1-3. (a) Wuvɛ̌ tɛ ka nɔ kpannukɔn mɛ winnyawinnya lɛ bǐ? Jlɛ̌ dó nùɖé wu. (Kpɔ́n fɔtóo e ɖò bǐbɛ̌mɛ é.) (b) Nɛ̌ Klisanwun winnyawinnya lɛ ka sixu ɖí xwi xá wuvɛ̌ mɔhun gbɔn?

MǏ NI ɖɔ ɖɔ a ɖò tito bló wɛ bo na yì tò línlín ɖé mɛ, ɖó nǔwiwa taji ɖé wu. Cobonu a na yì dɔ̌n ɔ, é byɔ ɖɔ a ni bló táan gègě ɖò mɔ̌to mɛ. Ðò mɔ̌toglintɛn ɔ, tomɛyitɔ́ lɛ ɖò kpɔ́ gégé, bɔ mɔ̌to gègě lɛ́ ɖò finɛ, bɔ ado hu we. É na nyɔ́ tawun ɖɔ a ni tuùn nǔ e gbé nya wɛ a ɖè é d’ayi mɛ ganji, enɛ wɛ nyí ɖɔ a na ba mɔ̌to e xwè fí e a xwè é. Mɔ̌to e xwè fí ɖebǔ kpowun é ɖé mɛ byɔbyɔ na xlɛ́ ɖɔ a wlí ali nyanya ɖé.

² Mɛ winnyawinnya égbé tɔn lɛ sixu cí tomɛyitɔ́ enɛ lɛ ɖɔhun. Tomɛyiyi gaga ɖé ɖò te kpɔ́n ye, enyi mɔ̌to wɛ ye na dó ǎ, loɔ, gbɛzinzan yetɔn wɛ nyí xó ɔ. Hweɖelɛnu ɔ, ado sixu hu ye, ɖó ali e ɖò nuvo nú ye alǒ gbeta e kɔn ye na wá lɛ é wu. Mɛ winnyawinnya lɛ emi, enyi mi tuùn fí e mi xwè ɖò gbɛmɛ é ganji ɔ, é sixu bɔkun nú mi. Fitɛ a ka ɖó na tunta?

³ Xota elɔ na xósin nú nùkanbyɔ enɛ, bo dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ winnyawinnya lɛ ɖɔ, ye ni sɔ́ gbɛzán yetɔn junjɔn jlǒ e ye ɖó, bo na  hɛn xomɛ Jehovah tɔn hun é jí. Enɛ byɔ ɖɔ a ni sɔ́ Jehovah dó gbɛzán towe sín nǔwiwa lɛ bǐ mɛ, enɛ wɛ nyí wema kplɔnkplɔn, agbazazɔ́, xwédo sín azɔ̌ lɛ kpo nǔ ɖevo lɛ kpo. É byɔ ɖɔ a ni dó gǎn bo nya nǔ gbigbɔ tɔn lɛ gbé. Mɛ winnyawinnya ɖěɖee sɔ́ ayi yetɔn ɖó Jehovah sinsɛn jí lɛ é sixu ɖeji ɖɔ é na kɔn nyɔna tɔn dó ye jí, bo na bló bɔ nǔ e lin na wà wɛ ye ɖè ɖò gbɛmɛ lɛ é na jɛnu.​—Xà Nùnywɛxó 16:3.

4. Etɛ mǐ ka na gbéjé kpɔ́n ɖò xota elɔ mɛ?

⁴ Nǔ yɛhwexɔsuɖuto ɔ tɔn lɛ gbé nyinya sín vǔ nɔ nyɔ́ tawun. Etɛwu? Mǐ na gbéjé hwɛjijɔ atɔn kpɔ́n. Wè nukɔntɔn lɛ xlɛ́ ɖɔ nǔ gbigbɔ tɔn lɛ gbé nyinya nɔ zɔ́n bɔ kancica e è ɖó xá Jehovah é nɔ syɛn; atɔngɔ ɔ xlɛ́ lè e nǔ gbigbɔ tɔn lɛ gbé nyinya sín vǔ nɔ hɛn wá é.

