1. Etɛwu mɛsɛ́dó Pɔlu ka byɔ Klisanwun Eblée tɔn nukɔntɔn lɛ ɖɔ ye ni nɔ na kanmɛsyɛn yeɖée dìn hú ɖ’ayǐ tɔn lɛ bǐ?

ETƐWU mǐ ka ɖó na gbló ada nú gǎn e mǐ nɔ dó, bo na dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ é? Mɛsɛ́dó Pɔlu na hwɛjijɔ e wu wɛ é mǐ ɖò wema e é sɛ́dó Klisanwun Eblée tɔn lɛ é mɛ. É ɖɔ nú ye ɖɔ: “Mi nú mǐ na kpé nukún dó mǐɖée wu, bo na flɔ́ wanyiyi sín zo dó lanmɛ nú mǐɖée, bo na ɖó wanyiyi, bo na nɔ flɔ́ ɖagbewiwa sín zo dó lanmɛ nú mǐɖée, bo na wà ɖagbe. Mǐ ma jó agun e mɛ mǐ nɔ yì é dó, mɛ e ko nɔ bló mɔ̌, bɔ é ko má ye lɛ ɖɔhun ó. Loɔ, mǐ ni nɔ na kanmɛsyɛn mǐɖée, ɖó Aklunɔ sín azǎn ɔ ko ɖò sisɛkpɔ wɛ lee mɔ gbɔn wɛ mi ɖè dìn é.” (Ebl. 10:24, 25) Ðò xwè atɔ́ɔ́n kpowun gudo ɔ, Klisanwun Jwifu e ɖò Jeluzalɛmu lɛ é na mɔ ɖɔ “Aklunɔ sín azǎn ɔ” ɖò sisɛkpɔ wɛ, bo na tuùn wuntun e Jezu na ye ɖɔ ye mɔ mɔ̌ hǔn, ye ni hɔn dó ta yetɔn jí sín toxo ɔ mɛ é. (Mɛ. 2:19, 20; Luk. 21:20-22) Azǎn Jehovah tɔn enɛ wá ɖò xwè 70 H.M. tɔn, hwenu e Hlɔmanu lɛ ɖó hwɛ e Jehovah ko ɖɔ ɖ’ayǐ é nú Jeluzalɛmu é.

2. Etɛwu wusyɛn didó lanmɛ nú mǐɖée ka fɔ́n ɔ, é na nɔ ɖu ayi mɛ nú mǐ ɖò égbé?

² Égbé ɔ, mǐ ɖó hwɛjijɔ lɛ bǐ bo na ɖi nǔ ɖɔ azǎn Jehovah tɔn e  “kló, [bo] dó abaɖa” é ko sɛkpɔ. (Jowɛ. 2:11) Gbeyiɖɔ Sofoníi ɖɔ: ‘Azǎn ɖaxó Jehovah tɔn ɔ ko sɛkpɔ bǐ kɛnnɛkɛnnɛ. É ɖò hwlɛndo jí jawě.’ (Sof. 1:14) Nǔɖɔɖ’ayǐ akpágbánúmɛ tɔn enɛ lɛ́ sɔgbe xá hwe mǐtɔn nu. Ðó Pɔlu hɛn dó ayi mɛ ɖɔ azǎn Jehovah tɔn ko sɛkpɔ wutu ɔ, é ɖɔ nú mǐ ɖɔ mǐ ni nɔ “kpé nukún dó mǐɖée wu, bo na flɔ́ wanyiyi sín zo dó lanmɛ nú mǐɖée, bo na ɖó wanyiyi, bo na nɔ flɔ́ ɖagbewiwa sín zo dó lanmɛ nú mǐɖée, bo na wà ɖagbe.” (Ebl. 10:24) Enɛ wu ɔ, nǔ nɔví mǐtɔn lɛ tɔn fɔ́n ɔ, é na nɔ ɖu ayi mɛ nú mǐ, bonu mǐ na mɔ tɛn dó dó wusyɛn lanmɛ nú ye hweɖebǔnu e hudo tɔn tíìn é.

