HWENU e un ɖó xwè 12 é wɛ un mɔ nǔ jɛ wu azɔn nukɔntɔn ɔ ɖɔ un ɖó nǔ xɔ akwɛ ɖé bo na na mɛ. Ðò kpléɖókpɔ́ ɖé hwenu ɔ, nɔví sunnu ɖé kanbyɔ mì ɖɔ nyì jló na jla Mawuxó à jí. Un ko ɖɔ Mawuxó kpɔ́n ǎ có, un ɖɔ “Ɛɛn.” Mǐ yì fí e mǐ na ɖɔ Mawuxó ɔ ɖè é, bɔ é na mì akpomɛwema e ɖɔ xó dó Axɔsuɖuto Mawu Tɔn jí é ɖé lɛ. É ɖɔ: “A na yì mɛ e ɖò ali ɔ gudo lɛ é gɔ́n, bɔ nyɛ na yì mɛ e ɖò fí lɛ é gɔ́n.” Kpo xɛsi kpo wɛ un jɛ xwégbe xwégbe gbɔn jí, bɔ é kpaca mì ɖɔ blewun jɛn un má akpomɛwema lɛ bǐ nú mɛ lɛ. É ɖò wɛn ɖɔ mɛ gègě ɖò nǔ e un ɖó bo na na mɛ é ba wɛ.

È jì mì ɖò 1923 ɖò Chatham, Kent, Angleterre, bɔ un sù ɖò mɛ e gbɛ̀ cikɔ na lɛ é tɛntin. Wɛkɛ Hwan Nukɔntɔn ɔ sɔ́ hɛn gbɛ̀ kpɔ́n te lee è lin gbɔn é ǎ. Sinsɛngán Baptiste tɔn lɛ flú mɛjitɔ́ ce lɛ lɔmɔ̌, ɖó nukɔnyiyi yeɖesunɔ tɔn wɛ nɔ mya nukún nú ye hugǎn. Hwenu e un ɖó xwè tɛnnɛ é ɔ, nɔ ce jɛ kpléxɔ Association internationale des Étudiants de la Bible tɔn mɛ yì jí, fí enɛ wɛ ye mɛ e wá nyí Kúnnuɖetɔ́ Jehovah Tɔn lɛ é nɔ bló kplé yetɔn lɛ ɖè. Nɔví nyɔnu ɖokpo nɔ kplɔ́n nǔ mǐ mɛ yɔkpɔvu lɛ dó Biblu kpo wema La Harpe de Dieu kpo jí. Un yí wǎn nú nǔ e kplɔ́n wɛ un ɖè lɛ é.

Hwenu e un ɖò dɔnkpɛvu mɛ é ɔ, nukúnɖiɖo e ɖò Xó Mawu Tɔn mɛ é mímá xá mɛ lɛ nɔ víví nú mì. Nyiɖokponɔ nɔ jla wɛn ɔ gbɔn xwégbe xwégbe hwɛhwɛ có, kúnnuɖiɖe xá mɛ ɖevo lɛ lɔ kplɔ́n nǔ mì. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, nyì kpo nɔví sunnu mɛxomɔ ɖé kpo xwè fí e na ɖɔ Mawuxó ɖè wɛ mǐ ɖè é bo ɖò kɛkɛ mǐtɔn lɛ kun wɛ gbè ɖokpo, bɔ mǐ zɛ sinsɛngán ɖé wu bɔ un ɖɔ, “Gbagbǎ ɖokpo nɛ ɖò yiyi wɛ nɛ.” Nɔví sunnu ɔ gán kɛkɛ tɔn bo ɖɔ nyì ni wá mǐ ni jinjɔn ayǐ ɖò atínkpo ɖé jí. É ɖɔ: “Mɛ̌ ka na acɛ we ɖɔ a ni ɖɔhwɛ dó mɛɖé ɖɔ e nyí gbagbǎ? Nǔ mǐ ni jla wɛnɖagbe ɔ mɛ lɛ kpo awǎjijɛ kpo kpowun, lobo jó hwɛɖiɖɔ ɔ dó nú Jehovah.” Un mɔ xomɛhunhun e nùnamɛ nɔ dó nú mɛ é gègě ɖò hwe enɛ lɛ nu.​—Mat. 25:31-33; Mɛ. 20:35.

