1, 2. Etɛwu Hlɔmanu lɛ wemata 8gɔ́ ɔ ka ɖò taji tawun nú Klisanwun yí ami dó ɖè lɛ?

A KA ko xà Hlɔmanu lɛ 8:15-17 ɖó kú Jezu tɔn sín nǔwiwa xwewu xwewu tɔn wutu à? A na ko wà mɔ̌. Wemafɔ taji enɛ lɛ tinmɛ lee Klisanwun yí ami dó ɖè lɛ nɔ tuùn ɖɔ è yí ami dó ɖè emi gbɔn é, é wɛ nyí ɖɔ gbigbɔ mímɛ́ nɔ yí gbè dó nǔ e gbigbɔ yetɔn ɖɔ é jí. Lobɔ wemata enɛ sín wemafɔ nukɔntɔn ɔ dó gesí “mɛ e ɖò bǔ xá Klisu Jezu lɛ” é. Amɔ̌, mɛ yí ami dó ɖè lɛ kɛɖɛ wɛ Hlɔmanu lɛ wemata 8gɔ́ ɔ ka kàn à? Alǒ é lɛ́vɔ kàn Klisanwun e ɖò nukún ɖó wɛ bá nɔ gbɛ̀ ɖò ayikúngban jí lɛ é?

² Klisanwun yí ami dó ɖè lɛ wɛ wemata enɛ ɖɔ xó na tawun. Ye mɔ ‘gbigbɔ ɔ’ yí ‘lobo ɖò te kpɔ́n ɖɔ Mawu ni ɖè ye sín agbaza yetɔn mɛ, bo na ɖɔ ye nyí vǐ emitɔn.’ (Hlɔ. 8:23) Nugbǒ ɔ, nukúnɖiɖo yetɔn wɛ nyí ɖɔ ye na nyí Mawu sín vǐ lɛ ɖò jixwé. Nǔ sixu nyí mɔ̌, ɖó ye huzu Klisanwun e bló baptɛm lɛ é, bɔ Mawu na lè e ɖò gbɛxixɔ ɔ mɛ lɛ é ye, bo sɔ́ hwɛ yetɔn kɛ ye, lobo sɔ́ ye dó huzu hwɛjijɔnɔ bɔ ye nyí vǐ tɔn gbigbɔ tɔn lɛ.​—Hlɔ. 3:23-26; 4:25; 8:30.

3. Etɛwu mǐ ka sixu ɖɔ ɖɔ Hlɔmanu lɛ wemata 8gɔ́ ɔ ɖò taji nú mɛ e ɖó nukúnɖiɖo ayikúngban jí tɔn lɛ é?

³ Amɔ̌, Hlɔmanu lɛ wemata 8gɔ́ ɔ lɛ́vɔ ɖò taji nú mɛ e ɖó nukúnɖiɖo ayikúngban jí tɔn lɛ é, ɖó Mawu nɔ kpɔ́n ye dó mɔ  hwɛjijɔnɔ na ɖò ali ɖé nu. Mǐ mɔ kúnnuɖenú enɛ tɔn ɖokpo ɖò nǔ e Pɔlu wlan ɖò wema-sɛ́dó-mɛ tɔn mɛ jɛ nukɔn lɛ é mɛ. Ðò wemata 4gɔ́ ɔ mɛ ɔ, é ɖɔ xó dó Ablaxamu wu. Nya nùɖitɔ́ enɛ ɔ ko nɔ gbɛ̀ cobɔ Jehovah wá na Sɛ́n ɔ Izlayɛli, bo ka ko kú xóxó cobɔ Jezu wá kú dó hwɛ mǐtɔn lɛ tamɛ. É ɖò mɔ̌ có, Jehovah ɖ’ayi nùɖiɖi ɖaxó e Ablaxamu ɖó é wu bo mɔ ɛ dó mɔ hwɛjijɔnɔ na. (Xà Hlɔmanu lɛ 4:20-22.) Mɔ̌ ɖokpo ɔ, Jehovah sixu kpɔ́n Klisanwun gbejinɔtɔ́ égbé tɔn ɖěɖee ɖò nukún ɖó wɛ sɔgbe kpo Biblu kpo, bá nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi ɖò ayikúngban jí lɛ é dó mɔ hwɛjijɔnɔ na. Enɛ wu ɔ, wěɖexámɛ e è na hwɛjijɔnɔ lɛ ɖò Hlɔmanu lɛ wemata 8gɔ́ ɔ mɛ é sixu hɛn lè wá nú ye.