3. Etɛ mɛsɛ́dó Pɔlu ka ɖɔ dó wusyɛn didó lanmɛ nú mɛ wu? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖò bǐbɛ̌mɛ é.)

³ “Linkpɔ́n ɖò ayi mɛ nú mɛ ɔ, kanmɛ nɔ gbɔjɔ mɛ; è ka ɖɔ xó ɖagbe nú mɛ ɔ, wǔ nɔ yá mɛ.” (Nùx. 12:25) Mǐ bǐ wɛ xó enɛ kàn. Mǐ bǐ wɛ nɔ ɖó hudo xó e na dó wusyɛn lanmɛ nú mǐ é tɔn sín hweɖenu jɛ hweɖenu. Pɔlu xlɛ́ ɖɔ mɛ e è tlɛ sɔ́ azɔ̌ d’así na b’ɛ na dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ ɖevo lɛ é ɔ, é nɔ wá byɔ ɖɔ è ni hɛn é lɔ lidǒ. É wlan xó elɔ sɛ́dó Klisanwun e ɖò Hlɔma lɛ é: “É jló mì ɖesu ɖɔ ma wá mɔ mi, bo hɛn nùnina [gbigbɔ] tɔn ɖé wá nú mi, bonu mi na lidǒ ɖò nǔ e mi ɖi nú Klisu ɔ mɛ. Nǔ e ɖɔ wɛ un ɖè ɔ wɛ nyí ɖɔ é jló mì ɖɔ nyɛ kpo mi kpo na nɔ kpɔ́, bo na dó na akɔnkpinkpan mǐɖee. Nyɛ na na akɔnkpinkpan mi gbɔn nùɖiɖi ce gblamɛ, bɔ mi lɔ na na akɔnkpinkpan mì gbɔn nùɖiɖi mitɔn gblamɛ.” (Hlɔ. 1:11, 12) Pɔlu nɔ dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ ɖevo lɛ tawun, amɔ̌, é nɔ wá byɔ ɖɔ è ni hɛn é lɔ lidǒ ɖò hweɖelɛnu.​—Xà Hlɔmanu lɛ 15:30-32.

4, 5. Mɛ̌ mɛ̌ e mǐ ka sixu dó wusyɛn lanmɛ na ɖò égbé? Aniwu?

⁴ È ɖó na kpa mɛ ɖěɖee nɔ zán gbɛzán mɛɖée sísɔ́ dó savɔ̌ tɔn lɛ é. Gbexosin-alijitɔ́ gbejinɔtɔ́ lɛ ɖò mɛ enɛ lɛ mɛ. Ye mɛ gègě savɔ̌ ɖaxó ɖé lɛ cobo mɔ tɛn dó ɖò gbexosin-alijitɔ́zɔ́ wà wɛ. Mɔ̌ jɛn é nyí gbɔn nú mɛsɛ́dó lɛ, mɛ e nɔ w’azɔ̌ ɖò Betɛli lɛ é, nukúnkpénuwutɔ́ lɛdo tɔn lɛ kpo asì yetɔn lɛ kpo, gɔ́ nú mɛ ɖěɖee ɖò azɔ̌ wà wɛ ɖò azɔ̌xɔsa lilɛdogbeɖevomɛ tɔn e ma ɖò alaxɔ mɛ ǎ lɛ é. Ye mɛ enɛ lɛ bǐ wɛ savɔ̌ ɖé lɛ ɖò gbɛzán yetɔn mɛ, bo na mɔ tɛn dó zán hwenu gègě ɖò sinsɛnzɔ́ mímɛ́ ɔ mɛ. Enɛ wu ɔ, è ɖó na dó wusyɛn lanmɛ nú ye. Mɛ ɖěɖee é ɖò dandan ɖɔ ye na jó sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn ɔ dó ɖó hwɛjijɔ vovo ɖé lɛ wu, bɔ é ka kpó ɖò ayixa yetɔn mɛ lɛ é ɔ, enyi è dó wusyɛn lanmɛ nú ye ɔ, é na sù nukún yetɔn mɛ.