5. Hwɛjijɔ nukɔntɔn tɛ wu è ka ɖó na nya nǔ gbigbɔ tɔn lɛ gbé?

⁵ Hwɛjijɔ nukɔntɔn e wu mǐ na nya nǔ gbigbɔ tɔn lɛ gbé é wɛ nyí ɖɔ mǐ na xlɛ́ Jehovah ɖɔ wanyiyi tɔn kpo nǔ e é wà nú mǐ lɛ é kpo sù nukún mǐtɔn mɛ tawun. Ðɛhanwlantɔ́ ɔ ɖɔ: ‘Susu kpa nú we nyɔ́ mɛ Jehovah! A nɔ sɔ́ nǔ e a bló lɛ dó dó xomɛhunhun nú mì. Un nɔ jihan kpo awǎjijɛ kpo dó kpa nǔ e a sɔ́ alɔ towe dó bló lɛ é.’ (Ðɛh. 92:2, 5) Ðó a nyí mɛ winnyawinnya ɖé wutu ɔ, lin tamɛ dó nǔ e sín axɔ́ a ɖu dó Jehovah lɛ é bǐ jí. Gbɛ̀ towe, nùɖiɖi towe, Biblu, agun ɔ kpo nukúnɖiɖo jiwǔ e a ɖó nú sɔgudo é kpo. Lee a na xlɛ́ Mawu ɖɔ nyɔna enɛ lɛ sù nukún towe mɛ gbɔn é ɖokpo wɛ nyí ɖɔ nǔ gbigbɔ tɔn lɛ ni mya nukún nú we, enɛ na zɔ́n bɔ a na sɛkpɔ ɛ d’eji.

6. (a) Ðagbe tɛ nǔ gbigbɔ tɔn lɛ gbé nyinya ka nɔ wà nú kancica e ɖò mǐ kpo Jehovah kpo tɛntin é? (b) Etɛ lɛ gbé mǐ ka sixu nya hwenu e mǐ kpó ɖò vǔ é?

⁶ Hwɛjijɔ wegɔ ɔ wɛ nyí ɖɔ enyi a ɖò gǎn dó wɛ bo na kpé nǔ gbigbɔ tɔn e gbé nya wɛ a ɖè lɛ é wu hǔn, a jɛ nǔ sɔ́ nú nǔɖagbewiwa sín wěgbó ɖé jí ɖò Jehovah nukɔn nɛ. Enɛ tlɛ na zɔ́n bɔ a na sɛkpɔ ɛ hugǎn. Mɛsɛ́dó Pɔlu d’akpá ɖɔ: “Mawu nɔ dóhwɛ agɔ ǎ; é na wɔn azɔ̌ e mi wà é ǎ; wanyiyi e mi ɖexlɛ́ ɛ . . . ɔ, é na wɔn ǎ.” (Ebl. 6:10) A kpò ɖò vǔ dín, bo na gɔn nǔ gbigbɔ tɔn lɛ gbé nya ǎ. Xwè wǒ wɛ Christine ɖó hwenu e é bló tuto bo na nɔ xà Kúnnuɖetɔ́ gbejinɔtɔ́ lɛ sín tan gbɛzán tɔn ɖò gbesisɔmɛ é. Hwenu e Toby ɖó xwè 12 é ɔ, Biblu ɔ blebu xixa jɛ nukɔn nú baptɛm tɔn wɛ nyí nǔ e gbé é jɛ nyinya jí é. Maxim ɖó xwè 11 bo bló baptɛm, bɔ nɔví nyɔnu tɔn Noemi ɖó xwè 10 bo bló. Ye mɛ wè lɛ jɛ gǎn dó jí bo na kpé sinsɛnzɔ́ Betɛli tɔn e gbé nya wɛ ye ɖè é wu. Bo na dó sɔ́ ayi ɖó nǔ e gbé nya wɛ ye ɖè é jí ɔ, ye tɛ́ wema e mɛ è nɔ d’alɔ bo nɔ yì Betɛli é ɖokpo dó dǒ ɖé wu ɖò xwé yetɔn gbè. Etɛwu a ma ka na sɔ́ nǔ e ɖò taji nú we, bɔ a na nya gbě yetɔn lɛ é sín kɛ́n, lobo jɛ gǎn dó jí, bo na kpé ye wu ǎ?​—Xà Filipunu lɛ 1:10, 11, nwt.

