Wà Nǔ Xɔ́ntɔn Vívɛ́ Jehovah Tɔn lɛ Ðɔhun
“Mawu Mavɔmavɔ nɔ ɖɔ nǔ e ɖò ayi tɔn mɛ e nú mɛ e nɔ sí i lɛ.”—ÐƐHAN 25:14.
HAN LƐ: 106, 118
1-3. (a) Etɛwu mǐ ka sixu ganjɛwu ɖɔ mǐ sixu huzu xɔ́ntɔn Mawu tɔn? (b) Mɛ̌ mɛ̌ e jí mǐ ka na ɖɔ xó dó ɖò xota elɔ mɛ?
ÐÒ BIBLU mɛ ɔ, azɔn atɔn wɛ è ylɔ Ablaxamu ɖɔ xɔ́ntɔn Mawu tɔn. (2 Tan 20:7; Ezayíi 41:8; Jaki 2:23) Éɖokponɔ wɛ è ylɔ tlɔlɔ ɖɔ xɔ́ntɔn Mawu tɔn ɖò Biblu mɛ. Enɛ xlɛ́ ɖɔ Ablaxamu ɖokponɔ wɛ nyí gbɛtɔ́ e zun xɔ́ntɔn xá Jehovah kpɔ́n é à? Eǒ. Biblu xlɛ́ ɖɔ mǐ mɛ bǐ sixu ɖó wǔjɔmɛ enɛ.
2 Tan sunnu kpo nyɔnu kpo gbejinɔtɔ́ e ɖi xɛsi nú Jehovah bo ɖi nǔ n’i lobo huzu xɔ́ntɔn vívɛ́ tɔn lɛ é tɔn gègě ɖò Xó Mawu Tɔn mɛ. (Xà Ðɛhan 25:14.) Ye ɖò “mɛ tobutobu . . . e ɖè nùɖiɖi yetɔn xlɛ́” bɔ Pɔlu ɖɔ xó yetɔn lɛ é mɛ. Mɛ vovo enɛ lɛ bǐ wɛ nyí xɔ́ntɔn Mawu tɔn.—Eblée lɛ 12:1.
3 Mǐ ni ɖɔ xó dó xɔ́ntɔn Jehovah tɔn e xó Biblu ɖɔ lɛ é atɔn wu ganji: (1) Hwliti, asúkúsi Mɔwabunu gbejinɔtɔ́ e kpó ɖò fánnáfánná é, (2) Ezekiyasi, axɔsu gbejinɔtɔ́ Judáa tɔn ɖé, kpo (3) Mali, Jezu sín nɔ mɛɖesɔhwetɔ́ ɔ kpo. Etɛ ali e nu ye mɛ ɖokpo ɖokpo ka huzu xɔ́ntɔn Mawu tɔn ɖè é kplɔ́n mǐ?
É ÐÈ XOMƐNYÍNYƆ́ XLƐ́
4, 5. Nǔ syɛnsyɛn tɛ jí Hwliti ka ɖó na site dó? Etɛ ka zɔ́n bɔ é syɛn sɔmɔ̌? (Kpɔ́n fɔtóo e ɖò bǐbɛ̌mɛ é.)
4 Nɔemíi kpo vǐ tɔn sí Hwliti kpo Ɔpa kpo ɖò zɔnlin ɖi wɛ sín Mɔwabu wá xwè kaka Izlayɛli. Hwenu e ye ɖò ali jí é ɔ, Ɔpa wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ emi na lɛkɔ yì xwé ɖò Mɔwabu. Amɔ̌, Nɔemíi kudeji ɖɔ emi na lɛkɔ yì jɔtɛn emitɔn ɖò Izlayɛli. Gbeta tɛ kɔn Hwliti ka wá? É ɖó na site dó nǔ syɛnsyɛn ɖé jí. É na lɛkɔ yì xwé tɔn gbè ɖò Mɔwabu bo na nɔ kpo xwédo tɔn kpo wɛ à, alǒ é na nɔ kpɔ́ xá Nɔemíi asú tɔn nɔ bá yì Bɛteleyɛmu?—Hwliti 1:1-8, 14.
