1. Etɛwu è ka sixu wlí yɛ̌yi nú mɛɖé lɛ? Etɛ jí mǐ ka na ɖɔ xó dó dìn?

È NI wlí yɛ̌yi nú mɛɖé sín tinmɛ wɛ nyí ɖɔ è ni keya bunɔ ɖé nú mɛ ɔ kpo sísí kpo. É ɖò gaàn ɖɔ mǐ na ɖó nukún ɖɔ mɛ e é jɛxa ɖɔ è ni keya mɔhun na bo ɖó sísí mɔhun na é na ko wà nǔ e jɛxa yɛ̌yi alǒ tɛn bunɔ ɖé mɛ ninɔ é. Enɛ wu ɔ, mǐ sixu kanbyɔ mǐɖée ɖɔ, Mɛ̌ mǐ ka ɖó na wlí yɛ̌yi na? Etɛwu é ka jɛxa ɖɔ mǐ ni wà mɔ̌?

2, 3. (a) Etɛwu yɛ̌yi ka jɛxa Jehovah tawun? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖò bǐbɛ̌mɛ é.) (b) Ðò Nǔɖexlɛ́mɛ 5:13 mɛ ɔ, mɛ ka nyí Lɛngbɔví ɔ? Etɛwu yɛ̌yi ka jɛxa ɛ?

² Lee Nǔɖexlɛ́mɛ 5:13 xlɛ́ gbɔn é ɔ, é ɖò wɛn ɖɔ è ɖó na wlí yɛ̌yi nú “mɛ e ɖò ayijinjɔn ɖò axɔsuzinkpo ɔ jí é kpodo lɛngbɔví ɔ kpo.” Ðò wemata 4gɔ́ wema Biblu tɔn ɖokpo ɔ mɛ ɔ, mǐ mɔ hwɛjijɔ e wu é jɛxa ɖɔ è ni wlí yɛ̌yi nú Jehovah é ɖokpo. Nǔɖògbɛ e ɖò jixwé lɛ é nɔ sɔ́ gbè dó jǐ dó kpa susu nú Jehovah, “mɛ e ɖò . . . gbɛ̀ kaka sɔyi é.” Ye nɔ ɖɔ: “Aklunɔ mǐtɔn, Mawu mǐtɔn, susu, yɛ̌yi kpo hlɔnhlɔn kpo jɛxa we, ɖó a bló nǔ bǐ; hwi wɛ jló bɔ ye tíìn; hwi wɛ jló bɔ ye ɖò gbɛ̀.”—Nǔɖe. 4:9-11.

³ Jezu Klisu wɛ nyí Lɛngbɔví ɔ, “Lɛngbɔví Mawu tɔn e nɔ sɔ́ hwɛ kɛ gbɛtɔ́ lɛ ɔ.” (Jaan 1:29) Biblu ɖɔ nú mǐ ɖɔ é ɖó acɛ hú  gbɛtɔ́ e ɖò axɔsu ɖu wɛ dìn kpo ee ko nyí axɔsu kpɔ́n lɛ é kpo bǐ fláflá. É tinmɛ ɖɔ: “É wɛ nyí Axɔsu nú mɛ ɖěɖee ɖò axɔsu ɖu wɛ lɛ é, bo lɛ́ nyí Aklunɔ nú mɛ ɖěɖee nyí aklunɔ lɛ é, éɖokponɔ wɛ ma nɔ kú ǎ, bo ɖò weziza e mɛɖé ma sixu sɛkpɔ ǎ é mɛ, mɛɖebǔ ko mɔ ɛ kpɔ́n ǎ, mɛɖé ka sixu mɔ ɛ lɔ ǎ.” (1 Tim. 6:14-16, nwt) Nugbǒ ɔ, axɔsu ɖevo tɛ́ ka sɔ́ jlǒ dó kú dó ta mǐtɔn mɛ dó xɔ gbɛ̀ nú mǐ kpɔ́n? A ba na xò kpó ɖó nú nǔɖògbɛ wɔ̌bliwɔ̌va e ɖò jlajla wɛ ɖò jixwé wɛ ɖɔ: “Lɛngbɔví e è hu ɔ wɛ nyí mɛ e é jɛxa bɔ é na yí acɛ, dɔkun, nùnywɛ, hlɔnhlɔn, yɛ̌yi, susu kpo kpikpa kpo é” à cé?—Nǔɖe. 5:12.