7, 8. (a) Nɛ̌ nùɖé gbé nyinya ka sixu zɔ́n bɔ gbeta lɛ kɔn wíwá na bɔwǔ nú mɛ gbɔn? (b) Etɛwu mɛ winnyawinnya ɖé ka wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ emi kún na yì kplɔnyiji-alavɔ ó?

⁷ Hwɛjijɔ atɔngɔ e wu mǐ ɖó na nya nǔ gbigbɔ tɔn lɛ gbé sín hwenu e mǐ ɖò vǔ é wɛ nyí ɖɔ é cá kàn xá gbeta e kɔn mǐ nɔ wá é. Mɛ winnyawinnya lɛ ɖó na wá gbeta lɛ kɔn dó wemaxɔmɛ yiyi, azɔ̌ kpo nǔ ɖevo lɛ kpo wu. Gbeta lɛ kɔn wíwá cí ali ɖagbe ɖé sísɔ́ hwenu e è wá alikpléhɔnkantɛn ɖé é ɖɔhun. Enyi a tuùn fí e a xwè é ɔ, ali ɖagbe ɔ sísɔ́ sɔ́ na vɛwǔ nú we ǎ. Ðò ali ɖokpo ɔ nu ɔ, enyi a tuùn nǔ e gbé nya wɛ a ɖè lɛ é ɔ, gbeta ɖagbe lɛ kɔn wíwá na bɔwǔ. Nùnywɛxó 21:5 ɖɔ: “Mɛ e nɔ kú hǔn bo nɔ tò nǔ e wà gbé é ja ɔ, nɔ mɔ nǔ gègě ɖ’emɛ.” Nú a yawu bló tuto bo na nya nǔ ɖagbe lɛ gbé ɔ, a na yawu kpé nǔ e gbé nya wɛ a ɖè é wu. Nǔ nyí mɔ̌ nú Damaris hwenu e é ɖó na wá gbeta taji ɖé kɔn ɖò winnyawinnya mɛ é.

⁸ Damaris fó wemaxɔmɛ linsinmɛ tɔn, bo nɔ nukɔn nú mɛ lɛ bǐ. É hɛn ɔ é na yí gbè  nú ajɔ e è dó è, bɔ é na yì kplɔ́n sɛ́n ɖò kplɔnyiji-alavɔxwé ɖé é, amɔ̌, é wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ emi na w’azɔ̌ hwenu klewun tɔn ɖé. Etɛwu? “Sín hwenu e un ɖò vǔ é wɛ gbexosin-alijitɔ́zɔ́ wiwa ɖò ayi mɛ nú mì. Enɛ xlɛ́ ɖɔ un na nɔ wà agbazazɔ́ nú táan klewun ɖé. Nú un ko kplɔ́n sɛ́n ɖó bǎ ɖé mɛ ɖò kplɔnyiji-alavɔ wɛ ɔ, un sixu ɖu akwɛ gègě, amɔ̌, é na vɛwǔ tawun ɖɔ má mɔ azɔ̌ e un sixu wà nú táan klewun ɖé é.” Damaris ko ɖò gbexosin-alijitɔ́zɔ́ wà wɛ dìn sín xwè 20 ɖíe. É ka nɔ mɔ ɖɔ emi nya nǔ ɖagbe sín gbě, bo lɛ́ wá gbeta e sɔgbe é kɔn hwenu e emi ɖò winnyawinnya mɛ é à? É ɖɔ: “[Fí] e un nɔ w’azɔ̌ ɖè é ɔ, azɔn gègě wɛ un nɔ wà nǔ ɖó kpɔ́ xá sɛ́nzɔ́watɔ́ lɛ. Nú un ko kplɔ́n sɛ́n wɛ ɔ, azɔ̌ e ye nɔ wà é ɖɔhun wɛ un na ɖò wiwa wɛ dìn. Amɔ̌, ye mɛ gègě tíìn bo ɖó awǎjijɛ ɖebǔ ɖò azɔ̌ yetɔn kɔn ǎ. Gbeta e kɔn un wá bo na wà gbexosin-alijitɔ́zɔ́ é d’alɔ mì, bɔ un nyì alɔ nú akpɔ̀ e gbɛzán mɛtɔn bǐ zízé jó nú agbazazɔ́ nɔ hɛn wá lɛ é, lobɔ é lɛ́ hun ali nú mì bɔ un ɖó awǎjijɛ ɖò sinsɛnzɔ́ Jehovah tɔn mɛ nú xwè mɔkpan.”