4. Nùkanbyɔ tɛ jí Hlɔmanu lɛ 8:21 ka ɖó na sísɛ́ mǐ bɔ mǐ na lin tamɛ kpɔ́n dó?

⁴ Hlɔmanu lɛ 8:21 na mǐ ganjɛwu ɖɔ gbɛ̀ yɔyɔ̌ ɔ na wá jɛn wɛ. Wemafɔ enɛ d’akpá ɖɔ nǔɖiɖó lɛ ɔ, “è na ɖè ye sín acɛ nǔhɛngbletɔ́ e hɛn ye dó hɛn gantɔ́ na ɔ tɔn mɛ gbè ɖokpo, bɔ ye na ɖó mimǎ ɖò mɛɖée sí jijɛ susunɔ e Mawu ví lɛ ɖó ɔ mɛ.” Nùkanbyɔ ɔ wɛ nyí ɖɔ mǐ ka na ɖò finɛ bo na mɔ ajɔ enɛ à? A ganjɛwu ɖɔ é na kpa emi à? Wěɖexámɛ e na d’alɔ we bɔ nǔ na nyí mɔ̌ lɛ é ɖò Hlɔmanu lɛ wemata 8gɔ́ ɔ mɛ.

5. Ðò Hlɔmanu lɛ 8:4-13 mɛ ɔ, nǔ titewungbe tɛ jí Pɔlu ka ɖɔ xó dó?

⁵ Xà Hlɔmanu lɛ 8:4-13. Hlɔmanu lɛ wemata 8gɔ́ ɔ sɔ́ mɛ ɖěɖee nɔ zán gbɛ̀ “lee hwɛhuhu sín ninɔmɛ e mǐ ɖó ɔ jló gbɔn” lɛ é jlɛ́ dó mɛ ɖěɖee nɔ zán gbɛ̀ “lee [gbigbɔ ɔ] jló gbɔn” lɛ é wu. Mɛɖé lɛ sixu lin ɖɔ mɛ e ɖò nugbǒ ɔ mɛ lɛ é wɛ è sɔ́ jlɛ dó mɛ e ma ɖ’emɛ ǎ lɛ é wu, alǒ mɛ e ma nyí Klisanwun ǎ lɛ é wɛ è sɔ́ jlɛ dó mɛ e nyí lɛ é wu. Amɔ̌, ‘mɛ e ɖò Hlɔma lɛ; mɛ e Mawu yí wǎn na, bo ylɔ, bo ɖeɖóvo, bɔ ye na nyí togun tɔn é bǐ’ wlan wema sɛ́dó wɛ Pɔlu ɖè. (Hlɔ. 1:7) Enɛ wu ɔ, Klisanwun e nɔ zán gbɛ̀ sɔgbe kpo hwɛhuhu sín ninɔmɛ kpo lɛ é sɔ́ jlɛ dó Klisanwun e nɔ zán gbɛ̀ sɔgbe kpo gbigbɔ ɔ kpo lɛ é wu wɛ Pɔlu ɖè. Vogbingbɔn tɛ ka ɖò ye tɛntin?

6, 7. Etɛ ka nyí tinmɛ xógbe “hwɛhuhu sín ninɔmɛ” e Pɔlu zán ɖò Hlɔmanu lɛ 8:4-13 mɛ é tɔn?

