1. Etɛ mǐ ka ɖó na wà bo kudeji ɖɔ sinsɛn-biblo mǐtɔn nyɔ́ Jehovah nukúnmɛ? Etɛwu?

JEZU ɖɔ: “Mawu sɛntɔ́ titewungbe lɛ na sɛ̀n Tɔ́ ɔ gbɔn hlɔnhlɔn [gbigbɔ] ɔ tɔn mɛ, bo na sɛ̀n ɛ ɖò nugbǒ mɛ. Ðó Mawu sɛntɔ́ mɔhunkɔ lɛ ba wɛ Tɔ́ ɔ ɖè.” (Jaan 4:23; 6:44) Ðokpo ɖokpo mǐtɔn ɖó na “tɛ́n kpɔ́n bo . . . tuùn nǔ e nɔ nyɔ́ Aklunɔ nukúnmɛ é.” (Efɛzinu lɛ 5:10) Enɛ ka nɔ bɔwǔ hwebǐnu ǎ. Satáan nɔ tɛ́n kpɔ́n bo na flú mǐ, bɔ mǐ na wà nǔ e Jehovah gbɛ́ wǎn na lɛ é.—Nǔɖexlɛ́mɛ 12:9.

2. Tinmɛ nǔ e jɛ ɖò Sinayíi Só ɔ kpá é.

² Nɛ̌ Satáan ka nɔ tɛ́n kpɔ́n bo na flú mǐ gbɔn? Ali ɖokpo nu wɛ nyí ɖɔ é nɔ bló bɔ nǔ ɖagbe kpo nǔ nyanya kpo nɔ wlú dó mǐ. Ðǒ ayi nǔ e jɛ dó akɔta Izlayɛli tɔn jí, hwenu e ye ɖó gɔnu ɖó Sinayíi Só ɔ kpá é wu. Mɔyizi yì só ɔ jí, bɔ togun ɔ ɖò te kpɔ́n kɔlilɛ tɔn. Te e ye ɖè é sín agbɔ̌n kpé ye bɔ wǎgbɔ tɔn ɔ ye ɖɔ nú Aalɔ́ɔn ɖɔ é ni bló vodun ɖé nú emi. É bló siká bocyɔ e cí nyibuví ɖɔhun é ɖé. Bɔ togun ɔ jɛ xwè ɖu jí. Ye ɖú wè lɛlɛ̌ dó nyibuví ɔ bo ɖèkɔ́ n’i. Ye ɖi ɖɔ kɔ́ e ɖè nú nyibuví ɔ wɛ emi ɖè é ɔ, Jehovah sɛ̀n wɛ emi ɖè. Amɔ̌, lee togun ɔ mɔ ɖɔ nǔwiwa enɛ nyí ‘xwèɖuɖu dó kpa susu nú Mawu Mavɔmavɔ’  é ko xlɛ́ ɖɔ é nyí nùɖé bo sɔgbe ǎ. Jehovah kpɔ́n nǔwiwa enɛ dó mɔ vodunsinsɛn, bɔ gègě ɖò ye mɛ kú. (Tíntɔ́n 32:1-6, 10, 28) Etɛ nǔ enɛ ka kplɔ́n mǐ? Ma nú mɛɖé blɛ́ we ó. “Ma ɖ’alɔ nǔ kwiji ɖebǔ wu ó,” jǒ Jehovah dó bonu é ni kplɔ́n we nǔ e sɔgbe é ɖó vo nú nǔ e nyla é.—Ezayíi 52:11; Ezekiyɛli 44:23; Galatinu lɛ 5:9.

3, 4. Etɛwu é ka sɔgbe ɖɔ è ni ba dò nú fí e xwè e gbakpé lɛ é gègě jɔ sín é?

