1, 2. Nɛ̌ Baláamu ka tɛ́n kpɔ́n bo wà nǔ dó togun Jehovah tɔn wu gbɔn?

HWEHUTƆ́ ɖé yì fí e é sixu mɔ hweví e ba wɛ é ɖè é wlí ɖè é. É sɔ́ nùví ɔ ɖó mlɛ ɔ nu, bo nyì dó tɔ̀ ɔ mɛ. É xwè sɔ bo nɔte bɔ ee hweví ɔ jɛ nùví ɔ ɖu jí é ɔ, é dɔn mlɛ ɔ, bɔ é byɔ hweví ɔ sín lanmɛ bɔ é jɛ mlɛkan ɔ mlá jí.

² È sixu wlí gbɛtɔ́ lɛ lɔ gbɔn mɔ̌. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Izlayɛli-ví lɛ ko ɖibla yì Akpádídó Yikúngban ɔ jí, bo ɖó gɔnu ɖó Ayikúngban Wɛnjɛ Mɔwabu tɔn jí. Axɔsu Mɔwabu tɔn d’akpá nú Baláamu ɖɔ enyi é dónu Izlayɛli-ví lɛ ɔ, emi na na ɛ akwɛ kɔn nyì kpɔ́. Gudo mɛ ɔ, Baláamu mɔ ayixa ɖé bo bló bɔ Izlayɛli-ví lɛ ɖesunɔ dónu yeɖée. É xwè sɔ bo ba nùví ɖagbe ɔ. É sɛ́ ɖyɔvǐ Mɔwabu tɔn lɛ dó fí e Izlayɛli-ví lɛ ɖó gɔnu ɖó é, bɔ ye hu jì nú sunnu lɛ.—Kɛ́nsísɔ́ 22:1-7; 31:15, 16; Nǔɖexlɛ́mɛ 2:14.

3. Nɛ̌ Izlayɛli-ví lɛ ka jɛ mɔ Baláamu tɔn mɛ gbɔn?

³ Wlɛnwín Baláamu tɔn ka w’azɔ̌ à? Ganji. Izlayɛli-ví afatɔ́n mɔkpan “jɛ aga lɛ̀ xá ɖyɔvǐ Mɔwabu tɔn lɛ jí.” Ye tlɛ jɛ vodun lɛ sɛ̀n jí kaka jɛ vodun xóɖóxámɛ  tɔn e nɔ nyí Baalu e ɖò Peɔ́ɔ ɔ é jí. Wǎgbɔ tɔn ɔ, Izlayɛli-ví 24 000 kú ɖò Akpádídó Yikúngban ɔ sín dogbó jí.—Kɛ́nsísɔ́ 25:1-9.

4. Etɛwu Izlayɛli-ví afatɔ́n mɔkpan ka lɛ̀ aga?

⁴ Etɛwu Izlayɛli-ví gègě ka jɛ mɔ Baláamu tɔn mɛ? Jlǒ cejɛnnabi tɔn yetɔn kɛɖɛ jí wɛ ye ɖò nǔ lin kpɔ́n dó wɛ, bo wɔn nǔ e Jehovah ko wà nú ye lɛ é bǐ. Izlayɛli-ví lɛ ɖó hwɛjijɔ gègě bo na nɔ gbeji nú Mawu. É ɖè ye sín kannumɔgbenu ɖò Ejipu, na nùɖuɖu ye ɖò gbetótló mɛ, bo kplá ye wuyɛyɛ̌-afɔyɛ́yɛ́ wá Akpádídó Yikúngban ɔ sín dogbó jí. (Eblée lɛ 3:12) É ɖò mɔ̌ có, ye yí gbè bɔ agalilɛ flú ye. Mɛsɛ́dó Pɔlu wlan ɖɔ: “Mǐ ɖó na jó mǐɖée nú agalilɛ lee mɛɖé lɛ bló gbɔn ɖò ye . . . mɛ é ǎ.”—1 Kɔlɛntinu lɛ 10:8.

5, 6. Etɛ nǔ e jɛ ɖò Ayikúngban Wɛnjɛ Mɔwabu tɔn jí é ka sixu kplɔ́n mǐ?