4. Etɛwu yɛ̌yi wlíwlí nú Jehovah kpo Klisu kpo ma ka nyí é jló mɛ sín nǔ ǎ?

⁴ È ɖó na wlí yɛ̌yi nú Jehovah kpo Klisu kpo dandan. Mɔ̌ wiwa wɛ na zɔ́n bɔ mǐ na mɔ gbɛ̀ mavɔmavɔ. Xógbe Jezu tɔn ɖěɖee mǐ xà ɖò Jaan 5:22, 23 mɛ é d’alɔ mǐ bɔ mǐ mɔ nukúnnú jɛ wu céɖécéɖé: “Tɔ́ ɔ nɔ ɖɔhwɛ xá mɛɖé ǎ. É sɔ́ hwɛɖiɖɔ bǐ dó así nú Vǐ ɔ, bonu gbɛtɔ́ lɛ bǐ na sɔ́ Vǐ ɔ sù, lee ye nɔ sɔ́ Tɔ́ ɔ sù gbɔn é ɖɔhun. Mɛ e ma sɔ́ Vǐ ɔ sù ǎ ɔ, é sɔ́ Tɔ́ e sɛ́ ɛ dó ɔ lɔ sù ǎ.”—Xà Ðɛhan 2:11, 12.

5. Etɛwu mǐ ka ɖó na wlí yɛ̌yi nú mɛ lɛ lobo ɖó sísí nú ye ɖó bǎ ɖé mɛ ɖò kpaà mɛ?

⁵ ‘Akpajlɛ Mawu tɔn’ mɛ wɛ è dá gbɛtɔ́ lɛ ɖè. (Bǐb. 1:27) Mɔ̌ mɛ ɔ, gègě yetɔn nɔ ɖè jijɔ Mawu tɔn lɛ xlɛ́, enyi é ma tlɛ nyí dó bǎ ɖokpo ɔ mɛ ǎ ɔ nɛ. Gbɛtɔ́ lɛ ɖó nǔwukpikpé bo na ɖè wanyiyi, xomɛnyínyɔ́ xlɛ́ yeɖée lɛ bo lɛ́ sè wuvɛ̌ xá yeɖée lɛ. Ðó è dá mɛ bǐ kpo ayixa kpo wutu ɔ, gbɛtɔ́ lɛ ɖó nǔ e nɔ gb’akpá nú ye dó nǔ e nyɔ́ é kpo nǔ e nyla é kpo wu, nugbǒ kpo adingban kpo wu, nǔ e sɔgbe é kpo ee ma sɔgbe ǎ é kpo wu. É ɖò mɔ̌ có, ayixa sixu wá flú ye hweɖelɛnu. (Hlɔ. 2:14, 15) Nǔ e mɛ́ lɛ é kpo nǔ e nyɔ́ ɖɛkpɛ lɛ é kpo nɔ dɔn mɛ gègě. Ðò kpaà mɛ ɔ, ye nɔ ba na nɔ fífá mɛ xá mɛ ɖevo lɛ. Ye nɔ ɖè susu Jehovah tɔn xlɛ́ dó bǎ ɖé mɛ, ye ɖ’ayi wu kpo ye gbɔ kpo ɔ nɛ. Enɛ wu ɔ, é jɛxa ɖɔ è ni wlí yɛ̌yi nú ye bo lɛ́ ɖó sísí nú ye dó bǎ ɖé mɛ.—Ðɛh. 8:6.

6, 7. Ðò yɛ̌yi wlíwlí nú gbɛtɔ́ lɛ mɛ ɔ, nɛ̌ Klisanwun nugbǒ lɛ ka gbɔn vo nú mɛ gègě gbɔn?