³ Hwenu e Jezu ɖò ayikúngban jí é ɔ, é kplɔ́n mɛsɛ́dó tɔn lɛ bɔ ye sɔ́ kpɔ́ndéwú ɖ’ayǐ ɖò sinsɛn-biblo mímɛ́ ɔ linu. Ðò kú tɔn gudo ɔ, mɛsɛ́dó tɔn lɛ kpó ɖò nugbodòdó Jehovah tɔn lɛ kplɔ́n ahwanvu yɔyɔ̌ lɛ wɛ. Amɔ̌, ɖò kú mɛsɛ́dó lɛ tɔn gudo ɔ, adingban-núkplɔnmɛtɔ́ lɛ jɛ linlin e ma sɔgbe ǎ lɛ é, aca pagáwùn tɔn lɛ kpo xwè pagáwùn tɔn lɛ kpo dɔn wá agun ɔ mɛ jí. Ye tlɛ vɔ́ nyikɔ na xwè pagáwùn tɔn ɖé lɛ bonu xwè enɛ lɛ na vlɛ́ Klisanwun núwiwa. (2 Tɛsalonikinu lɛ 2:7, 10; 2 Jaan 6, 7) Xwè enɛ lɛ gègě gbakpé fí bǐ égbé, bɔ ye nɔ sɔ́ adingban-núkplɔnmɛ lɛ kpo awovinúwiwa lɛ kpo ɖó ajo. *—Nǔɖexlɛ́mɛ 18:2-4, 23.

⁴ Gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ ɖò égbé ɔ, xwè lɛ nyí nǔ taji ɖé ɖò gbɛzán mɛ lɛ tɔn mɛ. É ɖò mɔ̌ có, enyi a kpò ɖò nǔ kplɔ́n dó lee Jehovah nɔ kpɔ́n nǔ lɛ gbɔn é wu wɛ ɔ, a sixu mɔ ɖɔ emi ɖó na huzu linlin e emi nɔ ɖó dó xwè ɖé lɛ wu é. É sixu vɛwǔ, amɔ̌, a sixu kudeji ɖɔ Jehovah na d’alɔ we. Nǔ mǐ ni ba dò nú fí e xwè e gbakpé é ɖé lɛ jɔ sín é, bonu mǐ na dó sixu mɔ nukúnnú jɛ linlin e Jehovah nɔ ɖó dó ye wu é wu.

5. Etɛ ka xlɛ́ ɖɔ è kún jì Jezu ɖò 25 décembre ó?

⁵ Ðò fí gègě ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ ɔ, è nɔ ɖu Natáaxwe ɖò 25 décembre, bɔ mɛ gègě nɔ lin ɖɔ hwenu e è jì Jezu é nɛ. Biblu ɖɔ azǎn e gbè è jì Jezu é nú mǐ ǎ, é tlɛ ɖɔ sun e mɛ è jì i é ǎ, amɔ̌, é ɖɔ nùɖé lɛ nú mǐ dó táan e mɛ è jì i é wu. Luki wlan ɖɔ hwenu e è jì Jezu ɖò Bɛteleyɛmu é ɔ, “lɛngbɔnyitɔ́ ɖé lɛ ɖò gbě nɛ ɔ jí,” bo ɖò nukún kpé dó lɛngbɔ̌kpó yetɔn lɛ wu wɛ. (Luki 2:8-11) Ðò sun décembre tɔn mɛ ɖò Bɛteleyɛmu ɔ, gbɛmɛ nɔ fá, bɔ jǐ kpo laglasi linfin kpo nɔ ja, enɛ wu ɔ, lɛngbɔnyitɔ́ lɛ nɔ nɔ kɔxo kpo lɛngbɔ̌ yetɔn lɛ kpo zǎnmɛ ǎ. Etɛ enɛ ka kplɔ́n mǐ? È jì Jezu ɖò hwenu e ayǐ mɛ nyɔ́ é, é nyí ɖò décembre mɛ ǎ. Biblu kpo kúnnuɖenú hwenuxó tɔn lɛ kpo xlɛ́ ɖɔ è jì Jezu ɖò hweɖenu ɖò sun e mǐ nɔ ylɔ ɖò égbé ɖɔ septembre kpo octobre kpo é vlamɛ.

6, 7. (a) Nɛ̌ aca Natáaxwe tɔn e gbakpé lɛ é gègě ka bɛ́ gbɔn? (b) Hwɛjijɔ tɛ wu mǐ ka ɖó na nɔ na nǔ mɛ?

⁶ Nɛ̌ Natáaxwe ka bɛ́ gbɔn lo? É gosin xwè pagáwùn tɔn lɛ mɛ, ɖi xwè Saturnales tɔn e Hlɔmanu lɛ nɔ ɖu nú Saturne ee nyí vodun gle tɔn é é. The Encyclopedia Americana ɖɔ: “Saturnales ee nyí xwè Hlɔma tɔn ɖé, bɔ è nɔ ɖu ɖò sun décembre tɔn tɛntin é wɛ è nɔ xwedó ɖò Natáaxwe ɔ sín aca lɛ gègě mɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, xwè enɛ mɛ wɛ agɔ̌ɖuɖu, nǔ nina mɛ, kpo vɛ̌la títá kpo tɔ́n sín.” Gɔ́ na ɔ, 25 décembre wɛ è nɔ ɖu jijizán sín xwè nú vodun hwesivɔ tɔn Perse tɔn e nɔ nyí Mithra é.

