1. Aniwu mǐ ka ɖó na ɖótó akpágbánúmɛ Jezu tɔn?

ÐÒ NǓ e Jezu ɖɔ ɖ’ayǐ dó azǎn gudogudo tɔn lɛ wu é mɛ ɔ, é ɖɔ: ‘Mi bo cɔ́ miɖée, bonu gbɛmɛ tagba lɛ [alǒ “adohu adohu ɖó nǔ e nɔ hɛn akwɛ wá nú mɛ lɛ é wu; linkpɔ́n ayǐhinhɔ́n ɖokpo ɖokpo tɔn,” nwtsty sín tinmɛ e ɖò dò é] ma wá cyɔn ayi mitɔn jí ó.’ (Luk. 21:34) Mǐ ɖó na ɖótó akpágbánúmɛ enɛ. Etɛwu? Ðó dìn hwɛ̌ ɔ, tagba e nɔ ɖó linkpɔ́n nú mɛ lɛ bǐ é ɖokpo ɔ wɛ mǐ lɔ ɖó na ɖí xwi xá.

2. Tagba e nɔ ɖó linkpɔ́n nú mɛ lɛ é tɛ lɛ mɔ wɛ nɔví mǐtɔn lɛ ka ɖè?

² Hweɖelɛnu ɔ, è nɔ mɔ tagba e nɔ ɖó linkpɔ́n nú mɛ lɛ é gegě, ɖò táan ɖokpo ɔ mɛ. Mǐ ni kpɔ́n kpɔ́ndéwú elɔ lɛ. Nɔví sunnu ɖé nɔ nyí John * bo nɔ jɛ azɔn syɛnsyɛn e nɔ hu agbaza sín wǔjɔnú lɛ é. Hwenu e asì tɔn jó è dó ɖò xwè 19gɔ́ alɔwliwli yetɔn tɔn gudo é ɔ, é flú bǐ. Enɛ gudo ɔ, vǐ nyɔnu tɔn we lɛ jó Jehovah sinsɛn dó. Asú kpo asì kpo e nɔ nyí Bob kpo Linda kpo é lɔ mɔ wuvɛ̌ alɔkpa ɖevo. Azɔ̌ gblé dó ye bǐ, bɔ xɔ kwɛ súsú gló ye. Gɔ́ nú tagba enɛ lɛ ɔ, è mɔ hǔnzɔn e sixu hu Linda é ɖé n’i, bɔ azɔn ɖevo lɛ́ ɖò lan tɔn mɛ, bo ɖò da vɔ́ nú nǔ e nɔ fun ahwan xá azɔnkwín lɛ é wɛ.

3. Sɔgbe xá Filipunu lɛ 4:6, 7 ɔ, etɛ jí mǐ ka sixu kú dó?

³ Mǐ sixu kúdeji ɖɔ Gbɛɖotɔ́ kpo Tɔ́ wanyiyinɔ mǐtɔn Jehovah kpo mɔ nǔ jɛ wuvɛ̌ e linkpɔ́n mǐtɔn nɔ ɖó nú mǐ lɛ é mɛ. Bo lɛ́ ba na d’alɔ mǐ, bɔ mǐ na ɖí xwi xá tagba e mǐ nɔ mɔ lɛ é. (Xà Filipunu lɛ 4:6, 7.) Tan ɖěɖee tinmɛ wuvɛ̌ e nu mɛsɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ dɛ ɖè é gegě wɛ ɖò Xó Mawu tɔn mɛ. Lee Jehovah d’alɔ ye, bɔ ye ɖí xwi xá ninɔmɛ enɛ lɛ e nɔ ɖó linkpɔ́n nú mɛ é gbɔn é lɔ ɖ’emɛ. Mǐ ni ɖɔ xó dó ɖé lɛ jí.

