kpɔ́n wɛ kpɔ́n à? Cobonu é tlɛ na jɛ xó ɖɔ jí ɔ, é nɔ ɖò nǔ e mɔ wɛ é ɖè kpo nǔ e sè wɛ é ɖè lɛ é kpo bǐ hɛn dó tamɛ wɛ. Enyi é ɖò susu wɛ ɔ, é nɔ jɛ nǔ wà jí mɛjitɔ́ tɔn lɛ ɖɔhun; é tlɛ nɔ jɛ tagba lɔ cobonu nǔ nɔ nyí mɔ̌ ǎ. É sɔ́ nyí nǔkpacamɛ ɖé ǎ ɖɔ mɛxo lɛ lɔ sixu jɛ nǔ lin jí, alǒ jɛ nǔ wà jí mɛ ɖěɖee ye nɔ zán hwenu gègě xá lɛ é ɖɔhun.

² Ðò Nùnywɛxó 13:20 mɛ ɔ, mǐ kplɔ́n ɖɔ: “A dó nùnywɛtɔ́ há ɔ, a na huzu nùnywɛtɔ́.” Enyi mǐ zun xɔ́ntɔn xá mɛɖé ɔ, mǐ nɔ ba na zán hwenu xá mɛ ɔ. Enɛ nɔ byɔ nǔ hú mɛɖé kpá ninɔ kpowun. Akɔwé Biblu tɔn ɖé ɖɔ ɖɔ nǔ e ɖɔ wɛ wemafɔ enɛ ɖè é nɔ byɔ ɖɔ è ni yí wǎn nú mɛ ɔ, bo lɛ́ nɔ xúsúxusu xá ɛ. Mɛ e mǐ nɔ zán hwenu gègě xá lɛ é sín nǔwiwa lɛ nɔ kúnkplá mǐ, ɖò taji ɔ, hwenu e mǐ vɛ́ kpo ye kpo é.

³ Enyi xɔ́ntɔn mǐtɔn lɛ nɔ wà nǔ ɖagbe alǒ nǔ nyanya ɔ, mǐ lɔ sixu jɛ nǔ wà gbɔn mɔ̌ jí. Nùnywɛxó 13:20 yì nukɔn bo ɖɔ: “A ka dó xlonɔ há ɔ, a na wà  nǔ dó hwiɖée wu.” Xɔ́ntɔn ɖěɖee yí wǎn nú Mawu lɛ é na dó wusyɛn lanmɛ nú mǐ bɔ mǐ na nɔ gbeji n’i. Bonu mǐ na dó sixu cyan xɔ́ntɔn mǐtɔn lɛ kpo nùnywɛ kpo ɔ, mi nú mǐ ni ɖɔ xó dó mɛ alɔkpa e Jehovah nɔ cyan bɔ ye nɔ nyí xɔ́ntɔn tɔn lɛ é jí.

4. Etɛwu é ka nyí wǔjɔmɛ ɖaxó ɖé ɖɔ è ni nyí xɔ́ntɔn Mawu tɔn? Etɛwu Jehovah ka ylɔ Ablaxamu ɖɔ “xɔ́ntɔn ce”?

⁴ Jehovah Nǔbǐwukpétɔ́ Wɛkɛ ɔ tɔn hun ali nú mǐ bɔ mǐ na nyí xɔ́ntɔn tɔn lɛ. Wǔjɔmɛ ɖaxó ɖé wɛ enɛ nyí. Jehovah nɔ xwè sɔ bo nɔ cyan xɔ́ntɔn tɔn lɛ. É nɔ cyan mɛ ɖěɖee yí wǎn n’i bo ɖó nùɖiɖi n’i lɛ é. Lin tamɛ dó Ablaxamu jí. É ɖò gbesisɔmɛ bo na wà nǔ ɖebǔ e Mawu byɔ ɛ é. Ablaxamu xlɛ́ azɔn mɔkpan ɖɔ emi ɖò gbeji bo nɔ lɛ́ setónú. É tlɛ ɖò gbesisɔmɛ bo na sɔ́ vǐ sunnu tɔn Izaki dó savɔ̌. Ablaxamu ɖó nùɖiɖi ɖɔ “Mawu ɖó acɛ bo na fɔ́n Izaki sín kú.” (Eblée lɛ 11:17-19; Bǐbɛ̌mɛ 22:1, 2, 9-13) Ablaxamu nɔ gbeji nú Jehovah bo lɛ́ setónú n’i, bɔ é ylɔ ɛ ɖɔ “xɔ́ntɔn ce.”—Ezayíi 41:8; Jaki 2:21-23.

