1, 2. Nǔ ɖaxó hugǎn tɛ ka jɛ ɖò hwenuxó gbɛ̀ ɔ tɔn mɛ? Etɛwu é ma ka ɖó na kpaca mɛ ɖɔ gbɛtɔ́ kún mɔ ɖó nukún wu ó ǎ?

 A KA ko kàn nǔ elɔ byɔ hwiɖée kpɔ́n à? Enyi un ko nɔ gbɛ̀ ɖò huzuhuzu ɖaxó ɖé lɛ hwenu ɖò hwenuxó mɛ ɔ, nɛ̌ é ka na ko cí nú mì? Mɛ gègě wà mɔ̌. Amɔ̌, ɖǒ ayi nǔ elɔ wu: Enyi a nɔ gbɛ̀ ɖò táan taji mɔhun ɖé mɛ ɔ, a ka na ko mɔ nǔ taji ɖěɖee dɔn huzuhuzu enɛ lɛ wá lɛ é kpo nukún towe ɖesu kpo à? É sixu gbɔ mɔ̌ nyí. Hwɛhwɛ ɔ, nǔ ɖěɖee zɔ́n bɔ acɛkpikpa xóxó lɛ j’ayǐ bo ɖò hwenuxówema lɛ mɛ lɛ é nɔ jɛ bɔ mɛ lɛ bǐ ka nɔ mɔ ǎ. Ðò ali ɖé nu ɔ, nǔ e jɛ ɖò hwenuxó mɛ lɛ é gègě jɛ ɖò xɔ glɔ, ɖò hɔn lɛ mɛ, fí ɖěɖee è nɔ ɖè wě ɖè ɖò nǔglɔ lɛ é, alǒ ɖò acɛkpikpa lɛ sín azɔ̌watɛn lɛ. É ɖò mɔ̌ có, huzuhuzu mɔhun lɛ ka nɔ wà nǔ dó gbɛtɔ́ livi mɔkpan wu.

² Bɔ nǔ ɖaxó hugǎn bǐ e ka jɛ ɖò hwenuxó gbɛ̀ ɔ tɔn mɛ é lo? Nǔ enɛ e jɛ é wà nǔ dó gbɛtɔ́ livi mɔkpan wu. É ɖò mɔ̌ có, gbɛtɔ́ ka mɔ nǔ e jɛ é ǎ. É ɖò wɛn ɖɔ, Axɔsuɖuto Mawu Tɔn e nyí acɛkpikpa Mɛsiya ɔ tɔn bɔ è ko d’akpá tɔn ɖ’ayǐ xóxó, bɔ zaanɖé dìn ɔ é na ɖó nǔ gbɛ̀ elɔ nu é sín jiji wu ɖɔ xó dó wɛ mǐ ɖè. (Xà Daniyɛli 2:34, 35, 44, 45.) Ðó gbɛtɔ́ lɛ ma mɔ Axɔsuɖuto enɛ e è jì b’ɛ jiwǔ é ǎ wutu ɔ, mǐ ɖó na wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ Jehovah hwla nǔ e jɛ é dó gbɛtɔ́ lɛ wɛ à? Alǒ é nyɔ́ wà ɔ, é sɔnǔ nú togun tɔn gbejinɔtɔ́ ɔ jɛ nukɔn ɖó enɛ wu? Mi nú mǐ ni kpɔ́n.

3-5. (a) Mɛ̌ ka nyí “wɛnsagun akɔjijɛ ɔ tɔn” e xó è ɖɔ ɖò Malacíi 3:1 mɛ é? (b) Etɛ ka na jɛ jɛ nukɔn nú hwenu e “wɛnsagun akɔjijɛ ɔ tɔn” na wá tɛmpli ɔ mɛ é?

³ Sín hwexónu ɔ, Jehovah ko lin na sɔnǔ nú togun tɔn cobɔ è na jì Axɔsuɖuto Mɛsiya Tɔn ɔ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖǒ ayi nǔɖɔɖ’ayǐ Malacíi 3:1 tɔn wu: “Un sɛ́ wɛnsagun ce dó, bɔ é na bló ali ce ɖó. [‘Ajijimɛ ɔ, Aklunɔ nugbǒ ɔ e ba wɛ mi ɖè é na wá tɛmpli tɔn mɛ; bɔ wɛnsagun akɔjijɛ ɔ tɔn e wu mi hun xomɛ dó é na wá,’ NWT].”

⁴ Ðò nǔɖɔɖ’ayǐ ɔ sín jijɛ égbé tɔn mɛ ɔ, hwetɛnu Jehovah, “Aklunɔ nugbǒ ɔ” ka wá gbéjé “tɛmpli tɔn” kpɔ́n? Nǔɖɔɖ’ayǐ ɔ tinmɛ ɖɔ Jehovah na wá kpo “wɛnsagun akɔjijɛ ɔ tɔn” kpo.  Mɛ̌ ka nyí wɛnsagun enɛ? É sɔ́ nyí mɛ ɖevo ɖebǔ zɛ Axɔsu Mɛsiya ɔ, Jezu Klisu wu ǎ! (Luk. 1:68-73) Ðó è sɔ́ ɛ Gǎn tlolo wu ɔ, é na gbéjé togun Mawu tɔn e ɖò ayikúngban jí bo ɖò sinsɛnzɔ́ wà wɛ ɖò tɛmpli tɔn gbigbɔ tɔn ɔ sín kɔxota lɛ é kpɔ́n lobo na ɖè nǔ kwiji sín ye wu.​—1 Pi. 4:17.

⁵ É ɖò mɔ̌ có, mɛ̌ ka nyí “wɛnsagun” nukɔntɔn e Malacíi 3:1 dó gesí é? Mɛ enɛ e xó nǔɖɔɖ’ayǐ ɔ ɖɔ é na ko ɖò azɔ̌ wà wɛ xóxó jɛ nukɔn nú fí ɖiɖe Axɔsu Mɛsiya ɔ tɔn. Xwè gègě jɛ nukɔn nú 1914 ɔ, mɛɖé ka “bló ali . . . ɖó” jɛ nukɔn nú Axɔsu Mɛsiya ɔ à?

6. Mɛ̌ mɛ̌ e ka wà nǔ “wɛnsagun” e xó è ɖɔ ɖ’ayǐ b’ɛ wá jɛ nukɔn bo sɔnǔ nú togun Mawu tɔn nú nǔ ɖěɖee ja jijɛ gbé lɛ é é?

⁶ Ðò wema elɔ mɛ ɔ, mǐ na mɔ xósin nú nùkanbyɔ mɔhun lɛ ɖò tan akpàkpà sɔ́ mɛ tɔn togun Jehovah tɔn égbé tɔn mɛ. Tan enɛ xlɛ́ ɖɔ ɖò ɖibla yì vivɔnu xwè kanweko 19gɔ́ ɔ tɔn ɔ, gbɛtɔ́ gbejinɔtɔ́ sín gbɛ̌ta kpɛví ɖé tɔ́n ta ɖi agun Klisanwun tɔn tewungbeju ɖé ɖò Mawu sɛntɔ́-nyijɛtɔ́ tobutobu lɛ tɛntin. Gbɛ̌ta enɛ wɛ è wá ylɔ ɖɔ Biblu Kplɔntɔ́ lɛ. É ɖò wɛn ɖɔ mɛ ɖěɖee ɖò ye nu lɛ é (Charles T. Russell kpo hagbɛ̌ tɔn lɛ kpo) wà nǔ “wɛnsagun” e xó è ɖɔ ɖ’ayǐ é ɖɔhun bo nɔ xlɛ́ ali togun Mawu tɔn ɖò gbigbɔ lixo lobo nɔ sɔnǔ nú ye nú nǔ ɖěɖee ja jijɛ gbé lɛ é. Mi nú mǐ ni kpɔ́n lee “wɛnsagun” ɔ wà mɔ̌ gbɔn é ɖò ali ɛnɛ nu.