4. Wuvɛ̌ tɛ lɛ Elíi ka mɔ? Nɛ̌ nǔ ka cí n’i dó Jehovah wu?

⁴ Elíi sɛn Jehovah ɖò hwenu vɛwǔ lɛ mɛ, bo lɛ́ mɔ wuvɛ̌ syɛnsyɛn lɛ. Akabu nyí axɔ́su gbejimanɔtɔ́ ɖé ɖò hwenuxó Izlayɛli tɔn mɛ, bo da Jezabɛli nǔnyanyawatɔ́ e nɔ sɛn vodun Baalu é. Ye mɛ bǐ bló bɔ Baalu sinsɛn gbakpé tò ɔ mɛ, bɔ ye lɛ́ hu gbeyiɖɔ Jehovah tɔn gegě. Elíi kpéwú bo hɔn. É lɛ́ gán ɖò adɔ syɛnsyɛn ɖé hwenu, gbɔn Jehovah wu ginganjɛ gblamɛ. (1 Axɔ́. 17:2-4, 14-16) Gɔ́ na ɔ, hwenu e hunnɔ lɛ kpo Baalu sɛntɔ́ lɛ kpo klán gbè xá ɛ é ɔ, é ganjɛ Jehovah wu. É dó wusyɛn lanmɛ nú Izlayɛli-ví lɛ ɖɔ ye ni sɛn Jehovah. (1 Axɔ́. 18:21-24, 36-38) Elíi ɖó kúnnuɖenú e xlɛ́ ɖɔ Jehovah ɖò gudo n’i ɖò linkpɔ́n sín táan enɛ lɛ mɛ é gegě.

5-6. Sɔgbe xá 1 Axɔ́su lɛ 19:1-4 ɔ, nɛ̌ nǔ ka cí nú Elíi? Nɛ̌ Jehovah ka xlɛ́ Elíi ɖɔ Emi yí wǎn n’i gbɔn?

⁵ Xà 1 Axɔ́su lɛ 19:1-4. Hwenu e Axɔ́si Jezabɛli gblɔ́n kúdán nú Elíi é ɔ, xɛsi ɖi i. Enɛ wu ɔ, é hɔn yì Bɛ̌-Ceva gbejí. Awakanmɛ kú i kaka bɔ “é ɖò biba wɛ ɖɔ emi ni kú.” Nɛ̌ ka gbɔn bɔ nǔ cí mɔ̌ n’i? Gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ ɖé wɛ nú Elíi, “gbɛtɔ́ wɛ é nyí mǐ ɖɔhun.” (Ja. 5:17) Linkpɔ́n sixu ko ɖí bú i, bɔ agbɔ̌n na ko lɛ́ kpé è tawun. Elíi sixu ko mɔ ɖɔ gǎn e dó wɛ emi ɖè, bonu sinsɛn-biblo mimɛ̌ ɔ na yì nukɔn é nyí nǔ yayǎ, bɔ nǔ ɖě kún huzu ɖò Izlayɛli ó, lé emiɖokpo jɛn kpó ɖò Jehovah sɛn wɛ.  (1 Axɔ́. 18:3, 4, 13; 19:10, 14) Lee gbeyiɖɔ gbejinɔtɔ́ enɛ wà nǔ gbɔn é sixu ko kpaca mǐ. Amɔ̌, Jehovah mɔ nǔ jɛ lee nǔ cí nú Elíi é mɛ.

⁶ Jehovah gbɛ́ nǔ nú Elíi ɖó lee nǔ cí n’i bɔ é ɖexlɛ́ é wu ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, é d’alɔ ɛ, bɔ é mɔ hlɔnhlɔn. (1 Axɔ́. 19:5-7) Nukɔnmɛ ɔ, kpo xomɛnyínyɔ́ kpo wɛ Jehovah ɖè hlɔnhlɔn jiwǔ Tɔn xlɛ́ Elíi, dó jla linlin tɔn ɖó. Jehovah wá xlɛ́ ɛ ɖɔ gbɛtɔ́ 7 000 kpò ɖò Izlayɛli bo gbɛ́ Baalu sinsɛn. (1 Axɔ́. 19:11-18) Mɔ̌ mɛ ɔ, Jehovah xlɛ́ Elíi ɖɔ Emi yí wǎn n’i.