⁶ Mǐ ni ɖɔ xó dó xógbe “hwɛhuhu sín ninɔmɛ” e Pɔlu zán é wu hwɛ̌. È lilɛ xókwin dòdó Glɛkigbe tɔn e è zán ɖò wemafɔ enɛ ɔ mɛ é dó “jlǒ agbaza tɔn lɛ” ɖò wemafɔ ɖevo lɛ mɛ. Tinmɛ tɔn sixu lɛ́vɔ nyí agbaza mɛtɔn alǒ akɔ mɛtɔn.​—Hlɔ. 2:28; 1 Kɔ. 15:39, 50; Hlɔ. 1:3.

⁷ Amɔ̌, nǔ e Pɔlu wlan dó wemata 7gɔ́ ɔ  mɛ é kɔ́n sɛ̀ sín tinmɛ “hwɛhuhu sín ninɔmɛ” tɔn e xó é ɖɔ ɖò Hlɔmanu lɛ 8:4-13 mɛ é jí. É ɖɔ ɖɔ “hwɛhuhu sín ninɔmɛ” ɖiɖó cá kàn xá “jlǒ nyanya” ɖěɖee “nɔ wà azɔ̌ ɖò agbaza [yetɔn] bǐ mɛ” é. (Hlɔ. 7:5) Enɛ ɔ tá weziza dó tinmɛ nukɛgbe “mɛ e nɔ zán gbɛ̀ lee hwɛhuhu sín ninɔmɛ e mǐ ɖó ɔ jló gbɔn lɛ,” bɔ Pɔlu ɖɔ ɖɔ “ninɔmɛ hwɛhuhu tɔn sín nǔ lɛ jí wɛ ayixa yetɔn nɔ nɔ” é jí. Mɛ ɖěɖee jlǒ yetɔn lɛ kpo zɛn e nɔ sɔ́ ye ɖó ye nyí gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ lɛ wutu é kpo nɔ kpa acɛ na alǒ ye nɔ sɔ́ ayi yetɔn bǐ ɖó nǔ enɛ lɛ jí lɛ é wu ɖɔ xó dó wɛ é ɖè. Ðò taji ɔ, mɛ enɛ lɛ wɛ nɔ xwedó jlǒ nyanya kpo zɛn e nɔ ɖò sísɔ́ ye wɛ ɖò xóɖóxámɛ alǒ nǔ ɖevo lɛ linu é kpo.

8. Etɛwu é ka sɔgbe ɖɔ è ni gb’akpá nú Klisanwun yí ami dó ɖè lɛ lɔ dó gbɛzinzan “lee hwɛhuhu sín ninɔmɛ e mǐ ɖó ɔ jló gbɔn” é wu?

⁸ A sixu ko kanbyɔ hwiɖée ɖɔ: Etɛwu Pɔlu ka tɛɖɛ̌ awovinú e ɖò gbɛzinzan “lee hwɛhuhu sín ninɔmɛ e mǐ ɖó ɔ jló gbɔn” é mɛ é jí nú Klisanwun yí ami dó ɖè lɛ? Awovinú mɔhun ɖé ka sixu ba Klisanwun ɖěɖee Mawu ko yí gbè na ɖɔ ye nyí xɔ́ntɔn emitɔn, bo nɔ kpɔ́n ye dó mɔ hwɛjijɔnɔ na lɛ é ɖò égbé à? É blawu ɖɔ Klisanwun ɖebǔ hɛn ɔ, é na jɛ gbɛ̀ zán jí sɔgbe kpo hwɛhuhu sín ninɔmɛ e mǐ ɖó é kpo. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Pɔlu wlan ɖɔ nɔví Hlɔma tɔn ɖé lɛ nyí kannumɔ nú “adɔgo [alǒ jlǒ] yeɖesunɔ tɔn” lɛ. É sixu ko ɖò ɖiɖɔ wɛ ɖɔ xóɖóxámɛ, nùɖuɖu, kpo nǔ ɖevo e nɔ dó vivǐ lanmɛ nú mɛ lɛ é kpo wɛ ɖò taji hugǎn ɖò gbɛzán yetɔn mɛ. Ye mɛ ɖé lɛ nɔ “flú xomɛvɔnɔ lɛ.” (Hlɔ. 16:17, 18; Fili. 3:18, 19; Ju. 4, 8, 12) Lɛ̌vɔ flín ɖɔ nɔví sunnu ɖé ɖò Kɔlɛnti bo “yí tɔ́ tɔn sín asì” b’ɛ nɔ xɔ tɔn sá nú táan ɖé. (1 Kɔ. 5:1) Nǔ e wu Mawu zán Pɔlu dó gb’akpá nú Klisanwun lɛ dó ayi sísɔ́ ɖó hwɛhuhu sín nǔ lɛ jí é jɛ wěxo lo.​—Hlɔ. 8:5, 6.