Nɔví sunnu mɛxomɔ ɖevo kplɔ́n mì ɖɔ, é nɔ byɔ ɖɔ è ni dɛ kpodo sɔxwixwe kpo hweɖelɛnu, cobo na mɔ awǎjijɛ e ɖò nùnamɛ mɛ é. Asì tɔn yí wǎn nú Kúnnuɖetɔ́ Jehovah Tɔn lɛ ǎ. Gbè ɖokpo ɔ, é ylɔ mì dó xwé tɔn gbè nú ma wá fá kɔ. Xomɛ sìn nawe ɔ dó Mawuxó e asú tɔn yì ɖɔ é wu sɔmɔ̌ bɔ é jɛ tíì (thé) gbàví lɛ nyì dó mǐ jí. Sunnu ɔ ɖú zingidi ǎ, é nyɔ́ wà ɔ, é bɛ́ tíì gbàví lɛ dó tɛn yetɔn mɛ kpodo  xomɛhunhun kpo. Xwè mɔkpan gudo ɔ, suúlu e é ɖó é hɛn lè wá hwenu e asì tɔn bló baptɛm bo huzu Kúnnuɖetɔ́ Jehovah Tɔn é.

Jlǒ e un ɖó bo na má nukúnɖiɖo sɔgudo tɔn ɔ xá mɛ ɖevo lɛ é fɔ́n bo ɖò jijɛji wɛ, bɔ ɖò Xwèjísun 1940 tɔn mɛ ɔ, nyì kpo nɔ ce kpo bló baptɛm ɖò Dover. Grande-Bretagne tɔ́n ahwan Allemagne ɖò Zǒsun 1939 tɔn mɛ, hwenu e un ɖó xwè 16 é. Ðò Ayidosun 1940 tɔn mɛ ɔ, un ɖò hɔn mǐtɔn linu bo mɔ bɔ è bɛ́ sɔja afatɔ́n mɔkpan e è gblé wǔ lɛ é dó gbawungbaloke (camion) lɛ mɛ wá xweyigbe. Ye mɛ e Ahwan Dunkirk tɔn ɖu kpò lɛ é wɛ. Un mɔ nukúnɖiɖo ɖě ɖò nukún yetɔn lɛ jí ǎ, bɔ é jló mì tawun ɖɔ ma ɖɔ Axɔsuɖuto Mawu Tɔn sín xó nú ye. É na nɔ zaan ɖò xwè enɛ mɛ é ɔ, è jɛ bɔnbu da dó Grande-Bretagne jí. Zǎn ɖokpo ɖokpo mɛ ɔ, un nɔ mɔ Allemagne sín jɔmɛhun e nɔ da bɔnbu lɛ é gègě bɔ ye nɔ gbɔn ta mǐtɔn nu wá yì. Bɔnbu lɛ nɔ ɖɔ nǔ swíi bo nɔ wú gbuwun, bɔ adohu adohu ɔ nɔ lɛ́ jɛji. Enyi mǐ tɔ́n ayihɔngbe tɔn ɔ, mǐ nɔ mɔ xá blebu gègě bɔ xwé e ɖò ye mɛ lɛ é nɔ gbà hánnyá. Un wá mɔ nǔ jɛ wu bǐ mlɛ́mlɛ́ ɖɔ Axɔsuɖuto ɔ kɛɖɛ jɛn nyí nukúnɖiɖo e un ɖó dó sɔgudo wu é.

1941 wɛ un bɛ́ gbɛzán e zɔ́n bɔ un ɖó awǎjijɛ tawun é. Azɔ̌kplɔ́nví tɔjihunbloɖotɔ́ ɖé wɛ un nyí ɖ’ayǐ ɖò Royal Dockyard ɖò Chatham, azɔ̌ ɖé wɛ bo ɖó akwɛ tawun bɔ mɛ gègě nɔ jló. É ko lín dìn bɔ Jehovah sɛntɔ́ lɛ mɔ nukúnnú jɛ wu ɖɔ Klisanwun lɛ kún ɖó na nɔ tò ɖě jí bo fun ahwan xá tò ɖevo ó. Ðò 1941 mɔ̌ ɔ, mǐ wá jɛ nukúnnú mɔ jɛ wu jí ɖɔ mǐ kún ɖó na wà azɔ̌ ɖò azɔ̌xwé ɖěɖee nɔ bló ahwanfunnu lɛ é ó. (Jaan 18:36) Ðó tɔjihunblotɛn ɔ nɔ bló ahwanhún tɔglɔ tɔn lɛ wutu ɔ, un wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ hwenu sù bonu ma jó azɔ̌ enɛ dó bo bɛ́ sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn. Fí e è sɛ́ mì dó jɛ nukɔn é wɛ nyí Cirencester, toxo ɖɛkpɛɖɛkpɛ ɖé wɛ bo ɖò Cotswolds sín kàn mɛ.