5. Nɛ̌ nǔ ka nɔ cí nú Jehovah dó mɛ ɖěɖee nɔ nɔ gbeji n’i lɛ é wu?

⁵ Xɔ́ntɔn Jehovah tɔn lɛ nɔ xɔ akwɛ n’i. Xɔ́ntɔn tɔn lɛ ɔ, gbeji ninɔ n’i nɔ ɖu ayi mɛ nú ye hú nǔ ɖevo ɖebǔ. (Xà 2 Samuwɛli 22:26.) Ye nɔ nɔ gbeji, bo nɔ lɛ́ setónú ɖó ye yí wǎn n’i wutu. Biblu ɖɔ ɖɔ Mawu “nɔ zun xɔ́ntɔn xá mɛ e nɔ wà nǔ jlɔjlɔ lɛ,” enɛ wɛ nyí mɛ ɖěɖee nɔ setónú n’i lɛ é. (Nùnywɛxó 3:32) Jehovah ylɔ xɔ́ntɔn tɔn lɛ ɖɔ ye ni wá nyí jonɔ bunɔ ɖé ɖò “xwé” emitɔn gbè. É byɔ ye ɖɔ ye ni nɔ sɛ̀n emi bo nɔ xoɖɛ sɛ́dó emi ɖò hweɖebǔnu.—Ðɛhan 15:1-5.

6. Nɛ̌ mǐ ka sixu xlɛ́ ɖɔ mǐ yí wǎn nú Jezu gbɔn?

 ⁶ Jezu ɖɔ: “Enyi mɛɖé yí wǎn nú mì ɔ, é na bló ɖó xó ce lɛ jí, bɔ Tɔ́ ce na yí wǎn n’i.” (Jaan 14:23) Enɛ wu ɔ, bonu mǐ na nyí Jehovah sín xɔ́ntɔn ɔ, mǐ ɖó na lɛ́ yí wǎn nú Jezu bo na lɛ́ wà nǔ e é ɖɔ mǐ ni wà lɛ é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mǐ nɔ setónú nú gbeɖiɖe Jezu tɔn e ɖɔ ɖɔ mǐ ni jla wɛnɖagbe ɔ, bo kplɔ́n nǔ mɛ lɛ bonu ye ni huzu ahwanvu é. (Matie 28:19, 20; Jaan 14:15, 21) Ðó mǐ yí wǎn nú Jezu wutu ɔ, mǐ nɔ “zé afɔ dó afɔdo tɔn lɛ mɛ.” (1 Piyɛ́ɛ 2:21) Enyi Jehovah mɔ bonu mǐ nɔ wà nǔ e wu mǐ kpé é bǐ, bo nɔ wà nǔ Vǐ tɔn ɖɔhun ɖò nǔ e mǐ nɔ ɖɔ bo nɔ wà lɛ é bǐ mɛ ɔ, é nɔ víví n’i.

7. Etɛwu mǐ ka ɖó na ganjɛwu ɖɔ xɔ́ntɔn mǐtɔn lɛ nyí xɔ́ntɔn Jehovah tɔn lɛ?

⁷ Xɔ́ntɔn Jehovah tɔn lɛ nɔ nɔ gbeji, nɔ setónú, bo nɔ lɛ́ yí wǎn nú Vǐ tɔn. Hwi lɔ ka nɔ cyan mɛ mɔhun lɛ Jehovah ɖɔhun bɔ ye nɔ nyí xɔ́ntɔn towe à? Enyi xɔ́ntɔn towe lɛ nɔ wà nǔ Jezu ɖɔhun, bo nɔ lɛ́ hɛn alɔnu yetɔn ján ɖò nǔ kplɔnkplɔn mɛ ɖevo lɛ dó Axɔsuɖuto Mawu tɔn wu mɛ ɔ, ye sixu d’alɔ we, bɔ a na nyí gbɛtɔ́ ɖagbe bo na lɛ́ nɔ gbeji nú Jehovah.