⁵ Gbɛ̀ yɔyɔ̌ ɔ ko ɖò kɛnnɛkɛnnɛ bǐ. Nù è na ɖɔ ɔ, mǐ cí Izlayɛli-ví lɛ ɖɔhun, bo ɖò Akpádídó Yikúngban ɔ sín dogbó jí. (1 Kɔlɛntinu lɛ 10:11) Agalilɛ gbà tamɛ nú gbɛ̀ e mɛ mǐ ɖè égbé é hú lee é gbà tamɛ nú Mɔwabunu lɛ gbɔn é. Blewun jɛn enɛ sixu wà nǔ dó togun Jehovah tɔn wu. Nugbǒ ɔ, wlɛnwín e Awovi nɔ zán bɔ é nɔ w’azɔ̌ n’i hugǎn é wɛ nyí agalilɛ.—Kɛ́nsísɔ́ 25:6, 14; 2 Kɔlɛntinu lɛ 2:11; Judi 4.

⁶ Kanbyɔ hwiɖée ɖɔ: ‘É ka na jló mì ɖɔ má ɖu vivǐ jlǒ cejɛnnabi tɔn e hwenu kpɛɖé jɛn ye na nɔ ayǐ na é ɖé lɛ tɔn wɛ à, alǒ, gbɛ̀ yɔyɔ̌ e mɛ è na nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi ɖè ɖò awǎjijɛ mɛ é sín vivǐ wɛ un ba na ɖu à?’ É xɔ akwɛ hugǎn ɖɔ è ni dó gǎn lɛ bǐ, bo setónú nú gbeɖiɖe Jehovah tɔn e ɖɔ è ni “hɔn nú agalilɛ” é à cé?—1 Kɔlɛntinu lɛ 6:18.

7, 8. Etɛ ka nyí agalilɛ? Etɛwu é ka nyí xó taji ɖé?

⁷ Mɛ gègě ɖó nùwalɔ gblégblé ɖé ɖò égbé bo nɔ ɖexlɛ́ vaàn ɖɔ emi kún ɖó sísí nú sɛ́n Mawu tɔn ɖěɖee ɖɔ nǔ dó agalilɛ wu lɛ é ó. Ðò Biblu mɛ ɔ, “agalilɛ” nɔ dó gesí mɛ e ma wlí alɔ xá yeɖée sɔgbe xá Biblu ǎ, bo ka ɖóxó xá yeɖée é. Sunnu na ɖóxó xá sunnu, alǒ, nyɔnu na ɖóxó xá nyɔnu kpo xó ɖiɖó xá kanlin kpo lɔ ɖ’emɛ. Nǔ elɔ lɛ lɛ́ ɖ’emɛ: agalilɛ nu mɛ tɔn, yonu tɔn, alǒ, alɔ blíblí mɛ̌ mɛ ɖevo tɔn wu ɖó alɔkpa ɖé bɔ é na cí xóɖóxámɛ ɖɔhun.—Kpɔ́n Tinmɛ E Ðò Vivɔnu É 23gɔ́ ɔ.

⁸ Biblu ɖɔ nyì wɛn ɖɔ enyi mɛɖé nɔ ɖò aga lɛ̀ wɛ ɔ, é kún sixu nɔ agun ɔ mɛ ó. (1 Kɔlɛntinu lɛ 6:9; Nǔɖexlɛ́mɛ 22:15) Gɔ́ na ɔ, agalɛtɔ́ ɖé nɔ wá ba wi kpò ɖò ta, bɔ mɛ ɖevo lɛ sɔ́ nɔ ɖeji dó wutu tɔn ǎ. Hwebǐnu wɛ agalilɛ nɔ dɔn tagba lɛ wá. Hwɛhwɛ ɔ, é nɔ zɔ́n bɔ è nɔ ɖó ayixa e nɔ dóhwɛ mɛ é ɖé, nɔ dɔn xò maɖónukún lɛ, tagba alɔwliwli tɔn lɛ, azɔn alǒ kú wá. (Xà Galatinu lɛ 6:7, 8.) Enyi mɛɖé xwè sɔ, bo lin tamɛ dó nǔ e agalilɛ nɔ jì lɛ é jí ɔ, vlafo é na lɔn bo lɛ̀ aga ǎ. Amɔ̌, hwɛhwɛ ɔ, mɛ e nɔ ɖè afɔ nukɔntɔn e nɔ kplá mɛ bɔ è nɔ lɛ̀ aga é ɔ, lee é na wà gbɔn bo gbɔ jlǒ éɖesunɔ tɔn é kɛɖɛ wɛ nɔ ɖò nukún mya n’i wɛ. Hwɛhwɛ ɔ, fɔtóo nùblibliwiwa tɔn lɛ kpinkpɔn nɔ ɖò afɔ nukɔntɔn enɛ ɔ mɛ.