7, 8. (a) Ðò 1800 kpo 1900 kpo vlamɛ ɔ, mɛ̌ mɛ̌ e ka jɛ adingban-núkplɔnmɛ lindɔ̌n jɔmakú tɔn ɔ ɖè mɛ̌ jí? (b) Nùkplɔnmɛ ɖevo tɛ lɛ Charles T. Russell kpo hagbɛ̌ tɔn lɛ kpo ka ɖè mɛ̌?

⁷ Enyi Biblu Kplɔntɔ́ enɛ lɛ ɖò nǔ kplɔ́n wɛ ɔ, ye nɔ xoɖɛ bo nɔ byɔ alixlɛ́mɛ Jehovah tɔn; ye nɔ wá gbeta ɖokpo ɔ kɔn, nɔ xò gbeta enɛ lɛ kplé bo nɔ wá ɖè sinsɛn-núkplɔnmɛ nugbǒ lɛ tɔ́n dó wema mɛ. Nú xwè kanweko mɔkpan ɔ, Klisanwun-nyijɛtɔ́ lɛ nɔ ablu mɛ ɖò gbigbɔ lixo; nùkplɔnmɛ yetɔn lɛ gègě gosin pagáwùn lɛ gɔ́n. Kpɔ́ndéwú taji ɖokpo wɛ nyí sinsɛn-núkplɔnmɛ lindɔ̌n jɔmakú tɔn. É ɖò mɔ̌ có, ɖò xwè 1800 kpo 1900 kpo vlamɛ ɔ, Biblu kplɔntɔ́ ayijlɔjlɔnɔ klewun ɖé lɛ gbéjé nùkplɔnmɛ enɛ kpɔ́n bo mɔ ɖɔ é kún sɔgbe xá Xó Mawu Tɔn ó. Henry Grew, George Stetson kpo George Storrs kpo ɖè mɛ̌ adingban Satáan tɔn enɛ, ye wlan bo lɛ́ kplɔ́n mɛ kpo akɔnkpinkpan kpo. a Azɔ̌ yetɔn wá d’alɔ Charles T. Russell kpo hagbɛ̌ tɔn lɛ kpo bɔ ye bló bɔ nukúnnúmɔjɛnǔmɛ yetɔn dó Biblu jí lɛ́ kpɔ́n te d’eji.

⁸ Biblu Kplɔntɔ́ sín gbɛ̌ta kpɛví enɛ mɔ ɖɔ sinsɛn-núkplɔnmɛ ɖevo ɖěɖee cá kàn xá lindɔ̌n jɔmakú lɛ é d’ablu bo lɛ́ nyí adingban. Kpɔ́ndéwú tɔn ɖokpo wɛ nyí nùkplɔnmɛ e ɖɔ ɖɔ mɛ ɖagbe lɛ bǐ na yì sɛxwé alǒ Mawu na doya nú lindɔ̌n jɔmakú mɛ nyanya lɛ tɔn ɖò zomɛ̀ é. Russell kpo hagbɛ̌ tɔn lɛ kpo ɖè mɛ̌ adingban enɛ lɛ kpo akɔnkpinkpan kpo ɖò xota lɛ, wema lɛ, alɔnuwema lɛ, tlati lɛ kpo xóɖiɖɔ e è ɖetɔ́n dó xójlawema mɛ lɛ é kpo mɛ.

9. Nɛ̌ Phare de la Tour de Sion ka ɖè mɛ̌ sinsɛn-núkplɔnmɛ Atɔnɖobǔ tɔn ɔ gbɔn?

⁹ Mɔ̌ ɖokpo ɔ, Biblu Kplɔntɔ́ lɛ ɖè mɛ̌ sinsɛn-núkplɔnmɛ  Atɔnɖobǔ tɔn e mɛ gègě nɔ ɖó sísí na é. Ðò 1887 ɔ, Phare de la Tour de Sion ɖɔ: “Biblu ɖɔ nyì wɛn tawun ɖɔ vogbingbɔn ɖò Jehovah kpo Aklunɔ mǐtɔn Jezu kpo tɛntin bo lɛ́ ɖɔ nyì wɛn ɖɔ mɛ ɖokpo nyí Tɔ́ ɔ bɔ mɛ ɖě ɔ nyí Vǐ ɔ.” Enɛ gudo ɔ, xota ɔ lɛ́ ɖɔ ɖɔ é kpaca mɛ ɖɔ “linlin atɔnɖobǔ (enɛ wɛ nyí Mawu atɔn ɖò ɖokpo mɛ bɔ hwe ɖokpo ɔ nu ɔ, ye bǐ ka lɛ́ nyí Mawu ɖokpo ɖò atɔn mɛ) tɔn ɔ nyí nǔ taji bɔ mɛ gègě yí gbè na. Amɔ̌, enɛ xlɛ́ kpowun ɖɔ amísa ɔ ɖò amlɔ ɖaxó ɖé mɛ bɔ kɛntɔ́ sɔ́ wlɔ nùwanyido tɔn dó bla ɛ na.”

10. Nɛ̌ Atɔxwɛ ka xlɛ́ ɖɔ 1914 nyí xwè taji ɖé gbɔn?

¹⁰ Xójlawema Phare de la Tour de Sion et Messager de la Présence de Christ ɔ sín xota blebu xlɛ́ ɖɔ nǔɖɔɖ’ayǐ ɖěɖee kúnkplá fí ɖiɖe Klisu tɔn lɛ é nɔ ɖu ayi mɛ nú xójlawema enɛ tawun. Mɛ yí ami dó ɖè gbejinɔtɔ́ ɖěɖee ɖ’alɔ ɖò xójlawema enɛ wlanwlan mɛ lɛ é mɔ ɖɔ nǔɖɔɖ’ayǐ Daniyɛli tɔn e ɖɔ “xwè tɛnwe” xó é lɔ kàn hwenu e linlin Mawu tɔn e kúnkplá Axɔsuɖuto Mɛsiya Tɔn ɔ é na jɛ é. Sín 1876 ɖokpoo wɛ ye ko ɖɔ ɖɔ 1914 wɛ na nyí hwenu e xwè tɛnwe lɛ na wá vivɔnu é. (Dan. 4:22; Luk. 21:24) Nɔví mǐtɔn hwenɛnu tɔn enɛ lɛ tuùn tinmɛ  e kúnkplá xwè taji enɛ é bǐ ǎ có, ye ka jla nǔ e ye tuùn é gbɔn fí bǐ b’ɛ kpó ɖò nǔ gbà wɛ kaka jɛ dìn.

11, 12. (a) Mɛ̌ mɛ̌ e nɔví Russell ka na susu ɖó nǔ ɖěɖee é kplɔ́n mɛ lɛ é wu? (b) Nɛ̌ azɔ̌ e Russell kpo hagbɛ̌ tɔn lɛ kpo wà ɖò xwè ɖěɖee jɛ nukɔn nú 1914 é ka ɖò taji sɔ?

¹¹ Russell kpo hagbɛ̌ tɔn gbejinɔtɔ́ lɛ kpo byɔ ɖɔ è ni na susu emi ɖó nugbǒ gbigbɔ tɔn taji enɛ lɛ e ye ɖexlɛ́ lɛ é wu ǎ. Russell sɔ́ mɛ ɖevo ɖěɖee jɛ nukɔn n’i lɛ é sù tawun. Ee lɛ́ ɖò taji é wɛ nyí ɖɔ é xɔ susu nú Jehovah Mawu, ɖó É wɛ nɔ nukɔn bo kplɔ́n nǔ e sín hudo togun Tɔn ɖó é ye hwenu e ye ɖó hudo tɔn dó é. É ɖò wɛn ɖɔ Jehovah dó nú gǎn e Russell kpo hagbɛ̌ tɔn lɛ kpo dó bo ɖè nugbǒ ɔ tɔ́n sín adingban tɛntin é. Ee xwè lɛ ɖò yiyi wɛ é ɔ, ye lɛ́ klán yeɖée ɖó vo tawun bo gbɔn vo nú Klisanwun-nyijɛtɔ́ lɛ.