Hwenu e un ɖó xwè 18 é ɔ, è wlí mì sú nú sun tɛnnɛ ɖó un gbɛ́ ɖɔ un kún na yì ahwan ó wutu. Ee e è sú hɔn dó mì ɖò gankpa mɛ kpo hlɔnhlɔn kpo, bɔ é wá kpò nyiɖokpo é ɔ, hǔn ce bǐ wɛ gbado. Amɔ̌, é na nɔ zaan é ɔ, gantɔ́cɔ́tɔ́ lɛ kpo gantɔ́ lɛ kpo jɛ nǔ e wu è wlí mì é kanbyɔ mì jí, bɔ un tinmɛ nùɖiɖi ce nú ye kpodo awǎjijɛ kpo.

Ee un tɔ́n sín gankpa mɛ gudo é ɔ, è byɔ mì ɖɔ ma gɔ́ nú Leonard Smith * bo jla wɛnɖagbe ɔ ɖò toxo vovo lɛ mɛ ɖò xá e mɛ mǐ gosin ɖò Kent é. Bɛ́sín 1944 ɔ, jɔmɛhun e bɔnbu gɔ́ bɔ gbɛtɔ́ ma ɖ’emɛ bo ɖò kunkun wɛ ǎ é afatɔ́n jɛji wɛ wú ɖò Kent. Fí e jɔmɛhun lɛ nɔ gbɔn bo ɖò akpáxwé Elɔpu tɔn e Nazi lɛ yí é kpo Londres kpo vlamɛ é pɛ́ɛ́  wɛ mǐ ɖè. È nɔ ylɔ jɔmɛhun bɔnbunɔ enɛ lɛ ɖɔ jɔɖujɔɖu. Ahwanfunfun enɛ dó xɛsi tawun, ɖó enyi a sè bɔ jɔmɛhun ɔ cí zo, lee mǐ nɔ sè gbɔn hwɛhwɛ é ɔ, tuùn ɖɔ ɖò segɔndu e na bɔ d’ewu lɛ é mɛ ɔ, jɔmɛhun ɔ na flɛ́ bo wú. Mǐ nɔ kplɔ́n Biblu xá xwédo e mɛ gbɛtɔ́ atɔ́ɔ́n ɖè é ɖé. Hweɖelɛnu ɔ, mǐ nɔ jinjɔn tavo gannɔ e ye bló bonu é na cyɔn alɔ ye jí hwenu e xɔ ɔ na gbà é glɔ. Mɛ e ɖò xwédo enɛ mɛ lɛ é bǐ wɛ wá bló baptɛm ɖò gudo mɛ.

Ðò ahwan ɔ gudo ɔ, un wà gbexosin-alijitɔzɔ́ nú xwè wè ɖò tofɔligbé Irlande tɔn. Mǐ tuùn lee Irlande gbɔn vo dó Angleterre sɔ é ǎ. Mǐ nɔ gbɔn xwégbe xwégbe bo nɔ ɖò xɔ ba wɛ, lobo nɔ ɖɔ ɖɔ mɛsɛ́dó wɛ nú mǐ, bɔ mǐ nɔ xwlé xójlawema mǐtɔn lɛ mɛ lɛ ɖò ali ɔ jí. “Xlonɔnú” tawun wɛ é nyí ɖɔ è ni wà nǔ gbɔn mɔ̌ ɖò Katolika tò ɖé mɛ! Hwenu e nya ɖé gblɔ́n adǎn nú mǐ syɛnsyɛn é ɔ, un yì jɛ hwɛ nú kponɔ ɖé b’ɛ ɖɔ, “Etɛ vɛdo wɛ a ka ɖè ɖ’ayǐ?” Mǐ tuùn ɖɔ yɛhwenɔ lɛ ɖó acɛ sɔmɔ̌ ɖ’ayǐ ǎ. Enyi mɛ lɛ yí wema mǐtɔn lɛ ɔ, ye nɔ bló bɔ è nɔ nya ye sín azɔ̌ yetɔn mɛ; ye lɛ́vɔ bló bɔ è nɔ nya mǐ sín fí e mǐ nɔ dɔ́ lɛ é.