9. Etɛwu fɔtóo nùblibliwiwa tɔn lɛ ka nyí awovinú?

⁹ È sɔnǔ nú fɔtóo nùblibliwiwa tɔn lɛ bonu ye na fɔ́n jlǒ agalilɛ tɔn dó ayi mɛ nú mɛ. Égbé ɔ, è nɔ mɔ  fɔtóo nùblibliwiwa tɔn lɛ ɖò fí bǐ, è nɔ mɔ ɖò xójlawema lɛ, wema lɛ kpo han lɛ kpo mɛ, ye nɔ lɛ́ tɔ́n ɖò televiziɔn kpo Ɛntɛnɛti kpo jí. Mɛ gègě nɔ lin ɖɔ fɔtóo nùblibliwiwa tɔn lɛ kún nyla sɔmɔ̌ ó, amɔ̌, fɔtóo enɛ lɛ nɔ wá hɛn nǔ gblé tawun. É sixu zɔ́n bɔ mɛɖé na huzu kannumɔ nú agalilɛ bɔ jlǒ nyanya lɛ na vun kàn ɖò ayi tɔn mɛ. Enyi mɛɖé kpɔ́n fɔtóo nùblibliwiwa tɔn ɔ, ali nyanya e sixu kplá ɛ dó nǔ lehun lɛ mɛ é ɖé wɛ é mlɛ́ nɛ: mɛ̌ sísɔ́ dó d’ayihun, tagba alɔwliwli tɔn lɛ, kaka jɛ mɛɖée gbigbɛ́ jí.—Hlɔmanu lɛ 1:24-27; Efɛzinu lɛ 4:19; kpɔ́n Tinmɛ E Ðò Vivɔnu É 24gɔ́ ɔ.

10. Nɛ̌ nugbodòdó e ɖò Jaki 1:14, 15 mɛ é ka sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na nyì alɔ nú nùblibliwiwa gbɔn?

¹⁰ É nyí nǔ taji ɖɔ mǐ ni tuùn lee agalilɛ sixu dɔn mǐ gbɔn é. Ðǒ ayi akpágbánúmɛ elɔ e ɖò Jaki 1:14, 15 mɛ é wu: “È nɔ jɛ tɛnkpɔn mɛ hwenu e jlǒ nyanya mɛɖesunɔ tɔn dɔn mɛ, bɔ è jɛ mɔ mɛ é. Enɛ ɔ gudo ɔ, jlǒ nyanya ɔ nɔ jì hwɛhuhu, bɔ hwɛhuhu ɔ wá dó ɖɔ dò bǐ ɔ, é nɔ jì kú.” Enɛ wu ɔ, enyi jlǒ nyanya byɔ ayi towe mɛ hǔn, ɖè síìn azɔn ɖokpo. Enyi a yì tɔ́n dó fɔtóo e nɔ fɔ́n jlǒ xóɖóxámɛ tɔn dó lanmɛ nú mɛ é jí hǔn, kpɔ́n zɔ! Cí ɔdinatɛ́ɛ ɔ, alǒ, ɖyɔ tò e jí televiziɔn ɔ ɖè é. Ma lɔn nú jlǒ nyanya byɔ gbɛzán towe mɛ ó. É ma nyí mɔ̌ ǎ ɔ, jlǒ nyanya lɛ sixu wá syɛn kaka bɔ é na vɛwǔ bɔ a na ɖu ɖò ye jí.—Xà Matie 5:29, 30.