5 Mɔwabu wɛ mɛ Hwliti tɔn lɛ nɔ nɔ. É sixu lɛkɔ yí ye gɔ́n, bɔ ye sixu kpé nukún dó wutu tɔn. É tuùn Mɔwabunu lɛ, sè gbè e ye nɔ dó é bo lɛ́ tuùn aca yetɔn lɛ. Nɔemíi sixu dó nǔ enɛ lɛ ɖě sín akpá nú Hwliti ɖò Bɛteleyɛmu ǎ. Nɔemíi lɛ́ ɖò xɛsi ɖi wɛ ɖɔ emi kún na kpéwú bo mɔ asú kpo xɔ kpo ni ó. Enɛ wu ɔ, Nɔemíi ɖɔ n’i ɖɔ é ni lɛkɔ yì Mɔwabu. Lee mǐ ko mɔ gbɔn é ɔ, Ɔpa “lɛkɔ xwè togun tɔn kpo vodun tɔn lɛ kpo kɔn.” (Hwliti 1:9-15) Amɔ̌, Hwliti ɖɔ ɖɔ emi kún na lɛkɔ yì togun emitɔn kpo vodun yetɔn lɛ kpo kɔn ó.
6. (a) Gbeta e nùnywɛ kpé é tɛ kɔn Hwliti ka wá? (b) Etɛwu Bowozi ka ɖɔ ɖɔ Hwliti wá hɔn hwla cí Jehovah sín awa lɛ glɔ?
6 É cí ɖɔ Hwliti ɔ, asú tɔn alǒ Nɔemíi gɔ́n wɛ é kplɔ́n nǔ dó Jehovah wu ɖè ɖɔhun. É kplɔ́n ɖɔ Jehovah kún cí vodun Mɔwabu tɔn lɛ ɖɔhun ó. É yí wǎn nú Jehovah bo tuùn ɖɔ é wɛ emi ɖó na yí wǎn na bo sɛ̀n. Enɛ wu ɔ, Hwliti wá gbeta e nùnywɛ kpé é kɔn. É ɖɔ nú Nɔemíi ɖɔ: “Togun towe wɛ na nyí togun ce; Mawu e a nɔ sɛ̀n ɔ wɛ un na sɛ̀n.” (Hwliti 1:16) Enyi mǐ lin nǔ kpɔ́n dó wǎn e Hwliti yí nú Nɔemíi é jí ɔ, é nɔ jiwǔ nú mǐ. Amɔ̌, nǔ e lɛ́ jiwǔ hugǎn é wɛ nyí wanyiyi e é ɖó nú Jehovah é. Wanyiyi enɛ jiwǔ nú Bowozi, bɔ é wá kpa ɛ ɖó ‘Mawu Mavɔmavɔ e sín awa glɔ é wá hɔn hwla cí é’ wu. (Xà Hwliti 2:12.) Xógbe e Bowozi zán lɛ sixu flín mǐ lee xɛví ɖé nɔ hɔn hwla cí nɔ tɔn wa mɛ gbɔn é ɖɔhun. (Ðɛhan 36:8; 91:1-4) Ali ɖokpo ɔ nu ɔ, Jehovah cyɔn alɔ Hwliti jí kpo wanyiyi kpo bo d’ajɔ ɛ ɖó nùɖiɖi tɔn wu. Hwliti ɖó hwɛjijɔ ɖebǔ bo na ɖɔ ‘un ko nywɛ ɔ’ ǎ.
7. Etɛ ka sixu d’alɔ mɛ e ɖò nǔ xò kpɔ́n dó gbɛzán yetɔn zízé jó nú Jehovah wu wɛ lɛ é?
7 Mɛ gègě nɔ kplɔ́n nǔ dó Jehovah wu bo ka nɔ ba na hɔn hwla cí glɔ tɔn ǎ. Ye nɔ xò nǔ kpɔ́n dó gbɛzán yetɔn zízé jó nú Jehovah kpo baptɛm blóbló kpo wu. Enyi nǔ nɔ cí mɔ̌ nú we hǔn, lin tamɛ kpɔ́n dó nǔ e wu a nɔ xò nǔ kpɔ́n é jí. Mɛ bǐ wɛ nɔ sɛ̀n mawu ɖé alǒ vodun ɖé. (Jozuwée 24:15) Nùnywɛ sín nǔ ɔ wɛ ka nyí ɖɔ mǐ ni sɔ́ Mawu nugbǒ ɔ bo sɛ̀n. Enyi a zé hwiɖée jó nú Jehovah hǔn, a xlɛ́ ɖɔ emi ɖó nùɖiɖi ɖɔ é na nyí bibɛtɛn nú we nɛ. Bɔ é na d’alɔ we bɔ a na kpó ɖò sinsɛn ɛ wɛ, nú a na bo ɖò tagba ɖebǔ kpé wɛ ɔ nɛ. Nǔ e Mawu wà nú Hwliti é nɛ.