Mǐ wá mɔ ɖɔ enyi mǐ wá xá yɔyɔ̌ ɖé mɛ ɔ, é na nyɔ́ hú ɖɔ mǐ ni yì fí e lín dó xwé mǐtɔn é, lobo jla Mawuxó ɔ mɛ lɛ ɖò fí e yɛhwenɔ ɖevo ɖè é kɛɖɛ. Gudo bǐ jɛn mǐ nɔ wá ɖɔ Mawuxó nú mɛ e yá dó xwé mǐtɔn lɛ é. Ðò Kilkenny ɔ, gbɛtɔ́ alannuwatɔ́ lɛ ɖò adǎn gblɔ́n nú mǐ wɛ có, mǐ nɔ kplɔ́n nǔ xá dɔnkpɛvu ɖé azɔn atɔn ɖò aklunɔzán gbla ɖokpo mɛ. Nugbǒ Biblu tɔn lɛ kpinkplɔn mɛ nɔ víví mì sɔmɔ̌ bɔ un na nyikɔ bo na yì Wemaxɔmɛ Biblu Kpinkplɔn Watchtower Galadi Tɔn bá nyí mɛsɛ́dó.

Ee mǐ kplɔ́n nǔ nú sun atɔ́ɔ́n ɖò New York gudo é ɔ, è sɛ́ mǐ mɛ e yí kúnnuɖewema Galadi tɔn lɛ é ɛnɛ dó Xù Caraïbe Tɔn sín tɔtɛntinto kpɛví ɔ mɛ. Ðò Abɔxwísun 1948 tɔn mɛ ɔ, mǐ dó tɔjihun mɛtlu 18 nɔ e è nɔ ylɔ ɖɔ Sibia é bo gosin New York. Un ko dó tɔjihun kpɔ́n ǎ, enɛ wu ɔ, akpàkpà sɔ́ mì tawun. Gust Maki ɖò mǐ mɛ, tɔjihunkúntɔ́ alɔsekpɛ́nnanɔ ɖé wɛ é nyí ɖ’ayǐ. É kplɔ́n mǐ nǔ tawun tawun ɖé lɛ dó tɔjihun kunkun wu, ɖi lee è sixu sún hǔn ɔ alǒ glín gbɔn é, lee è sixu jlɔ́ tɔjihun ɔ ɖó ali tɔn jí gbɔn é, kpo lee è sixu xò jɔhɔn zlɛ gbɔn é kpo. Gust kun tɔjihun mǐtɔn ɔ kpo azɔ̌ tuùntuùn kpo nú azǎn 30 gbɔn jɔhɔn nyanya lɛ tɛntin kaka bɔ mǐ yì jɛ Bahamas.

Mǐ jla Mawuxó ɖò tɔtɛntinto kpɛví Bahamas tɔn lɛ mɛ nú sun yɔywɛ ɖé gudo é ɔ, mǐ sún hǔn ɔ bo yì tɔtɛntinto Leeward tɔn lɛ kpo Windward tɔn lɛ kpo mɛ, ye ɖiga nú kilomɛtlu 800 mɔ̌ bɛ́sín Îles Vierges ɖò Porto Rico kpá bo ɖibla yì Trinité. Tɔtɛntinto e jɛ gblolo mɛ fí e Kúnnuɖetɔ́ ɖě ma ɖè ǎ lɛ é mɛ wɛ mǐ jla Mawuxó ɖè tawun nú xwè atɔ́ɔ́n. Hweɖelɛnu ɔ, mǐ nɔ sixu sɛ́ wema dó mɛ alǒ mɔ wema-sɛ́dó-mɛ mɛ ɖevo lɛ tɔn ǎ kaka nú aklunɔzán gblamɛ mɔkpan. É ɖò mɔ̌ có, kpodo awǎjijɛ ɖaxó kpo wɛ mǐ nɔ ɖò xó Jehovah tɔn jla gbɔn tɔtɛntinto lɛ mɛ wɛ.​—Jel. 31:10.