⁷ É ɖò mɔ̌ có, gègě mɛ e nɔ ɖu Natáaxwe égbé lɛ é tɔn nɔ lin nǔ kpɔ́n dó pagáwùn mɛ e é jɔ sín é wu ǎ. Ye nɔ ɖó nukún kpowun ɖɔ Natáaxwe ɔ na hun ali nú emi, bɔ emi na nɔ kpɔ́ xá xwédo emitɔn, ɖu vivǐ  nùɖuɖu ɖagbeɖagbe lɛ tɔn, lobo na nǔ mɛ. É ɖò wɛn ɖɔ mǐ yí wǎn nú xwédo mǐtɔn kpo xɔ́ntɔn mǐtɔn lɛ kpo, Jehovah ka lɛ́ jló ɖɔ mɛsɛntɔ́ emitɔn lɛ ni nɔ má nǔ e ye ɖó lɛ é xá yeɖée. Lee 2 Kɔlɛntinu lɛ 9:7 ɖɔ nú mǐ gbɔn é ɔ, “Mawu yí wǎn nú mɛ e nɔ na nǔ mɛ kpodo xomɛhunhun kpo é.” Jehovah jló ɖɔ mǐ ni na nǔ mɛ ɖevo lɛ ɖò nǔwiwa bunɔ lɛ kɛɖɛ hwenu ǎ. Togun Jehovah tɔn yí wǎn nú nǔ nina mɛ gɔ́ nú kpɔ́ninɔ xá xɔ́ntɔn lɛ kpo xwédo yetɔn kpo ɖò hweɖebǔnu ɖò  xwè ɔ vlamɛ; ye ka nɔ ɖó nukún ɖɔ è na s’axɔ́ tɔn ye ǎ. Ye nɔ na nǔ mɛ ɖó ye yí wǎn nú mɛ ɖevo lɛ wutu.—Luki 14:12-14.

8. Hwenu e Jezu nyí vǐ yɛyɛ̌ ɖé é wɛ nùnywɛtɔ́ ɖěɖee nɔ mɔ nǔ jɛ sun sín wuntun wu lɛ é kàn agban nú Jezu à? Tinmɛ.

⁸ Bonu mɛ gègě na dó jɛhun dó nǔ nina mɛ ɖò Natáaxwe hwenu jí ɔ, ye nɔ ɖɔ ɖɔ sunnu nùnywɛtɔ́ atɔn wá kàn agban nú Jezu hwenu e é nyí vǐ yɛyɛ̌ ɖé é ɖò kanlinxɔ ɔ mɛ. Nugbǒ wɛ ɖɔ sunnu ɖé lɛ wá ba Jezu kpɔ́n bo na nǔ i. Ðò Biblu sín táan mɛ ɔ, mɛ lɛ ɖó aca bo nɔ na nǔ mɛ nukúnɖeji lɛ. (1 Axɔsu lɛ 10:1, 2, 10, 13) Amɔ̌, a ka tuùn ɖɔ Biblu ɖɔ ɖɔ sunnu enɛ lɛ nyí nùnywɛtɔ́ ɖěɖee nɔ mɔ nǔ jɛ sun sín wuntun wu lɛ é, bo nɔ bló majiki, bo kún nɔ sɛ̀n Jehovah ó à? Gɔ́ na ɔ, ye ba Jezu kpɔ́n hwenu e é nyí vǐ yɛyɛ̌ ɖé bo ɖò kanlinxɔ mɛ é ǎ. Loɔ, ye ba ɛ kpɔ́n ɖò nukɔnmɛ hwenu e é ko sù ɖó bǎ ɖé mɛ bo ɖò xɔ ɖé mɛ é.—Matie 2:1, 2, 11.