11. Nɛ̌ Jehovah ka sixu d’alɔ mǐ hwenu e linlin nyanya lɛ ba jonɔ mǐ é gbɔn?

¹¹ Jehovah tuùn mǐ hú mǐɖesunɔ. É tuùn ɖɔ hwɛhutɔ́ wɛ nú mǐ. Amɔ̌, é lɛ́ tuùn ɖɔ mǐ sixu ɖu ɖò jlǒ nyanya lɛ jí. Jehovah ɖɔ nú mǐ ɖɔ: “Hǔn, mi bo sú nǔ  e nyí ayikúngban jí tɔn ɖò ayi mitɔn mɛ lɛ sín kún dó; nǔ enɛ lɛ wɛ nyí: agalilɛ, nùblibliwiwa, jlǒ agbaza tɔn lɛ, linlin nyanya lɛ kpo nukúnkɛ́ndídó kpo, ɖó nukúnkɛ́ndídó ɔ cí bocyɔ sinsɛn ɖɔhun.” (Kolosinu lɛ 3:5) Nugbǒ wɛ ɖɔ mɔ̌ wiwa kún fá ó, amɔ̌, Jehovah nɔ ɖó suúlu dó mǐ wu, bo nɔ d’alɔ mǐ. (Ðɛhan 68:20) Dɔnkpɛvu ɖé jɛ fɔtóo nùblibliwiwa tɔn kpɔ́n jí, bo nɔ sɔ́ mɛ̌ tɔn dó d’ayihun. Xɔ́ntɔn tɔn wemaxɔmɛ tɔn lɛ ɖɔ ɖɔ è ɖò susu wɛ ɔ, mɔ̌ jɛn è nɔ wà nǔ gbɔn, amɔ̌, é ɖɔ: “[Mɔ̌ wiwa] d’akpà ayixa ce wu, bɔ un jɛ gbɛ̀ kwijikwiji zán jí.” É mɔ ɖɔ emi ɖó na ɖu ɖò jlǒ emitɔn lɛ jí, bɔ kpo alɔdo Jehovah tɔn kpo ɔ, é kpéwú bo jó nùwalɔ enɛ dó. Enyi linlin nùblibliwiwa tɔn lɛ ba jonɔ we hǔn, byɔ “hlɔnhlɔn aditi” ɔ Jehovah bonu é na d’alɔ we nú linlin towe lɛ na mɛ́.—2 Kɔlɛntinu lɛ 4:7; 1 Kɔlɛntinu lɛ 9:27.

12. Etɛwu mǐ ka ɖó na ‘hɛn ayi mǐtɔn’?

 ¹² Salomɔ́ɔ wlan ɖɔ: “Hɛn ayi towe hú nǔ bǐ, ɖó fí e gbɛ̀ towe sín azinkan ɖè ɔ nɛ.” (Nùnywɛxó 4:23) “Ayi” mǐtɔn wɛ nyí nǔ e mǐ nyí ɖò xomɛ é, gbɛtɔ́ alɔkpa e mǐ nyí bɔ Jehovah nɔ mɔ é. Nǔ e mǐ nɔ kpɔ́n é sixu wà nǔ dó mǐ wu tawun. Dawe gbejinɔtɔ́ Jɔbu ɖɔ: “Un nu alɛ xá nukún ce ɖɔ un kún na kpɔ́n ɖyɔvǐ ɖé bo na lin na ɖóxó xá ɛ ó.” (Jɔbu 31:1) Jɔbu ɖɔhun ɔ, mǐ ɖó na cɔ́ nǔ e mǐ nɔ kpɔ́n lɛ é kpo nǔ e jí mǐ nɔ lin tamɛ dó lɛ é kpo. Bɔ ɖɛhanwlantɔ́ ɔ ɖɔhun ɔ, mǐ nɔ xoɖɛ ɖɔ: “Ðè nukún ce sín nǔ ma xɔ akwɛ lɛ jí.”—Ðɛhan 119:37.