Enyi mǐ glín hǔn ɖó agě ɖé jí ɔ, wìwá mǐtɔn nɔ zɔ́n bɔ gletoxo ɔ bǐ nɔ xò zǐn, bɔ mɛ lɛ nɔ kplé ɖó agě ɔ jí, bo nɔ ba na kpɔ́n mɛ alɔkpa e mǐ nyí é. Mɛɖé lɛ ɖò ye mɛ bo ko mɔ tɔjihun alǒ yovo kpɔ́n ǎ. Tɔtɛntintomɛnu lɛ nyí sinsɛnnɔ e jɔ gbɛtɔ́ tawun, bo lɛ́ tuùn Biblu ɔ ganji lɛ é. Hwɛhwɛ ɔ, ye nɔ na mǐ hweví mú, avokáa kpo azǐn kpo. Tɛn ɖaxó ɖé ɖò tɔjihun mǐtɔn mɛ bonu mǐ na d’amlɔ, ɖa nǔ alǒ nya avɔ ǎ có, mǐ nɔ bló gbɔn ɖě.

Mǐ nɔ jɛte sín tɔjihun ɔ mɛ bo nɔ yì ba mɛ lɛ kpɔ́n ɖò kéze ɔ bǐ mɛ. Mǐ nɔ ɖɔ nú ye ɖɔ ye ni wá sè xóɖiɖɔ e jinjɔn Biblu jí é ɖé. Enɛ ɔ, nú é jɛ  gbadanu ɔ, mǐ nɔ xò gan e ɖò tɔjihun ɔ wu é. Enyi mɛ lɛ jɛ wìwá jí ɔ, é nɔ víví nú mǐ tawun. Zogbɛ́n yetɔn lɛ nɔ cí sunví ɖěɖee ɖò kínkɔ́n wɛ sín só lɛ jí jǎwe é ɖɔhun. Hweɖelɛnu ɔ, gbɛtɔ́ kanweko nɔ wá, bɔ ye nɔ ɖò nùkanbyɔ wɛ kaka bɔ zǎn wiwi ɔ nɔ dó bǐ. Hanjiji nɔ víví nú ye tawun, enɛ wu ɔ, mǐ nɔ zán macinu e nɔ wlan nǔ é dó wlan han Axɔsuɖuto ɔ tɔn ɖé lɛ na bo nɔ má nú ye. Mǐ mɛ ɛnɛ lɛ nɔ wà nǔ e wu mǐ kpé é bǐ bo na jihan ɔ, bɔ mɛ lɛ nɔ gɔ́ sò na lobɔ gbè yetɔn lɛ nɔ jɛ hǔn gbè bo nɔ jɛ gan gbè. Hwe enɛ lɛ nu hɛn awǎjijɛ wá nú mǐ tawun!

Enyi mǐ kplɔ́n Biblu xá mɛɖé fó ɔ, nùkplɔntɔ́ ɖé lɛ nɔ xwedó mǐ yì xwédo e mɛ mǐ na kplɔ́n Biblu xá mɛ ɖè bɔ d’ewu é, bo na dó sixu gɔ́ nú ye ɖò nùkplɔnkplɔn ye lɔ tɔn hwenu. Enyi mǐ xɔ aklunɔzán gblamɛ yɔywɛ ɖé ɖò fí ɖé lɛ bo jló na yì ɔ, mǐ nɔ ɖɔ nú mɛ e ɖó jlǒ ɖesu lɛ é hwɛhwɛ ɖɔ ye ni nɔ kpó ɖò nǔ kplɔ́n xá mɛ ɖevo lɛ wɛ, kaka jɛ hwenu e mǐ na lɛkɔ dó é. Lee ye mɛ ɖé lɛ sɔ́ azɔ̌ yetɔn ylɔ ɖɔ nùjɔnǔ gbɔn é jɛ acɔ́ tawun.