8. Etɛ a ka yí wǎn na ɖò xɔ́ntɔn e Hwliti zun xá Nɔemíi é mɛ?

⁸ Ðò Biblu mɛ ɔ, mǐ sixu mɔ mɛ e zun xɔ́ntɔn lɛ é gègě sín tan, ɖi xɔ́ntɔn e Hwliti kpo asú tɔn nɔ Nɔemíi kpo zun é. Nyɔnu enɛ lɛ gosin tò vovo kpo ninɔmɛ vovo kpo mɛ, bɔ Nɔemíi lɛ́ wà ɖaxó Hwliti flàflá tɔn. Nǔ ɖò mɔ̌ có, ye ka huzu xɔ́ntɔn vívɛ́, ɖó ye bǐ wɛ yí wǎn nú Jehovah. Hwenu e Nɔemíi jló na gosin Mɔwabu bo na lɛkɔ wá Izlayɛli é ɔ, “Hwliti tɛ́ dó  asú tɔn nɔ wu.” É ɖɔ nú Nɔemíi ɖɔ: “Togun towe wɛ na nyí togun ce; Mawu e a nɔ sɛ̀n ɔ wɛ un na sɛ̀n.” (Hwliti 1:14, 16) Hwliti nyɔ́ xomɛ dó Nɔemíi wu tawun. Hwenu e ye wá Izlayɛli é ɔ, Hwliti w’azɔ̌ syɛnsyɛn bo dó nɔ gudo nú xɔ́ntɔn tɔn. Nɔemíi yí wǎn nú Hwliti tawun bo ɖè wě ɖagbe xá ɛ. Hwliti ɖótó è bɔ wǎgbɔ tɔn ɔ, ye mɛ wè lɛ bǐ mɔ nyɔna gègě.—Hwliti 3:6.

9. Etɛ ka jiwǔ nú we ɖò xɔ́ntɔn e Davidi kpo Jonatáan kpo zun é mɛ?

⁹ Mɛ ɖevo ɖěɖee nyí xɔ́ntɔn ɖagbe lɛ é wɛ nyí Davidi kpo Jonatáan kpo; ye bǐ wɛ nɔ gbeji nú Jehovah. Jonatáan wà ɖaxó Davidi nú xwè 30 mɔ̌, bo ka lɛ́ nyí mɛ e na jɛ axɔsu Izlayɛli tɔn tɛn mɛ é. (1 Samuwɛli 17:33; 31:2; 2 Samuwɛli 5:4) É ɖò mɔ̌ có, hwenu e é sè ɖɔ Jehovah sɔ́ Davidi b’ɛ na nyí axɔsu é ɔ, é hwanwǔ i alǒ hwlɛn agba xá ɛ ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, Jonatáan wà nǔ e wu é kpé é bǐ bo nɔ gudo nú Davidi. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, hwenu e Davidi sín gbɛ̀ ɖò axɔ́ nu é ɔ, Jonatáan d’alɔ ɛ bo “dó wusyɛn lanmɛ n’i ɖɔ é ni ɖeji dó Mawu wu.” É tlɛ lɛ́ sɔ́ gbɛ̀ tɔn ɖó axɔ́ nu ɖó Davidi wu. (1 Samuwɛli 23:16, 17) Davidi lɔ nyí xɔ́ntɔn gbejinɔtɔ́ ɖé. É d’akpá ɖɔ emi na kpé nukún dó xwédo Jonatáan tɔn wu, bo ɖè akpá enɛ nugbǒ hwenu e Jonatáan tlɛ kú gudo é.—1 Samuwɛli 18:1; 20:15-17, 30-34; 2 Samuwɛli 9:1-7.

