1. Ðɛ nukúnɖeji tɛ sín xó mǐ ka na ɖɔ dìn?

GBƐTƆ́ livi mɔkpan wɛ tuùn ɖɛ nukúnɖeji e sín kpɔ́ndéwú Jezu zé ɖ’ayǐ é. Jezu zán ɖɛ enɛ bo dó kplɔ́n lee ahwanvu tɔn lɛ na nɔ xoɖɛ gbɔn é ye. Etɛ é ka byɔ ɖò ɖɛ ɔ mɛ? Aniwu ɖɛ enɛ ka ɖò taji nú mǐ égbé?

2. Nǔ taji atɔn tɛ lɛ Jezu ka kplɔ́n mǐ ɖɔ mǐ ni nɔ xoɖɛ bo byɔ?

² Jezu ɖɔ: “Lee mi ɖó na nɔ xoɖɛ gbɔn ɔ ɖíe: ‘Tɔ́ mǐtɔn e ɖò [jixwé] ɔ, nyikɔ towe ni nyí nǔ sísí [alǒ ni nyí nǔ mímɛ́]. Axɔsuɖuɖu towe ni wá; jlǒ towe ni nyí wiwa ɖò ayikúngban jí fí, lee é nɔ nyí wiwa ɖò [jixwé] ɔ ɖɔhun.’” (Xà Matie 6:9-13.) Aniwu Jezu ka kplɔ́n mǐ ɖɔ mǐ ni nɔ xoɖɛ bo byɔ nǔ atɔn enɛ lɛ?—Kpɔ́n Tinmɛ E Ðò Vivɔnu É 20gɔ́ ɔ.

3. Etɛ lɛ mǐ ka ɖó na tuùn dó Axɔsuɖuto Mawu Tɔn wu?

³ Mǐ ko kplɔ́n ɖɔ nyikɔ Mawu tɔn wɛ nyí Jehovah. Mǐ ko lɛ́ ɖɔ xó dó nǔ e nyí jlǒ Mawu tɔn nú gbɛtɔ́ lɛ kpo ayikúngban ɔ kpo é jí. Amɔ̌, etɛ ɖɔ wɛ Jezu ka ɖè bo ɖɔ: “Axɔsuɖuɖu towe ni wá”? Mǐ na kplɔ́n nǔ e Axɔsuɖuto Mawu Tɔn nyí é, nǔ e é na wà é kpo lee é na bló bɔ Mawu sín nyikɔ na nyí nǔ sísí alǒ nǔ mímɛ́ gbɔn é kpo.

4. Etɛ ka nyí Axɔsuɖuto Mawu Tɔn? Mɛ̌ ka nyí Axɔsu na?

⁴ Jehovah zé acɛkpikpa jixwé tɔn ɖé ɖ’ayǐ bo sɔ́ Jezu b’ɛ na nyí Axɔsu na. Biblu ylɔ acɛkpikpa enɛ ɖɔ  Axɔsuɖuto Mawu Tɔn. Jezu wɛ nyí “Aklunɔ aklunɔ lɛ tɔn; Axɔsu axɔsu lɛ tɔn.” (Nǔɖexlɛ́mɛ 17:14) Jezu kpéwú bo na wà ɖagbe gègě hú gbɛtɔ́ e nyí axɔsu é ɖebǔ, bɔ é lɛ́vɔ ɖó hlɔnhlɔn hú gbɛtɔ́ e nyí axɔsu lɛ é bǐ kplékplé.

5. Fitɛ acɛkpikpa Mawu tɔn ka na kp’acɛ sín? Etɛ jí é ka na kp’acɛ dó?

⁵ Jezu fɔ́n sín kú b’ɛ bló azǎn 40 gudo é ɔ, é lɛkɔ yì jixwé. Gudo mɛ ɔ, Jehovah sɔ́ ɛ Axɔsu Axɔsuɖuto ɔ tɔn. (Mɛsɛ́dó 2:33) Acɛkpikpa Mawu tɔn na kp’acɛ dó ayikúngban ɔ jí sín jixwé. (Nǔɖexlɛ́mɛ 11:15) Nǔ e wu Biblu ylɔ Axɔsuɖuto Mawu Tɔn ɖɔ “Axɔsuɖuto jixwé tɔn” é nɛ.​—2 Timɔtée 4:18, NWT.