¹² Azɔ̌ ɖěɖee sunnu gbejinɔtɔ́ enɛ lɛ wà dó jɛhun dó sinsɛn-núkplɔnmɛ nugbǒ lɛ jí ɖò xwè ɖěɖee jɛ nukɔn nú 1914 lɛ é mɛ é jiwǔ tawun! Phare de la Tour de Sion et Messager de la Présence de Christ (Glɛnsigbe) Abɔxwísun 1, 1917 tɔn ɖɔ dó hwe enɛ nu wu ɖɔ: “Ðò égbé ɔ, gbɛtɔ́ livi mɔkpan mɔ ɖɔ è tún kàn nú emi sín xɛsigban e nùkplɔnmɛ zomɛ̀ tɔn kpo adingban-núkplɔnmɛ ɖevo lɛ kpo dó nú emi é sí . . . Nugbǒ e cí tɔsisa ɖé ɖɔhun bo jɛ ada gbló jí sín nǔ hú xwè kanɖé ɖíe lɛ é fɔ́n bo kpó ɖò jijɛ jí wɛ, bo na lɛ́ ɖò jijɛ jí wɛ kaka bo na gɔ́ ayikúngban ɔ bǐ jí; kɛntɔ́ tɔn lɛ sixu tɛnkpɔn bo sɔ́ akiza ɖé kpowun dó za aslɔkɛ́ tɔsisa ɖaxó enɛ tɔn bo na glɔ́n ali nú nugbǒ ɔ bonu é na gɔn gbigbakpé ayikúngban ɔ bǐ jí ǎ.”

13, 14. (a) Nɛ̌ “wɛnsagun” ɔ ka bló ali ɖó nú Axɔsu Mɛsiya ɔ gbɔn? (b) Etɛ kpɔ́ndéwú nɔví mǐtɔn xwè kanweko jɛji ɖíe tɔn enɛ lɛ tɔn ka sixu kplɔ́n mǐ?

¹³ Enyi togun Mawu tɔn ma kpéwú bo tuùn Jezu ɖó vo nú Tɔ́ tɔn Jehovah ɔ ǎ ɔ, è ka na sixu sɔnǔ nú ye nú bǐbɛ̌ fí ɖiɖe Klisu tɔn tɔn ɔ à? É na vɛwǔ! Enyi ye lin ɖɔ jɔmakú ɔ mɛ bǐ kpowun tɔn wɛ é nyí b’ɛ ma nyí nùnina xɔ akwɛ ɖé bɔ è na ahwanvu Klisu tɔn e nɔ sɔ́ afɔ dó afɔdo tɔn mɛ lɛ é klewun ɖé ǎ, bo lɛ́ lin ɖɔ Mawu nɔ doya nú mɛ lɛ ɖò zomɛ̀ kaka sɔyi bɔ nukúnɖiɖo ɖě ma sɔ́ tíìn ǎ ɔ, è na sixu lɛ́ sɔnǔ nú ye ǎ. É ɖò wɛn ɖɔ “wɛnsagun” ɔ bló ali ɖó nú Axɔsu Mɛsiya ɔ!

¹⁴ Bɔ mǐdɛɛ lɛ ɖò égbé ka ló? Etɛ kpɔ́ndéwú nɔví mǐtɔn xwè kanweko jɛji ɖíe tɔn enɛ lɛ tɔn ka sixu kplɔ́n mǐ? Mawuxó ɔ xixa kpo kplɔnkplɔn tɔn kpo sín kɔ ɖó na nɔ xú mǐ lɔmɔ̌. (Jaan 17:3) Ðó gbɛ̀ elɔ e agbaza sín nǔ lɛ nɔ mya nukún na é ɖò go xú wɛ ɖò gbigbɔ lixo wutu ɔ, mi nú lee nùɖuɖu gbigbɔ tɔn nɔ jló mǐ gbɔn é ni fɔ́n bo ɖò syɛnsyɛn d’eji wɛ!​—Xà 1 Timɔtée 4:15.

15. Etɛ wu Biblu Kplɔntɔ́ lɛ ka wá mɔ nǔ jɛ kpɛɖé kpɛɖé? (Lɛ̌ kpɔ́n tinmɛ e ɖò dò é.)

¹⁵ Biblu Kplɔntɔ́ lɛ kplɔ́n mɛ ɖɔ é ɖò dandan ɖɔ è ni jó sinsɛn gbɛ̀ ɔ tɔn lɛ dó. Ðò 1879 ɔ, Atɔxwɛ dó gesí “sinsɛn Babilɔnu tɔn.” Acɛkpikpa papa Hlɔma tɔn tɔn wu ɖɔ xó dó wɛ é ɖè à? Sinsɛn Katolika Hlɔma Tɔn tɔn wɛ à? Sinsɛn Protestant tɔn ɖɔ ɖɔ Babilɔnu e xó nǔɖɔɖ’ayǐ Biblu tɔn lɛ ɖɔ é nɔte nú Sinsɛn Katolika Tɔn. É ɖò mɔ̌ có, kpɛɖé kpɛɖé ɔ, Biblu  Kplɔntɔ́ lɛ wá mɔ ɖɔ sinsɛn Klisanwun-nyijɛtɔ́ lɛ tɔn lɛ bǐ wɛ ɖò “Babilɔnu” égbé tɔn mɛ. Etɛwu? Ðó ye bǐ wɛ nɔ kplɔ́n adingban-núkplɔnmɛ lɛ mɛ ɖi ɖěɖee xó è ɖɔ wá yì lɛ é. b Ee hwenu ɖò yiyi wɛ é ɔ, wema mǐtɔn lɛ wá jɛ nǔ e ayijlɔjlɔnɔ e ɖò sinsɛn Babilɔnu tɔn mɛ lɛ é ɖó na wà é ɖɔ jí tlɔlɔ.

16, 17. (a) Nɛ̌ L’Aurore du Millénium sín Akpáxwé IIIgɔ́ kpo Atɔxwɛ kpo ka byɔ mɛ lɛ ɖɔ ye ni tɔ́n sín sinsɛn nùvú mɛ gbɔn? (b) Nǔ tɛ lɛ ka ɖè kàn kpò nú akpágbánúmɛ mɔhun lɛ? (Kpɔ́n tinmɛ e ɖò dò é.)

¹⁶ Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖò 1891 ɔ, wema L’Aurore du Millénium sín Akpáxwé IIIgɔ́ ɖɔ xó dó gbɛ̌ e Mawu gbɛ́ Babilɔnu égbé tɔn é wu bo ɖɔ: “Sinsɛn Klisanwun-nyijɛtɔ́ lɛ tɔn lɛ bǐ wɛ è gbɛ́.” É lɛ́ ɖɔ gɔ́ na ɖɔ mɛ ɖěɖee “ma yí wǎn nú adingban-núkplɔnmɛ tɔn lɛ kpo aca tɔn lɛ kpo ǎ lɛ é ɔ, è byɔ ye dìn ɖɔ ye ɖó na klán jó ye dó.”