⁵ Nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu kpo ɖěɖee ɖò tlɛnmɛ, ɖó ye ba na setónú nú gbeɖiɖe e ɖɔ ɖɔ è ni wlí alɔ “ɖò Aklunɔ mɛ kɛɖɛ” é wutu lɛ é nyí mɛ ɖevo ɖěɖee é jɛxa ɖɔ è ni nɔ dó wusyɛn lanmɛ na lɛ é. (1 Kɔ. 7:39, nwt) Mɔ̌ ɖokpo ɔ, asì azɔ̌syɛnsyɛnwatɔ́ lɛ ɔ, enyi asú yetɔn lɛ ɖɔ xó ɖé dó dó wusyɛn lanmɛ nú ye ɔ, é nɔ sù nukún yetɔn mɛ. (Nùx. 31:28, 31) Klisanwun ɖěɖee ɖò yadonumɛ alǒ azɔn nu dɛ ɖè wɛ lɛ é ɖó hudo wusyɛn dó lanmɛ nú mɛ tɔn. (2 Tɛ. 1:3-5) Jehovah kpo Klisu kpo nɔ dó gbɔ nú mɛsɛntɔ́ gbejinɔtɔ́ enɛ lɛ bǐ.​—Xà 2 Tɛsalonikinu lɛ 2:16, 17.

6. Lee Ezayíi 32:1, 2 jlɛ́ gbɔn é ɔ, etɛ ka nyí azɔ̌ mɛxo lɛ tɔn?

⁶ Xà Ezayíi 32:1, 2. Jezu Klisu nɔ gbɔn “gǎn [alǒ ‘axɔví,’ nwt]” lɛ jí, (ye wɛ nyí mɛxo agun tɔn ɖěɖee ɖò nɔví tɔn yí ami dó ɖè lɛ kpo lɛngbɔ̌ ɖevo lɛ kpo mɛ é), bo nɔ dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ e ma sɔ́ ɖó nukúnɖiɖo ɖě ǎ lɛ é, kpo mɛ e awakanmɛ gbɔjɔ na lɛ é kpo, bo nɔ lɛ́ xlɛ́ ali ye ɖò hwe elɔ nu e hudo tɔn tíìn é. Lee é ɖó na nyí gbɔn é ɔ, mɛxo enɛ lɛ nɔ kp’acɛ dó nùɖiɖi nɔví yetɔn lɛ tɔn jí ǎ, loɔ, ye nɔ ‘wà azɔ̌ xá ye’ nú awǎjijɛ yetɔn.​—2 Kɔ. 1:24.

7, 8. Gbɔn vo nú xóɖiɖɔ dó dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ ɔ, nɛ̌ mɛxo lɛ ka sixu lɛ́ hɛn mɛ ɖevo lɛ lidǒ gbɔn?

 ⁷ Mɛsɛ́dó Pɔlu zé kpɔ́ndéwú ɖé ɖ’ayǐ bɔ è ɖó na xwedó. É wlan sɛ́dó Klisanwun e doya na wɛ è ɖè ɖò Tɛsaloniki lɛ é ɖɔ: “Mǐ ɖò gbesisɔmɛ, bo na sɔ́ gbɛ̀ mǐtɔn jó dó ta mitɔn mɛ, ɖó wǎn e mǐ nyí nú mi é wu; é nyí Wɛnɖagbe Mawu tɔn ɔ kɛɖɛ wɛ mǐ na jla mi ǎ; ɖó mi vɛ́ nú mǐ sɔmɔ̌.”​—1 Tɛ. 2:8.