9. Etɛ lɛ akpágbánúmɛ Pɔlu tɔn e ɖò Hlɔmanu lɛ 8:6 mɛ é ma ka kàn ǎ?

⁹ Akpágbánúmɛ enɛ ɔ kpó ɖò te ɖò égbé. Klisanwun ɖé sixu ko sɛ̀n Mawu nú xwè mɔkpan, bo ka wá jɛ ayi tɔn sɔ́ ɖó nǔ agbaza tɔn lɛ jí jí. É nyí Klisanwun e nɔ wá lin tamɛ kpɔ́n dó azɔ̌, ayiɖeɖayi, alǒ wanyiyi jí hweɖelɛnu é xó ɖɔ wɛ è ɖè ǎ. Mawu sɛntɔ́ lɛ bǐ wɛ nɔ ɖibla lin tamɛ dó nǔ enɛ lɛ jí ɖò gbɛzán yetɔn mɛ. Jezu ɖu nǔ bo lɛ́ na mɛ ɖevo lɛ. É yí gbɔjɛ. Lobɔ Pɔlu wlan nǔ dó tɛn e mɛ xóɖóxámɛ na nɔ ɖò alɔwliwli mɛ é wu.

10. Ðò Hlɔmanu lɛ 8:5, 6 mɛ ɔ, etɛ ka nyí tinmɛ ayi sísɔ́ ɖó nǔ jí tɔn?

¹⁰ Etɛ ɖɔ wɛ Pɔlu ka ɖè dó ayi sísɔ́ ɖó hwɛhuhu sín nǔ lɛ jí wu lo? Xókwin Glɛkigbe  tɔn e Pɔlu zán é sín tinmɛ wɛ nyí “è na sɔ́ ayi alǒ linlin mɛtɔn ɖó nùɖé jí, è na gbà tamɛ bo bló tuto, bɔ nǔ e è lin bo na bló é na ɖò hǔn mɛ ɖu nú mɛ wɛ.” Mɛ e nɔ zán gbɛ̀ yetɔn lee hwɛhuhu sín ninɔmɛ e mǐ ɖó é jló gbɔn lɛ é nɔ jó yeɖee lɛ dó nú jlǒ agbaza tɔn lɛ. Akɔwé ɖokpo ɖɔ dó xógbe enɛ e ɖò Hlɔmanu lɛ 8:5 mɛ é wu ɖɔ: “Ye nɔ sɔ́ linlin yetɔn lɛ ɖó nǔ e kàn agbaza lɛ é jí, é wɛ nyí ɖɔ, ye nɔ ɖó jlǒ ɖaxó nú nǔ enɛ lɛ, ye nɔ ɖɔ xó dó nǔ enɛ lɛ jí hwɛhwɛ, ye nɔ nya nǔ enɛ lɛ gbé bo nɔ xɔ susu ɖò nǔ enɛ lɛ mɛ.”