7. Ganjɛwu tɛ mǐ ka ɖó ɖò lee Jehovah d’alɔ Elíi gbɔn é mɛ?

⁷ A ɖò xwi ɖí xá ninɔmɛ e nɔ ɖó linkpɔ́n nú mɛ é ɖé wɛ wɛ à? Tuùn e mǐ tuùn ɖɔ Jehovah mɔ nǔ jɛ lee nǔ cí nú Elíi é mɛ é dó gbɔ nú mǐ tawun. Enɛ na mǐ ganjɛwu ɖɔ é na lɛ́ mɔ nǔ jɛ wuvɛ̌ mǐtɔn lɛ mɛ. É tuùn dogbó mǐtɔn lɛ, kaka bo tlɛ lɛ́ tuùn nǔ e mǐ nɔ lin kpɔ́n lɛ é kpo lee nǔ nɔ cí nú mǐ é kpo. (Ðɛh. 103:14; 139:3, 4) Nú mǐ xwedó kpɔ́ndéwú Elíi tɔn, gbɔn Jehovah wu ginganjɛ gblamɛ ɔ, é na d’alɔ mǐ ɖò tagba e nɔ hɛn linkpɔ́n wá nú mǐ lɛ é mɛ.—Ðɛh. 55:23

8. Nɛ̌ Jehovah ka na d’alɔ we ɖò linkpɔ́n towe lɛ mɛ gbɔn?

⁸ Linkpɔ́n sixu zɔ́n bɔ mǐ na ɖó linlin masɔgbe, bɔ awakanmɛ na lɛ́ kú mǐ. Nú nǔ nyí mɔ̌ hǔn, mǐ ni flín ɖɔ Jehovah na d’alɔ mǐ ɖò linkpɔ́n mǐtɔn mɛ. Nɛ̌ é ka nɔ d’alɔ mǐ gbɔn? É byɔ mǐ ɖɔ mǐ ni ɖɔ linkpɔ́n mǐtɔn lɛ nú emi. É na sè xó e sú dó byɔ alɔdó wɛ mǐ ɖè é. (Ðɛh. 5:4; 1 Pi. 5:7) Enɛ wu ɔ, nɔ xoɖɛ sɛ́dó Jehovah hwɛhwɛ dó tagba towe lɛ wu. É na ɖɔ xó nú we tlɔlɔ lee é ɖɔ nú Elíi gbɔn é ǎ, amɔ̌, é na ɖɔ xó nú we gbɔn Xó tɔn Biblu, kpo tutoblonunu tɔn kpo gblamɛ. Tan ɖěɖee a nɔ xà ɖò Biblu mɛ lɛ é sixu dó gbɔ nú we, bo lɛ́ na we nukúnɖiɖó. Gɔ́ na ɔ, nɔví towe lɛ sixu dó wusyɛn lanmɛ nú we.—Hlɔ. 15:4; Ebl. 10:24, 25.

9. Nɛ̌ xɔ́ntɔn ɖejid’ewu ɖé ka sixu d’alɔ we gbɔn?

⁹ Hwenu e Jehovah ɖɔ nú Elíi ɖɔ é ni sɔ́ azɔ̌ d’así nú Elizée é ɔ, xɔ́ntɔn e sín hudo Elíi ɖó tawun b’ɛ ɖò wɛn ɖɔ é na d’alɔ ɛ, b’ɛ na hɛn linkpɔ́ngban tɔn é wɛ é na ɛ mɔ̌ nɛ. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, enyi mǐ ɖɔ linkpɔ́n mǐtɔn lɛ nú xɔ́ntɔn ɖejid’ewu ɖé ɔ, é sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na hɛn linkpɔ́ngban mǐtɔn lɛ. (2 Axɔ́. 2:2; Nǔx. 17:17) Enyi a mɔ ɖɔ emi kún mɔ mɛ e emi na ɖɔ linkpɔ́n emitɔn lɛ na é ɖě ó hǔn, xoɖɛ sɛ́dó Jehovah ɖɔ é ni d’alɔ we nú a na mɔ Klisanwun e zin, bo sixu dó wusyɛn lanmɛ nú we é ɖé.