9. Jijizán sín xwè tɛ lɛ xó Biblu ka ɖɔ?

⁹ Azǎn e gbè è jì vǐ ɖé é nɔ nyí awǎjijɛ sín azǎn ɖé. (Ðɛhan 127:3) Amɔ̌, enɛ ko xlɛ́ ɖɔ mǐ ɖó na ɖu jijizán sín xwè ǎ. Lin tamɛ dó nǔ elɔ jí: Jijizán sín xwè wè géé wu wɛ Biblu ɖɔ xó dó. Ðokpo nyí Ejipu Xɔsu Falawɔ́ɔn tɔn, bɔ wegɔ ɔ nyí Axɔsu Elodu Antipasi tɔn tɔn. (Xà Bǐbɛ̌mɛ 40:20-22; Maki 6:21-29.) Axɔsu wè enɛ lɛ ɖě nyí Jehovah sɛntɔ́ ǎ. Nugbǒ ɔ, mǐ xà ɖò Biblu mɛ gbeɖé ɖɔ Jehovah sɛntɔ́ ɖé ɖu jijizán sín xwè ǎ.

10. Linlin tɛ Klisanwun nukɔntɔn lɛ ka nɔ ɖó dó jijizán sín xwè lɛ wu?

¹⁰ The World Book Encyclopedia ɖɔ ɖɔ Klisanwun nukɔntɔn lɛ “nɔ sɔ́ jijizán mɛɖebǔ tɔn sín xwèɖuɖu sɔ́  dó mɔ pagáwùn sín aca ɖé.” Aca enɛ lɛ junjɔn sinsɛn-núkplɔnmɛ nùvú lɛ jí. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Glɛkinu hwexónu tɔn lɛ ɖi nǔ ɖɔ yɛ ɖé nɔ ɖò finɛ hwenu e è jì mɛ ɖokpo ɖokpo é, bɔ yɛ enɛ nɔ cyɔn alɔ mɛ ɔ jí. Ye nɔ lin ɖɔ yɛ enɛ ɖó kancica ɖé xá yɛhwe e sín jijizán gbè è jì mɛ ɔ é. Gɔ́ nú nǔ enɛ e pagáwùn lɛ ɖi nǔ na é ɔ, jijizán lɛ́ cá kàn xá dò biba nú sun sín wuntun lɛ kpo du e jí è ɖè é dò biba kpo.

11. Nú mǐ na nǔ mɛ ɖevo lɛ ɔ, nɛ̌ é ka nɔ cí nú Jehovah?

¹¹ Mɛ gègě mɔ ɖɔ jijizán sín xwè yetɔn nyí azǎn bunɔ ɖé, bɔ ɖò gbè nɛ gbè ɔ, mɛ ɖevo lɛ ɖó na xlɛ́ ɖɔ nǔ emitɔn nyɔ́ nukún yetɔn mɛ bo na lɛ́ ɖè wanyiyi xlɛ́ emi. Amɔ̌, mǐ sixu xlɛ́ ɖɔ mǐ yí wǎn nú xwédo mǐtɔn kpo xɔ́ntɔn mǐtɔn lɛ kpo ɖò xwè ɔ bǐ vlamɛ, é na nyí ɖò azǎn titewungbe ɖé kɛɖɛ jí ǎ. Jehovah jló ɖɔ mǐ ni nɔ nyɔ́ xomɛ, bo nɔ lɛ́ na nǔ mɛ hwebǐnu. (Xà Mɛsɛ́dó 20:35.) É nyí jijizán sín xwè mǐtɔn kɛɖɛ wɛ nɔ sù nukún mǐtɔn mɛ ǎ, gbɛ̀ e Jehovah nɔ na mǐ ayihɔngbe ayihɔngbe ɔ lɔ nɔ sù nukún mǐtɔn mɛ.—Ðɛhan 8:4, 5; 36:10.

12. Nɛ̌ azǎn e gbè mǐ kú ɔ ka sixu nyɔ́ hú azǎn e gbè è jì mǐ é gbɔn?

¹² Nùnywɛtɔ́xó 7:1 ɖɔ: “È mlá nyikɔ ɖagbe mɛ ɔ, é nyɔ́ hú célu e nyɔ́ wǎn ganji é. Azǎn e gbè è kú ɔ nyɔ́ hú azǎn e gbè è jɔ é.” Nɛ̌ azǎn e gbè mǐ kú é ka sixu nyɔ́ hú azǎn e gbè mǐ jɔ é gbɔn? Hwenu e è jì mǐ é ɔ, mǐ ko wà nǔ ɖagbe alǒ nyanya ɖě ɖò gbɛzán mǐtɔn mɛ ǎ. Amɔ̌, nú mǐ zán gbɛzán mǐtɔn dó sɛ̀n Jehovah, bo lɛ́ wà ɖagbe nú mɛ ɖevo lɛ ɔ, mǐ na ɖó “nyikɔ ɖagbe” ɖé, bɔ Jehovah na flín mǐ, é na bo tlɛ nyí ɖò kú mǐtɔn gudo ɔ nɛ. (Jɔbu 14:14, 15) Togun Jehovah tɔn nɔ ɖu jijizán sín xwè yetɔn alǒ Jezu tɔn ǎ. Nugbǒ ɔ, nǔwiwa  ɖokpo géé e Jezu ɖegbe nú mǐ ɖɔ mǐ ni nɔ bló é wɛ nyí Flǐn kú tɔn tɔn.—Luki 22:17-20; Eblée lɛ 1:3, 4.