9. Etɛwu é ka jɛxa ɖɔ è ni kpa mɛ winnyawinnya mǐtɔn lɛ kpo akpàkpà sɔ́ mɛ kpo?

⁹ É jɛxa ɖɔ è ni kpa mɛ winnyawinnya afatɔ́n mɔkpan e ɖò agun lɛ mɛ gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ é kpo akpàkpà sɔ́ mɛ kpo. Ye sɔ́ yeɖée jó nú Jehovah, bo sɔ́ ayi yetɔn bǐ dó nǔ yɛhwexɔsuɖuto ɔ tɔn lɛ gbé nyinya jí, ɖò gbɛzán yetɔn bǐ mɛ. Mɛ winnyawinnya enɛ lɛ nɔ ɖu vivǐ gbɛzán awǎjijɛnɔ ɖé tɔn bǐ mlɛ́mlɛ́, bɔ ɖò hwe ɖokpo ɔ nu ɔ, ye nɔ lɛ́ kplɔ́n bo nɔ xwedó alixlɛ́mɛ Jehovah tɔn ɖò nǔwiwa yetɔn lɛ bǐ mɛ. Wemaxɔmɛ yiyi, azɔ̌ kpo gbɛzán xwédo tɔn kpo ɖò nǔwiwa enɛ lɛ mɛ. Salomɔ́ɔ wlan ɖɔ: ‘Ðeji dó Jehovah wu kpo ayixa towe bǐ kpo. Ba jlǒ tɔn ɖò nǔ e a nɔ wà lɛ bǐ mɛ; enɛ ɔ, é na xlɛ́ ali we.’ (Nùnywɛxó 3:5, 6) Mɛ winnyawinnya e ɖò agun mɛ lɛ é xɔ akwɛ ɖò nukún Jehovah tɔn mɛ, é yí wǎn nú ye tawun bo nɔ cyɔn alɔ ye jí, xlɛ́ ali ye, lobo nɔ kɔn nyɔna dó ye jí.

10. (a) Etɛwu sinsɛnzɔ́ ɔ ka ɖó na nyí nǔ nukɔn nukɔntɔn e gbé mǐ na nya é? (b) Nɛ̌ mǐ ka sixu bló gbɔn bɔ sinsɛnzɔ́ mǐtɔn na na sínsɛ́n hugǎn?

¹⁰ Mɛ winnyawinnya e sɔ́ gbɛzinzan tɔn jinjɔn xomɛ Jehovah tɔn hinhɛn hun jí é nɔ sɔ́ ayi ɖó sinsɛnzɔ́ ɔ jí hugǎn. Jezu Klisu tɛɖɛ̌ jí ɖɔ “è ɖó na jla Wɛnɖagbe Mawu tɔn ɔ akɔta lɛ bǐ hwɛ̌.” (Mak. 13:10) Ðó wɛnɖagbejijlazɔ́ ɔ mya nukún tawun wutu ɔ, é wɛ ɖó na nyí nǔ nukɔn nukɔntɔn e gbé mǐ na nya é. A sixu sɔ́ alɔɖiɖo hwɛhwɛ ɖò sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ dó ɖó nǔ e gbé a na nya é à? A sixu nyí gbexosin-alijitɔ́ à? Enyi wɛnɖagbejijlazɔ́ ɔ ma nɔ hɛn awǎjijɛ wá nú we sɔmɔ̌ ǎ ɔ ka ló? Nɛ̌ a ka sixu bló gbɔn bɔ kúnnuɖiɖe towe na na sínsɛ́n hugǎn? Nǔ taji wè na d’alɔ we: Sɔnǔ ganji, bo ma gɔn nǔ e a tuùn é má xá mɛ ɖevo lɛ ó. Awǎjijɛ e a na mɔ hwenu e a na ɖò wɛn jla wɛ lɛ é na kpaca we.