“É ZUNFAN MAWU MAVƆMAVƆ SYƐNSYƐN”
8. Tinmɛ ninɔmɛ Ezekiyasi tɔn.
8 Ninɔmɛ Ezekiyasi tɔn gbɔn vo nú Hwliti tɔn tawun. Éyɛ ɖò akɔta ɖeɖóvo Mawu tɔn mɛ. Amɔ̌, Izlayɛli-ví lɛ bǐ nɔ 2 Axɔsu lɛ 16:2-4, 10-17; 2 Tan 28:1-3.
gbeji ǎ. Ezekiyasi sín tɔ́ Axɔsu Akazi nyí mɛ nyanya. É ɖó sísí nú tɛmpli Mawu tɔn ǎ, bo dɔn mɛ lɛ bɔ ye sɛ̀n vodun lɛ. Akazi tlɛ dó Ezekiyasi sín nɔví ɖé lɛ zo gbɛɖe gbɛɖe dó savɔ̌ nú vodun. Vǔhwenu Ezekiyasi tɔn nyɔ́ ɖebǔ ǎ!—9, 10. (a) Etɛwu é ka sixu bɔwǔ nú Ezekiyasi b’ɛ na mɔ akpɔ̀ dó Jehovah wu? (b) Etɛwu mǐ ma ka ɖó na mɔ akpɔ̀ dó Mawu wu ǎ? (c) Etɛwu mǐ ma ka ɖó na lin ɖɔ ninɔmɛ e mɛ mǐ sù ɖè é wɛ na ɖɔ gbɛtɔ́ alɔkpa e mǐ na wá nyí é ǎ?
9 Kpɔ́ndéwú nyanya Akazi tɔn sixu zɔ́n bɔ vǐ tɔn Ezekiyasi mɔ akpɔ̀ dó Jehovah wu alǒ sìn xomɛ d’é. Égbé ɔ, mɛɖé lɛ sín ninɔmɛ nɔ ko cí Ezekiyasi tɔn ɖɔhun ɖebǔ lálá ǎ, bɔ ye ka nɔ mɔ ɖɔ emi ɖó hwɛjijɔ bo na ‘ba wunvo Mawu Mavɔmavɔ,’ alǒ mɔ akpɔ̀ dó tutoblonunu tɔn wu. (Nùnywɛxó 19:3) Mɛ ɖevo lɛ nɔ mɔ ɖɔ xwédo emitɔn sín ninɔmɛ nyanya sixu zɔ́n bɔ emi na zán gbɛ̀ nyanya, alǒ emi na vɔ́ nǔ e mɛjitɔ́ emitɔn lɛ wà nyì dò lɛ é wà. (Ezekiyɛli 18:2, 3) Amɔ̌ linlin enɛ lɛ ka sɔgbe à?
10 Gbɛzán Ezekiyasi tɔn xlɛ́ ɖɔ eǒ wɛ nyí xósin nùkanbyɔ enɛ tɔn. Mǐ ɖó hwɛjijɔ ɖebǔ bo na ba wunvo Jehovah ǎ. É wɛ nɔ zɔ́n bɔ nǔ nyanya lɛ nɔ jɛ dó gbɛtɔ́ lɛ wu ǎ. (Jɔbu 34:10) Nugbǒ wɛ ɖɔ mɛjitɔ́ lɛ sixu kplɔ́n vǐ yetɔn lɛ ɖɔ ye ni wà nǔ ɖagbe alǒ nyanya. (Nùnywɛxó 22:6; Kolosinu lɛ 3:21) Amɔ̌, enɛ xlɛ́ ɖɔ ninɔmɛ xwédo mǐtɔn tɔn wɛ na ɖɔ mɛ alɔkpa e mǐ na nyí é ǎ. Aniwu? Ðó Jehovah na mɛɖesúsínínɔ mǐ, enɛ wɛ nyí ɖɔ mǐ sixu ɖɔ ɖɔ mǐ na wà nǔ ɖagbe alǒ nǔ nyanya. (Sɛ́nflínmɛ 30:19) Nɛ̌ Ezekiyasi ka zán nùnina xɔ akwɛ enɛ gbɔn?