13, 14. Etɛ Paskwa ka cá kàn xá?

¹³ Mɛ gègě ɖi nǔ ɖɔ fínfɔ́n sín kú Jezu tɔn sín xwè ɖu wɛ emi ɖè hwenu e emi nɔ ɖò Paskwa ɖu wɛ é.  Amɔ̌, Paskwa cá kàn xá Eastre, ee nyí Anglo-Saxon sín yɛhwe nyɔnu ayitéhɔnnu kpo bǐbɛ̌mɛ xwèjí tɔn é kpo. The Dictionary of Mythology tinmɛ ɖɔ é lɛ́ nyí yɛhwe nyɔnu vǐjiji tɔn. Aca Paskwa tɔn ɖé lɛ cá kàn xá enɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Encyclopædia Britannica ɖɔ ɖɔ azin lɛ ɔ, “hwɛhwɛ wɛ è nɔ kpɔ́n ye dó mɔ wuntun gbɛ̀ yɔyɔ̌ kpo fínfɔ́n sín kú kpo tɔn.” Gɔ́ na ɔ, é ko lín dìn bɔ è nɔ zán azwi lɛ ɖi wuntun vǐjiji tɔn ɖò sinsɛn-biblo pagáwùn tɔn mɛ. É ɖò wɛn ɖɔ Paskwa kún cá kàn xá fínfɔ́n sín kú Jezu tɔn ó.

¹⁴ Hwenu e Jehovah mɔ bɔ gbɛtɔ́ lɛ wlú aca sinsɛn nùvú tɔn lɛ ɖó kpɔ́ xá fínfɔ́n sín kú Vǐ tɔn tɔn é ɔ, é ka nyɔ́ nukún tɔn mɛ à? Cɛ́nnyícɛ́nnyí ɖé lɔ ǎ. (2 Kɔlɛntinu lɛ 6:17, 18) Nugbǒ ɔ, Jehovah byɔ ɖò así mǐtɔn gbeɖé ɖɔ mǐ ni ɖu fínfɔ́n sín kú Jezu tɔn ǎ.

15. Nɛ̌ mɛkúkú lɛ sín xwè ka bɛ́ gbɔn?

¹⁵ Mɛkúkú lɛ sín xwè ee è nɔ lɛ́ ylɔ ɖɔ Mɛɖeɖóvo lɛ Bǐ Sín Azǎn é ɖó kancica xá klútɔ́, yɛblɛnú e cá kàn xá awovinúwiwa lɛ é kpo acɔ́banú ɖevo e dó xɛsi lɛ é kpo. Égbé wɛ è jɛ xwè enɛ ɖu jí ǎ. Ðò sun kpé ká e nɔ jɛ nukɔn nú 1^er novembre é sín azǎn gbè ɔ, Celte hwexónu tɔn e ɖò Grande-Bretagne kpo Irelande kpo lɛ é nɔ ɖu Samhain xwè. Ye ɖi nǔ ɖɔ ɖò xwè ɔ hwenu ɔ, gbigbɔ mɛkúkú lɛ tɔn nɔ lɛkɔ wá ayikúngban jí. Mɛ lɛ nɔ ɖè nùɖuɖu kpo ahan kpo tɔ́n bonu gbigbɔ lɛ ni ma wà nǔ nyanya nú ye ó. Nú vǐ lɛ sɔnǔ égbé bo ɖò xwégbe xwégbe gbɔn wɛ lobo ɖò “a dǒ d’emɛ sín han” jì wɛ ɔ, ye nɔ tuùn ɖɔ awovinúwiwa sín aca hwexónu tɔn ɖé xwedó wɛ emi ɖè ǎ.

16, 17. Etɛ jí mǐ ka ɖó na lin tamɛ kpɔ́n dó hwenu e mǐ ɖò nǔ sɔ́ nú alɔwliwli ɖé wɛ é?