11, 12. (a) Etɛ mɛ winnyawinnya lɛ ka sixu bló bo sɔnǔ bá ɖekúnnu? (b) Nɛ̌ mɛ winnyawinnya ɖé ka zán ali e hun n’i é bo ɖekúnnu ɖò wemaxɔmɛ gbɔn?

¹¹ Bo na dó bɛ́ ɔ, a sixu tɛ́n kpɔ́n bo ba xósin nú nǔ e azɔ̌mɛvigbɛ́ towe lɛ nɔ kanbyɔ kpaà é ɖé. È sɔnǔ nú xota ɖé lɛ ɖò tɛn ɛntɛnɛti tɔn mǐtɔn jw.org jí, alǒ ɖò wema mǐtɔn lɛ mɛ, bo na dó d’alɔ mɛ winnyawinnya lɛ, bonu yeɖesunɔ na dó gǎn bo tuùn lee ye na na xósin nú nǔ e mɛ lɛ nɔ kanbyɔ kpaà lɛ é gbɔn é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, nùkanbyɔ ɖokpo ɖíe: “Etɛwu a ka kpò ɖò alɔji?” Xota “Nú È Gbidi Kɔ nú Mì Bá Ðóxó Xá Mì ɔ, Tɛ Un ka Na Wà?” ee ɖò alɔnuwema Nǔ E Mɛ Winnyawinnya lɛ Nɔ Kanbyɔ É 10 Sín Xósin mɛ é na xlɛ́ ali we, bɔ a na sɔnǔ nú xósin hwiɖesunɔ tɔn.​—Xà Kolosinu lɛ 4:6.

¹² Enyi ali tɔn hun nú we hǔn, dǒ wusyɛn lanmɛ nú azɔ̌mɛvigbɛ́ towe lɛ bonu ye ni yì jw.org jí yeɖesunɔ. Nǔ e Luca bló é nɛ. È ɖò xó ɖɔ dó sinsɛn vovo lɛ wu wɛ ɖò klasi tɔn, bɔ é ɖó ayi wu ɖɔ wema e mɛ kplɔ́n nǔ ɖè wɛ ye ɖè é slɛ́ linlin masɔgbe ɖé lɛ dó Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ wu. Nugbǒ wɛ ɖɔ é xò nǔ kpɔ́n, amɔ̌, é byɔ gbè mɛ̌si tɔn bo na jla nǔmasɔgbe enɛ lɛ ɖó, bɔ mɛ̌si ɔ yí gbè. Luca tinmɛ nùɖiɖi  tɔn kɛɖɛ kpowun ǎ, loɔ, é lɛ́ xlɛ́ tɛn ɛntɛnɛti tɔn mǐtɔn klasi ɔ bǐ. Xwégbezɔ́ e mɛ̌si ɔ na ye é wɛ nyí ɖɔ ye ni kpɔ́n ɖiɖe cicaví tɔn Ðu Ðò Nǔɖɔbamɛtɔ́ ɖé Jí Akpotokwín Mɛvo. É víví nú Luca tawun ɖɔ é kpéwú bo ɖekúnnu.