6, 7. Etɛ ka zɔ́n bɔ Jezu nyɔ́ hugǎn axɔsu ɖevo ɖebǔ?

⁶ Biblu ɖɔ ɖɔ Jezu hugǎn gbɛtɔ́ e nyí axɔsu é ɖebǔ, ɖó “kú sɔ́ ɖó acɛ ɖò jǐ tɔn ǎ.” (Hlɔmanu lɛ 6:9) Gbɛtɔ́ e nyí axɔsu lɛ é bǐ wɛ nɔ kú, amɔ̌, Jezu na kú kpɔ́n ǎ. Ðagbe e Jezu na wà nǔ mǐ lɛ é bǐ na nɔ ayǐ kaka sɔyi.

⁷ Nǔɖɔɖ’ayǐ Biblu tɔn ɖé ɖɔ ɖɔ Jezu na nyí Axɔsu hwɛjijɔnɔ kpo wuvɛ̌sexámɛtɔ́ kpo: “[Gbigbɔ] Mawu Mavɔmavɔ tɔn na nɔ jǐ tɔn; [gbigbɔ] e nɔ na nùnywɛ mɛ, bo nɔ na nukúnnúmɔjɛnǔmɛ mɛ é wɛ; [gbigbɔ] e nɔ ɖè wě xá mɛ, bo nɔ na hlɔnhlɔn e è na dó bló na ɔ mɛ é wɛ; [gbigbɔ] e nɔ zɔ́n bɔ è nɔ tuùn Mawu Mavɔmavɔ, bo nɔ ɖó sísí n’i é wɛ. Sísí ɖó nú Mawu Mavɔmavɔ na nɔ hun xomɛ n’i; é nɔ kpɔ́n lee è ɖè ɔ dó ɖɔhwɛ xá mɛ ǎ, é ko sè xó ɖé kpowun ɔ, é nɔ zé dó ɖɔhwɛ ǎ. É nɔ dó hwɛjijɔ nú wamamɔnɔ; hwɛjijɔ wɛ é nɔ xwedó dó ɖɔhwɛ xá mɛ e ma ɖó mɛɖé ǎ é.” (Ezayíi 11:2-4) A ka jló na ɖó axɔsu mɔhun à?

8. Nɛ̌ mǐ ka wà gbɔn bo tuùn ɖɔ é kún nyí Jezu ɖokponɔ wɛ na ɖu axɔsu ó?

 ⁸ Mawu cyan gbɛtɔ́ ɖé lɛ bɔ ye na ɖu axɔsu xá Jezu ɖò acɛkpikpa jixwé tɔn ɔ mɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mɛsɛ́dó Pɔlu ɖɔ nú Timɔtée ɖɔ: “Enyi mǐ syɛnlǐn ɔ, mǐ na ɖu axɔsu xá ɛ.” (2 Timɔtée 2:12) Mɛ nabi wɛ ka na ɖu axɔsu xá Jezu?

9. Mɛ nabi ka na ɖu axɔsu xá Jezu? Hwetɛnu Mawu ka jɛ ye cyan jí?

⁹ Ði lee mǐ ko mɔ gbɔn ɖò Wemata 7gɔ́ ɔ mɛ é ɔ, mɛsɛ́dó Jaan mɔ nǔmimɔ ɖé, bo mɔ Jezu b’ɛ nyí Axɔsu ɖò jixwé kpo axɔsu 144 000 ɖevo lɛ kpo. Mɛ̌ mɛ̌ e ka nyí mɛ 144 000 lɛ? Jaan tinmɛ ɖɔ “è wlan nyikɔ [Jezu] tɔn kpo tɔ́ tɔn sín nyikɔ kpan” ɖó “nukɔn” yetɔn. É ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “Ye nɔ xwedó Lɛngbɔví ɔ [é wɛ nyí Jezu] gbɔn fí e é xwè ɔ bǐ; é vɔ́ ye xɔ sín gbɛtɔ́ lɛ mɛ.” (Xà Nǔɖexlɛ́mɛ 14:1, 4.) Klisanwun gbejinɔtɔ́ ɖěɖee Mawu cyan bɔ ye na ɖu axɔsu xá Jezu dó ayikúngban ɔ jí lɛ é wɛ nyí mɛ 144 000 lɛ. Enyi ye kú ɔ, è nɔ fɔ́n ye sín kú dó jixwé. (Nǔɖexlɛ́mɛ 20:4, 6) Sín mɛsɛ́dó lɛ hwenu wɛ Jehovah ko ɖò Klisanwun gbejinɔtɔ́ lɛ cyan wɛ bonu ye na nɔ axɔsu 144 000 enɛ lɛ mɛ.