10. Etɛ kpɔ́ndéwú Eblée atɔn lɛ tɔn ka kplɔ́n we dó xɔ́ntɔn zunzun wu?

¹⁰ Cadlaki, Mɛcaki kpo Abɛdi-Nɛgo kpo nyí Eblée atɔn, bɔ è kplá ye sín tò yetɔn mɛ hwenu e ye kpó ɖò vǔ é. Ye ɖò zɔ tawun dó xwédo yetɔn lɛ bo ka d’alɔ yeɖée bo mɔ tɛn dó nɔ gbeji nú Jehovah. Nukɔnmɛ  hwenu e ye nyí mɛxo é ɔ, nùɖiɖi yetɔn gbɔn tɛnkpɔn nu hwenu e Axɔsu Nabukodonɔzɔ́ɔ ɖegbe ɖɔ ye ni sɛ̀n sikábocyɔ ɖé é. Cadlaki, Mɛcaki kpo Abɛdi-Nɛgo kpo gbɛ́ ɖɔ emi kún na sɛ̀n bocyɔ ɔ ó, bo ɖɔ nú axɔsu ɔ ɖɔ: “Tuùn ɖɔ mǐ kún ɖò vodun mɛtɔn lɛ na sɛ̀n wɛ ó, mǐ kún ka na ɖèkɔ́ nú bocyɔ e mɛ tunte ɔ ó.” Hwenu e nùɖiɖi xɔ́ntɔn atɔn enɛ lɛ tɔn gbɔn tɛnkpɔn mɛ é ɔ, ye nɔ gbeji nú Mawu yetɔn.—Daniyɛli 1:1-17; 3:12, 16-28.

11. Nɛ̌ mǐ ka wà gbɔn bo tuùn ɖɔ Pɔlu kpo Timɔtée kpo nyí xɔ́ntɔn ɖagbe lɛ?

¹¹ Hwenu e mɛsɛ́dó Pɔlu mɔ Timɔtée e nyí dɔnkpɛvu ɖé é ɔ, é mɔ ɖɔ Timɔtée yí wǎn nú Jehovah bɔ nǔ agun ɔ tɔn nɔ lɛ́ ɖu ayi mɛ n’i tawun. Enɛ wu ɔ, Pɔlu kplɔ́n azɔ̌ Timɔtée bonu é na d’alɔ nɔví sunnu lɛ kpo nɔví nyɔnu lɛ kpo ɖò fí gègě. (Mɛsɛ́dó 16:1-8; 17:10-14) Timɔtée w’azɔ̌ syɛnsyɛn kaka bɔ Pɔlu ɖɔ: “Nyɛ kpo é kpo wà azɔ̌ . . . bo jla Wɛnɖagbe ɔ.” Pɔlu tuùn ɖɔ nɔví sunnu lɛ kpo nɔví nyɔnu lɛ kpo “ɖò ayixa mɛ” nú Timɔtée “titewungbe.” Ee Pɔlu kpo Timɔtée kpo ɖò azɔ̌ syɛnsyɛn wà ɖó kpɔ́ wɛ ɖò Jehovah sinsɛn mɛ é ɔ, ye wá huzu xɔ́ntɔn ɖagbe lɛ.—Filipunu lɛ 2:20-22; 1 Kɔlɛntinu lɛ 4:17.

12, 13. (a) Etɛwu mǐ ka ɖó na cyan xɔ́ntɔn mǐtɔn lɛ kpo sɔxwixwe kpo, enyi é na bo tlɛ nyí ɖò agun ɔ mɛ ɔ nɛ? (b) Etɛwu mɛsɛ́dó Pɔlu ka gb’akpá e ɖò 1 Kɔlɛntinu lɛ 15:33 mɛ é nú mɛ?