⁶ È ɖó jlɛjininɔ sín hudo bo na dó sixu tuùn yɛ̌yi alɔkpa e è na wlí nú mɛ ɖevo lɛ é kpo bǎ e mɛ è ɖó na wlí nú ye yí jɛ é kpo. Gbigbɔ gbɛ̀ Satáan tɔn nɔ wà nǔ dó gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ lɛ wu tawun. Nǔ e wu mɛ lɛ nɔ ba na sɔ́ sunnu ɖé lɛ alǒ nyɔnu ɖé lɛ ɖó Mawu há jí é nɛ, ganji ka wɛ ɔ yɛ̌yi kpo sísí kpo e sɔgbe é wɛ è na ɖexlɛ́ ye kpowun. Ye nɔ sɔ́ sinsɛngán lɛ, toxóɖɔtɔ́gán lɛ, lɔnyiji-lɔnfɔnkan yihundatɔ́ nukúnɖeji lɛ, nùxotɔ́ nukúnɖeji lɛ, kpo nyiɖitɔ́ nukúnɖeji ɖevo lɛ kpo dó ajo, bo tlɛ nɔ lin hweɖelɛnu ɖɔ ye hugǎn gbɛtɔ́. Mɔ̌ mɛ ɔ, yɔkpɔvu kpo mɛxo kpo bǐ nɔ kpɔ́n ye dó mɔ kpɔ́ndéwú lɛ, vlafo bo nɔ jló na vlɛ́ walɔ yetɔn lɛ, lee ye nɔ sɔ́ nǔ gbɔn é, alǒ zinzan yetɔn lɛ.

⁷ Klisanwun nugbǒ lɛ nɔ nyì alɔ nú yɛ̌yi wlíwlí nú mɛ agɔ mɔhun. Klisu wɛ nyí mɛ ɖokpo géé e nɔ gbɛ̀ ɖò ayikúngban jí fí kpɔ́n, bɔ è sixu sɔ́ dó mɔ kpɔ́ndéwú ɖagbe e nǔ bǐ vɔ ɖ’ewu ɖé é. (1 Pi. 2:21) Enyi mǐ wlí yɛ̌yi nú gbɛtɔ́ lɛ zɛ ee sín acɛ ye ɖó é wu ɔ, é na hun xomɛ nú Mawu ǎ. Mǐ ɖó na hɛn nugbǒ elɔ e ma gɛ́dɛ́ ǎ é ayi mɛ: “Ðó gbɛtɔ́ lɛ bǐ wɛ hu hwɛ bɔ susu e Mawu nɔ na mɛ ɔ, ye ɖó ɖě ɖ’emɛ ǎ.” (Hlɔ. 3:23) Nugbǒ ɔ, gbɛtɔ́ ɖě jɛxa ɖɔ è ni wlí yɛ̌yi n’i sɔmɔ̌ b’ɛ na cí ɖi sinsɛn ɛ wɛ è ɖè ɖɔhun ǎ.

8, 9. (a) Etɛ Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ ka nɔ lin dó axɔsuzɔwatɔ́ acɛkpikpa ɔ tɔn lɛ wu? (b) Bǎ tɛ mɛ mǐ sixu nɔ gudo nú ye yí jɛ?

⁸ Ðò tò ɖokpo ɖokpo mɛ ɔ, mɛ ɖé lɛ nɔ ɖò gǎn tɛnmɛ. È nɔ ɖó nukún ɖò axɔsuzɔwatɔ́  acɛkpikpa ɔ tɔn lɛ sí ɖɔ ye ni bló bonu è na nyì sɛ́n lɛ bɔ ayijayǐ na tíìn, bɔ nǔ e nyí hudo toví yetɔn lɛ tɔn é ɔ, ye na kpé nukún d’ewu. Enɛ nɔ wà ɖagbe nú mɛ bǐ. Enɛ wu ɔ, mɛsɛ́dó Pɔlu ɖè wě xá Klisanwun lɛ ɖɔ ye ni nɔ kpɔ́n axɔsuzɔwatɔ́ acɛkpikpa ɔ tɔn mɔhun lɛ dó mɔ “acɛkpikpa e ɖò tò ɔ nu lɛ”, bɔ ye ɖó na hwíhwɛ́ yeɖée dó glɔ yetɔn lɛ é. É kplɔ́n nǔ ye ɖɔ: “Nǔ e sín axɔ mi ɖu lɛ ɔ, mi sú mɛ e mi ɖu dó lɛ bǐ. Mi sú kuzu mɛ e mi ɖu kuzu sín axɔ dó lɛ; mi sú tokwɛ mɛ e mi ɖu tokwɛ sín axɔ dó lɛ . . . mi wlí yɛ̌yi nú mɛ [e] mi ɖó na wlí yɛ̌yi na é.”—Hlɔ. 13:1, 7.