10. Etɛwu é ka nyí wanyiyi sín nǔ ɖɔ Jehovah bló tuto bɔ Jezu kpo mɛ 144 000 lɛ kpo na ɖu axɔsu dó gbɛtɔ́ lɛ jí?

¹⁰ Jehovah yí wǎn nú mǐ tawun wutu wɛ é bló tuto bɔ gbɛtɔ́ ɖé lɛ na ɖu axɔsu xá Jezu. Jezu na nyí axɔsu ɖagbe ɖé, ɖó é mɔ nukúnnú jɛ mǐ wu. É tuùn nǔ e è na nyí gbɛtɔ́ bo jiya é nyí é. Pɔlu ɖɔ ɖɔ Jezu na sè wuvɛ̌ xá mǐ, ɖɔ “é sixu kpéwú bo jiya xá mǐ ɖò gǎnmaɖó mǐtɔn lɛ mɛ,” bɔ “è tɛ́n ɛ kpɔ́n mǐ ɖɔhun ɖò nǔ bǐ mɛ.” (Eblée lɛ 4:15; 5:8) Mɛ 144 000 lɛ lɔmɔ̌ tuùn nǔ e è na  nyí gbɛtɔ́ nyí é. Ye lɔ liza xá hwɛhuhu kpo azɔn kpo. Enɛ wu ɔ, mǐ hɛn ɔ, mǐ na kudeji ɖɔ Jezu kpo mɛ 144 000 lɛ kpo na mɔ nukúnnú jɛ lee nǔ nɔ cí nú mǐ é, kpo tagba e mǐ ɖó na liza xá lɛ é kpo wu.

11. Etɛwu Jezu ka kplɔ́n ahwanvu tɔn lɛ ɖɔ ye ni xoɖɛ ɖɔ jlǒ Mawu tɔn ni nyí wiwa ɖò ayikúngban jí jixwé ɖɔhun?

¹¹ Etɛwu Jezu ka kplɔ́n ahwanvu tɔn lɛ ɖɔ ye ni xoɖɛ ɖɔ jlǒ Mawu tɔn ni nyí wiwa ɖò ayikúngban jí jixwé ɖɔhun? Mǐ ko kplɔ́n ɖò Wemata 3gɔ́ ɔ mɛ ɖɔ Satáan Awovi fɔ́n gǔ dó Jehovah jí. Ee Satáan fɔ́n gǔ gudo é ɔ, Jehovah tin bɔ é kpo wɛnsagun gbejimanɔtɔ́ lɛ kpo nɔ jixwé nú táan ɖé. Hǔn mɛ bǐ wɛ ɖò jlǒ Mawu tɔn wà wɛ ɖò jixwé ǎ nɛ. Ðò Wemata 10gɔ́ ɔ mɛ ɔ, mǐ na kplɔ́n nǔ ɖevo lɛ dó Satáan kpo awovi lɛ kpo wu.

12. Nǔ taji wè tɛ lɛ Nǔɖexlɛ́mɛ 12:10 ka tinmɛ?

¹² Biblu tinmɛ ɖɔ enyi è sɔ́ Jezu Axɔsu Axɔsuɖuto Mawu Tɔn tɔn gudo ɔ, é na tɔ́n ahwan Satáan. (Xà Nǔɖexlɛ́mɛ 12:7-10.) Wemafɔ 10gɔ́ ɔ tinmɛ nǔ taji wè. Axɔsuɖuto Mawu Tɔn jɛ acɛ kpa jí bɔ Jezu Klisu nyí Axɔsu ɔ, lobɔ è nya Satáan sín jixwé sɛ́dó ayikúngban jí. Ði lee mǐ na wá kplɔ́n gbɔn é ɔ, nǔ enɛ lɛ ko jɛ.

13. Etɛ ka jɛ ɖò jixwé hwenu e è nya Satáan sín dɔ̌n é?

¹³ Biblu tinmɛ awǎjijɛ e wɛnsagun gbejinɔtɔ́ lɛ ɖó, hwenu e è nya Satáan kpo awovi tɔn lɛ kpo sín jixwé é. Mǐ xà ɖɔ: “[Jixwé] kpo mi mɛ e ɖò [jixwé] lɛ é kpo ni jɛ awǎ.” (Nǔɖexlɛ́mɛ 12:12) Dìn ɔ, fífá kpo bǔninɔ kpo ɖò jixwé mlɛ́mlɛ́, ɖó mɛ e ɖò dɔ̌n lɛ é bǐ wɛ ɖò jlǒ Mawu tɔn wà wɛ.