¹⁷ Ðò Aluùnsun 1900 tɔn mɛ ɔ, Atɔxwɛ ɖè wě xá mɛ ɖěɖee nyikɔ yetɔn kpó ɖò sinsɛn Klisanwun-nyijɛtɔ́ lɛ tɔn lɛ mɛ bɔ ye ko vɔ́ gbɛzán yetɔn blóɖó lɛ é, ye nɔ ɖɔ: “Un yí wǎn nú nugbǒ ɔ bǐ, bɔ un sɔ́ nɔ yì amísa ɖevo gbɔn mɔ̌ ǎ.” Xota ɔ kanbyɔ ɖɔ: “Amɔ̌ é ka sɔgbe nú afɔ mɛtɔn ɖokpo na tɔ́n sín Babilɔnu mɛ bɔ wegɔ ɔ na ɖ’emɛ à? Nǔ e tónúsíse nú Mawu . . . kpo xomɛ tɔn hinhɛn hun kpo kpodo nǔ e é nɔ yí gbè na é kpo byɔ é jɛn nɛ à? Gbeɖé kpɔ́n. [Sinsɛn ɔ sín hagbɛ̌ ɖé] nɔ jɛ akɔ ɖé xá sinsɛn ɔ ɖò agbawungba hwenu e é byɔ mɛ é, bo ɖó na zán gbɛ̀ sɔgbe xá nǔ ɖěɖee akɔjijɛ enɛ byɔ lɛ é kpo gbejininɔ kpo kaka jɛ hwenu e é . . . na gbɛ́ ɖò agbawungba ɖɔ emi kún sɔ́ nyí ɖokpo ɖò ye mɛ ó dó é.” Ðò xwè lɛ gudo ɔ, xó enɛ wá syɛn bǐ. c Jehovah sɛntɔ́ lɛ ɖó na sɛ́n kàn nú kancica e ye ɖó xá sinsɛn nùvú lɛ é.

18. Etɛwu é ka ɖò taji ɖɔ mɛ lɛ ni tɔ́n sín Babilɔnu Ðaxó ɔ mɛ?

¹⁸ Enyi è ma jla akpágbánúmɛ e ɖɔ ɖɔ è ni tɔ́n sín Babilɔnu Ðaxó ɔ mɛ lɛ é ɖò gbesisɔmɛ ǎ ɔ, Klisu Axɔsu yɔyɔ̌ e è sɔ́ é ka na ɖó agun e è sɔnǔ na bɔ Mawu sɛntɔ́ yí ami dó ɖè ɖ’emɛ é ɖé ɖò ayikúngban jí à? É na vɛwǔ, ɖó Klisanwun e tɔ́n sín Babilɔnu fɛn mɛ lɛ é jɛn sixu sɛ̀n Jehovah ɖò gbigbɔ kpo nugbǒ kpo mɛ. (Jaan 4:24) Égbé ɔ, mǐ lɔmɔ̌ ka kanɖeji bo ɖó wǔ zɔ nú sinsɛn nùvú à? Mi nú mǐ ni kpó ɖò tónú sè nú gbeɖiɖe ɔ wɛ: “Togun ce, mi tɔ́n sín tɛntin tɔn”!​—Xà Nǔɖexlɛ́mɛ 18:4.

19, 20. Nɛ̌ Atɔxwɛ ka dó wusyɛn lanmɛ nú togun Mawu tɔn ɖɔ ye ni nɔ kplé ɖó kpɔ́ bo sɛ̀n Mawu gbɔn?

¹⁹ Biblu Kplɔntɔ́ lɛ kplɔ́n mɛ ɖɔ nùɖitɔ́ hàtɔ́ lɛ ɖó na nɔ kplé bo sɛ̀n Mawu, ɖò fí e enɛ nyɔ́ bló ɖè é. Nú Klisanwun nugbǒ lɛ ɔ, sinsɛn nùvú mɛ tíntɔ́n sín kpowun ko kpé ǎ. É ɖò taji ɖɔ ye ni nɔ lɛ́ ɖ’alɔ ɖò sinsɛn-biblo mimɛ̌ ɔ mɛ. Hwenu e Atɔxwɛ jɛ tíntɔ́n jí tlolo é ɔ, é dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ e nɔ xà lɛ é ɖɔ ye ni nɔ kplé bá sɛ̀n Mawu. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖò Liyasun 1880 tɔn mɛ ɔ, ee Nɔví Russell xwlé xóɖiɖɔ ɖebɔdoɖewu lɛ mɛ gbɔn fí vovo lɛ gudo é ɔ, é kpa lee kplé enɛ lɛ dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ gbɔn é. Enɛ gudo ɔ, é dó wusyɛn lanmɛ nú wemaxátɔ́ lɛ ɖɔ ye ni sɛ́ lee ye ɖò nukɔn yì wɛ gbɔn é dó gbɔn pósu, bonu è na ɖɔ nukɔnyiyi enɛ lɛ ɖé lɛ dó  xójlawema ɔ mɛ. Kpo linlin tɛ kpo? “Mi nú mǐ ni tuùn . . . lee Aklunɔ ɔ bló bɔ mi yì nukɔn gbɔn é, kpo lee mi nɔ kplé ɖó kpɔ́ xá mɛ ɖěɖee ɖó nùɖiɖi xɔ akwɛ mi ɖɔhun lɛ é kpo gbɔn é.”

²⁰ Ðò 1882 ɔ, xota e nɔ nyí “Kplékplé Ðó Kpɔ́” é tɔ́n ɖò Atɔxwɛ mɛ. Xota ɔ byɔ Klisanwun lɛ ɖɔ ye ni nɔ kplé bo nɔ na kanmɛsyɛn yeɖée bo nɔ lɛ́ dó wusyɛn lanmɛ nú yeɖée. É lɛ́ ɖɔ: “É byɔ ɖɔ mɛɖé ni nyí wemasetɔ́ alǒ ɖó nǔwukpikpé bunɔ ɖé dandan ɖò mǐ tɛntin ǎ. Mɛ ɖokpo ɖokpo ni hɛn Biblu éɖesunɔ tɔn, wema e jí é na wlan nǔ dó é, kpo klɛnyɔ́ɔ kpo wá bá ɖu lè alɔdo tobutobu ɖé tɔn . . . lee é sixu nyɔ́ bló gbɔn é. Sɔ́ xota towe; byɔ alixlɛ́mɛ gbigbɔ ɔ tɔn bá ɖó nukúnnúmɔjɛnǔmɛ d’eji; enɛ gudo hǔn, xà [Biblu], lin tamɛ kpɔ́n, jlɛ̌ wemafɔ ɖě dó ɖě wu bá kanɖeji ɖɔ gbigbɔ mímɛ́ na xlɛ́ ali emi yì nugbǒ ɔ kɔn.”

21. Kpɔ́ndéwú tɛ agun e ɖò Allegheny, Pennsylvanie, ɖò États-Unis é ka zé ɖ’ayǐ dó kplé lɛ kpo lɛngbɔ̌ nyinyi kpo wu?

²¹ Hɔnkàn Biblu Kplɔntɔ́ lɛ tɔn ɖò Allegheny, Pennsylvanie, ɖò États-Unis. Finɛ ɔ, ye nɔ sɔ́ kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖ’ayǐ bo nɔ setónú nú wěɖexámɛ Biblu tɔn e ɖò Eblée lɛ 10:24, 25  mɛ é bo nɔ kplé ɖó kpɔ́. (Xà.) Xwè gègě gudo ɔ, nɔví mɛxomɔ e nɔ nyí Charles Capen é flín hwenu e é kpó ɖò vǔ bo nɔ yì kplé enɛ lɛ é. É wlan ɖɔ: “Un kpó ɖò wemafɔ ɖěɖee è wlan dó dǒ kpléɖókpɔ́xɔ Gbɛ̌ tɔn wu é flín wɛ. ‘Mɛ ɖokpo wɛ nyí Mɛ̌si mitɔn, [é wɛ nyí Klisu]; nɔví nɔví wɛ mi bǐ nyí.’ Wemafɔ enɛ nɔ ta ce mɛ hwebǐnu, sinsɛngán ɖě ɖè bɔ è nɔ ɖè ɖó vo ɖò togun Jehovah tɔn mɛ ǎ.” (Mat. 23:8) Nɔví Capen lɛ́ flín kplé e nɔ na kanmɛsyɛn mɛ lɛ é, wusyɛn dó lanmɛ nú mɛ e nɔ sɔ́ akpàkpà mɛ é, kpo gǎn e Nɔví Russell nɔ dó bo na nyì lɛngbɔ̌ e ɖò agun ɔ mɛ lɛ é ɖokpo ɖokpo é kpo.