⁸ Bo na dó xlɛ́ ɖɔ xóɖiɖɔ dó dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ kpowun kún nɔ kpé hwebǐnu ó ɔ, Pɔlu ɖɔ nú mɛxo Efɛzi tɔn lɛ ɖɔ: “[Ye ɖó na] dó alɔ wamamɔnɔ lɛ, bo na dó flín xó e Aklunɔ Jezu ɖesu ɖɔ lɛ na; é ɖɔ: ‘Nùnamɛ nɔ dó xomɛhunhun nú mɛ hú nǔyiɖòmɛsí.’” (Mɛ. 20:35) É nyí wusyɛn didó lanmɛ nú nɔví lɛ kɛɖɛ wɛ Pɔlu ɖò gbesisɔmɛ na ǎ, loɔ, é lɛ́ ɖò gbesisɔmɛ bo na “zán [é]ɖesunɔ dó dó alɔ” ye. (2 Kɔ. 12:15) Mɔ̌ ɖokpo ɔ, é nyí wusyɛn kɛɖɛ wɛ mɛxo lɛ ɖó na dó lanmɛ nú nɔví yetɔn lɛ, bo lɛ́ sè wuvɛ̌ xá ye gbɔn xó yetɔn lɛ gblamɛ ǎ, loɔ, ye na lɛ́ hɛn ye lidǒ gbɔn xlɛ́xlɛ́ kpo ayi yetɔn bǐ kpo ɖɔ nǔ yetɔn ɖu ayi mɛ nú emi gblamɛ.​—1 Kɔ. 14:3.

9. Nɛ̌ mɛxo lɛ ka sixu ɖè wě xá mɛ ɖò ali e na dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ é nu gbɔn?

⁹ Enyi è na hɛn mɛɖé lidǒ ɔ, é sixu byɔ ɖɔ è ni ɖè wě xá ɛ, amɔ̌, bo na dó wà enɛ lɔmɔ̌ ɔ, mɛxo lɛ ɖó na xwedó kpɔ́ndéwú e ɖò Biblu mɛ, bo xlɛ́ lee è na ɖè wě xá mɛ gbɔn, bɔ é ka na dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ é. Jezu ɖesunɔ zé kpɔ́ndéwú lee è na wà mɔ̌ gbɔn é tɔn nukúnɖeji ɖé ɖ’ayǐ ɖò kú kpo fínfɔ́n sín kú tɔn kpo gudo. É ɖó wě syɛnsyɛn ɖé lɛ bo na ɖè xá agun ɖé lɛ ɖò Azíi kpɛví ɔ, amɔ̌, ɖǒ ayi lee é wà mɔ̌ gbɔn é wu. Cobonu é na ɖè wě xá agun Efɛzi tɔn, Pɛɛgamu tɔn kpo Tiatíi tɔn kpo ɔ, é tó kpa ye kpo akpàkpà sɔ́ mɛ kpo hwɛ̌. (Nǔɖe. 2:1-5, 12, 13, 18, 19) É ɖɔ nú agun Lawodisée tɔn ɖɔ: “Mɛ e un yí wǎn na lɛ ɔ, un nɔ gbɛ́ nǔ nú ye bǐ, bo nɔ kplɔ́n nǔ ye bǐ. Hǔn, bo ɖè bibǐ dó nǔ wu towe xlɛ́, bo lɛkɔ sín hwɛ towe lɛ gudo.” (Nǔɖe. 3:19) É na nyɔ́ ɖɔ mɛxo agun tɔn lɛ ni xwedó kpɔ́ndéwú Klisu tɔn hwenu e é byɔ ɖɔ ye ni ɖè wě xá mɛ é.