10. Nɛ̌ kpɔ́ndéwú Elíi tɔn ka na mǐ nukúnɖiɖó gbɔn? Nɛ̌ nǔɖɔɖ’ayǐ e ɖò Ezayíi 40:28, 29 mɛ é ka sixu d’alɔ mǐ gbɔn?

¹⁰ Jehovah d’alɔ Elíi b’ɛ ɖí xwi xá linkpɔ́n tɔn lɛ, bo lɛ́ sɛn ɛ kpo gbejininɔ kpo nú xwè mɔkpan. Kpɔ́ndéwú Elíi tɔn na mǐ nukúnɖiɖó. Mǐ sixu ɖò linkpɔ́n syɛnsyɛn ɖé lɛ mɛ gbɔn wɛ bɔ ye nɔ zɔ́n bɔ gǎn nɔ vɔ ɖò mǐ wu. Amɔ̌, enyi mǐ ganjɛ Jehovah wu ɔ, é na na mǐ hlɔnhlɔn ee sín hudo mǐ ɖó, bo na kpó ɖò sinsɛn ɛ wɛ é.—Xà Ezayíi 40:28, 29.

11-13. Nɛ̌ linkpɔ́n ka wà nǔ dó mɛsɛntɔ́ Mawu tɔn hwexónu tɔn atɔn wu gbɔn?

¹¹ Mɛ e xó Biblu ɖɔ lɛ é ɖevo lɛ gbɔn linkpɔ́n ɖaxó mɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Ana dɛ ɖò linkpɔ́n ɖaxó nu ɖó wɛnsinɔ e é nyí é kpo cá e asísí tɔn nɔ cá n’i tawun é kpo wu. (1 Sam. 1:2, 6) Ana sín linkpɔ́n zɔ́n  bɔ akpɔ ɖó è kaka b’ɛ nɔ y’avǐ, bɔ xovɛ́ sɔ́ nɔ sín i ǎ.—1 Sam. 1:7, 10.

¹² Hweɖelɛnu ɔ, linkpɔ́n wá ɖí bú Axɔ́su Davidi. Lin tamɛ dó wuvɛ̌ ɖěɖee é mɔ lɛ é jí. Hwɛ e é nɔ dó éɖée ɖó nǔ tobutobu e é wà nyi dò lɛ é wu é zɔ́n bɔ awakanmɛ kú i. (Ðɛh. 40:13) Vǐ vívɛ́ tɔn Abusalɔmu fɔ́n gǔ dó jǐ tɔn, bo wá kú ɖò nukɔnmɛ ɖó enɛ wu. (2 Sam. 15:13, 14; 19:1) Bɔ Davidi sín xɔ́ntɔn ɖejid’ewu ɖé lɛ́ flú i. (2 Sam. 16:23–17:2; Ðɛh. 55:13-15) Ðɛhan e Davidi wlan lɛ é gegě tinmɛ lee awakanmɛ kú i gbɔn é kpo lee jiɖe e é ɖó dó Jehovah wu é ma sɛ̀ dò ǎ gbɔn é kpo.—Ðɛh. 38:6-11; 94:17-19.

¹³ Nukɔnmɛ ɔ, ɖɛhanwlantɔ́ ɖé jɛ gbɛ̀ e zán wɛ mɛ nyanya lɛ ɖè é jló jí. É sixu ko nyí Levíi-ví Asafu sín kúnkan ɖé bo wà sinsɛnzɔ́ ɖò “tɛn mímɛ́” Mawu tɔn mɛ. Ðɛhanwlantɔ́ enɛ mɔ wuvɛ̌ e linkpɔ́n nɔ ɖó nú mɛ é, b’ɛ zɔ́n bɔ é ɖó awǎjijɛ ǎ, bɔ nǔ e é ɖó é sɔ́ nɔ lɛ́ kpé è ǎ. É tlɛ lɛ́ jɛ nǔ xò kpɔ́n jí dó nyɔna ɖěɖee Mawu sínsɛ́n nɔ hɛn wá lɛ é wu.—Ðɛh. 73:2-5, 7, 12-14, 16, 17, 21.