14. Etɛ ka jɛ ɖò ayikúngban jí, ɖó è nya Satáan sín jixwé wutu?

¹⁴ Nǔ e jɛ ɖò ayikúngban jí é gbɔn vo tawun. Nǔ  baɖabaɖa lɛ ɖò gbɛtɔ́ lɛ gbó wɛ, “ɖó awovi jɛte . . . kpodo xomɛsin ɖaxó ɖé kpo, ɖó é tuùn ɖɔ hwenu kpɛɖé jɛn wɛ kpò nú emi.” (Nǔɖexlɛ́mɛ 12:12) Satáan ɖò adǎn jí. È ko nya ɛ sín jixwé, bɔ é tuùn ɖɔ è na sú kún emitɔn dó zaanɖé dìn. É bló nǔ e wu é kpé é bǐ bo dɔn hunnyahunnya, wuvɛ̌ kpo yajiji kpo wá ayikúngban ɔ bǐ jí.

15. Etɛ ka nyí jlǒ Mawu tɔn nú ayikúngban ɔ?

¹⁵ Jlǒ Mawu tɔn nú ayikúngban ɔ ka ko huzu ǎ. Jlǒ e é ɖó ɖɔ gbɛtɔ́ maɖóblɔ̌ lɛ na nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi ɖò palaɖisi mɛ ɖò ayikúngban jí é kpó ɖò te. (Ðɛhan 37:29) Nɛ̌ Axɔsuɖuto Mawu Tɔn ka na wà enɛ gbɔn?

16, 17. Etɛ lɛ Daniyɛli 2:44 ka ɖɔ nú mǐ dó Axɔsuɖuto Mawu Tɔn wu?

¹⁶ Nǔɖɔɖ’ayǐ e ɖò Daniyɛli 2:44 mɛ é ɖɔ: “Axɔsu enɛ lɛ sín hwenu ɔ, Mawu jixwé tɔn na ɖè axɔsuɖuto e mɛɖé ma sixu gbà ǎ é ɖokpo tɔ́n. Acɛkpikpa tɔn na jɛ akɔta ɖevo sí gbeɖé ǎ. Axɔsuɖuto enɛ ɔ na gbà axɔsuɖuto e ko ɖò ayǐ lɛ bǐ, bo na hu acɛ nú ye, bɔ ye sɔ́ na tíìn nyǐ ǎ. Loɔ, éyɛ na nɔte kaka sɔyi.” Etɛ nǔɖɔɖ’ayǐ enɛ ka kplɔ́n mǐ dó Axɔsuɖuto Mawu Tɔn wu?

¹⁷ Nukɔntɔn ɔ, é ɖɔ nú mǐ ɖɔ Axɔsuɖuto Mawu Tɔn na jɛ acɛ kpa jí ɖò “axɔsu enɛ lɛ sín hwenu.” Enɛ xlɛ́ ɖɔ acɛkpikpa ɖevo lɛ na kpó ɖò ayikúngban jí hwenu e Axɔsuɖuto ɔ na jɛ acɛ kpa jí é. Wegɔ ɔ, é ɖɔ nú mǐ ɖɔ Axɔsuɖuto Mawu Tɔn ɔ na nɔte kaka sɔyi bɔ acɛkpikpa ɖevo kún na ɖyɔ ɛ kpɔ́n ó. Atɔngɔ ɔ, ahwan ɖé na tíìn ɖò Axɔsuɖuto Mawu Tɔn kpo acɛkpikpa gbɛ̀ elɔ tɔn lɛ kpo tɛntin. Axɔsuɖuto Mawu Tɔn na ɖu ɖ’eji bo na nyí acɛkpikpa ɖokpo géé e na kp’acɛ dó ayikúngban ɔ jí é. Enɛ gudo ɔ, gbɛtɔ́ lɛ na ɖó acɛkpikpa e nyɔ́ hú bǐ bɔ ye sixu ɖó é.