11. Enyi mǐ kanbyɔ mǐɖée ɖɔ, ‘Etɛ ka nɔ mya nukún nú mì hugǎn’ ɔ, etɛ lɛ jí mɔ̌ mǐ ka sixu lin tamɛ kpɔ́n dó?

¹¹ É sɔgbe ɖɔ Klisanwun e ɖò Hlɔma lɛ é ni gbéjé nǔ e nɔ mya nukún nú ye ɖò gbɛzán yetɔn mɛ nugbǒ nugbǒ é kpɔ́n. Ye ko ɖò gbɛ̀ zán wɛ “lee hwɛhuhu sín ninɔmɛ e mǐ ɖó ɔ jló gbɔn” é vlafo à cé? É sɔgbe ɖɔ mǐ lɔ ni gbéjé nǔ ɖokpo ɔ kpɔ́n ɖò gbɛzán mǐtɔn mɛ. Etɛ ka nɔ ɖu ayi mɛ nú mǐ hugǎn? Etɛ lɛ jí mǐ ka nɔ ɖɔ xó dó hwɛhwɛ? Etɛ gbé mǐ ka nɔ nya nugbǒ nugbǒ ayihɔngbe ayihɔngbe? Mɛɖé lɛ sixu mɔ ɖɔ emi nɔ sɔ́ ayi ɖó vɛɛn alɔkpa ɖevo ɖiɖɔ́ kpɔ́n, acɔ́biba nú xwé yetɔn, avɔ yɔyɔ̌ lɛ xixɔ, ajɔ̌wiwa, tomɛyiyi bo yì gbɔjɛ sín tito biblo, kpo nǔ mɔhun ɖevo lɛ kpo jí. Nǔ enɛ nyla ǎ; ye sixu nɔ nǔ e è nɔ wà ɖò gbɛzán mɛtɔn mɛ lɛ é mɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Jezu sɔ́ sìn dó huzu vɛɛn na gbè ɖokpo, bɔ Pɔlu ɖɔ nú Timɔtée ɖɔ é ni nɔ nu “vɛɛn kpɛɖé kpɛɖé.” (1 Tim. 5:23; Jaan 2:3-11) Amɔ̌, Jezu kpo Pɔlu kpo ka nɔ ‘ɖɔ xó dó vɛɛn jí hwɛhwɛ, nɔ nya vɛɛn gbé bo nɔ xɔ susu ɖ’emɛ’ wɛ à? Nǔ e nɔ jló ye bɔ ye ‘nɔ ɖɔ xó d’eji hwɛhwɛ’ é nɛ à? Eǒ. Bɔ mǐdɛɛ lɛ ka lo? Etɛ ka nɔ mya nukún nú mǐ hugǎn ɖò gbɛzán mǐtɔn mɛ?

12, 13. Etɛwu nǔ e jí mǐ nɔ sɔ́ ayi mǐtɔn ɖó é ma ka nyí ayihun nú ǎ?

¹² É ɖò taji ɖɔ è ni gbéjé mɛɖée kpɔ́n. Etɛwu? Pɔlu wlan ɖɔ: “Enyi ayixa mɛtɔn ɖò hwɛhuhu sín nǔ lɛ jí ɔ, kú wɛ é nɔ kplá mɛ yì.” (Hlɔ. 8:6) Xó enɛ ɔ nyí ayihun xó ǎ, ɖó é sixu zɔ́n bɔ mǐ kú ɖò gbigbɔ lixo dìn, bo na wá kú ɖò agbaza lixo ɖò sɔgudo. Amɔ̌, ɖiɖɔ wɛ Pɔlu ɖè ɖɔ mɛ e jɛ ayi sɔ́ ɖó hwɛhuhu sín ninɔmɛ e mǐ ɖó é jí jí é na wá kú jɛn wɛ ǎ. Mɛ ɔ hɛn ɔ, é na huzu. Lin tamɛ kpɔ́n dó nya e ɖò Kɔlɛnti bo xwedó “hwɛhuhu sín ninɔmɛ e mǐ ɖó ɔ” bɔ è ɖè è sín agun mɛ é jí. É ɖò mɔ̌ có, é hɛn ɔ é na huzu, bɔ é ka huzu nugbǒ. É sɔ́ xwedó hwɛhuhu sín ninɔmɛ e mǐ ɖó é ɖě ǎ, bo lɛkɔ wá ali jlɔjlɔ ɔ jí.​—2 Kɔ. 2:6-8.

