Fitɛ kplɔ́ngbasá ɔ ka jɔ sín?

XÓKWÍN “kplɔ́ngbasá” ɔ wá sín xókwín Glɛkigbe tɔn e sín tinmɛ nyí “kpléɖókpɔ́” é mɛ. Nyikɔ ɔ sɔgbe, ɖó sín hwexónu ɔ, kplɔ́ngbasá lɛ nyí fí e Jwifu lɛ nɔ kplé ɖè, bo na dó mɔ alixlɛ́mɛ, lobo sɛn Mawu é. Ðò Akpáxwé Biblu Tɔn E È Wlan Dó Ebléegbe Mɛ É mɛ ɔ, è ɖɔ xó ɖě tawun dó kplɔ́ngbasá lɛ wu ǎ, amɔ̌, ɖò Akpáxwé Biblu Tɔn E È Wlan Dó Glɛkigbe Mɛ É mɛ ɔ, é ɖò wɛn ɖɔ fí mɔhun e è nɔ kplé ɖè lɛ é ko tíìn ɖò xwè kanweko nukɔntɔn H.M. tɔn mɛ.

Akɔwé gegě ɖi ɖɔ kplɔ́ngbasá lɛ jɔ ɖò hwenu e è wlí Jwifu lɛ yì kannumɔgbenu ɖò Babilɔnu é. The Encyclopaedia Judaica tinmɛ ɖɔ: “Kannumɔ ɖěɖee ma sɔ́ ɖó Tɛmpli ǎ, bo ɖò gbě ɖevo jí lobo ɖó hudo gbɔdónúmɛ tɔn ɖò ninɔmɛ vɛwǔ yetɔn lɛ mɛ é nɔ kplé hwɛhwɛ, vlafo ɖò Gbɔjɛzángbe bo nɔ xà Mawuxówema ɔ.” É cí ɖɔ ee Jwifu lɛ gosin kannumɔgbenu é ɔ, ye nɔ kplé bo nɔ xoɖɛ lobo nɔ xà Mawuxówema ɔ; ye ɖó kplɔ́ngbasá lɛ ayǐ ɖó fí ɖebǔ e ye jɛ agban ɖó é.

Ðò xwè kanweko nukɔntɔn H.M. tɔn mɛ ɔ, kplɔ́ngbasá lɛ wá huzu hɔ̌nkan sinsɛn Jwifu lɛ tɔn tɔn kpo fí e è nɔ kplé ɖè é kpo nú mɛ ɖěɖee gbakpé gbɔn Mɛditɛlanɛ́ɛ kpo Gbadahweji Azíi tɔn lɛ é kpo gɔ́ nú Izlayɛli ɖesunɔ. Mɛ̌si e nyí Lee Levine bo nɔ kplɔ́n nǔ mɛ ɖò Eblée lɛ Sín Kplɔnyiji-Alavɔ Jeluzalɛmu tɔn é ɖɔ: “È nɔ zán [kplɔ́ngbasá ɔ] nú nǔ elɔ lɛ: nǔkplɔnkplɔn, nǔɖuɖu mímɛ́ lɛ, hwɛɖiɖɔxó lɛ, fí e è nɔ sɔ́ tokpɔnla lɛ sín kwɛ ɖó é, toxóɖiɖɔ sín kplé lɛ kpo kplé kpaa lɛ kpo.” É ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “É ɖò wɛn ɖɔ nǔwiwa sinsɛn tɔn lɛ wɛ nyí nǔ taji e è nɔ wà ɖò finɛ é.” Enɛ wu ɔ, é sɔ́ kpaca mɛ ǎ ɖɔ Jezu nɔ yì kplé ɖò kplɔ́ngbasá lɛ hwɛhwɛ. (Mak. 1:21; 6:2; Luk. 4:16) É nɔ kplɔ́n nǔ mɛ e wá finɛ lɛ é, bo nɔ lɛ́ dó wusyɛn lanmɛ nú ye. Ee è ɖó agun Klisanwun tɔn ɔ ayǐ gudo é ɔ, mɛsɛ́dó Pɔlu ɖesu jla wɛn ɔ azɔn gegě ɖò kplɔ́ngbasá lɛ. Mɛ ɖěɖee nǔ gbigbɔ tɔn lɛ nɔ ɖu ayi mɛ na lɛ é nɔ wá kplɔ́ngbasá lɛ, enɛ wu ɔ, enyi Pɔlu byɔ toxo ɖé mɛ ɔ, é nɔ yì kplɔ́ngbasá lɛ jɛ nukɔn, bo nɔ yì jla wɛn ɔ ɖò finɛ.—Mɛ. 17:1, 2; 18:4.