13. Xɔ́ntɔn alɔkpa tɛ lɛ Dina ka zun?

¹³ Xɔ́ntɔn mǐtɔn lɛ sixu sísɛ́ mǐ bɔ mǐ wà nǔ ɖagbe alǒ nǔ nyanya. Enyi a cyan mɛ ɖěɖee nɔ xwedó nugbodòdó Jehovah tɔn lɛ é bo zun xɔ́ntɔn xá ɔ, ye na d’alɔ we bɔ hwi lɔ na wà mɔ̌. (Nùnywɛxó 13:20; xà 1 Kɔlɛntinu lɛ 15:33.) Nǔ e jɛ dó Dina wu é sixu xlɛ́ lee xɔ́ntɔn mǐtɔn lɛ cyancyan ganji nyí nǔ taji sɔ́ é mǐ. É nyí ɖokpo ɖò vǐ nyɔnu Jakɔbu tɔn lɛ mɛ, enɛ xlɛ́ ɖɔ è kplɔ́n ɛ bɔ é sù ɖò xwédo e nɔ sɛ̀n Jehovah é ɖé mɛ. Dina nyí agalɛtɔ́ ǎ, amɔ̌, é zun xɔ́ntɔn vívɛ́ xá ɖyɔvǐ Kanáa tɔn ɖěɖee ma nɔ sɛ̀n Jehovah ǎ lɛ é. Kanáanu lɛ ɖó linlin e gbɔn vo tawun nú ee togun Mawu tɔn ɖó dó agalilɛ wu é, bɔ è tuùn ye ɖɔ ye nyí nùblibliwatɔ́. (Levíi ví lɛ 18:6-25) Hwenu e Dina ɖò kpɔ́ xá xɔ́ntɔn tɔn lɛ é ɔ, é mɔ nya Kanáanu e nɔ nyí Sikɛmu é, nya ɔ mɔ ɖɔ é nyɔ́ ɖɛkpɛ. Sikɛmu ka nyí dɔnkpɛvu ɖé bɔ è “nɔ sí hú mɛ lɛ bǐ” ɖò xwédo tɔn mɛ. Amɔ̌, é ka yí wǎn nú Jehovah ǎ.—Bǐbɛ̌mɛ 34:18, 19.

14. Etɛ ka jɛ dó Dina wu?

 ¹⁴ Sikɛmu wà nǔ e é lin ɖɔ é sɔgbe ɖò nukún tɔn mɛ é. Ðó Dina sín nǔ jɛ étɔn jí wutu ɔ, é “xò è sɔ́, bo hwlɛn kàn xá ɛ, bo gbá avɔ n’i.” (Xà Bǐbɛ̌mɛ 34:1-4.) Nǔ enɛ e é dosin é zɔ́n bɔ nǔ ɖebɔdoɖewu ɖé lɛ jɛ, bo dɔn nǔ nyanya wá nú Dina kpo xwédo tɔn bǐ kpo.—Bǐbɛ̌mɛ 34:7, 25-31; Galatinu lɛ 6:7, 8.

15, 16. Nɛ̌ mǐ ka sixu huzu nùnywɛtɔ́ gbɔn?

¹⁵ É byɔ ɖɔ mǐ lɔ ni wà nǔ ɖokpo ɔ nyì dò Dina ɖɔhun cobo tuùn ɖɔ nugbodòdó Jehovah tɔn lɛ tíìn nú lè mǐtɔn ǎ. “A dó nùnywɛtɔ́ há ɔ, a na huzu nùnywɛtɔ́; a ka dó xlonɔ há ɔ, a na wà nǔ dó hwiɖée wu.” (Nùnywɛxó 13:20) Nǔ e gbé a na nya é wɛ nyí ɖɔ a ni tɛ́n kpɔ́n bo mɔ nǔ jɛ “nyɔna li ɔ” wu bǐ mlɛ́mlɛ́, bo na dó nyì alɔ nú wuvɛ̌ e ma ɖò dandan ǎ lɛ é.—Nùnywɛxó 2:6-9; Ðɛhan 1:1-3.

¹⁶ Enyi mǐ nɔ kplɔ́n Xó Mawu tɔn, nɔ xoɖɛ sɛ́dó è cobo nɔ wá gbeta lɛ kɔn, bo nɔ xwedó wě ɖagbe e deví gbejinɔtɔ́ ayiɖotenanɔ ɔ nɔ ɖè xá mǐ lɛ é ɔ, mǐ sixu huzu nùnywɛtɔ́. (Matie 24:45; Jaki 1:5) É ɖò gaàn ɖɔ a tuùn ɖɔ mǐ bǐ wɛ ɖó gǎnmaɖó lɛ, bo lɛ́ nyí hwɛhutɔ́. (Jelemíi 17:9) Amɔ̌, enyi mɛɖé ɖ’ayi wu ɖɔ a na jɛ mɔ agalilɛ tɔn mɛ, bo gb’akpá nú we ɔ, nɛ̌ a ka na wà nǔ gbɔn? Xomɛ na sìn we wɛ à, alǒ a na sɔ́ hwiɖée hwe bo yí gbè nú alɔdo ɔ?—2 Axɔsu lɛ 22:18, 19.