¹³ Enyi nya enɛ kpéwú bo huzu ɔ, é xlɛ́ ɖɔ Klisanwun ɖé hɛn ɔ, é na huzu égbé, ɖò taji ɔ, Klisanwun e ma xwedó hwɛhuhu sín ninɔmɛ e mǐ ɖó é nya Kɔlɛnti tɔn ɔ ɖɔhun ǎ é. É ɖò wɛn ɖɔ akpá e Pɔlu gbà nú mɛ dó nǔ e mɛ ayi sísɔ́ ɖó hwɛhuhu sín ninɔmɛ e mǐ ɖó é jí sixu tɔ́n kɔ dó é wu é ɖó na sísɛ́ Klisanwun lɛ bɔ ye na bló huzuhuzu ɖebǔ e ɖò dandan lɛ é!

14, 15. (a) Enyi è ma jló na sɔ́ ayi ɖó hwɛhuhu sín ninɔmɛ e mǐ ɖó é jí ǎ ɔ, etɛ è ka sixu bló? (b) Etɛ ‘ayixa mɛtɔn sísɔ́ ɖó gbigbɔ ɔ sín nǔ lɛ jí’ ma ka nyí ǎ?

¹⁴ Ee Pɔlu gb’akpá nú mɛ dó ayi sísɔ́ ɖó hwɛhuhu sín ninɔmɛ e mi ɖó é jí gudo é ɔ, é na mɛ ganjɛwu elɔ e dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ é: “Ayixa mɛtɔn . . . ɖò [gbigbɔ ɔ] sín nǔ lɛ jí ɔ, é nɔ kplá mɛ bɔ è nɔ mɔ gbɛ̀, bo nɔ mɔ fífá.” Gbɛ̀ kpo fífá kpo! Ajɔ ɖaxó ɖé wɛ nyí enɛ à cé? Nɛ̌ mǐ ka sixu mɔ ajɔ enɛ gbɔn?

¹⁵ ‘Ayixa mɛtɔn sísɔ́ ɖó gbigbɔ ɔ sín nǔ lɛ jí’ wɛ nyí ɖɔ è na nɔ lin tamɛ kpɔ́n dó Biblu, wanyiyi e è ɖó nú Mawu é, alǒ nukúnɖiɖo mɛtɔn sɔgudo tɔn ɔ kɛɖɛ jí bo na nɔ lɛ́ ɖɔ xó dó nǔ enɛ lɛ kɛɖɛ jí ǎ. Mǐ ni flín ɖɔ Pɔlu kpo mɛ ɖevo e nɔ gbɛ̀ ɖò xwè kanweko nukɔntɔn ɔ mɛ, lobo hɛn xomɛ Mawu tɔn hun lɛ é kpo zán gbɛ̀ e mɛ bǐ nɔ zán é ɖò ali gègě nu. Ye ɖu bo nu. Ye mɛ gègě wlí alɔ bo  ɖó xwédo ayǐ, lobo wà azɔ̌ bo dó kpé nukún dó yeɖée wu.​—Mak. 6:3; 1 Tɛ. 2:9.