¹⁶ Awǎjijɛ sín nǔ wɛ alɔwliwli ɖé nyí. Ali vovo nu wɛ ye nɔ ɖu alɔwliwlixwe lɛ ɖè gbɔn gbɛ̀ ɔ mɛ. Hwɛhwɛ ɔ, mɛ lɛ nɔ lin tamɛ dó fí e aca alɔwliwli tɔn lɛ gosin é wu ǎ, enɛ wu ɔ, ye sixu nɔ ma tuùn ɖɔ aca ɖé lɛ wá sín nǔ e pagáwùn lɛ ɖi nǔ na lɛ é mɛ. Amɔ̌, Klisanwun e ɖò tuto bló wɛ bo na wlí alɔ lɛ é ɖó na tɛ́n kpɔ́n bɔ alɔwliwli sín tuto yetɔn lɛ na nyɔ́ Jehovah nukúnmɛ. Nú ye mɔ nukúnnú jɛ fí e aca alɔwliwli tɔn lɛ gosin é wu ɔ, é na zɔ́n bɔ ye na wá gbeta ɖagbe lɛ kɔn.—Maki 10:6-9.

¹⁷ È lin ɖɔ aca alɔwliwli tɔn ɖé lɛ nɔ hɛn ‘taɖagbe’ wá nú asú kpo asì kpo yɔyɔ̌ lɛ. (Ezayíi 65:11) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, è nɔ kɔn sìn dó kɔ́mɛ ɖò fí ɖé lɛ cobɔ mɛ e wlí alɔ lɛ é nɔ byɔ xwégbe, alǒ, è nɔ nyì mɔ̌likún kabǐ nǔ mɔhun ɖé dó yawó ɔ kpo asisúnɔ ɔ kpo wu. Mɛ lɛ nɔ lin ɖɔ mɔ̌ wiwa na zɔ́n bɔ ye na jì vǐ, ɖó awǎjijɛ, lobo dɔ́ji, bɔ enɛ na lɛ́ nya xɛ ɖò ye jí sín nǔ nyanya lɛ sí. Amɔ̌, Klisanwun lɛ ɖó na cɔ́ yeɖée bo nyì alɔ nú aca ɖebǔ e na cá kàn xá sinsɛn nùvú é.—Xà 2 Kɔlɛntinu lɛ 6:14-18.

18. Nugbodòdó Biblu tɔn ɖevo tɛ lɛ è ka na zán ɖò alɔwliwli lɛ hwenu?

¹⁸ Klisanwun e jló na wlí alɔ lɛ é nɔ ba ɖɔ alɔwliwli yetɔn ni ɖó awǎjijɛ, bo ɖó yɛ̌yi, bo na lɛ́ víví nú mɛ e na wá tɛn tɔn mɛ lɛ é bǐ. Jonɔ e wá alɔwliwli Klisanwun tɔn ɖé tɛnmɛ lɛ é ɖó na zán xógbe e ma ɖè xomɛnyínyɔ́ xlɛ́ ǎ lɛ é ǎ; ye ka na lɛ́ zán xógbe blíblí alǒ ee ma ɖè sísí xlɛ́ mɛ e wlí alɔ lɛ é alǒ mɛ ɖevo lɛ é ǎ.  (Nùnywɛxó 26:18, 19; Luki 6:31; 10:27) Alɔwliwli Klisanwun tɔn ɖé ka na lɛ́ xlɛ́ “goyiyi e dɔkun jijɛ nɔ zɔ́n mɛ é” ǎ. (1 Jaan 2:16) Nú a ɖò nǔ sɔ́ nú alɔwliwli ɖé wɛ hǔn, kanɖeji ɖɔ enyi é wá fó bonu emi kpɔ́n gudo sɛ́dó ɔ, xomɛ na hun emi.—Kpɔ́n Tinmɛ E Ðò Vivɔnu É 28gɔ́ ɔ.

19, 20. Fitɛ kɔfu ɖě sɔ́ xò dó ɖě wu xó ɔ ka gosin?

¹⁹ Kɔfu e mɛ ahan ɖè é ɖě sɔ́ xò dó ɖě wu nyí aca ɖé bɔ è nɔ yawu mɔ ɖò alɔwliwli lɛ kpo nǔwiwa ɖevo lɛ kpo hwenu. Hwenu e mɛɖé sɔ́ kɔfu e mɛ ahan ɖè é dó jǐ é ɔ, é ɖò ɖiɖexlɛ́ wɛ ɖɔ emi byɔ nǔ ɖagbe lɛ nú mɛ ɖevo lɛ, bɔ ye lɔ nɔ sɔ́ kɔfu yetɔn lɛ dó jǐ. Linlin tɛ Klisanwun lɛ ka ɖó na ɖó dó kɔfu ɖě sɔ́ xò dó ɖě wu wu?