17. Nǎ kpɔ́ndéwú lee wě e Klisanwun hàtɔ́ ɖé ɖè xá mǐ é sixu d’alɔ mǐ gbɔn é tɔn.

¹⁷ Ði kpɔ́ndéwú ɔ, lin tamɛ dó ninɔmɛ elɔ jí. Ðò azɔ̌ nɔví nyɔnu ɖé tɔn jí ɔ, nǔ tɔn jɛ nya ɖé tɔn jí jɛ jí tawun, bɔ é byɔ ɛ ɖɔ emi na yì xá ɛ. Nya ɔ nɔ  sɛ̀n Jehovah ǎ, amɔ̌, é cí ɖɔ é nyɔ́ ɖɛkpɛ tawun, bo lɛ́ nyɔ́ xomɛ. Nɔví nyɔnu ɖevo mɔ ye mɛ wè lɛ ɖò kpɔ́, bo tɛ́n kpɔ́n ɖò nukɔnmɛ bo na gb’akpá nú nɔví nyɔnu ɔ. Nɛ̌ nɔví nyɔnu e wlí ali nyanya é ka na wà nǔ gbɔn? É na jɛhun dó éɖée jí wɛ à, alǒ, é na mɔ nùnywɛ e ɖò akpágbánúmɛ ɔ mɛ é? Nɔví nyɔnu ɔ sixu yí wǎn nú Jehovah bo ba na wà nǔ e sɔgbe é. Amɔ̌, enyi é kpó ɖò yiyi xá nya enɛ wɛ hǔn, é ka ɖò ‘hinhɔn nú agalilɛ’ wɛ dóó à, alǒ, é ɖò ‘jì ɖè dó nǔ e ɖò ayi tɔn mɛ é kɛɖɛ wu’ wɛ?—Nùnywɛxó 22:3; 28:26; Matie 6:13; 26:41.

18, 19. Tinmɛ lee Jozɛfu hɔn nú agalilɛ gbɔn é.

¹⁸ Hwenu e Jozɛfu ɖò dɔnkpɛ mɛ é ɔ, é nyí kannumɔ ɖé ɖò Ejipu. Ayihɔngbe ayihɔngbe ɔ, gǎn tɔn sín asì nɔ  byɔ ɛ ɖɔ é ni wá ɖóxó xá emi, amɔ̌, Jozɛfu tuùn ɖɔ nǔ mɔhun wiwa nyí nǔ nyanya. Jozɛfu yí wǎn nú Jehovah bo jló na wà nǔ e na nyɔ́ nukún tɔn mɛ é. Enɛ wu ɔ, nyɔnu ɔ tɛ́n kpɔ́n bo na hu jì n’i hweɖebǔnu ɔ, é nɔ gbɛ́. Ðó é nyí kannumɔ ɖé wutu ɔ, é sixu jó gǎn tɔn dó kpowun ǎ. Gbè ɖokpo ɔ, ee gǎn tɔn sín asì hɛn ɛ gannugánnú bonu é na ɖóxó xá ɛ é ɔ, é “hɔn tɔ́n.”—Xà Bǐbɛ̌mɛ 39:7-12.

¹⁹ Enyi Jozɛfu ko nɔ lin tamɛ dó nùblibli lɛ jí, alǒ, ko nɔ kú dlɔ̌ kéze ɖéɖé dó gǎn tɔn sín asì jí wɛ ɔ, nǔ vo sésé wɛ na jɛ. Amɔ̌, kancica e ɖò Jozɛfu kpo Jehovah kpo tɛntin é ɖò taji n’i hú nǔ ɖevo ɖebǔ. É ɖɔ nú nyɔnu ɔ ɖɔ: “Gǎn ce . . . gbɛ́ nùɖé nú mì ɖò xwé ɔ gbè ǎ. Hwi ɖokponɔ wu jɛn un ma na ɖó alɔ ǎ, ɖó asì tɔn wɛ a nyí. Un sixu dó nǔ baɖabaɖa mɔhun sìn, bo hu hwɛ dó Mawu ce ǎ.”—Bǐbɛ̌mɛ 39:8, 9.