13. Etɛwu mǐ ma ka ɖó na jó gbè hwenu e wuvɛ̌ lɛ wá é ǎ?

¹³ Enyi yiyi tlɛ wá vɛwǔ hweɖelɛnu ɖò ali ɔ jí hǔn, awakanmɛ ni ma kú we ó. (2 Tim. 4:2) Enyi a tlɛ wá mɔ wuvɛ̌ lɛ hǔn, ma jó nǔ e gbé nya wɛ a ɖè lɛ é dó ó. Xwè 17 wɛ Katharina ɖó hwenu e é sɔ́ kúnnuɖiɖe nú azɔ̌gbɛ́ tɔn lɛ ɖokpo ɖokpo dó ɖó nǔ e gbé é na nya é. Mɛ ɖokpo ɖò ye mɛ bo zun i azɔn gègě, amɔ̌, enɛ dó xɛsi i ǎ. Walɔ ɖagbe e é zán hwenu e é tlɛ ɖò wuvɛ̌ enɛ lɛ mɔ wɛ é wà ɖagbe nú azɔ̌gbɛ́ tɔn ɖevo e nɔ nyí Hans é tawun. Nǔ e mɛ é tɔ́n kɔ dó é wɛ nyí ɖɔ, é xà wema mǐtɔn lɛ, kplɔ́n Biblu bo bló baptɛm. Katharina ko sɛ̀ tɛn hwenɛnu nɛ, é tuùn nǔ enɛ lɛ e jɛ é ɖě ǎ. Dǒ nukún mɛ bo kpɔ́n lee awǎjijɛ tɔn na ko syɛn sɔ, hwenu e xwè 13 gudo ɔ, é kpo xwédo tɔn kpo ɖò ayijinjɔn ɖò Kpléxɔ Axɔsuɖuto ɔ tɔn mɛ, bɔ è ylɔ Hans e nyí xóɖɔtɔ́ jonɔ ɖé é ɖɔ é ni wá xwlé xóɖiɖɔ mɛ é é! Gbè e Katharina ma jó ɖò kúnnuɖiɖe nú azɔ̌gbɛ́ tɔn lɛ kɔn ǎ é nyɔ́ tawun.

14, 15. (a) Enyi è ɖò kɔ gbidi nú mɛ winnyawinnya lɛ wɛ ɔ, etɛ ye ka ɖó na hɛn dó ayi mɛ? (b) Nɛ̌ mɛ winnyawinnya lɛ ka sixu fun ahwan xá kɔgbidinúmɛ hagbɛ̌ lɛ tɔn gbɔn?

¹⁴ Kaka jɛ dìn ɔ, xota elɔ ko dó wusyɛn lanmɛ nú we ɖɔ a ni wá gbeta ɔ kɔn bo sɔ́ gbɛzán towe bǐ junjɔn jlǒ e a ɖó bo na sɛ̀n Jehovah é jí. Enɛ sín tinmɛ wɛ nyí ɖɔ gbɛzán towe na jinjɔn nǔ gbigbɔ tɔn lɛ gbé nyinya jí. Mɛ winnyawinnya ɖevo ɖěɖee ɖó xwè towe lɛ é ɔ, gbɛɖuɖu sixu nyí nǔ e nɔ mya nukún nú ye ɖò gbɛzán yetɔn mɛ é; ye sixu jló ɖɔ a ni gɔ́ nú emi. É lín oo, é yá oo, a ɖó na xlɛ́ ɖɔ emi kanɖeji tawun bo na tɛ́ dó gbeta e kɔn emi wá lɛ é wu. Ma nú kɔgbidinúmɛ gbɛ̌ towe lɛ tɔn fɛ́ ayi towe ó. Lɛ̌vɔ lin tamɛ dó kpɔ́ndéwú mɔ̌to tɔn e mǐ na é wu, é ɖò wɛn ɖɔ a kún na byɔ mɔ̌to e xwè fí ɖebǔ é ɖé mɛ kpowun, ɖó é cí ɖɔ mɛ e ɖò mɔ̌to enɛ mɛ lɛ é ɖò gbɛ̀ ɖu wɛ wutu ó.

¹⁵ A sixu ɖu ɖò kɔgbidinúmɛ jí ɖò ali gègě nu. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, nyì alɔ nú ninɔmɛ e a tuùn ɖɔ ye na dɔn we dó tɛnkpɔn mɛ lɛ é. (Nùx. 22:3) Enyi a xò kpóɖó nú mɛ ɖevo lɛ ɖò nǔnyanyawiwa mɛ ɔ, é na dɔn wuvɛ̌ ɖé lɛ wá;  bo nɔ flín wuvɛ̌ enɛ lɛ hwiɖée. (Ga. 6:7) Nǔ ɖevo e na d’alɔ we é wɛ nyí ɖɔ a ni yí gbè ɖɔ emi ɖó hudo wěɖexámɛ tɔn. Mɛɖesɔhwe na zɔ́n bɔ a na yí gbè nú wě e mɛjitɔ́ towe lɛ kpo mɛ e zin ɖò gbigbɔ lixo ɖò agun ɔ mɛ lɛ é kpo ɖè xá we é.​—Xà 1 Piyɛ́ɛ 5:5, 6.