10. Nɛ̌ mǐ bǐ ka sixu ɖ’alɔ ɖò mǐɖée hinhɛn lidǒ mɛ gbɔn?

¹⁰ Wusyɛn didó lanmɛ nú mɛ nyí mɛxo lɛ kɛɖɛ sín azɔ̌ ǎ. Pɔlu byɔ Klisanwun lɛ bǐ ɖɔ ye ni nɔ ɖɔ “xó ɖagbe e na dó alɔ mɛ nǔgbomɛ hwenu é, xó e na wà ɖagbe nú mɛ” ɖevo lɛ é é. (Efɛ. 4:29) Mǐ bǐ ɖó na ɖò acéjí, bo na ɖó ayi hudo e mɛ ɖevo lɛ ɖó é wu. Pɔlu ɖè wě xá Klisanwun lɛ ɖɔ: “Mi bo sɔ́ alɔ mitɔn e kúyɛ lɛ d’aga; mi na hlɔnhlɔn koli mitɔn e ɖò sísɔ́sísɔ́ wɛ lɛ é. Mi ɖè ali jlɔjlɔ bo gbɔn jí, bonu afɔ e ɖó blɔ̌ ɔ ni ma lilɛ ó; loɔ, afɔ enɛ ni jɛ afɔ tɛnmɛ.” (Ebl. 12:12, 13). Mǐ bǐ, kaka jɛ mɛ winnyawinnya lɛ jí sixu hɛn mǐɖée lidǒ gbɔn xó wusyɛn dó lanmɛ nú mɛ tɔn lɛ gblamɛ.

11. Nɛ̌ è ka d’alɔ Marthe hwenu e é jɛ linkpɔ́nzɔn nú táan ɖé é gbɔn?

¹¹ Marthe, * ee nyí nɔví nyɔnu ɖé, bo jɛ linkpɔ́nzɔn nú táan ɖé é wlan ɖɔ: “Gbè ɖokpo ɔ, un ɖò ɖɛ xò dó byɔ wusyɛn dó lanmɛ nú mɛ wɛ, bo wá xò gò nɔví nyɔnu mɛxomɔ ɖé, b’ɛ ɖè wanyiyi kpo wuvɛ̌sexámɛ kpo xlɛ́ mì, nǔ e sín hudo un ɖó tawun ɖò hwe ɔ nu é nɛ. É lɛ́ ɖɔ nǔ e xá é lɔ é nú mì, bɔ é nyí nǔ ɖokpo ɔ kpo mɛtɛnkpɔn e mɛ gbɔn dín wɛ un ɖè ɔ kpo, bɔ un sɔ́ lin sɔmɔ̌ ɖɔ un ɖò nyiɖokponɔ ǎ.” Vlafo nɔví nyɔnu mɛxomɔ ɔ tuùn ɖagbe e xó tɔn lɛ na ko wà nú Marthe é ǎ.

12, 13. Ali ɖagbe tɛ lɛ nu mǐ ka sixu zán wěɖexámɛ e ɖò Filipunu lɛ 2:1-4 mɛ é ɖè?

¹² Pɔlu ɖè wě elɔ xá mɛ e ɖò agun Filipu tɔn mɛ lɛ é bǐ: “Enɛ wu ɔ, enyi wusyɛn dó lanmɛ nú mɛ ɖebǔ ɖè ɖò Klisu mɛ hǔn, enyi gbɔdónúmɛ wanyiyi tɔn ɖebǔ ɖè hǔn, enyi gbɛ̌dido gbigbɔ tɔn ɖebǔ ɖè hǔn, enyi wanyiyi e gɔ́ngɔ́n é kpo wuvɛ̌sexámɛ kpo ɖebǔ ɖè hǔn, mi bló bonu awǎjijɛ ce ni túnflá gbɔn linlin ɖokpo ɔ kpo wanyiyi ɖokpo ɔ kpo ɖiɖó gblamɛ, bo nɔ nɔ bǔ bǐ mlɛ́mlɛ́, bo nɔ ɖó linlin ɖokpo ɔ. Mi ma sɔ́ nǔdindɔn kpo cejɛnnabi kpo dó wà nǔ ɖebǔ na ó, loɔ, mi ni nɔ sɔ́ miɖée hwe, bo nɔ mɔ ɖɔ mɛ ɖevo lɛ hugǎn emi; mi ma nɔ ba nǔ e nyí ɖagbe mitɔn lɛ é kɛɖɛ ó, loɔ, mi ni nɔ ba nǔ e nyí ɖagbe mɛ ɖevo lɛ lɔ tɔn é.”​—Fili. 2:1-4, nwt.