14-15. Etɛ kpɔ́ndéwú Biblu tɔn atɔn e xó mǐ ɖɔ lɛ é ka kplɔ́n mǐ dó alɔdó Jehovah tɔn biba wu?

¹⁴ Jehovah sɛntɔ́ nǔgbo atɔn e xó mǐ ɖɔ wá yì lɛ é bǐ ba alɔdó tɔn. Ye ɖɔ nǔ e ɖò ado hu nú ye wɛ lɛ é n’i gbɔn ɖɛ vívɛ́ xixo sɛ́dó è gblamɛ. Ye vo bo ɖɔ nǔ e wu ye ɖò linkpɔ́n mɛ sɔmɔ̌ é n’i. Ye nɔ ɖò fí e è nɔ sɛn Jehovah ɖè é yì wɛ.—1 Sam. 1:9, 10; Ðɛh. 55:23; 73:17; 122:1.

¹⁵ Kpo wuvɛ̌sexámɛ kpo wɛ Jehovah wà nǔ xá ye mɛ ɖokpo ɖokpo. Ana wá ɖó fífá ayi mɛ tɔn. (1 Sam. 1:18) Davidi wlan ɖɔ: ‘Adǎn gegě nɔ gbò gbejinɔtɔ́, Jehovah  ka nɔ hwlɛn ɛ sín bǐ mɛ.’ (Ðɛh. 34:20) Ðɛhanwlantɔ́ ɔ wá mɔ ɖɔ ‘ɖisí lɔ emitɔn ɖò alɔ Jehovah tɔn mɛ’ lobɔ é xlɛ́ ali emi kpodo wěɖexámɛ e wanyiyi kpé é kpo. É jihan ɖɔ: ‘Nyɛ ɔ, Mawu kpá ninɔ wɛ nyí ɖagbe nú nyɛ. Aklunɔ Jehovah, hwi wɛ un dó ɖó bibɛtɛn.’ (Ðɛh. 73:23, 24, 28) Etɛ kpɔ́ndéwú enɛ lɛ ka kplɔ́n mǐ? Hweɖelɛnu ɔ, mǐ nɔ mɔ tagba syɛnsyɛn lɛ, bɔ ye nɔ ɖó linkpɔ́n nú mǐ. Amɔ̌, enyi mǐ nɔ lin tamɛ dó lee Jehovah d’alɔ mɛ ɖevo lɛ gbɔn é jí, bo nɔ ganjɛ wǔ tɔn gbɔn ɖɛxixo gblamɛ, lobo nɔ setónú n’i gbɔn nǔ e é byɔ mǐ lɛ é wiwa gblamɛ ɔ, mǐ sixu ɖu ɖ’eji.—Ðɛh. 143:1, 4-8.

16-17. (a) Etɛwu mǐ ma ka ɖó na nɔ mǐɖokponɔ ǎ? (b) Nɛ̌ mǐ ka sixu lɛ́ vɔ́ hlɔnhlɔn mɔ gbɔn?

¹⁶ Kpɔ́ndéwú atɔn enɛ lɛ lɛ́ kplɔ́n mǐ nǔ taji ɖevo; é wɛ nyí ɖɔ mǐ ɖó na nɔ ɖó wǔ zɔ nú Jehovah kpo togun tɔn kpo ǎ. (Nǔx. 18:1) Nancy e jɛ linkpɔ́n syɛnsyɛn ɖé mɛ hwenu e asú tɔn jó è dó é ɖɔ: “Azǎn gegě tíìn bɔ un ba na mɔ mɛɖebǔ, alǒ ɖɔ xó xá mɛɖebǔ ǎ. Amɔ̌, bǎ e mɛ un ɖó wǔ zɔ nú mɛ ɖó é ɔ, bǎ enɛ mɛ wɛ wuvɛ̌ ce nɔ jɛji ɖó.” Nǔ lɛ gbɔn vo hwenu e Nancy ba ali e nu é na d’alɔ mɛ ɖevo ɖěɖee ɖò tagba lɛ kpé wɛ é ɖè é. É ɖɔ:  “Enyi mɛ ɖevo lɛ ɖò wuvɛ̌ yetɔn lɛ tinmɛ wɛ ɔ, un nɔ ɖótó ye. Un ɖó ayi wu ɖɔ nú un sè wuvɛ̌ xá ye hugǎn ɔ, nǔ ce kún sɔ́ nɔ blawǔ nú mì sɔmɔ̌ ó.”