Égbé ɔ, tɔtɛntinto enɛ lɛ gègě mɛ wɛ tomɛyitɔ́ saɖitɔ́ lɛ nɔ gɔ́, amɔ̌ ɖò hwe enɛ nu ɔ, fí e jɛ gblolo tawun lɛ é wɛ ye nyí, bɔ tɔ̀ e wé tété lɛ é, xuta nyɛkɛ́n, kpo dětín lɛ kpo nɔ ɖò fí enɛ lɛ. Hwɛhwɛ ɔ, zǎnmɛ wɛ mǐ nɔ sɛ̀ tɛn sín tɔtɛntinto ɖě mɛ jɛ ɖevo mɛ. Hweví ɖaxó (Dauphin) lɛ nɔ ɖò ayihun da ɖò tɔjihun ɔ kpá wɛ, bɔ è sɔ́ nɔ sè nùɖé zɛ sìn e xò zlɛ wɛ tɔjihun ɔ ɖè é sín gbè wu ǎ. Sun ɔ nɔ kɔ́n ɖò xù e ko hwíhwɛ́ é jí, bo nɔ zawě jɛ vovolivwé.

Ee mǐ bló xwè atɔ́ɔ́n dó ɖɔ Mawuxó ɖò tɔtɛntinto lɛ mɛ gudo é ɔ, mǐ yì Porto Rico bo na yì ɖyɔ tɔjihun ɔ kpo tɔjihun e zo ɖ’emɛ é ɖé kpo. Hwenu e mǐ wá é ɔ, un xò gò Maxine Boyd e nyí nɔví nyɔnu mɛsɛ́dó é ɖé bo jɛ wǎn yí n’i jí. Wɛnjlatɔ́ kanɖodonǔwutɔ́ ɖé wɛ é nyí sín vǔ. Nukɔnmɛ ɔ, é nyí mɛsɛ́dó ɖò République Dominicaine kaka jɛ hwenu e acɛkpikpa Katolika tɔn ɔ wá nya ɛ sín tò ɔ mɛ ɖò 1950 é. Ðó un nɔ kun tɔjihun wutu ɔ, Porto Rico ninɔ nú sun ɖokpo géé sín wema jɛn è na mì. Zaanɖé ɔ, un na lɛ́vɔ zɛ hwɛ bo na jɛ tɔtɛntinto lɛ mɛ gbɔn jí nú xwè yɔywɛ ɖé lɛ d’eji. Enɛ wu ɔ, un ɖɔ nú nyiɖée ɖɔ, “Ronald, enyi a jló na da vǐ elɔ ɔ, a ɖó na yawǔ.” Ðò aklunɔzán gblamɛ atɔn gudo ɔ, un ɖɔ xó n’i, bɔ ɖò aklunɔzán gblamɛ ayizɛ́n gudo ɔ, mǐ wlí alɔ. È sɛ́ nyì kpo Maxine kpo dó Porto Rico bɔ mǐ nyí mɛsɛ́dó ɖò dɔ̌n, enɛ wu ɔ, afɔ ce sɔ́ jɛ tɔjihun yɔyɔ̌ ɔ mɛ kpɔ́n ǎ.

Ðò 1956 ɔ, mǐ bɛ́ nukúnkpénuwutɔ́ lɛdo tɔn sín azɔ̌ bo jɛ agun lɛ ba kpɔ́n jí. Gègě nɔví lɛ tɔn wɛ nyí wamamɔnɔ, amɔ̌, é nɔ víví nú mǐ ɖɔ mǐ ni yì ba ye kpɔ́n. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖò gletoxo Potala Pastillo tɔn mɛ ɔ, xwédo Kúnnuɖetɔ́ lɛ tɔn wè ɖò finɛ bo ɖó vǐ gègě, bɔ un ɖó aca bo nɔ kún kpete nú ye. Un kanbyɔ ɖyɔvivu lɛ ɖokpo, Hilda, ɖɔ é jló na xwedó mǐ bo na yì jla wɛnɖagbe ɔ à jí. É ɖɔ: “É jló mì, amɔ̌, un sixu ǎ. Un ɖó afɔkpa ɖě ǎ.” Mǐ xɔ afɔkpa ɔ n’i, bɔ é xwedó mǐ yì kúnnuɖegbe. Xwè mɔkpan gudo ɖò 1972, hwenu e nyì kpo Maxine kpo ɖisa yì Betɛli Brooklyn Tɔn é ɔ, nɔví nyɔnu e yí kúnnuɖewema Wemaxɔmɛ Galadi Tɔn tlolo é ɖé sɛkpɔ mǐ. Équateur wɛ è sɛ́ ɛ dó, bɔ é ko ɖò na yì wɛ kɛɖɛ, é ɖɔ: “Mi tuùn mì dìn à? Nyì wɛ nyí ɖyɔvivu e gosin Pastillo bo ma ɖó afɔkpa ɖě ǎ é.” Hilda wɛ! Xomɛ hun mǐ kaka bɔ ɖasin wá yì dó mǐ!