20. Nɛ̌ mǐ ka wà gbɔn bo tuùn ɖɔ nǔ e Jozɛfu wà é hun xomɛ nú Jehovah?

²⁰ Nugbǒ wɛ ɖɔ Jozɛfu ɖò zɔ tawun dó xwédo tɔn kpo xwé tɔn kpo, amɔ̌, hwebǐnu wɛ é nɔ gbeji nú Jehovah, bɔ Jehovah ka dó n’i. (Bǐbɛ̌mɛ 41:39-49) Jehovah hun xomɛ dó gbeji e Jozɛfu nɔ é wu. (Nùnywɛxó 27:11) É sixu vɛwǔ tawun bonu è na ɖí xwi xá agalilɛ. Amɔ̌, flín xó elɔ lɛ: “Mi mɛ e yí wǎn nú Mawu Mavɔmavɔ lɛ emi, mi gbɛ́ wǎn nú nǔ nyanya. Mawu Mavɔmavɔ nɔ nya xɛ ɖò mɛ e ɖò gbeji n’i lɛ jí; é nɔ hwlɛn ye gán sín mɛdídá fɛ́n mɛ.”—Ðɛhan 97:10.

21. Nɛ̌ nɔví sunnu winnyawinnya ɖé ka wà nǔ Jozɛfu ɖɔhun gbɔn?

²¹ Gbè bǐ gbè ɔ, togun Jehovah tɔn nɔ xlɛ́ kpo akɔnkpinkpan kpo ɖɔ emi “gbɛ́ wǎn nú nǔnyanyawiwa” lobo “yí wǎn nú nǔɖagbewiwa.” (Amɔsi 5:15) Nú a na  bo ɖó xwè ɖebǔ ɔ, a sixu nɔ gbeji nú Jehovah. Gbejininɔ nɔví sunnu winnyawinnya ɖé tɔn gbɔn tɛnkpɔn nu ɖò wemaxɔmɛ. Ðyɔvǐ ɖé ɖɔ n’i ɖɔ nú é d’alɔ emi ɖò akɔ́nwunta sín tɛnkpɔn ɖé mɛ ɔ, é na ɖóxó xá emi. Etɛ nɔví sunnu enɛ ka wà? É wà nǔ Jozɛfu ɖɔhun. É ɖɔ: “Un gbɛ́ tlolo. Ðó un hɛn gbejininɔ ce wu wutu ɔ, wi e ɖò ta ce é kɔ́n ǎ bɔ un lɛ́ kpó ɖò sísí mɛɖesunɔ tɔn ɖó wɛ.” Hwɛhwɛ wɛ “vivǐ . . . hwenu kpɛɖé” tɔn ɖebǔ e è sixu mɔ ɖò agalilɛ mɛ é nɔ dɔn wuvɛ̌ kpo akpɔ̀ kpo wá nú mɛ. (Eblée lɛ 11:25) Hwebǐnu wɛ tónúsíse nú Jehovah na hɛn awǎjijɛ e na nɔ ayǐ sɔyi é wá.—Nùnywɛxó 10:22.

22, 23. Nú mǐ na bo tlɛ hu hwɛ syɛnsyɛn ɖé ɔ, nɛ̌ Jehovah ka sixu d’alɔ mǐ gbɔn?

²² Satáan na dó gǎn bo na zán agalilɛ dó wlí mǐ, enɛ ka sixu nyí mɛtɛnkpɔn ɖaxó ɖé. Sín hweɖenu jɛ hweɖenu ɔ, mǐ bǐ wɛ sixu ɖí xwi xá linlin masɔgbe lɛ. (Hlɔmanu lɛ 7:21-25) Jehovah mɔ nǔ jɛ enɛ wu, bo nɔ flín ɖɔ “kɔgudu kpowun wɛ mǐ nyí.” (Ðɛhan 103:14) Enɛ wu ɔ, nú Klisanwun ɖé ka jɛ agalilɛ sín hwɛ syɛnsyɛn ɖé mɛ ɔ ka ló? Xó bǐ ko fó jɛn nɛ à? Eǒ. Enyi hwɛ mɛɖé tɔn vɛ́ n’i nugbǒ ɔ, Jehovah na d’alɔ ɛ. Mawu “ɖò gbesisɔmɛ bo na sɔ́ hwɛ kɛ mɛ.”—Ðɛhan 86:5; Jaki 5:16; xà Nùnywɛxó 28:13.