16. Kpi tan e xlɛ́ ɖɔ mɛɖesɔhwe nɔ hɛn lè wá é ɖé.

¹⁶ Mɛɖesɔhwe sísɛ́ Christoph, bɔ é yí gbè nú wě ɖagbe e è ɖè xá ɛ é. Ee é bló baptɛm gudo b’ɛ na nɔ zaan é ɔ, é nɔ yì fí e è nɔ ba lanmɛ kpɔ́n ɖé é, bo jɛ lanmɛ ba kpɔ́n jí ɖò finɛ hwɛhwɛ. Mɛ winnyawinnya ɖevo ɖěɖee ɖò finɛ lɛ é dó wusyɛn lanmɛ n’i ɖɔ é ni gɔ́ nú emi ɖò lɔnyiji-fɔnkan gbɛ́ta emitɔn mɛ. Christoph ɖɔ xó dó xó ɔ jí xá mɛxo agun tɔn ɖé, bɔ mɛxo ɔ ɖɔ n’i ɖɔ é ni lin tamɛ dó awovinú e é sixu jì lɛ é jí, ɖi linlin agbahwlɛnhwlɛn tɔn e sixu wà nǔ dó wutu tɔn lɛ é, cobo wá gbeta ɖé kɔn. É ɖɔ mɔ̌ nú Christoph có, é byɔ gbɛ̌ta ɔ mɛ. Amɔ̌, é wá jɛ hweɖenu bɔ é mɔ ɖɔ dakaxixo gɔ́ lɔnyiji-fɔnkan ɔ mɛ, bo tlɛ nyí awovinú tawun. É lɛ́ wá ɖɔ xó nú mɛxo agun tɔn gègě, bɔ ye bǐ ɖè wě e junjɔn Biblu jí é xá ɛ. “Jehovah sɛ́ wěɖexámɛtɔ́ ɖagbe lɛ dó mì, bɔ un ɖótó è; nugbǒ wɛ ɖɔ un yawu wà mɔ̌ ǎ, amɔ̌, un ka wá wà mɔ̌.” A ka na sɔ́ hwiɖée hwe sɔmɔ̌, bo yí gbè nú wěɖexámɛ à?

17, 18. (a) Etɛ Jehovah ka ba nú mɛ winnyawinnya lɛ ɖò égbé? (b) Nǔblanɔwu tɛ wu mɛ e ko nyí mɛxo é ɖé lɛ ka nɔ wá ɖ’ayi? Nɛ̌ è ka sixu nyì alɔ na gbɔn? Jlɛ̌ dó nùɖé wu.

¹⁷ “Mɛ winnyawinnya, dìn e a kpò ɖò winnyawinnya mɛ ɔ, j’awǎ. Awǎjijɛ ni gɔ́ ayi towe mɛ hwenu e a kpò ɖò winnyawinnya mɛ é.” (Nùt. 11:9) Jehovah ba ɖɔ hwi mɛ e nyí mɛ winnyawinnya é ɔ, awǎjijɛ ni gɔ́ ayi towe mɛ. Xota elɔ tɛɖɛ̌ ali e nu nǔ sixu nyí mɔ̌ ɖè é ɖokpo jí. Sɔ́ ayi towe ɖó nǔ yɛhwexɔsuɖuto ɔ tɔn lɛ gbé nyinya jí, sɔ́ Jehovah dó tito towe lɛ bǐ mɛ. Nú a yawu jɛ mɔ̌ bló jí ɔ, a na yawu mɔ alixlɛ́mɛ Jehovah tɔn, alɔcyɔnmɛji tɔn kpo nyɔna tɔn kpo. Lin tamɛ dó wěɖexámɛ ɖagbe e a mɔ ɖò Xó Mawu tɔn mɛ lɛ é bǐ jí, bo hɛn wěɖexámɛ elɔ dó ayi mɛ: “Mɛ winnyawinnya, flín mɛ e ɖó we ɔ ɖò hwenu e a kpò ɖò winnyawinnya mɛ é.”​—Nùt. 12:1.