16. Pɔlu zán gbɛ̀ mɛ bǐ ɖɔhun có, etɛ jí é ka sɔ́ ayi ɖó hugǎn?

¹⁶ É ɖò mɔ̌ có, Mawu sɛntɔ́ enɛ lɛ lɔn bonu gbɛ̀ mɔhun e mɛ bǐ nɔ zán é huzu nǔ e jí ayi yetɔn nɔ nɔ hwebǐnu ɖò gbɛzán yetɔn mɛ é ǎ. Ee tan ɔ xlɛ́ ɖɔ goxɔ sín azɔ̌ wɛ Pɔlu nɔ wà é gudo é ɔ, é ɖè nǔ e ɖò taji n’i ɖò gbɛzán tɔn mɛ é xlɛ́: Hwɛhwɛ wɛ é nɔ sɔ́ ayi tɔn ɖó Mawuxóɖiɖɔzɔ́ kpo mɛkplɔnkplɔnzɔ́ Klisanwun tɔn ɔ kpo jí. (Xà Mɛsɛ́dó 18:2-4; 20:20, 21, 34, 35.) Bɔ azɔ̌ e é dó wusyɛn lanmɛ nú nɔví tɔn sunnu kpo nɔví tɔn nyɔnu ɖěɖee ɖò Hlɔma lɛ ɖɔ ye ni wà é nɛ. Nugbǒ ɔ, gbigbɔ ɔ sín nǔ lɛ jí wɛ gbɛzán Pɔlu tɔn jinjɔn. Hlɔmanu lɛ ɖó na wà nǔ éɖɔhun, bɔ mɔ̌ wɛ mǐ lɔ ɖó na wà é nɛ.​—Hlɔ. 15:15, 16.

17. Enyi mǐ sɔ́ ayi ɖó gbigbɔ ɔ sín nǔ lɛ jí ɔ, nɛ̌ gbɛ̀ mǐtɔn ka sixu cí?

¹⁷ Enyi mǐ sɔ́ ayi mǐtɔn bǐ ɖó gbigbɔ sín nǔ lɛ jí ɔ, etɛ mɛ é ka na tɔ́n kɔ dó? Xósin e Hlɔmanu lɛ 8:6 na é ɖò wɛn: “Ayixa mɛtɔn . . . ɖò [gbigbɔ ɔ] sín nǔ lɛ jí ɔ, é nɔ kplá mɛ bɔ è nɔ mɔ gbɛ̀, bo nɔ mɔ fífá.” Tinmɛ tɔn wɛ nyí ɖɔ mǐ na na tɛn gbigbɔ mímɛ́ b’ɛ na kp’acɛ dó linlin mǐtɔn jí bo w’azɔ̌ ɖò wǔ tɔn, lobɔ é na sɔgbe xá jlǒ Mawu tɔn kpo linlin tɔn lɛ kpo. Mǐ hɛn ɔ mǐ na ɖeji ɖɔ enyi mǐ sɔ́ gbɛzinzan mǐtɔn jinjɔn gbigbɔ ɔ sín nǔ lɛ jí ɔ, gbɛ̀ mǐtɔn na jɛmɛ nú mǐ bo lɛ́ ɖó nu dìn. Lobɔ ɖò gudo mɛ ɔ, mǐ na nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi, ɖò jixwé alǒ ayikúngban jí.

18. Ali tɛ nu ayi sísɔ́ ɖó gbigbɔ ɔ sín nǔ lɛ jí ka nɔ hɛn fífá wá ɖè?

¹⁸ Mi nú mǐ ni lin tamɛ kpɔ́n dó ganjɛwu nina mɛ xó elɔ jí: “Ayixa mɛtɔn . . . ɖò [gbigbɔ ɔ] sín nǔ lɛ jí ɔ, é nɔ kplá mɛ bɔ è . . . nɔ mɔ fífá.” Mɛ gègě nɔ jɛ tagba tawun bo na mɔ fífá ayi mɛ tɔn. Hwenu e ye ɖò kàn ván wɛ bo na mɔ fífá ayi mɛ tɔn bo ka ba kpò é ɔ, mǐdɛɛ lɛ ko ɖò vivǐ tɔn ɖu wɛ. Fífá mɔhun ɖiɖó sín akpáxwé ɖokpo wɛ nyí ɖɔ mǐ nɔ dó gǎn bo nɔ nɔ fífá mɛ xá mɛ e ɖò xwédo mǐtɔn mɛ lɛ é kpo mɛ e ɖò agun ɔ mɛ lɛ é kpo. Mǐ mɔ nukúnnú jɛ wu ɖɔ mǐdɛɛ lɛ, nɔví sunnu mǐtɔn lɛ kpo nɔví nyɔnu mǐtɔn lɛ kpo bǐ wɛ nyí hwɛhutɔ́. Enɛ wu ɔ, é sixu wá jɛ hweɖelɛnu bɔ tagba tɔ́n ɖò tɛntin mǐtɔn, lobɔ enyi nǔ ka wá nyí mɔ̌ ɔ, è kplɔ́n mǐ ɖɔ mǐ ni nɔ xwedó wěɖexámɛ Jezu tɔn elɔ: “Yì dóhwɛ gbɔ xá nɔzo towe.” (Mat. 5:24) Enyi mǐ flín ɖɔ nɔví sunnu ɔ alǒ nɔví nyɔnu ɔ lɔmɔ̌ ɖò “Mawu e nɔ na fífá mɛ ɔ” sɛ̀n wɛ ɔ, mɔ̌ biblo nɔ bɔwǔ nú mǐ.​—Hlɔ. 15:33; 16:20.