²³ Jehovah lɛ́ na mǐ sunnu ɖé lɛ, ye wɛ nyí mɛxo agun tɔn wanyiyinɔ ɖěɖee nɔ kpé nukún dó mǐ wu lɛ é. (Efɛzinu lɛ 4:8, 12; Jaki 5:14, 15) Mɛxo enɛ lɛ nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ vɔ́ kancica e ɖò mǐ kpo Jehovah kpo tɛntin é blóɖó.—Nùnywɛxó 15:32.

24, 25. Nɛ̌ ayi ɖiɖó te ka sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na nyì alɔ nú agalilɛ gbɔn?

²⁴ Bonu mǐ na dó wá gbeta ɖagbe lɛ kɔn ɔ, é byɔ ɖɔ mǐ ni mɔ nǔ jɛ lè e ɖò sɛ́n Jehovah tɔn lɛ mɛ é mɛ. Mǐ jló na cí nyaví e xó è ɖɔ ɖò Nùnywɛxó 7:6-23 mɛ é ɖɔhun ǎ. Ðó é ma ɖó ayi te ǎ wutu ɔ, é zɔn mɔ agalilɛ tɔn mɛ. Ayi ɖiɖó te nyí è ni bí xó kpowun ǎ. Enyi mǐ nɔ ɖó ayi te ɔ, mǐ na dó gǎn bo mɔ nukúnnú jɛ linlin Mawu tɔn mɛ, lobo zán ɖò gbɛzán mǐɖesunɔ tɔn mɛ. Flín xó elɔ e nùnywɛ kpé é: “Mɛɖebǔ e nɔ ɖó ayi te é yí wǎn nú éɖée. Mɛɖebǔ e hwla nukúnnúmɔjɛnǔmɛ é na ɖó ɖuɖeji.”—Nùnywɛxó 19:8, nwt.

²⁵ A ka kudeji bǐ mlɛ́mlɛ́ ɖɔ nugbodòdó Mawu tɔn lɛ sɔgbe à? A ka ganjɛwu tawun ɖɔ nú a xwedó ye ɔ, a na ɖó awǎjijɛ à? (Ðɛhan 19:8-11; Ezayíi 48:17, 18) Enyi a ma ko ɖeji bǐ mlɛ́mlɛ́ ǎ hǔn, flín nǔ ɖagbe e Jehovah ko wà nú we lɛ é bǐ. ‘Ðɔ̌ Mawu Mavɔmavɔ kpɔ́n bo kpɔ́n lee é nyɔ́ sɔ́ é.’ (Ðɛhan 34:9) A na mɔ ɖɔ lee a wà mɔ̌ sɔ́ é ɔ, mɔ̌ wɛ a na yí wǎn nú Mawu sɔ. Yǐ wǎn nú nǔ e é yí wǎn na lɛ é, bo gbɛ́ wǎn nú nǔ e é gbɛ́ wǎn na lɛ é. Nǔ linlin ɖagbe lɛ, ye wɛ nyí nǔ ɖěɖee nyí nugbǒ, sɔgbe, mɛ́, na nyɔ́ mɛ nukúnmɛ, kpo ɖěɖee wlí yɛ̌yi lɛ é kpo ni gɔ́ ayi towe mɛ. (Filipunu lɛ 4:8, 9) Mǐ sixu cí Jozɛfu e ɖu lè nùnywɛ Jehovah tɔn tɔn é ɖɔhun.—Ezayíi 64:7.

26. Etɛ lɛ jí mǐ ka na ɖɔ xó dó bɔ d’ewu?

²⁶ Tlɛnnɔ wɛ a nyí oo, alǒ, alɔ wɛ a ko wlí oo, Jehovah jló ɖɔ a ni ɖu vivǐ gbɛ̀ towe tɔn bo ɖó awǎjijɛ. Wemata wè e bɔ d’ewu lɛ é na ɖɔ xó dó nǔ ɖěɖee sixu d’alɔ bɔ alɔwliwli mǐtɔn na yì ta é wu.