¹² Ðò agun ɔ mɛ ɔ, nɔví sunnu mǐtɔn kpo nɔví nyɔnu mǐtɔn lɛ kpo sixu kplɔ́n nǔ mǐ, bɔ mǐ na lɛ́ d’alɔ mǐɖée bo na nɔ gbeji. (Xà Hlɔmanu lɛ 1:11, 12.) Amɔ̌, é na bo tlɛ nyí ɖò agun ɔ mɛ ɔ, mǐ ɖó na lɛ́ nɔ  acéjí, bo cyan mɛ e mǐ na zun xɔ́ntɔn vívɛ́ xá lɛ é. Mǐ ɖó nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu kpo vovo lɛ, bɔ ye gosin aca gègě kpo ninɔmɛ gègě kpo mɛ. Ye mɛ ɖé lɛ nyí mɛ yɔyɔ̌ ɖò agun ɔ mɛ, bɔ mɛ ɖevo lɛ ko ɖò Jehovah sɛ̀n wɛ sín xwè gègě ɖíe. É nɔ byɔ hwenu cobɔ kancica e ɖò mɛɖé kpo Jehovah kpo tɛntin é na syɛn, lee é nɔ byɔ hwenu cobɔ atín sínsɛ́n nɔ mya é ɖɔhun. Enɛ wu ɔ, mǐ ɖó na ɖó suúlu, bo na lɛ́ yí wǎn nú mǐɖée lobo na nɔ cyan xɔ́ntɔn mǐtɔn lɛ kpo nùnywɛ kpo hwebǐnu.—Hlɔmanu lɛ 14:1; 15:1; Eblée lɛ 5:12–6:3.

 ¹³ Hweɖelɛnu ɔ, ninɔmɛ syɛnsyɛn ɖé sixu wá xwetɔ́n ɖò agun ɔ mɛ, bɔ é na byɔ ɖɔ mǐ ni cɔ́ mǐɖée tawun. É sixu nyí ɖɔ nɔví sunnu ɖé alǒ nɔví nyɔnu ɖé ɖò nǔ e Biblu ɖɔ ɖɔ é nyla lɛ é wà wɛ. Alǒ, mɛɖé sixu nɔ ɖò nǔ húnhún ɖɔ wɛ, bɔ enɛ sixu wá wà nǔ dó agun ɔ wu. Enɛ kpaca mǐ ǎ, ɖó é na bo tlɛ nyí ɖò xwè kanweko nukɔntɔn ɔ mɛ ɔ, tagba lɛ wá xwetɔ́n ɖò agun ɔ mɛ hweɖelɛnu. Nugbǒ ɔ, mɛsɛ́dó Pɔlu gb’akpá nú Klisanwun hwenɛnu tɔn lɛ ɖɔ: “Gbɛ̌ nyanya lɛ ɔ, walɔ ɖagbe e è ɖó ɔ wɛ ye nɔ hɛn gblé.” (1 Kɔlɛntinu lɛ 15:12, 33) Pɔlu lɛ́ gb’akpá nú Timɔtée ɖɔ é ni cɔ́ éɖée dó mɛ ɖěɖee é nɔ zun xɔ́ntɔn vívɛ́ xá lɛ é wu. Mǐ ɖó na wà nǔ ɖokpo ɔ ɖò égbé.—Xà 2 Timɔtée 2:20-22.

14. Nɛ̌ xɔ́ntɔn e mǐ zun lɛ é ka sixu kúnkplá kancica e mǐ ɖó xá Jehovah é gbɔn?

¹⁴ Mǐ ɖó na cyɔn alɔ kancica e ɖò mǐ kpo Jehovah kpo tɛntin é jí. É wɛ nyí nǔ e xɔ akwɛ hugǎn bɔ mǐ ɖó é. Enɛ wu ɔ, mǐ nɔ nyì alɔ nú xɔ́ntɔn vívɛ́ zunzun xá mɛɖebǔ e sixu vɔ́da nú nùɖiɖi mǐtɔn, bo na lɛ́ hɛn kancica enɛ gblé é. Lee mǐ ma sixu sɔ́ avɔkanfún dó sìn kwijikwiji mɛ, bo ɖó nukún ɖɔ é na xwí sìn mímɛ́ ǎ gbɔn é ɔ, mɔ̌ jɛn mǐ ma sixu zun xɔ́ntɔn xá mɛ e nɔ wà nǔ nyanya lɛ é, bo ɖó nukún ɖɔ é na bɔkun nú mǐ bɔ mǐ na wà nǔ ɖagbe ǎ é nɛ. Mǐ ɖó na xwè sɔ bo cyan xɔ́ntɔn mǐtɔn lɛ.—1 Kɔlɛntinu lɛ 5:6; 2 Tɛsalonikinu lɛ 3:6, 7, 14.