22. Nɛ̌ gbejinɔtɔ́ lɛ ka wà nǔ gbɔn dó wusyɛn e è dó lanmɛ nú ye ɖɔ ye ni nɔ yì kplé Klisanwun tɔn lɛ é wu? Etɛ kpɔ́ndéwú yetɔn ka sixu kplɔ́n mǐ?

²² Gbejinɔtɔ́ lɛ yí gbè nú kpɔ́ndéwú enɛ kpo alixlɛ́mɛ e è na lɛ é kpo. È ɖó agun lɛ ayǐ ɖò toxo ɖevo lɛ mɛ, ɖi Ohio kpo Michigan kpo bɔ enɛ gudo ɔ, è lɛ́ ɖó ayǐ gbɔn Totaligbé Amɛlika Tɔn ɔ bǐ kpo fí ɖevo lɛ kpo. Ðǒ ayi nǔ elɔ wu: Enyi è ma ko kplɔ́n gbejinɔtɔ́ lɛ bonu ye nɔ setónú nú wěɖexámɛ Mawu tɔn e ɖɔ ɖɔ è ni nɔ kplé ɖó kpɔ́ bo nɔ sɛ̀n ɛ é ǎ ɔ, è ka na sixu sɔnǔ nú ye nú fí ɖiɖe Klisu tɔn ɔ à? É sixu nyɔ́ bló ǎ! Bɔ mǐdɛɛ lɛ ɖò égbé ka ló? Mǐ ɖó na kanɖeji bo na nɔ yì kplé Klisanwun tɔn lɛ ɖò gbesisɔmɛ, lobo na nɔ ba ali e hun nú mǐ lɛ é bǐ dó sɛ̀n Mawu ɖó kpɔ́, bo na nɔ hɛn mǐɖée lidǒ ɖò gbigbɔ lixo.

23. Nɛ̌ Atɔxwɛ ka ɖɔ nyì wɛn ɖɔ mɛ yí ami dó ɖè lɛ bǐ ɖó na nɔ jla nugbǒ ɔ gbɔn?

²³ Biblu Kplɔntɔ́ lɛ kplɔ́n mɛ ɖɔ mɛ ɖěɖee gbigbɔ ɖè lɛ é bǐ ɖó na nɔ jla nugbǒ ɔ. Ðò 1885 ɔ Atɔxwɛ tinmɛ ɖɔ: “Mǐ ɖó  na flín ɖɔ gbigbɔ ɖè hagbɛ̌ agun ɔ tɔn yí ami dó ɖè lɛ bǐ bonu ye na nɔ jla wɛnɖagbe ɔ (Eza. 61:1), ɖó sinsɛnzɔ́ ɔ wu wɛ è ɖè ye.” È byɔ nǔ elɔ mɛ bǐ ɖò Atɔxwɛ 1888 tɔn mɛ: “Azɔ̌ e è zɔ́n mǐ é ɖò wɛn . . . Enyi mǐ ma wà ǎ bo ba hwɛjijɔ na ɔ, enɛ xlɛ́ ɖɔ mǐ nyí mɛsɛntɔ́ fɔnlinnɔ lɛ nɛ, bo lɛ́ xlɛ́ ɖɔ mǐ kún jɛxa tɛn ɖaxó e mɛ Mawu sɔ́ mǐ ɖó é ó.”

24, 25. (a) Nɛ̌ Russell kpo hagbɛ̌ tɔn lɛ kpo ka wà nǔ zɛ wusyɛn didó lanmɛ nú mɛ lɛ bonu ye na jla wɛnɖagbe ɔ wu gbɔn? (b) Nɛ̌ gbexosin-alijitɔ́ ɖé ka tinmɛ lee é nɔ wà azɔ̌ tɔn gbɔn hwenu e mɔ̌to ma ko ɖè mɔ̌ ǎ é gbɔn?

²⁴ Nɔví Russell kpo hagbɛ̌ tɔn lɛ kpo wà nǔ hú wusyɛn didó lanmɛ nú mɛ lɛ nú ye na jla Mawuxó ɔ. Ye lɛ́ jɛ tlati e è nɔ ylɔ ɖɔ Tracts des Étudiants de la Bible é ɖetɔ́n jí, é wɛ è wá ylɔ ɖò nukɔnmɛ ɖɔ Cahiers trimestriels de théologie ancienne. Atɔxwɛ xatɔ́ lɛ yí bo má nú mɛ lɛ vɔ̌nu.

²⁵ Mɛ ɖěɖee sɔ́ yeɖée jó nú sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn hwe ɔ nu lɛ é wɛ è nɔ ylɔ ɖɔ gbexosin-alijitɔ́ ɖò égbé. Charles Capen e xó mǐ ko ɖɔ wá yì é lɔ ɖò ye mɛ. É wá flín ɖò nukɔnmɛ ɖɔ: “Un nɔ zán ɖiɖe tò tɔn e Centre américain d’études géologiques ɖetɔ́n é b’ɛ nɔ xlɛ́ ali mì bɔ un nɔ jla wɛn ɔ gbɔn Pennsylvanie toxo ɔ mɛ. Ðiɖe tò tɔn enɛ lɛ nɔ xlɛ́ ali lɛ bǐ, bo nɔ zɔ́n bɔ enyi é nyɔ́ bló ɔ, è nɔ gbɔn fí vovo e ɖò gletoxo ɖokpo ɖokpo mɛ lɛ é bǐ ɖ’afɔ wu. Hweɖelɛnu ɔ, enyi un gbɔn gletoxo ɔ mɛ nú azǎn atɔn bo cyan wema e jí mɛ lɛ zɔ́n Études des Écritures ɖebɔdoɖewu lɛ dó é kplé gudo ɔ, un nɔ xaya sɔ́ kɛkɛvínɔ bo na mɔ tɛn dó má wema lɛ. Hwɛhwɛ ɔ, un nɔ nɔte bo nɔ dɔ́ glesi lɛ xwé. Mɔ̌to ko ɖè mɔ̌ hwe enɛ lɛ nu ǎ.”

26. (a) Etɛwu togun Mawu tɔn ka ɖó na ván kàn dó wɛnɖagbejijlazɔ́ ɔ wu bo na dó sixu ɖò gbesisɔmɛ nú axɔsu ɖuɖu Klisu tɔn ɔ? (b) Nǔ tɛ lɛ é ka nyɔ́ ɖɔ mǐ ni nɔ kanbyɔ mǐɖée?