Ðò 1960 ɔ, è byɔ mǐ ɖɔ mǐ ni yì wà sinsɛnzɔ́ ɖò alaxɔ Porto Rico tɔn e ɖò síngbó wè ɖé jí ɖò Santurce, San Juan é mɛ. Ðò bǐbɛ̌mɛ ɔ, Lennart Johnson kpo nyì kpo wɛ nɔ ɖibla wà azɔ̌ ɔ bǐ. É kpo asì tɔn kpo wɛ nyí Kúnnuɖetɔ́ Jehovah Tɔn République Dominicaine tɔn nukɔntɔn lɛ, bɔ ye wá Porto Rico ɖò 1957. É wá yá é ɔ, Maxine kpé nukún dó mɛ e è na nɔ sɛ́ xójlawema lɛ dó é wu, gbɛtɔ́ afatɔ́n jɛji ɖò aklunɔzán gbla ɖokpo ɖokpo mɛ. É yí wǎn nú azɔ̌ enɛ wiwa ɖó mɛ e ɖò nùɖuɖu gbigbɔ tɔn ɖu wɛ lɛ é bǐ sín nǔ nɔ ɖu ayi mɛ n’i.

Un yí wǎn nú sinsɛnzɔ́wiwa ɖò Betɛli, ɖó nùnamɛ sín gbɛzinzan wɛ. Amɔ̌, é lɔ ɖó tagba tɔn lɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖò kpléɖókpɔ́ akɔjɔkplé tɔn Porto Rico tɔn nukɔn nukɔntɔn ɔ hwenu ɖò 1967 ɔ, azɔ̌ ɔ hugǎn mì. Nathan Knorr e nɔ kpé nukún dó Kúnnuɖetɔ́ Jehovah Tɔn lɛ sín azɔ̌ wu hwenɛnu é wá Porto Rico. Un bló tuto nú yiyi kpo wìwá kpo mɛsɛ́dó e wá lɛ é tɔn có, é tuùn ǎ bo ɖɔ ɖɔ nyì dovɛ̌ na. Gudo mɛ ɔ, é ɖè wě xá mì syɛnsyɛn dó titojininɔ wu, bo ɖɔ ɖɔ nyì dó winnya emi. Un jló na dɔn nǔ xá ɛ ǎ, amɔ̌, un mɔ ɖɔ é táfú mì, bɔ akpɔ̀ ɖó mì nú táan ɖé. É ɖò mɔ̌ có, ee nyì kpo Maxine kpo lɛ́vɔ wá mɔ Nɔví Knorr hweɖevonu é ɔ, e ylɔ mǐ dó xɔ tɔn mɛ bo ɖa nùɖuɖu nú mǐ.

Azɔn mɔkpan wɛ mǐ gosin Porto Rico bo wá yì  ba mɛ ce lɛ kpɔ́n ɖò Angleterre. Papa ce yí nugbǒ ɔ hwenu e nyì kpo Mamáa ce kpo yí é ǎ. Amɔ̌, enyi xóɖɔtɔ́ e gosin Betɛli lɛ é wá ɔ, nɔ ce nɔ yí ye dó xwégbe hwɛhwɛ. Tɔ́ ce mɔ ɖɔ nukúnkpénuwutɔ́ Betɛli tɔn enɛ lɛ nɔ sɔ́ yeɖée hwe tawun, bo lɛ́ gbɔn vo nú sinsɛngán e gbɛ́ wǎn nú emi syɛnsyɛn xwè ɖé lɛ ɖíe é. Gudo mɛ ɔ, é bló baptɛm ɖò 1962 bo huzu Kúnnuɖetɔ́ Jehovah Tɔn.