11. Etɛ ka zɔ́n bɔ Ezekiyasi ka nyí ɖokpo ɖò axɔsu ɖagbe hugǎn Judáa tɔn lɛ mɛ?
11 Ezekiyasi sín tɔ́ nyí ɖokpo ɖò axɔsu e nyla hugǎn ɖò Judáa lɛ é mɛ có, éyɛ ka nyí ɖokpo ɖò axɔsu ɖagbe hugǎn lɛ mɛ. (Xà 2 Axɔsu lɛ 18:5, 6.) É xwedó kpɔ́ndéwú nyanya tɔ́ tɔn tɔn ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, é ɖótó gbeyiɖɔ Jehovah tɔn lɛ ganji, ɖi Ezayíi, Micée kpo Ozée kpo. É setónú nú wěɖexámɛ yetɔn lɛ kpo mɛ ɖè ɖó ali jí yetɔn lɛ kpo ganji. Enɛ sísɛ́ ɛ bɔ é jla nǔ e tɔ́ tɔn dɔn nyì ayǐ lɛ é gègě ɖó. É slá wǔ nú tɛmpli ɔ, byɔ Mawu ɖɔ é ni sɔ́ hwɛ e togun ɔ hu lɛ é kɛ ɛ, é lɛ́ sú kún dó nú vodun e gbɔn tò ɔ mɛ lɛ é bǐ. (2 Tan 29:1-11, 18-24; 31:1) Nukɔnmɛ hwenu e Asilíi xɔsu Senakelibu sìn adǎn bo na tɔ́n ahwan Jeluzalɛmu é ɔ, Ezekiyasi ɖè akɔnkpinkpan ɖaxó kpo nùɖiɖi ɖaxó kpo xlɛ́. É ɖeji dó Jehovah sín alɔcyɔnmɛji wu, bo dó wusyɛn lanmɛ nú togun tɔn. (2 Tan 32:7, 8) É wá sù hweɖenu bɔ Ezekiyasi jɛ afɔ tɛ ayǐ jí, amɔ̌, ee Jehovah gbɛ́ nǔ n’i é ɔ, é sɔ́ éɖée hwe. (2 Tan 32:24-26) É ɖò wɛn ɖɔ Ezekiyasi nyí kpɔ́ndéwú jiwǔ ɖé bɔ mǐ na xwedó. É jó ninɔmɛ xwédo tɔn tɔn dó bonu é hɛn gbɛzán tɔn gblé ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, é xlɛ́ ɖɔ emi nyí Jehovah xɔ́ntɔn.
12. Ezekiyasi ɖɔhun ɔ, nɛ̌ mɛ gègě ka xlɛ́ ɖɔ emi nyí xɔ́ntɔn Jehovah tɔn gbɔn ɖò égbé?
12 Adakaxixo kpo wanyiyi ma ɖó kpo wɛ gɔ́ gbɛ̀ égbé tɔn, bɔ vǐ gègě nɔ sù ɖò xwédo e mɛ mɛjitɔ́ lɛ ma ɖó wanyiyi ɖè bo nɔ keya nú mɛ ɖè ǎ é mɛ. (2 Timɔtée 3:1-5) Klisanwun gègě gosin xwédo e sín ninɔmɛ ma nyɔ́ ǎ lɛ é mɛ égbé có, ye ka tɛnkpɔn bo zun xɔ́ntɔn xá Jehovah. Ezekiyasi ɖɔhun ɔ, ye xlɛ́ ɖɔ é kún nyí xwédo emitɔn sín ninɔmɛ wɛ na ɖɔ mɛ alɔkpa e emi na nyí ɖò sɔgudo é nú emi ó. Mawu na mɛɖesúsínínɔ mǐ, bɔ mǐ sixu zán dó sɛ̀n ɛ, bo lɛ́ dó kpa susu n’i Ezekiyasi ɖɔhun.
“AKLUNƆ SÍN MƐSƐNTƆ́ WƐ UN NYÍ”
13, 14. Etɛwu azɔ̌ e è sɔ́ d’así nú Mali é ka cí nǔ e vɛwǔ tawun é ɖɔhun? Amɔ̌, xósin tɛ é ka na nú Gabliyɛli sín xó lɛ?