¹³ Mǐ bǐ ɖó na dó gǎn, bo na nɔ ba ɖagbe mɛ ɖevo lɛ tɔn, mǐ na hun “gbɔdónúmɛ wanyiyi tɔn,” “gbɛ̌dido gbigbɔ tɔn,” “wanyiyi e gɔ́ngɔ́n é kpo wuvɛ̌sexámɛ kpo” sín ali nú nɔví mǐtɔn lɛ dó dó wusyɛn lanmɛ nú ye.

14. Ðɔ jɔtɛn wusyɛn dó lanmɛ nú mɛ tɔn ɖé lɛ.

¹⁴ Enyi mǐ sè ɖɔ mɛ ɖěɖee mǐ d’alɔ wá yì lɛ é ɖò gbeji ɔ, é sixu dó wusyɛn lanmɛ nú mǐ lee é nyí gbɔn nú mɛsɛ́dó Jaan é ɖɔhun, é ɖɔ: “Un sè ɖɔ vǐ ce lɛ ɖò gbɛ̀ zán wɛ ɖò nugbǒ mɛ ɔ, nùɖé sɔ́ nɔ hun xomɛ nú mì hú mɔ̌ ǎ.” (3 Jaan 4) Gbexosin-alijitɔ́ gègě sixu yí gbè ɖɔ, enyi emi sè ɖɔ mɛ e emi d’alɔ ɖ’ayǐ bɔ ye wá nugbǒ ɔ mɛ lɛ é ɖé lɛ ɖò gbeji, bɔ vlafo ɔ, ye lɔ tlɛ wá huzu gbexosin-alijitɔ́ ɔ, é nɔ dó wusyɛn lanmɛ nú emi tawun. Awǎjijɛ ɖěɖee gbexosin-alijitɔ́ e awakanmɛ gbɔjɔ na é ɖé ko mɔ kpɔ́n lɛ é yayǎnɔ flínflín sixu dó gbɔ n’i.

15. Ðɔ ali e nu mǐ sixu dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ e ɖò sinsɛnzɔ́ wà wɛ kpo gbejininɔ kpo lɛ é ɖokpo.

¹⁵ Nukúnkpénuwutɔ́ lɛdo tɔn gègě ɖɔ lee é nɔ dó wusyɛn lanmɛ nú ye sɔ, hwenu e mɛɖé sɛ́ wema nùsumɛnukúnmɛ tɔn klewun ɖé dó ye kpo asì yetɔn kpo sín agun e ye ba kpɔ́n é ɖé mɛ é é. Nǔ ɖokpo ɔ jɛn é nɔ lɛ́ nyí, hwenu e è ɖɔ xó ɖé nú mɛxo lɛ, mɛsɛ́dó lɛ, gbexosin-alijitɔ́ lɛ kpo xwédo Betɛli tɔn sín hagbɛ̌ lɛ kpo dó xlɛ́ ye ɖɔ sinsɛnzɔ́ gbejininɔ tɔn e wà wɛ ye ɖè é sù nukún mɛtɔn mɛ é nɛ.

16. Ðɔ nǔ e é nɔ byɔ ɖò mɛ sí cobɔ è na dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ é.

¹⁶ Enyi mǐ vɛdo ɖɔ mǐ kún sixu dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ ó, ɖó mǐ kún nyɔ́ xó ɖɔ kaka ɖé ó wu hǔn, nùwanyido wɛ é na nyí. É byɔ nǔ gègě cobɔ è na nyí jɔtɛn gbɔdónúmɛ tɔn ǎ; bɔya nǔkiko yɛ́ɛ ɖé hwenu e a ɖò gbè dó mɛɖé wɛ é  ko kpé xóxó. Enyi mɛ e a dó gbè é ma ko nǔ ǎ ɔ, é sixu nyí ɖɔ tagba ɖé ko ɖò finɛ, bɔ tó ɖiɖó xó e é na ɖɔ é sixu dó gbɔ n’i.​—Ja. 1:19.