15. Etɛ a ka sixu wà bo na zun xɔ́ntɔn ɖagbe lɛ ɖò agun ɔ mɛ?

¹⁵ Ðò agun ɔ mɛ ɔ, a sixu mɔ mɛ ɖěɖee yí wǎn nú Jehovah nugbǒ nugbǒ lɛ é. Ye sixu wá huzu xɔ́ntɔn vívɛ́ towe lɛ. (Ðɛhan 133:1) Ma ba mɛ e nyí gbɛ̌ towe  jí lɛ é, alǒ, mɛ e kpo hwi kpo gosin fí ɖokpo ɔ lɛ é kɛɖɛ bo zun xɔ́ntɔn xá ó. Flín ɖɔ Jonatáan nyí mɛxo nú Davidi tawun, bɔ Nɔemíi lɔ nyí mɛxo nú Hwliti tawun. Mǐ jló na xwedó wěɖexámɛ Biblu tɔn elɔ: “Mi ni ɖó wanyiyi ɖaxó.” (2 Kɔlɛntinu lɛ 6:13; xà 1 Piyɛ́ɛ 2:17.) Bǎ e mɛ a xwedó kpɔ́ndéwú Jehovah tɔn ɖó é ɔ, bǎ ɖokpo ɔ mɛ wɛ mɛ ɖevo lɛ na ba na nyí xɔ́ntɔn towe ɖó.

16, 17. Enyi mɛɖé dó xomɛsin nú mǐ ɖò agun ɔ mɛ ɔ, etɛ mǐ ma ka ɖó na wà ǎ?

¹⁶ Ðò xwédo lɛ bǐ mɛ ɔ, mɛ lɛ nɔ ɖó jijɔ vovo, linlin vovo, bɔ lee ye nɔ lɛ́ wà nǔ gbɔn é lɔ nɔ gbɔn vovo. Mɔ̌ jɛn é nɔ lɛ́ nyí gbɔn ɖò agun ɔ mɛ. Vogbingbɔn enɛ nɔ zɔ́n bɔ nǔ lɛ nɔ jɛ acɔ́, bɔ mǐ sixu kplɔ́n nǔ gègě ɖò mǐɖée gɔ́n. Amɔ̌ hweɖelɛnu ɔ, vogbingbɔn enɛ lɛ nɔ zɔ́n bɔ nɔví sunnu lɛ, alǒ, nɔví nyɔnu lɛ nɔ mɔ nǔ jɛ yeɖée mɛ ǎ, bo nɔ sìn xomɛ dó yeɖée. Hweɖelɛnu ɔ, mǐ sixu mɔ ɖɔ è jɛ dò nú mǐ alǒ mɔ ɖɔ è wà nǔ nyanya ɖé nú mǐ. (Nùnywɛxó 12:18) Mǐ na yí gbè bɔ tagba mɔhun lɛ na dó awakanmɛ kú nú mǐ, alǒ, bló bɔ mǐ na ɖó wǔ zɔ nú agun ɔ wɛ à?

¹⁷ Eǒ. Enyi mɛɖé na bo tlɛ wà nùɖé bonu é vɛ́ nú mǐ ɔ, mǐ na ɖó wǔ zɔ nú agun ɔ ǎ. Jehovah wɛ jɛ dò nú mǐ ǎ. É na mǐ gbɛ̀ kpo nǔ ɖevo lɛ bǐ kpo. É ɖ’acɛ bɔ mǐ na yí wǎn n’i bo lɛ́ nɔ gbeji n’i. (Nǔɖexlɛ́mɛ 4:11) Agun ɔ, nùnina Jehovah tɔn ɖé wɛ, bo nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ hɛn nùɖiɖi mǐtɔn lidǒ. (Eblée lɛ 13:17) Mǐ na gbɛ́ nùnina tɔn enɛ gbeɖé, ɖó nǔ e mɛɖé wà bɔ é vɛ́ nú mǐ é wu ǎ.—Xà Ðɛhan 119:165.