²⁶ Wɛnɖagbejijla ɖò hwe enɛ lɛ nu byɔ akɔnkpinkpan kpo kanɖodonǔwu kpo. Enyi è ma kplɔ́n Klisanwun nugbǒ lɛ ɖɔ wɛnɖagbejijlazɔ́ ɔ ɖò taji ǎ ɔ, è ka na sixu sɔnǔ nú ye nú axɔsu ɖuɖu Klisu tɔn ɔ à? É na vɛwǔ! Ee lɛ́ ɖò taji é wɛ nyí ɖɔ azɔ̌ enɛ na wá huzu wuntun nukúnɖeji ɖé nú fí ɖiɖe Klisu tɔn. (Mat. 24:14) È ɖó na sɔnǔ nú togun Mawu tɔn b’ɛ na sɔ́ azɔ̌ gbɛhwlɛngán tɔn enɛ ɖó tɛn nukɔntɔn mɛ ɖò gbɛzán tɔn mɛ. Égbé ɔ, é na nyɔ́ ɖɔ mǐ ni nɔ kanbyɔ mǐɖée ɖɔ: ‘Wɛnɖagbejijlazɔ́ ɔ ka ɖò tɛn nukɔntɔn ɔ mɛ ɖò gbɛzán ce mɛ à? Un ka nɔ savɔ̌ e é byɔ lɛ é bo na dó ɖ’alɔ ɖò azɔ̌ enɛ mɛ bǐ mlɛ́mlɛ́ à?’

27, 28. Etɛ mɛsɛ́dó Jaan ka mɔ ɖò nǔmimɔ mɛ? Nɛ̌ Satáan kpo awovi tɔn lɛ kpo ka wà nǔ gbɔn hwenu e è jì Axɔsuɖuto ɔ é?

²⁷ Xwè taji e nyí 1914 é wá wá lo. Lee mǐ ko ɖɔ gbɔn ɖò xota elɔ sín bǐbɛ̌mɛ é ɔ, gbɛtɔ́ ɖě mɔ nùjiwǔ e jɛ ɖò jixwé lɛ é ǎ. É ɖò mɔ̌ có, mɛsɛ́dó Jaan mɔ nǔmimɔ ɖé b’ɛ xlɛ́ nǔ e jɛ lɛ é kpo xógbe nùjlɛdonǔwu tɔn lɛ kpo. Dǒ nukún nǔ elɔ mɛ kpɔ́n: Jaan mɔ “xlɛ̌ ɖaxó ɖé” ɖò jixwé. “Nyɔnu” Mawu tɔn (enɛ wɛ nyí tutoblonunu tɔn e mɛ nùɖíɖó gbigbɔ tɔn lɛ ɖè ɖò jixwé é) mɔ xò bo jì vǐ sunnu ɖokpo. Vǐ nùjlɛdonǔwu tɔn enɛ e xó è ɖɔ nú mǐ é ɔ, tlolo kpowun ɔ, é “kpa acɛ dó tò lɛ bǐ nu, bɔ acɛkpikpa tɔn . . . syɛn gankpo ɖɔhun.” É ɖò mɔ̌ có, ɖò vǐ ɔ sín jiji gudo ɔ, è “zé [è] yì Mawu kpo axɔsuzinkpo tɔn kpo kɔn.” Gbè ɖaxó ɖé ɖi sín jixwé ɖɔ: “Hwlɛngán sín hwenu  sù lo! Mawu ɖè axɔsuɖuɖu tɔn kpo hlɔnhlɔn tɔn kpo xlɛ́ lo! Klisu tɔn ɖè acɛkpikpa e nyí étɔn ɔ xlɛ́ lo!”​—Nǔɖe. 12:1, 5, 10.

²⁸ É ɖò wɛn ɖɔ Axɔsuɖuto Mɛsiya Tɔn ɔ sín jiji wɛ Jaan mɔ ɖò nǔmimɔ mɛ. Nǔ enɛ e jɛ é nyí nùjiwǔ ɖé, loɔ, é ka nyɔ́ mɛ bǐ nukúnmɛ ǎ. Satáan kpo awovi tɔn lɛ kpo fun ahwan xá wɛnsagun gbejinɔtɔ́ ɖěɖee ɖò Micɛli alǒ Klisu glɔ lɛ é. Fitɛ é ka tɔ́n kɔ dó? Mǐ xà ɖɔ: “È zé Dlagɔ́ɔn ɖaxó ɔ nyì dó ayikúngban jí; é wɛ nyí dan xóxó e è nɔ ylɔ ɖɔ awovi abǐ Satáan é; é wɛ flú gbɛ̀ ɔ bǐ. È zé è nyì dó ayikúngban jí, é kpodo wɛnsagun tɔn lɛ kpo.”​—Nǔɖe. 12:7, 9.

29, 30. Ee è jì Axɔsuɖuto Mɛsiya Tɔn ɔ gudo é ɔ, nɛ̌ nǔ lɛ ka huzu gbɔn (a) ɖò ayikúngban jí? (b) ɖò jixwé?

²⁹ Xwè 1914 kpó ɖò nukɔn tawun có, Biblu Kplɔntɔ́ lɛ ko ɖɔ ɖɔ hwenu hunnyahunnya tɔn ɖé na bɛ́ ɖò xwè ayiɖ’ewu tɔn enɛ mɛ. É ɖò mɔ̌ có, ye kpéwú bo tuùn lee nǔ enɛ e ye mɔ sɛ́dó é na jɛ gbɔn é pɛ́pɛ́pɛ́ ǎ. Lee nǔmimɔ Jaan tɔn xlɛ́ gbɔn é ɔ, Satáan na jɛ nǔ wà dó gbɛtɔ́ lɛ wu jí tawun: “Heelu ayikúngban kpo xù kpo. Ðó awovi jɛte wá mi gɔ́n kpodo xomɛsin ɖaxó ɖé kpo, ɖó é tuùn ɖɔ hwenu kpɛɖé jɛn wɛ kpò nú emi.” (Nǔɖe. 12:12) Ðò 1914 ɔ, wɛkɛ hwan nukɔntɔn ɔ bɛ́, bɔ wuntun fí ɖiɖe Klisu tɔn tɔn ɖò hlɔnhlɔn axɔsuɖuɖu tɔn mɛ jɛ wě jɛ jí gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ. “Azǎn gudogudo tɔn” gbɛ̀ elɔ tɔn lɛ bɛ́.​—2 Tim. 3:1.

³⁰ É ɖò mɔ̌ có, awǎjijɛ ɖò jixwé. È nya Satáan kpo awovi tɔn lɛ kpo kaka sɔyi. Nǔmimɔ Jaan tɔn ɖɔ: “[Jixwé] kpo mi mɛ e ɖò [jixwé] lɛ kpo ni jɛ awǎ.” (Nǔɖe. 12:12) Ðó è ko klɔ́ jixwé b’ɛ ko mɛ́ bo ko sɔ́ Jezu ɖó zinkpo jí b’ɛ nyí Axɔsu wutu ɔ, Axɔsuɖuto Mɛsiya Tɔn ɔ ko ɖò ayǐ dìn bo na wà nǔ dó togun Mawu tɔn takún mɛ ɖò ayikúngban jí. Etɛ é ka na wà? Lee mǐ mɔ gbɔn ɖò bǐbɛ̌mɛ wemata elɔ tɔn é ɔ, Klisu “wɛnsagun akɔjijɛ ɔ tɔn” na tó ɖè nǔ kwiji sín mɛsɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ wu ɖò ayikúngban jí fí hwɛ̌. Etɛ ka nyí tinmɛ enɛ tɔn?

31. Etɛ Malacíi ka ɖɔ ɖ’ayǐ dó hwenu e è na ɖè nǔ kwiji sín togun Mawu tɔn wu é wu? Nɛ̌ nǔɖɔɖ’ayǐ enɛ ka jɛ jijɛ jí gbɔn? (Lɛ̌ kpɔ́n tinmɛ e ɖò dò é.)