¹⁷ Mǐ sixu lɛ́ vɔ́ hlɔnhlɔn mɔ gbɔn kplé agun tɔn lɛ yiyi gblamɛ. Nú mǐ ɖò kplé lɛ jí ɔ, mǐ nɔ hun ali gegě nú Jehovah bonu é na “gɔ́ alɔ nú [mǐ] bo dó gbɔ nú [mǐ].” (Ðɛh. 86:17) Ðò kplé lɛ jí ɔ, é nɔ zán gbigbɔ mímɛ́ tɔn, Xó tɔn kpo togun tɔn kpo dó na hlɔnhlɔn mǐ. Kplé lɛ nɔ hun ali nú mǐ, bɔ mǐ nɔ “na akɔ́nkpinkpan mǐɖée.” (Hlɔ. 1:11, 12) Nɔví nyɔnu ɖé nɔ nyí Sophia bo ɖɔ: “Jehovah kpo kplékplé nɔví lɛ tɔn mǐtɔn kpo zɔ́n bɔ un jó gbè ǎ. Nǔ e nyí nǔ taji hugǎn nú mì é wɛ nyí kplé agun tɔn mǐtɔn lɛ. Un mɔ ɖɔ bǎ e mɛ un ɖ’alɔ ɖò sinsɛnzɔ́ ɔ kpo agunzɔ́ lɛ kpo mɛ ɖó é ɔ, bǎ enɛ mɛ wɛ un nɔ kpéwú bo nɔ ɖí xwi xá linkpɔ́n ce lɛ ɖó.”

18. Nú awakanmɛ kú mǐ ɔ, etɛ Jehovah ka sixu na mǐ?

¹⁸ Nú awakanmɛ kú mǐ hǔn, mǐ ni flín ɖɔ é kún nyí akpá kɛɖɛ wɛ Jehovah dó ɖɔ linkpɔ́n mǐtɔn lɛ na vɔ kaka sɔyi ɖò sɔgudo ó, loɔ, é lɛ́ ɖɔ emi na d’alɔ mǐ, bɔ mǐ na ɖí xwi xá linkpɔ́n mǐtɔn lɛ dìn. É na bló bɔ mǐ “na sixu nɔ ɖó jlǒ [kpo hlɔnhlɔn kpo, nwt]” bo na ɖu ɖò awakanmɛ kú mɛ kpo nukúnɖiɖó ma ɖó kpo jí.—Fili. 2:13.

19. Ganjɛwu tɛ Hlɔmanu lɛ 8:37-39 ka na mǐ?

¹⁹ Xà Hlɔmanu lɛ 8:37-39. Mɛsɛ́dó Pɔlu na jiɖe mǐ ɖɔ nǔ ɖebǔ kún sixu ɖè mǐ ɖó vo nú wanyiyi Mawu tɔn ó. Nɛ̌ mǐ ka sixu d’alɔ nɔví mǐtɔn e ɖò gǎn dó wɛ bo na ɖí xwi xá linkpɔ́n lɛ é gbɔn? Xóta e bɔ d’ewu é na gbéjé lee mǐ sixu wà nǔ Jehovah ɖɔhun, bo sè wuvɛ̌ xá nɔví mǐtɔn lɛ, lobo d’alɔ ye hwenu e ye ɖò linkpɔ́n mɛ gbɔn é kpɔ́n.