¹⁸ Mɛɖé nɔ nɔ winnyawinnya mɛ kaka sɔyi ǎ. Mɛ winnyawinnya lɛ nɔ yawu sù bo nɔ huzu mɛxo. É blawu bɔ è na ɖɔ ɖɔ é nɔ vɛ́ nú mɛxo gègě ɖɔ ye kún nya nǔ ɖagbe lɛ gbé hwenu e ye kpó ɖò winnyawinnya mɛ é ó, alǒ, ee blawu tawun é wɛ nyí ɖɔ ye kún tlɛ nya nǔ ɖě gbé ó. Amɔ̌, mɛ winnyawinnya ɖěɖee nɔ sɔ́ ayi yetɔn ɖó nǔ yɛhwexɔsuɖuto ɔ tɔn lɛ gbé nyinya jí égbé lɛ é na bo nyí mɛxo bǐ ɔ, gbeta e kɔn ye wá lɛ é na hun xomɛ nú ye tawun. Lee nǔ nyí gbɔn nú Mirjana, ee nyí mɛ winnyawinnya ɖé bo ɖó nǔwukpikpé tawun ɖò lɔnyiji-fɔnkan sín ali nu é nɛ. È byɔ ɛ ɖɔ é ni ɖ’alɔ ɖò Agbahwlɛnhwlɛn Yihun E È Nɔ Da Ðò Avivɔ Hwenu lɛ É mɛ, amɔ̌, é gbɛ́ bo byɔ sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn mɛ. Ðò xwè 30 gudo ɔ, Mirjana kpó ɖò sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn wà wɛ ɖó kpɔ́ kpo asú tɔn kpo. É tinmɛ ɖɔ: “Susu, yɛ̌yi, hlɔnhlɔn kpo dɔkun kpo nɔ nɔ ayǐ sɔyi ǎ, ye hwɛ́n nǔ kaka ɖé ǎ. Mawu sínsɛ́n kpo gǎndido bo na d’alɔ gbɛtɔ́ lɛ ɖò ali klewun klewun ɖé lɛ nu ɖò gbigbɔ lixo kpo nyí nǔ e gbé è na nya, bɔ ye ɖó yɛ̌yi tawun bo na lɛ́ nɔ ayǐ sɔyi é.”

19. Enyi è sɔ́ ayi ɖó nǔ gbigbɔ tɔn lɛ gbé nyinya jí ɔ, è nɔ mɔ lè ɖé lɛ; sɛ̀ sìn xwè nú ye.

¹⁹ É jɛxa ɖɔ è ni kpa mɛ winnyawinnya ɖěɖee ɖò agun mɛ lɛ é kpo akpàkpà sɔ́ mɛ kpo, ɖó ye nɔ kpannukɔn wuvɛ̌ enɛ lɛ, lobo ka kanɖeji bo na sɔ́ Jehovah sinsɛn dó ɖó nǔ taji ɖò gbɛzán yetɔn mɛ. Mɛ winnyawinnya lɛ nɔ wà mɔ̌ gbɔn nǔ gbigbɔ tɔn lɛ gbé nyinya kpo wɛnɖagbejijlazɔ́ ɔ sísɔ́ ɖó tɛn nukɔntɔn ɔ mɛ kpo gblamɛ. Gɔ́ na ɔ, ye nɔ kanɖeji ɖɔ gbɛ̀ elɔ kún na fɛ́ ayi emitɔn ó. Mɛ winnyawinnya lɛ sixu kudeji ɖɔ azɔ̌ syɛnsyɛn e wà wɛ emi ɖè é kún nyí dó wuvɔ̌ ó. Nɔví sunnu yetɔn lɛ kpo nɔví nyɔnu yetɔn lɛ kpo ɖò gudo yetɔn kpo wanyiyi kpo, bɔ nú ye sɔ́ azɔ̌ yetɔn dó alɔ mɛ nú Jehovah ɔ, nǔ e lin na wà wɛ ye ɖè lɛ é na jɛnu.