18. (a) Etɛ ka sixu d’alɔ mǐ, bɔ mǐ na ɖó kancica ɖagbe ɖé xá nɔví sunnu mǐtɔn lɛ kpo nɔví nyɔnu mǐtɔn lɛ kpo? (b) Etɛwu mǐ ka ɖó na sɔ́ hwɛ kɛ mɛ ɖevo lɛ?

 ¹⁸ Mǐ yí wǎn nú nɔví sunnu mǐtɔn lɛ kpo nɔví nyɔnu mǐtɔn lɛ kpo, bo ba na vɛ́ kpo ye kpo. Jehovah nɔ ɖó nukún ɖɔ mǐ ni nyí mɛ maɖóblɔ̌ ǎ, enɛ wu ɔ, mǐ lɔ ɖó na wà mɔ̌ ǎ. (Nùnywɛxó 17:9; 1 Piyɛ́ɛ 4:8) Mǐ bǐ wɛ nɔ wà nǔ nyì dò, amɔ̌, wanyiyi na d’alɔ mǐ bɔ mǐ “na nɔ sɔ́ hwɛ kɛ [mǐ]ɖée.” (Kolosinu lɛ 3:13) Wanyiyi na sísɛ́ mǐ, bɔ mǐ na lɔn bonu nǔ ma mɔ jɛ mɛɖée mɛ e ma hwɛ́n nùɖé ǎ é na wá huzu tagba ɖaxó ǎ. Nugbǒ wɛ ɖɔ hwenu e mɛɖé dó xomɛsin nú mǐ é ɔ, é sixu vɛwǔ bɔ mǐ na gbɔ nǔ lin kpɔ́n d’eji. É bɔwǔ bɔ xomɛ na sìn mǐ, bɔ mǐ na hɛn mɛ enɛ dó xomɛ. Amɔ̌, awǎjijɛ mǐtɔn jɛn enɛ na xò yí, bo na dó akpɔ̀ nú mǐ kpowun. Loɔ, enyi mǐ sɔ́ hwɛ kɛ mɛ e jɛ dò nú mǐ é ɔ, mǐ sixu ɖó fífá ayi mɛ tɔn, bɔ bǔninɔ na tíìn ɖò agun ɔ mɛ, taji bǐ ɔ wɛ ka nyí ɖɔ mǐ na ɖó kancica ɖagbe ɖé xá Jehovah.—Matie 6:14, 15; Luki 17:3, 4; Hlɔmanu lɛ 14:19.