²⁰ Guide international des alcools et des cultures ɖɔ ɖɔ kɔfu ɖě sɔ́ xò dó ɖě wu ɔ na ko wá sín aca pagáwùn hwexónu tɔn, ee mɛ “è nɔ ba sìn kɔn nyì ayǐ dó xwyɔ vodun lɛ na” é ɖé mɛ. È nɔ wà mɔ “bo na dó byɔ nùɖé, xoɖɛ e è nɔ sɛ̀ sìn xwè na kpo xógbe ɖé lɛ kpo é, ɖi ‘nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi!’ alǒ ‘nɔ ganji!’” Ðò hwexónu ɔ, mɛ lɛ ɖó aca bo nɔ sɔ́ kɔfu yetɔn lɛ dó jǐ dó byɔ vodun yetɔn lɛ ɖɔ ye ni kɔn nyɔna ɖé dó emi jí. Amɔ̌, lee Jehovah nɔ kɔn nyɔna dó mɛ jí gbɔn é nɛ ǎ.—Jaan 14:6; 16:23.

21. Xwè alɔkpa ɖevo tɛ lɛ Klisanwun lɛ ka ɖó na nyì alɔ na?

²¹ Nú a ɖò gbeta ɔ kɔn wá wɛ bo na ɖó alɔ ɖò xwè ɖé mɛ alɔ gbɔ hǔn, lin tamɛ dó linlin alǒ nùwalɔ e xwè enɛ nɔ sɔ́ ɖó ajo é jí. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, è nɔ mɔ weɖúɖú e nɔ fɔ́n jlǒ dó lanmɛ nú mɛ lɛ é, ahannumu, kaka jɛ  nùblibliwiwa jí ɖò xwè ɖé lɛ hwenu. Xwè enɛ lɛ sixu lɛ́ sɔ́ sunnu na ɖóxó xá sunnu kpo nyɔnu na ɖóxó xá nyɔnu kpo ɖó ajo, alǒ, flɔ́ zo dó glɔ̌ nú wǎn yí nú tò mɛtɔn. Enyi mǐ nɔ ɖó alɔ ɖò xwè mɔhun lɛ mɛ ɔ, mǐ ka ɖò wǎn gbɛ́ nú nǔ e Jehovah gbɛ́ wǎn na é wɛ dóó à?—Ðɛhan 1:1, 2; 97:10; 119:37.

22. Enyi Klisanwun ɖé na ɖ’alɔ ɖò xwé ɖé mɛ alǒ gbɔ ɔ, etɛ ka sixu d’alɔ ɛ?

²² Klisanwun lɛ ɖó na ɖò acéjí tawun bo na nyì alɔ nú xwè ɖebǔ e ma wlí yɛ̌yi nú Mawu ǎ lɛ é. Mɛsɛ́dó Pɔlu wlan ɖɔ: “Nǔ ɖu wɛ mi ɖè oo, ahan nu wɛ mi ɖè oo, abǐ nǔ ɖebǔ wà wɛ mi ɖè hǔn, mi bló bǐ, bo dó sɔ́ Mawu sù.” (1 Kɔlɛntinu lɛ 10:31; kpɔ́n Tinmɛ E Ðò Vivɔnu É 29gɔ́ ɔ.) É ɖò wɛn ɖɔ é kún nyí xwè lɛ bǐ wɛ cá kàn xá nùblibliwiwa, sinsɛn nùvú alǒ wǎn yí nú tò mɛtɔn ó. Enyi nǔwiwa ɖé ma t’afɔ nugbodòdó Biblu tɔn lɛ jí ǎ ɔ, mǐ na wá gbeta mǐɖesunɔ tɔn kɔn bo na ɖ’alɔ ɖ’emɛ alǒ gbɔ. Mǐ ɖó na lɛ́ lin tamɛ dó lee gbeta e kɔn mǐ wá é na wà nǔ dó mɛ ɖevo lɛ wu gbɔn é wu.

23, 24. Nɛ̌ mǐ ka sixu tinmɛ gbeta e kɔn mǐ wá dó xwè ɖé lɛ wu é nú hagbɛ̌ xwédo mǐtɔn tɔn e ma nyí Kúnnuɖetɔ́ ǎ é ɖé gbɔn?