19. Enyi mǐ sɔ́ ayi mǐtɔn ɖó nǔ e jí mǐ ɖó na sɔ́ ɖó é ɔ, fífá bunɔ tɛ sín vivǐ mǐ ka sixu ɖu?

¹⁹ Fífá ɖevo lɛ́ ɖè bo xɔ akwɛ ɔ bɔ é vɛ́ jlɛ́. Enyi mǐ sɔ́ ayi ɖó gbigbɔ ɔ jí ɔ, mǐ nɔ nɔ fífá mɛ xá Mɛ e bló mǐ é. Ezayíi wlan xógbe ɖé lɛ bɔ ye sɔgbe xá hwetɔnnu, bo ka nɔ lɛ́vɔ jɛ ɖò ali e gbló ada hú mɔ̌ é ɖé nu ɖò égbé: “Mawu, mɛ e ɖeji dó wǔ we kpo ayi tɔn bǐ kpo, bo ma nɔ huzu ǎ ɔ, a nɔ na ɛ ayi jɛ ayǐ.”​—Eza. 26:3; xà Hlɔmanu lɛ 5:1.

20. Etɛwu a ka na dokú nú Mawu nú wěɖexámɛ e ɖò Hlɔmanu lɛ wemata 8gɔ́ ɔ mɛ é?

²⁰ Enyi mɛ yí ami dó ɖè wɛ mǐ nyí alǒ mǐ ɖò nukún ɖó wɛ bo na nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi ɖò palaɖisi mɛ ɖò ayikúngban jí wɛ ɔ, mǐ sixu dokú nú Mawu nú wěɖexámɛ tɔn e ɖò Hlɔmanu lɛ wemata 8gɔ́ ɔ mɛ é. Wusyɛn e è dó lanmɛ nú mǐ ɖɔ mǐ ni ma lɔn bonu ninɔmɛ hwɛhuhu tɔn sín nǔ lɛ ni jɛ nukɔn ɖò gbɛzán mǐtɔn mɛ ó é sù nukún mǐtɔn mɛ tawun! Mǐ lɛ́vɔ mɔ ɖɔ nùnywɛ sín nǔ wɛ é nyí ɖɔ mǐ ni zán gbɛ̀ sɔgbe kpo xógbe ganjɛwu nina mɛ tɔn elɔ kpo: “Ayixa mɛtɔn . . . ɖò [gbigbɔ ɔ] sín nǔ lɛ jí ɔ, é nɔ kplá mɛ bɔ è nɔ mɔ gbɛ̀, bo nɔ mɔ fífá.” Enyi mǐ wà nǔ gbɔn mɔ̌ ɔ, ajɔ mavɔmavɔ wɛ mǐ na mɔ, ɖó Pɔlu wlan ɖɔ: “Axɔ e hwɛhuhu nɔ sú mɛ ɔ wɛ nyí kú; amɔ̌ nǔ e Mawu nɔ na mɛ vɔ̌nu ɔ wɛ nyí gbɛ̀ mavɔmavɔ e mǐ ɖó ɖò bǔ e mǐ ɖè xá Klisu Jezu Aklunɔ mǐtɔn mɛ é.”​—Hlɔ. 6:23.