13 Ezekiyasi nɔ gbɛ̀ b’ɛ ɖó xwè gègě gudo é ɔ, ɖyɔvǐ mɛɖesɔhwetɔ́ e nɔ nyí Mali é zun xɔ́ntɔn bunɔ ɖé xá Jehovah, b’ɛ sɔ́ azɔ̌ taji ɖé dó alɔ mɛ n’i. É na mɔ xò bo na jì Vǐ Mawu Tɔn lobo na kpé nukún d’ewu! Jehovah ɖó na ko yí wǎn nú Mali bo ɖ’eji dó wǔ tɔn cobo na sixu jɔwu bunɔ enɛ ɛ. Amɔ̌, nɛ̌ é ka wà nǔ gbɔn hwenu e é sè azɔ̌ enɛ sín xó azɔn nukɔntɔn ɔ é?
14 Mǐ nɔ yawu ɖɔ xó dó wǔ ɖaxó e è jɔ Mali é wu hwɛhwɛ. Amɔ̌, etɛ ka sixu ko nyí ɖě lɛ ɖò nǔ e na ko dó xɛsi i lɛ é mɛ? Ði kpɔ́ndéwú ɔ, wɛnsagun Gabliyɛli ɖɔ ɖɔ sunnu kún na ɖóxó xá ɛ ó, b’ɛ ka na mɔ xò. Gabliyɛli ka sɔ́ wá ɖɔ ɖɔ emi na tinmɛ lee na mɔ xò ɔ gbɔn wɛ Mali ɖè é nú xwédo tɔn kpo mɛ e ɖò xá tɔn mɛ lɛ é kpo ǎ. Etɛ ye ka na lin? Nɛ̌ é ka na bló gbɔn bɔ Jozɛfu na ɖi ɖɔ é kún gɔn gbeji nɔ nú emi ó gbɔn? Gɔ́ na ɔ, é ɖó azɔ̌ ɖaxó ɖé bo na kpé nukún dó Vǐ Mawu Tɔn wu gbɛtɔ́ ɖɔhun! Mǐ tuùn nǔ e ɖu ayi mɛ nú Mali lɛ é bǐ ǎ, amɔ̌, mǐ tuùn nǔ e é wà hwenu e Gabliyɛli ɖɔ xó n’i gudo é. É ɖɔ: “Aklunɔ sín mɛsɛntɔ́ wɛ Luki 1:26-38.
un nyí; lee a ɖɔ gbɔn ɔ, ni bo nyí mɔ̌ nú mì.”—15. Etɛwu nùɖiɖi Mali tɔn ka nyí nùɖiɖi nukúnɖeji?
15 Mali sín nùɖiɖi nyí nùɖiɖi nukúnɖeji nugbǒ! É ɖò gbesisɔmɛ bo na wà nǔ e è zɔ́n ɛ lɛ é bǐ ɖi nyɔnu mɛsɛntɔ́ ɖé ɖɔhun. É ɖeji ɖɔ Jehovah na kpé nukún dó emi wu bo na lɛ́ cyɔn alɔ emi jí. Nɛ̌ Mali ka ɖó nùɖiɖi ɖaxó mɔhun gbɔn? È jì mǐ kpo nùɖiɖi kpo ǎ. Amɔ̌ mǐ sixu ɖó nùɖiɖi enyi mǐ tɛnkpɔn bo sɔnǔ na lobo byɔ Mawu ɖɔ é ni dó nú gǎndido mǐtɔn lɛ ɔ nɛ. (Galatinu lɛ 5:22, NW; Efɛzinu lɛ 2:8) Mali w’azɔ̌ syɛnsyɛn bo na dó hɛn nùɖiɖi tɔn lidǒ. Nɛ̌ mǐ ka wà gbɔn bo tuùn? Mi nú mǐ ni kpɔ́n lee é nɔ ɖótó xó e è ɖɔ n’i lɛ é gbɔn é, kpo nǔ e wu é nɔ ɖɔ xó dó lɛ é kpo.