²³ É ɖò wɛn ɖɔ a kún sɔ́ nɔ ɖ’alɔ ɖò xwè e ma nɔ kpa susu nú Mawu ǎ lɛ é mɛ ó. Amɔ̌, hɛnnumɔ towe e ma nyí Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn ǎ é ɖé lɛ sixu lin ɖɔ a kún sɔ́ yí wǎn nú ye ó, alǒ, a kún sɔ́ jló na nɔ kpɔ́ xá ye ɖě ó. Ye sixu lin ɖɔ xwè lɛ hwenu kɛɖɛ jɛn xwédo ɔ na nɔ kpɔ́ ɖè. Nú nǔ nyí mɔ̌ ɔ, etɛ a ka sixu wà? A sixu vɔ́ jiɖe na ye ɖò ali gègě nu ɖɔ emi yí wǎn nú ye bɔ ye xɔ akwɛ  ɖò nukún emitɔn mɛ. (Nùnywɛxó 11:25; Nùnywɛtɔ́xó 3:12, 13) A sixu ylɔ ye bɔ mi zán hwenu ɖó kpɔ́ ɖò nǔwiwa ɖevo lɛ tɛnmɛ.

²⁴ Enyi hɛnnumɔ towe lɛ jló na tuùn nǔ e wu a ma sɔ́ nɔ ɖu xwè ɖé lɛ ǎ é ɔ, a sixu ba dò nú nǔ ɖò wema mǐtɔn lɛ mɛ alǒ ɖò jw.org jí, bɔ é na d’alɔ we bɔ a na tín hwɛjijɔ towe lɛ mɛ nú ye. Ma nú ye lin ɖɔ a ɖò tintɛnkpɔn wɛ bo na ɖu ɖò nǔdindɔn ɖé jí, alǒ, ɖɔ a jló na hɛn ye gannugánnú bonu ye ni ɖó linlin ɖokpo ɔ hwi ɖɔhun ó. D’alɔ xwédo towe bonu é ni mɔ ɖɔ a gbéjé nǔ gègě kpɔ́n cobo wá gbeta hwiɖesunɔ tɔn kɔn. Ma wà adǎn ó, nǔ “xó [towe] lɛ ni nɔ nyɔ́ sè tɛgbɛ, bo nɔ dɔn mɛ.”—Kolosinu lɛ 4:6.

25, 26. Nɛ̌ mɛjitɔ́ lɛ ka sixu d’alɔ vǐ yetɔn lɛ bɔ ye na yí wǎn nú nugbodòdó Jehovah tɔn lɛ gbɔn?

²⁵ É ɖò taji ɖɔ mǐ bǐ ni mɔ nukúnnú jɛ hwɛjijɔ e wu mǐɖesunɔ zɔ́n dó bo ma nɔ ɖ’alɔ ɖò xwè ɖé lɛ mɛ ǎ é wu céɖécéɖé. (Eblée lɛ 5:14) Nǔ e gbé mǐ na nya é wɛ nyí ɖɔ mǐ na hɛn xomɛ Jehovah tɔn hun. Nú mɛjitɔ́ ɖé wɛ nú we ɔ, a ɖó na zán hwenu bo d’alɔ vǐ towe lɛ nú ye ni mɔ nukúnnú jɛ nugbodòdó Biblu tɔn lɛ mɛ lobo yí wǎn na. Nú Jehovah huzu mɛ nùjɔnǔ tɔn ɖò nukún yetɔn mɛ ɔ, ye lɔ na jló bo na hɛn xomɛ tɔn hun.—Ezayíi 48:17, 18; 1 Piyɛ́ɛ 3:15, 16a.

²⁶ Nú Jehovah mɔ bɔ mǐ ɖò nǔ e wu mǐ kpé é bǐ wà wɛ bo ɖò sinsɛn mímɛ́ bló sɛ́dó è wɛ ɖò nugbǒ mɛ ɔ, é nɔ víví n’i. (Jaan 4:23) Amɔ̌, mɛ gègě nɔ lin ɖɔ gbɛtɔ́ kún sixu ɖɔ nugbǒ ɖò gbɛ̀ elɔ e mɛ nugbǒmaɖɔ gɔ́ é ó. Nugbǒ jɛn ka wɛ à? Mǐ na ɖɔ xó d’eji ɖò wemata e bɔ d’ewu é mɛ.