18. Nɛ̌ ahwan gudo tɔn e na tíìn ɖò Axɔsuɖuto Mawu Tɔn kpo acɛkpikpa gbɛ̀ elɔ tɔn lɛ kpo tɛntin é ka nɔ nyí?

 ¹⁸ Nɛ̌ Axɔsuɖuto Mawu Tɔn ka na jɛ acɛ kpa dó ayikúngban ɔ jí jí gbɔn? Jɛ nukɔn nú ahwan gudo tɔn e nɔ nyí Haamagedɔni é ɔ, awovi lɛ na flú “axɔsu e ɖò ayikúngban ɔ bǐ jí lɛ . . . bo na kplé ye nú ahwan e è na fun ɖò Mawu Nǔbǐwukpétɔ́ ɔ sín azǎn ɖaxó ɔ gbè é.” Nugbǒ ɔ, acɛkpikpa gbɛtɔ́ tɔn lɛ na fun ahwan xá Axɔsuɖuto Mawu Tɔn.​—Nǔɖexlɛ́mɛ 16:14, 16; kpɔ́n Tinmɛ E Ðò Vivɔnu É 10gɔ́ ɔ.

19, 20. Etɛwu mǐ ka ɖó hudo Axɔsuɖuto Mawu Tɔn tɔn nú é na kp’acɛ dó ayikúngban ɔ jí?

¹⁹ Etɛwu mǐ ka ɖó hudo Axɔsuɖuto Mawu Tɔn tɔn? Hwɛjijɔ atɔn ɖíe. Nukɔntɔn ɔ, mǐ nyí hwɛhutɔ́, b’ɛ sín enɛ wu bɔ mǐ nɔ j’azɔn bo nɔ kú. Amɔ̌, Biblu ɖɔ ɖɔ ɖò Axɔsuɖuto Mawu Tɔn glɔ ɔ, mǐ na nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi. Nugbǒ ɔ, Jaan 3:16 ɖɔ: “Mawu yí wǎn nú gbɛtɔ́ sɔmɔ̌, bo sɔ́ Vǐɖokponɔ tɔn jó, bonu mɛ e na ɖi nǔ n’i lɛ ɖebǔ ma dɔn ó; loɔ, ye bǐ ni mɔ gbɛ̀ mavɔmavɔ.”

²⁰ Hwɛjijɔ wegɔ e wu mǐ ɖó hudo Axɔsuɖuto Mawu Tɔn tɔn é wɛ nyí ɖɔ mɛ nyanya lɛ lɛlɛ̌ dó mǐ. Ye mɛ gègě nɔ ɖ’adingban, nɔ táfú mɛ bo nɔ lɛ́ wà nùblibli. Mǐ sixu wà nǔtí bo ɖè ye síìn ǎ, amɔ̌, Mawu na wà mɔ̌. È na sú kún dó nú mɛ e fɔ́n bo ɖò nǔ nyanya wà wɛ lɛ é ɖò Haamagedɔni hwenu. (Xà Ðɛhan 37:10.) Hwɛjijɔ atɔngɔ e wu mǐ ɖó hudo Axɔsuɖuto Mawu Tɔn tɔn é wɛ nyí ɖɔ acɛkpikpa gbɛtɔ́ tɔn lɛ ko hwedo nǔ wu, nyí adakaxotɔ́, alǒ mɛtáfútɔ́. Alɔdido mɛ lɛ bonu ye na setónú nú Mawu nɔ ɖu ayi mɛ nú ye ǎ. Biblu ɖɔ ɖɔ “gbɛtɔ́ ɖě nɔ kp’acɛ gannaganna nú nɔzo tɔn, bo nɔ wà nǔ dó wǔ tɔn.”​—Nùnywɛtɔ́xó 8:9.