17. Nɛ̌ nɔví sunnu winnyawinnya ɖé ka mɔ alɔdo hwenu e é flú tawun é gbɔn?

¹⁷ Henri, ee nyí nɔví sunnu winnyawinnya ɖé é flú tawun, hwenu e hɛnnumɔ tɔn lɛ, kaka jɛ tɔ́ tɔn e nyí mɛxo agun tɔn e è nɔ sí tawun é ɖé é jí jó nugbǒ ɔ dó é. Nukúnkpénuwutɔ́ lɛdo tɔn ɖé kplá ɛ yì kaféenutɛn ɖé, bonu ye na nu kafée, é byɔ ɛ ɖò finɛ ɖɔ é ni vo, bo ɖɔ nǔ e ɖò ayi tɔn mɛ é; nǔ enɛ dó wusyɛn lanmɛ n’i tawun. Henri mɔ ɖɔ ali ɖokpo e nu emi na d’alɔ xwédo emitɔn bɔ é na lɛkɔ wá nugbǒ ɔ mɛ ɖè é wɛ nyí ɖɔ, emi ni kpó ɖò gbeji nɔ wɛ. É mɔ gbɔdónúmɛ ɖaxó ɖé hwenu e é xà Ðɛhan 46; Sofoníi 3:17; kpo Maki 10:29, 30 kpo é.

18. (a) Etɛ wu Axɔsu Salomɔ́ɔ ka ɖó ayi? (b) Etɛ mɛsɛ́dó Pɔlu ka kplɔ́n mɛ?

¹⁸ Kpɔ́ndéwú Marthe kpo Henri kpo tɔn xlɛ́ ɖɔ mǐ sixu dó wusyɛn lanmɛ nú nɔví e ɖó hudo gbɔdónúmɛ tɔn é ɖé. Axɔsu Salomɔ́ɔ wlan ɖɔ: “È ɖɔ xó nú é jɛ gan ɔ, é nɔ nyɔ́ tawun! È ko nǔ dó mɛ ɔ, xomɛ nɔ hun mɛ; wɛnɖagbe nɔ dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ.” (Nùx. 15:23, 30) Atɔxwɛ alǒ nǔ e ɖò tɛn ɛntɛnɛti tɔn mǐtɔn jí lɛ é xixa sixu dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ e wǔ kú lɛ é. Pɔlu xlɛ́ ɖɔ han Axɔsuɖuto ɔ tɔn lɛ jiji ɖó kpɔ́ sixu nyí jɔtɛn wusyɛn dó lanmɛ nú mɛ tɔn ɖé. É wlan ɖɔ: “Mi nɔ sɔ́ [ɖɛhan lɛ] dó kplɔ́n nǔ miɖée, bo nɔ dó [dó wusyɛn lanmɛ] nú miɖée. Mi na nɔ zé kúdónúmɛ sín ayixa dó jihan tɛnmɛ tɛnmɛ lɛ nú Mawu.”​—Kolo. 3:16; Mɛ. 16:25.

19. Etɛwu wusyɛn didó lanmɛ nú mǐɖée ka na fɔ́n bo ɖò nǔ taji nyí wɛ ɖò azǎn e ɖò nukɔn ja lɛ é mɛ? Etɛ mǐ ka ɖó na wà?

¹⁹ Wusyɛn didó lanmɛ nú mǐɖée na fɔ́n bo ɖò nǔ taji nyí wɛ dìn e mǐ mɔ azǎn Jehovah tɔn “ɖò sisɛkpɔ wɛ” é. (Ebl. 10:25) Lee mɛsɛ́dó Pɔlu ɖɔ nú Klisanwun hàtɔ́ tɔn lɛ ɖò hwetɔnnu gbɔn é ɔ, “mi na [nɔ na] akɔnkpinkpan miɖée, bo dó wusyɛn lanmɛ nú miɖée, lee bló gbɔn wɛ mi ko ɖè é.”​—1 Tɛ. 5:11.