16. Etɛ ka xlɛ́ ɖɔ Mali nyí tóɖómɛtɔ́ ɖagbe ɖé?
16 Lee Mali nɔ ɖótó xó gbɔn é. Biblu ɖɔ ɖɔ mǐ ɖó na ‘ɖò gbesisɔmɛ bo na nɔ ɖótó xò, bo kún ka na nɔ zɔn xó jí ó.’ (Jaki 1:19) Mali nyí tóɖómɛtɔ́ ɖagbe ɖé. Biblu xlɛ́ ɖɔ é nɔ ɖótó nǔ e é sè lɛ é ganji, ɖò taji ɔ, nǔ e é sè dó Jehovah wu lɛ é. É nɔ zán hwenu dó lin tamɛ kpɔ́n dó nǔ taji mɔhun lɛ jí. Kpɔ́ndéwú enɛ tɔn ɖokpo wɛ nyí hwenu e è jì Jezu bɔ lɛngbɔnyitɔ́ lɛ dó wɛn e gosin wɛnsagun ɖé gɔ́n é Mali é. Nukɔnmɛ hwenu e Jezu ɖó xwè 12 é ɔ, é ɖɔ xó ɖé b’ɛ jiwǔ nú Mali. Ðò ninɔmɛ wè enɛ lɛ bǐ mɛ ɔ, Mali ɖótó nǔ e é sè lɛ é bǐ ganji, bo flín lobo hɛn ye dó ayi mɛ ganji.—Xà Luki 2:16-19, 49, 51.
17. Etɛ lee Mali nɔ ɖɔ xó gbɔn é ka sixu kplɔ́n mǐ?
17 Nǔ e wu é nɔ ɖɔ xó dó lɛ é. Biblu ɖɔ nǔ gègě nú mǐ dó nǔ e wu Mali nɔ ɖɔ xó dó lɛ é wu ǎ. È mɔ xóɖiɖɔ tɔn gaga bǐ ɔ ɖò Luki 1:46-55 mɛ. Xó enɛ lɛ xlɛ́ ɖɔ Mali tuùn nǔ ɖěɖee ɖò Akpáxwé Biblu Tɔn E È Wlan Dó Ebléegbe Mɛ É é ganji. Gbɔn nɛ é? Xó Mali tɔn lɛ cí xó ɖěɖee Samuwɛli sín nɔ Ana ɖɔ ɖò ɖɛ tɔn mɛ lɛ é ɖɔhun. (1 Samuwɛli 2:1-10) É cí ɖɔ Mali ɖè xó sín Biblu mɛ azɔn 20 ɖò xóɖiɖɔ tɔn lɛ mɛ ɖɔhun. É ɖò wɛn ɖɔ é yí wǎn nú xóɖiɖɔ dó nugbǒ ɖěɖee é kplɔ́n ɖò Xɔ́ntɔn tɔn ɖaxó hugǎn Jehovah gɔ́n é wu.
18. Ali tɛ lɛ nu mǐ ka sixu ɖi nǔ Mali ɖɔhun ɖè?
18 Mali ɖɔhun ɔ, Jehovah sixu zɔ́n azɔ̌ ɖé lɛ mǐ hweɖelɛnu bɔ mǐ lin ɖɔ wiwa tɔn vɛwǔ nú mǐ dín. Mi nú mǐ ni wà nǔ Mali ɖɔhun, bo yí gbè nú azɔ̌ ɔ kpo mɛɖesɔhwe kpo, bo lɛ́ ɖeji ɖɔ Jehovah na d’alɔ mǐ. Mǐ sixu lɛ́ ɖi nǔ Mali ɖɔhun, enyi mǐ nɔ ɖótó Jehovah ganji, bo nɔ lin tamɛ kpɔ́n dó nǔ e mǐ kplɔ́n dó é kpo linlin tɔn lɛ kpo wu é jí ɔ nɛ. Enɛ gudo ɔ, mǐ sixu ɖɔ nǔ e mǐ kplɔ́n é nú mɛ ɖevo lɛ kpo awǎjijɛ kpo.—Ðɛhan 77:12, 13; Luki 8:18; Hlɔmanu lɛ 10:15.
19. Enyi mǐ xwedó nùɖiɖi sín kpɔ́ndéwú nukúnɖeji e ɖò Biblu mɛ lɛ é ɔ, etɛ sín ganjɛwu mǐ ka sixu ɖó?
19 É ɖò wɛn ɖɔ Hwliti, Ezekiyasi kpo Mali kpo nyí xɔ́ntɔn Jehovah tɔn, lee Ablaxamu nyí gbɔn é ɖɔhun. Ye ɖò “mɛ tobutobu” e Mawu jɔwu, bɔ ye nyí xɔ́ntɔn tɔn lɛ é mɛ. Mi nú mǐ ni kpó ɖò nùɖiɖi sín kpɔ́ndéwú nukúnɖeji enɛ lɛ xwedó wɛ. (Eblée lɛ 6:11, 12) Enyi mǐ wà mɔ̌ ɔ, mǐ sixu ɖó nukún ajɔ e è nɔ mɔ ɖò xɔ́ntɔn zunzun xá Jehovah kaka sɔyi mɛ lɛ é!