21. Nɛ̌ Axɔsuɖuto ɔ ka na bló bɔ jlǒ Mawu tɔn na nyí wiwa ɖò ayikúngban jí gbɔn?

 ²¹ Ðò Haamagedɔni gudo ɔ, Axɔsuɖuto Mawu Tɔn na bló bɔ jlǒ Mawu tɔn na nyí wiwa ɖò ayikúngban jí. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é na ɖè Satáan kpo awovi tɔn lɛ kpo síìn. (Nǔɖexlɛ́mɛ 20:1-3) Gudo mɛ ɔ, mɛɖebǔ sɔ́ na j’azɔn alǒ kú ǎ. Ðó gbɛxixɔ ɔ wutu ɔ, gbɛtɔ́ gbejinɔtɔ́ lɛ bǐ na kpéwú bo na nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi ɖò Palaɖisi mɛ. (Nǔɖexlɛ́mɛ 22:1-3) Axɔsuɖuto ɔ na bló bɔ Mawu sín nyikɔ na nyí nǔ mímɛ́. Etɛ ka nyí tinmɛ enɛ tɔn? Tinmɛ tɔn wɛ nyí ɖɔ hwenu e acɛkpikpa Mawu tɔn na kp’acɛ dó ayikúngban ɔ jí é ɔ, gbɛtɔ́ lɛ bǐ na nɔ kpa susu nú nyikɔ Jehovah tɔn.​—Kpɔ́n Tinmɛ E Ðò Vivɔnu É 21gɔ́ ɔ.

22. Nɛ̌ mǐ ka wà gbɔn bo tuùn ɖɔ Jezu kún huzu Axɔsu hwenu e é ɖò ayikúngban jí é alǒ hwenu e è fɔ́n ɛ sín kú gudo tlolo é ó?

²² Jezu kplɔ́n ahwanvu tɔn lɛ ɖɔ ye ni nɔ xoɖɛ ɖɔ: “Axɔsuɖuɖu towe ni wá.” Enɛ wu ɔ, é ɖò wɛn ɖɔ acɛkpikpa Mawu tɔn na wá ɖò sɔgudo. Jehovah na tó sɔ́ acɛkpikpa tɔn ɖ’ayǐ bo sɔ́ Jezu Axɔsu hwɛ̌. È sɔ́ Jezu Axɔsu hwenu e é lɛkɔ yì jixwé é tlolo wɛ à? Eǒ, é ɖó na nɔte  hwɛ̌. È fɔ́n Jezu sín kú b’ɛ ɖó táan ɖé gudo é ɔ, Piyɛ́ɛ kpo Pɔlu kpo bǐ ɖè enɛ xlɛ́ vaàn hwenu e ye ɖɔ ɖɔ nǔɖɔɖ’ayǐ e ɖò Ðɛhan 110:1 mɛ é jɛ dó Jezu wu é. Jehovah ɖɔ ɖ’ayǐ ɖò finɛ ɖɔ: “Jinjɔn ɖisi ce xwé fí kaka jɛ hwenu e un na sɔ́ kɛntɔ́ towe lɛ dó huzu nǔ e jí a na nɔ bɛ́ afɔ ɖó é.” (Mɛsɛ́dó 2:32-35; Eblée lɛ 10:12, 13) Táan nabi Jezu ka ɖó na nɔte na cobɔ Jehovah na sɔ́ ɛ Axɔsu?

23. (a) Hwetɛnu Jezu ka huzu Axɔsu nú acɛkpikpa Mawu tɔn? (b) Etɛ lɛ mǐ ka na kplɔ́n ɖò wemata e bɔ d’ewu é mɛ?

²³ Xwè mɔkpan jɛ nukɔn nú 1914 ɔ, Klisanwun ayijlɔjlɔnɔ ɖé lɛ mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ xwè enɛ na nyí xwè taji ɖé ɖò nǔɖɔɖ’ayǐ Biblu tɔn mɛ. Nǔ ɖěɖee jɛ ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ bɛ́sín 1914 é xlɛ́ ɖɔ hwɛ yetɔn jɔ. Jezu huzu Axɔsu bo jɛ acɛ kpa jí xwè enɛ xwè. (Ðɛhan 110:2) Nǔ nyí mɔ̌ b’ɛ nɔ zaan é ɔ, è nya Satáan sɛ́dó ayikúngban ɔ jí, bɔ dìn ɔ, “hwenu kpɛɖé jɛn wɛ kpò” n’i. (Nǔɖexlɛ́mɛ 12:12) Ðò wemata e bɔ d’ewu é mɛ ɔ, mǐ na mɔ kúnnuɖenú e xlɛ́ ɖɔ táan enɛ mɛ wɛ mǐ ɖè é ɖevo lɛ. Mǐ na lɛ́vɔ kplɔ́n ɖɔ ɖò malin-malin mɛ ɔ, Axɔsuɖuto Mawu Tɔn na bló bɔ jlǒ Mawu tɔn na nyí wiwa ɖò ayikúngban jí.​—Kpɔ́n Tinmɛ E Ðò Vivɔnu É 22gɔ́ ɔ.