19. Hwetɛnu mǐ ka ɖó na sɛ́n kàn nú gbɛ̌dido xá mɛɖé ɖò agun ɔ mɛ?

¹⁹ Ðò xwédo wanyiyinɔ ɖé mɛ ɔ, mɛ ɖokpo ɖokpo ɖó nùɖé bo na wà bonu mɛ ɖevo lɛ na nɔ awǎjijɛ mɛ. Amɔ̌, mǐ ni ɖɔ ɖɔ mɛ ɖokpo fɔ́n gǔ ɖò xwédo ɔ mɛ. Mɛ e ɖò xwédo ɔ mɛ lɛ é bǐ tɛ́n kpɔ́n azɔn mɔkpan bo na d’alɔ ɛ, é ka gbɛ́ alɔdo yetɔn. É sixu wá gbeta ɔ kɔn bo na tɔ́n sín xwé ɔ gbè alǒ tatɔ́ xwédo ɔ tɔn sixu byɔ ɛ ɖɔ é ni tɔ́n. Nǔ mɔhun ɖé sixu jɛ ɖò agun ɔ mɛ. Mɛɖé sixu nɔ ɖò nǔ e Jehovah gbɛ́ wǎn na lɛ é wà wɛ, bɔ enɛ na wà nǔ dó agun ɔ wu. É gbɛ́ alɔ e è dó è lɛ é, bo xlɛ́ gbɔn  nǔwiwa tɔn lɛ gblamɛ ɖɔ emi kún sɔ́ jló na nɔ agun ɔ mɛ ó. É sixu wá gbeta ɔ kɔn bɔ éɖesu jó agun ɔ dó, alǒ, è sixu ɖè è sín mɛ. Enyi nǔ mɔhun jɛ ɔ, Biblu ɖɔ nyì wɛn ɖɔ mǐ kún ɖó na ‘kpé nǔ ɖebǔ xá ɛ ó.’ (Xà 1 Kɔlɛntinu lɛ 5:11-13; 2 Jaan 9-11) Enyi xɔ́ntɔn mǐtɔn ɖé, alǒ hagbɛ̌ xwédo mǐtɔn tɔn ɖé wɛ nú mɛ ɔ ɔ, mɔ̌ biblo sixu vɛwǔ tawun. Amɔ̌, ɖò ninɔmɛ mɔhun mɛ ɔ, gbejininɔ mǐtɔn nú Jehovah ɖó na syɛn hú gbeji e mǐ na nɔ nú mɛ ɖevo ɖebǔ é.—Kpɔ́n Tinmɛ E Ðò Vivɔnu É 8gɔ́ ɔ.

20, 21. (a) Nɛ̌ tuto mɛ ɖiɖe sín agun mɛ tɔn ɔ ka nyí tuto wanyiyi tɔn gbɔn? (b) Etɛwu é ka nyí nǔ taji ɖɔ mǐ ni cyan xɔ́ntɔn mǐtɔn lɛ kpo nùnywɛ kpan?

²⁰ Tito mɛ ɖiɖe sín agun mɛ tɔn ɔ nyí tuto wanyiyi tɔn ɖé bɔ Jehovah bló. É nɔ cyɔn alɔ agun ɔ jí sín mɛ ɖěɖee ma nɔ keya nú nugbodòdó Jehovah tɔn ǎ lɛ é sí. (1 Kɔlɛntinu lɛ 5:7; Eblée lɛ 12:15, 16) É nɔ d’alɔ mǐ, bɔ mǐ nɔ ɖexlɛ́ ɖɔ mǐ ɖó wanyiyi nú nyikɔ mímɛ́ Jehovah tɔn, nugbodòdó tɔn ɖaxó lɛ kpo Jehovah ɖesu kpo. (1 Piyɛ́ɛ 1:15, 16) Tuto mɛ ɖiɖe sín agun mɛ tɔn ɔ nɔ ɖè wanyiyi xlɛ́ mɛ e ma sɔ́ nyí hagbɛ̌ agun ɔ tɔn ǎ é. Tódɔnnúmɛ syɛnsyɛn enɛ sixu d’alɔ ɛ, bɔ é na mɔ ɖɔ nǔ e wà wɛ emi ɖè é nyla, bo na lɛ́ sísɛ́ ɛ bɔ é na huzu jijɔ. Mɛ e è ko ɖè sín agun mɛ lɛ é ɖé lɛ lɛkɔ wá Jehovah gɔ́n ɖò nukɔnmɛ, bɔ è yí ye dó agun ɔ mɛ kpo akpàkpà sɔ́ mɛ kpo.—Eblée lɛ 12:11.

²¹ Xɔ́ntɔn e mǐ zun lɛ é sixu kúnkplá mǐ dó ɖagbe jí, alǒ, dó nyanya jí. Enɛ wu ɔ, é nyí nǔ taji ɖɔ mǐ ni cyan mɛ e mǐ na zun xɔ́ntɔn xá lɛ é kpo sɔxwixwe kpo. Enyi mǐ yí wǎn nú mɛ e Jehovah yí wǎn na lɛ é ɔ, mɛ ɖěɖee sixu d’alɔ mǐ, bɔ mǐ na nɔ gbeji n’i kaka sɔyi lɛ é wɛ na lɛlɛ̌ dó mǐ.