³¹ Malacíi ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ nǔ kwijikwiji lɛ ɖiɖe síìn kún na fá ó. É wlan ɖɔ: “Mɛɖé na sixu [dɛ] hwenu e é na wá dó é [à?] Hwenu e é na ɖè éɖée xlɛ́ ɔ, mɛɖé na sixu nɔte nukɔntɔn [à?] É na cí fletuntɔ́ sín myɔ ɖɔhun. É na cí avɔnyatɔ́ sín aɖǐ ɖɔhun.” (Mal. 3:2) Kpɔ́n lee xó enɛ lɛ nyí nugbǒ sɔ́ é! Ðò bǐbɛ̌mɛ 1914 tɔn ɔ, togun Mawu tɔn e ɖò ayikúngban jí é mɔ mɛtɛnkpɔn kpo ninɔmɛ syɛnsyɛn taji ɖebɔdoɖewu lɛ kpo. Ee Wɛkɛ Hwan Nukɔntɔn ɔ ɖò nǔ viva wɛ é ɔ, Biblu Kplɔntɔ́ gègě wɛ è doya na syɛnsyɛn bo wlí ye dó gankpa mɛ. d

32. Nǔ hannyahannya tɛ ka jɛ jijɛ jí ɖò togun Mawu tɔn ɖesu mɛtún ɔ mɛ ɖò 1916 gudo?

³² Gbemanɔkpɔ́ lɛ tɔ́n ɖò tutoblonunu ɔ ɖesunɔ mɛtún ɔ mɛ. Ðò 1916 ɔ, Nɔví Russell kú; xwè 64 kpowun jɛn é ka ɖó. Nǔ enɛ cí kliwun nú togun Mawu tɔn sín mɛ gègě. Kú tɔn xlɛ́ ɖɔ mɛɖé lɛ nɔ sɔ́ tɛnmɛ nú nya kpɔ́ndéwú ɖagbenɔ enɛ zɛ xwé wu. Nɔví Russelll nɔ ba sísí ɖaxó mɔhun ǎ có, mɛ gègě  ka nɔ wà nǔ nǔmɛsɛn wɛ é nyí ɖɔhun. Mɛ gègě lin ɖɔ nugbǒ ɖěɖee ɖò wě jɛ wɛ kpɛɖé kpɛɖé é na nɔte ɖó kú tɔn wu, bɔ mɛɖé lɛ fɔ́n gǔ dó nukɔnyiyi sín gǎn e dó wɛ è ɖè lɛ é jí. Linlin enɛ zɔ́n bɔ gǔfɔndómawuji bɛ́, bɔ tutoblonunu ɔ má.

33. Nɛ̌ nǔ ɖěɖee è ɖó nukún bɔ ye ma sɔ́ wá jɛ ǎ lɛ é ka tɛ́n togun Mawu tɔn kpɔ́n gbɔn?

³³ Nǔ ɖěɖee è ɖó nukún bɔ ye ma sɔ́ wá jɛ ǎ lɛ é lɛ́ nyí mɛtɛnkpɔn ɖevo. Atɔxwɛ dó gesí 1914 ɖɔ é nyí xwè e mɛ Táan Kosi lɛ Tɔn na wá vivɔnu dó é có, nɔví lɛ ka mɔ nukúnnú jɛ nǔ e na jɛ xwè enɛ mɛ lɛ é wu ǎ. (Luk. 21:24) Ye lin ɖɔ ɖò 1914 ɔ, Klisu na wá kplá yawó yí ami dó ɖè tɔn yì jixwé b’ɛ na ɖu axɔsu xá ɛ ɖò dɔ̌n. Nukúnɖiɖo enɛ lɛ cifo. Nukɔnmɛ ɖò 1917 ɔ, Atɔxwɛ ɖɔ ɖɔ nǔkún-yiya xwè 40 tɔn ɔ na wá fó ɖó Lidosun, Nùxwásun kpo Ayidosun 1918 tɔn kpo sín avla mɛ. Amɔ̌, Mawuxóɖiɖɔzɔ́ ɔ ka fó ǎ. Táan enɛ wá yì có é kpó ɖò nukɔn yì wɛ. Xójlawema ɔ xlɛ́ ɖɔ nǔkún-yiyahwenu ɔ wá vivɔnu nugbǒ, amɔ̌ lé táan nǔkún cyancyan tɔn ɖé ka kpó ɖò te. É ɖò mɔ̌ có, mɛ gègě ɖó Jehovah sinsɛn te, ɖó awakanmɛ kú mɛ wutu.

34. Mɛtɛnkpɔn dó xɛsi tɛ ka bɛ́ ɖò 1918? Etɛwu Klisanwun-nyijɛtɔ́ lɛ ka lin ɖɔ togun Mawu tɔn “kú”?

³⁴ Mɛtɛnkpɔn dó xɛsi ɖé bɛ́ ɖò 1918. Joseph F. Rutherford e jɛ Charles T. Russell tɛnmɛ bo ɖò togun Mawu tɔn nu é ɔ, è wlí é kpo nɔví sunnu nukúnkpénuwutɔ́ tɛnwe ɖevo kpo dó gankpa mɛ. È dá hwɛ agɔ nú ye bɔ ye na sɛ̀n gan tawun ɖò gankpa yadonumɛ tɔn ɖé mɛ ɖò Atlanta ɖò Géorgie (États-Unis). Nú hwenu ɖé ɔ, é cí ɖɔ azɔ̌ togun Mawu tɔn tɔn kplíbɔ́ ɖɔhun. Mɛ gègě ɖò sinsɛngán Klisanwun-nyijɛtɔ́ lɛ tɔn lɛ mɛ bo j’awǎ. Ye mɔ ɖɔ ee è wlí “nukúnkpénuwutɔ́ lɛ” dó gan dìn é ɔ, hɔnkàn e ɖò Brooklyn é na sú hɔn, bɔ ɖó Mawuxóɖiɖɔzɔ́ ɔ, è ɖò ahwan tɔ́n wɛ ɖò Amɛlika kpo Elɔpu kpo wutu ɔ, Biblu Kplɔntɔ́ yadonumɛtɔ́ enɛ lɛ na “kú” enɛ wɛ nyí ɖɔ ye kún sɔ́ na doya nú mɛ ɖě ó. (Nǔɖe. 11:3, 7-10) Ye ka blɛ́ yeɖée!

35. Etɛwu Jezu ka tin bɔ ahwanvu tɔn lɛ mɔ wuvɛ̌ lɛ? Nǔ tɛ é ka wà bo dó d’alɔ ye?

³⁵ Nǔ e kɛntɔ́ nugbǒ ɔ tɔn lɛ ma tuùn ǎ é wɛ nyí ɖɔ Jezu wɛ tin bɔ togun tɔn ɖò wuvɛ̌ enɛ lɛ mɔ wɛ, ɖó Jehovah wɛ wá “bo na za zunkɔ́ lɛ, bo na ɖè nǔ kwiji lɛ síìn” fletuntɔ́ ɖɔhun. (Mal. 3:3) Jehovah kpo Vǐ tɔn kpo kudeji ɖɔ gbejinɔtɔ́ lɛ na tɔ́n sín mɛtɛnkpɔn syɛnsyɛn enɛ lɛ mɛ, bɔ nǔ kwiji na gosin ye wu, bɔ ye na mɛ́, bo na nyɔ́ zán hugǎn ɖ’ayǐ tɔn nú azɔ̌ Axɔsu ɔ tɔn lɛ. Ðò bǐbɛ̌mɛ 1919 tɔn ɔ, é jɛ wě bǐ ɖɔ gbigbɔ Mawu tɔn wà nǔ e kɛntɔ́ togun tɔn tɔn lɛ lin ɖɔ é kún sixu jɛ gbeɖé ó é. Gbejinɔtɔ́ lɛ fɔ́n site! (Nǔɖe. 11:11) Ðò hwe enɛ nu ɔ, Klisu bló bɔ nǔ taji e ɖò wuntun azǎn gudogudo tɔn lɛ mɛ lɛ é ɖokpo jɛ. É sɔ́ “[deví] gbejinɔtɔ́, ayiɖotenanɔ” ɔ, é wɛ nyí sunnu yí ami dó ɖè alɔsɛ́xwi bǔ ɖé e na nɔ togun tɔn nu bo na nɔ na nùɖuɖu gbigbɔ tɔn ye dó hwetɔnnu lɛ é.​—Mat. 24:45-47.