Maxine, asì ce vívɛ́ná ɔ kú ɖò 2011. Un ɖò nukúnɖiɖo mɛ bo na lɛ́ mɔ ɛ ɖò fínfɔ́n sín kú hwenu. Linlin mɔhun nɔ na mì awǎjijɛ tawun! Ðò xwè 58 e nyì kpo Maxine kpo zán ɖó kpɔ́ lɛ é mɛ ɔ, mǐ mɔ bɔ togun Jehovah tɔn e ɖò Porto Rico é jɛji, bɛ́sín Kúnnuɖetɔ́ 650 mɔ̌ jɛ 26 000! Ðò 2013 ɔ, è sɔ́ alaxɔ Porto Rico tɔn ɔ yì xú alaxɔ États-Unis tɔn jí, bɔ è byɔ mì ɖɔ nyì ni wà sinsɛnzɔ́ ɖò Wallkill, New York. Ðò xwè 60 e un bló ɖò tɔtɛntinto ɔ mɛ é gudo ɔ, é cí nú mì ɖɔ Porto Rico-nu wɛ un nyí ɖɔhun, un cí besé kpɛví Porto Rico tɔn e nɔ nyí coquí bo nɔ nɔ atínkanmɛ lobo nɔ ɖò ko-kee ko-kee ɖɔ wɛ gbadanu lɛ é ɖɔhun. Amɔ̌ gan ɔ xò lo, bonu ma wà nǔ ɖevo.

Un kpò ɖò awǎjijɛ mɔ wɛ ɖò Mawu sinsɛn mɛ ɖò Betɛli. Un ɖó hú xwè 90 dìn, bɔ azɔ̌ ce wɛ nyí ɖɔ ma nɔ dó wusyɛn lanmɛ nú xwédo Betɛli tɔn ɔ sín hagbɛ̌ lɛ ɖò gbigbɔ lixo. È ɖɔ nú mì ɖɔ mɛ 600 jɛji wɛ un ko ba kpɔ́n sín hwenu e un wá Walkill é. Mɛ e nɔ wá gɔ̌n ce lɛ é ɖé lɛ nɔ ba na ɖɔ xó dó tagba mɛɖesunɔ tɔn lɛ alǒ xɔsa tɔn lɛ jí. Mɛ ɖevo lɛ nɔ ba wěɖexámɛ dó lee ye sixu bló gbɔn bɔ sinsɛnzɔ́ e wà wɛ ye ɖè ɖò Betɛli é kpa ye gbɔn é wu. É ɖò mɔ̌ có, ye mɛ e wlí alɔ agaɖanu dìn lɛ é ɖé lɛ nɔ kàn nǔ byɔ dó alɔwliwli jí. È ko sɛ́ ye mɛ ɖé lɛ dó gle ɔ mɛ. Un nɔ ɖótó mɛ e nɔ wá ɖɔ xó nú mì lɛ é bǐ, bɔ nú é sɔgbe ɔ, un nɔ ɖɔ nú ye hwɛhwɛ ɖɔ: “‘Mawu yí wǎn nú mɛ e nɔ na nǔ mɛ kpodo xomɛhunhun kpo é.’ Enɛ wu ɔ, wà azɔ̌ towe kpo awǎjijɛ kpo. Jehovah bló na wɛ a ɖè.”​—2 Kɔ. 9:7.

Nǔ e è nɔ wà bo nɔ mɔ awǎjijɛ ɖò Betɛli é ɔ, nǔ ɖokpo ɔ wɛ è nɔ wà ɖò fí ɖevo ɖebǔ: A ɖó na sɔ́ ayi towe bǐ ɖó nǔ e wu nǔ e bló wɛ a ɖè é ɖò taji é jí. Nǔ ɖebǔ e mǐ nɔ bló ɖò Betɛli é ɔ, sinsɛnzɔ́ mímɛ́ wɛ. É nɔ d’alɔ “[deví] gbejinɔtɔ́, ayiɖotenanɔ” ɔ b’ɛ nɔ na nùɖuɖu kplékplé nɔví lɛ tɔn e gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ é ɖò gbigbɔ lixo. (Mat. 24:45) Mǐ na bo ɖò Jehovah sɛ̀n wɛ ɖò fí ɖebǔ ɔ, ali gègě wɛ hun nú mǐ bɔ mǐ na kpa susu n’i. Mi bonu mǐ ni wà nǔ e é zɔ́n mǐ é kpo awǎjijɛ kpo, ɖó “Mawu yí wǎn nú mɛ e nɔ na nǔ mɛ kpodo xomɛhunhun kpo é.”