36. Etɛ ka xlɛ́ ɖɔ togun Mawu tɔn ko lɛ́ fɔ́n site ɖò gbigbɔ lixo?

 ³⁶ È ɖè Nɔví Rutherford kpo hagbɛ̌ tɔn lɛ kpo nyite sín gankpa mɛ ɖò azǎn 26gɔ́ Xwèjísun 1919 tɔn tɔn. Tlolo jɛn è sɔnǔ nú kpléɖókpɔ́ ɖaxó ɖé nú Zǒsun xwè enɛ tɔn. È bló tuto bo na jɛ xójlawema wegɔ ɖé ɖetɔ́n jí, é wɛ nyí L’Âge d’Or. É nɔ zɔn xá Atɔxwɛ, bɔ è bló bonu è na zán ɖò sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ. e Ðò xwè ɖokpo enɛ ɔ mɛ ɔ, è ɖè wema e nyí Bulletin é tɔ́n, é wɛ è nɔ ylɔ ɖɔ kplé Gbɛzán Klisanwun Tɔn kpo Sinsɛnzɔ́ Mǐtɔn Kpo sín azɔ̌wema égbé. Ðò bǐbɛ̌mɛ ɔ, è sɔnǔ na bo na dó flɔ́ zo dó glɔ nú sinsɛnzɔ́ ɔ. É ɖò wɛn ɖɔ sín 1919 ɖido ɔ, è jɛ ɖɛ̌ tɛ jí jí ɖɔ sinsɛnzɔ́ xwé ɖé gbè jɛ xwé ɖé gbè tɔn ɔ ni mya nukún nú mɛ ɖokpo ɖokpo.

37. Ðò xwè ɖěɖee jɛ 1919 gudo lɛ é mɛ ɔ, nɛ̌ mɛɖé lɛ ka ɖè gbejimanɔ xlɛ́ gbɔn?

³⁷ Wɛnɖagbejijlazɔ́ ɔ kpó ɖò deví Klisu tɔn lɛ vɔ́ jlaɖó wɛ ɖó goyitɔ́ lɛ kpo afɔtayǐtɔ́ lɛ kpo nɔ jló na wà mɛɖesɔhwezɔ́ mɔhun ǎ. Mɛ ɖěɖee ma nɔ jló na w’azɔ̌ enɛ ǎ lɛ é klán hǎ xá gbejinɔtɔ́ lɛ. Ðò xwè e bɔ dó 1919 wu lɛ é mɛ ɔ, gbejimanɔtɔ́ ɖé lɛ sìn xomɛ bo xò kpóɖó nú xókpadomɛnutɔ́ lɛ kpo cíkɔndómɛwutɔ́ lɛ kpo, bo tlɛ lɛ́ yì xú mɛ e nɔ doya nú Jehovah sɛntɔ́ gbejinɔtɔ́ lɛ é jí.

38. Etɛ nukɔnyiyi kpo ɖuɖeji ahwanvu Klisu tɔn e ɖò ayikúngban jí lɛ é tɔn kpo ka xlɛ́ mǐ?

 ³⁸ Mɛgbenyinya mɔhun lɛ ɖò finɛ có, ahwanvu Klisu tɔn e ɖò ayikúngban ɔ jí lɛ é ka kpó ɖò gǎn dó wɛ bo kpó ɖò nukɔn yì wɛ ɖò gbigbɔ lixo. Nukɔnyiyi yetɔn lɛ kpo ɖuɖeji e ye ɖó sín hwenɛnu lɛ é kpo nyí kúnnuɖenú nú mǐ ɖɔ Axɔsuɖuto Mawu Tɔn ɖò acɛ kpa wɛ! Gudo e Mawu nɔ nɔ nú mɛ é kpo nyɔna tɔn ɖěɖee è nɔ mɔ gbɔn Vǐ tɔn kpo Axɔsuɖuto Mɛsiya Tɔn ɔ kpo jí lɛ é kɛɖɛ jɛn sixu zɔ́n bɔ gbɛ̌ta kpɛví e mɛ gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ yayǎ lɛ ɖè é na ɖó ɖuɖeji ɖebɔdoɖewu ɖò Satáan kpo gbɛ̀ nyanya elɔ kpo jí!​—Xà Ezayíi 54:17.

39, 40. (a) Etɛ ka nyí ɖé lɛ ɖò nǔ e ɖò wema elɔ mɛ lɛ é mɛ? (b) Etɛ wema elɔ kpinkplɔn ka na wà nú we?

³⁹ Ðò wemata e bɔ d’ewu é mɛ ɔ, mǐ na gbéjé nǔ ɖěɖee Axɔsuɖuto Mawu Tɔn ko wà ɖò ayikúngban jí sín hwenu e è ko jì i ɖò jixwé bɔ xwè kanweko ko wá yì é kpɔ́n. Akpáxwé wema elɔ tɔn lɛ ɖokpo ɖokpo na nɔ sɔ́ nǔ e Axɔsuɖuto ɔ ko wà ɖò ayikúngban jí fí é ɖokpo bo na nɔ ɖɔ xó d’eji. Ðò wemata ɖokpo ɖokpo mɛ ɔ, gbàví vɔ̌gbɔnji tɔn ɖé na nɔ d’alɔ mǐ mɛ ɖokpo ɖokpo bɔ mǐ na nɔ gbéjé lee Axɔsuɖuto ɔ nyí nùjɔnǔ nú mǐ gbɔn é kpɔ́n. Ðò wemata e sú ta nú akpáxwé ɖokpo ɖokpo é mɛ ɔ, mǐ na nɔ ɖɔ xó dó nǔ e mǐ na ɖó nukún hwenu e Axɔsuɖuto ɔ na wá ɖò malin-malin mɛ, bo na sú kún dó nú mɛ nyanya ɔ bo na kplá mǐ byɔ palaɖisi ayikúngban jí tɔn mɛ é jí. Nɛ̌ a ka sixu ɖu wema elɔ kpinkplɔn sín lè gbɔn?

⁴⁰ Satáan jló na vɔ́da nú nùɖiɖi e a ɖó nú Axɔsuɖuto Mawu Tɔn é. Amɔ̌ Jehovah jló na bló bɔ nùɖiɖi towe na syɛn d’eji, enɛ ɔ nùɖiɖi enɛ na nya xɛ ɖò jǐ towe bo na bló bɔ a na lidǒ. (Efɛ. 6:16) Enɛ wu ɔ, mǐ byɔ we ɖɔ a ni kplɔ́n wema elɔ kpo sɔxwixwe kpo. Nɔ kanbyɔ hwiɖée tɛgbɛ ɖɔ: ‘Axɔsuɖuto Mawu Tɔn ka nyí nùjɔnǔ nú mì à?’ Lee Axɔsuɖuto ɔ nyí nùjɔnǔ nú we sɔ dìn é wɛ na zɔ́n bɔ a na nɔ gudo na kpo gbejininɔ kpo, kpodo kanɖodonǔwu kpo kaka jɛ hwenu e gbɛtɔ́ lɛ bǐ na mɔ ɖɔ Axɔsuɖuto Mawu Tɔn enɛ nyí nùjɔnǔ bo ɖò acɛ kpa wɛ é!