⁹ Sɔgbe xá xó enɛ ɔ, Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ nɔ sɔ́ jlǒ dó wlí yɛ̌yi nú tòzɔwatɔ́ mɔhun lɛ, lee è sixu ɖó nukún gbɔn é kpo lee é nɔ nyí gbɔn ɖò xá e mɛ ye ɖè é kpo é. Mǐ nɔ wà nǔ ɖó kpɔ́ xá ye hwenu e ye ɖò azɔ̌ yetɔn lɛ wà wɛ é. Amɔ̌, yɛ̌yi e mǐ nɔ wlí nú ye é kpo gudo e mǐ nɔ nɔ nú ye é kpo nɔ zɛ dogbó e Mawuxówema ɔ na b’ɛ ɖò jlɛ̌ ji lɛ é wu ǎ. Mǐ sixu wà nǔ kaka bo wá tlitó nú Mawu alǒ t’afɔ wǔ e mǐ nɔ ɖó zɔ nú toxóɖiɖɔ alǒ ahwanfunfun é jí ǎ.—Xà 1 Piyɛ́ɛ 2:13-17.

10. Nɛ̌ Jehovah sɛntɔ́ hwexónu tɔn lɛ ka zé kpɔ́ndéwú ɖ’ayǐ nú mǐ ɖò lee ye wà nǔ xá acɛkpikpa lɛ kpo axɔsuzɔwatɔ́ acɛkpikpa ɔ tɔn lɛ kpo gbɔn é mɛ gbɔn?

¹⁰ Jehovah sɛntɔ́ hwexónu tɔn lɛ zé kpɔ́ndéwú ɖ’ayǐ nú mǐ ɖò lee ye wà nǔ xá acɛkpikpa lɛ kpo axɔsuzɔwatɔ́ acɛkpikpa ɔ tɔn lɛ kpo gbɔn é mɛ. Hwenu e Acɛkpikpa Hlɔma tɔn ɔ byɔ mɛ lɛ ɖɔ ye ni yì dó nyikɔ wema mɛ é ɔ, Jozɛfu kpo Mali kpo wà mɔ̌. Vǐjiji hwenu Mali tɔn ko sɛya bǐ có, ye sɔnǔ bo wá yì Bɛteleyɛmu. (Luk. 2:1-5) Nukɔnmɛ ɔ, hwenu e è dóhwɛ Pɔlu ɖɔ é wà nǔ nyanya é ɔ, é jɛhun dó éɖée jí kpo sísí kpo, bo wlí yɛ̌yi e jɛxa é nú Axɔsu Elodu Aglipa kpo Fɛsitusi e nyí tokpɔngán nú tokpɔn Hlɔma tɔn Judée tɔn é kpo.—Mɛ. 25:1-12; 26:1-3.

11, 12. (a) Etɛwu yɛ̌yi e mǐ nɔ wlí nú axɔsuzɔwatɔ́ acɛkpikpa ɔ tɔn lɛ ka nɔ gbɔn vo nú ee mǐ nɔ na sinsɛngán lɛ é? (b) Hwenu e Kúnnuɖetɔ́ Autriche tɔn ɖé wlí yɛ̌yi nú toxóɖɔtɔ́ ɖé é ɔ, ɖagbe tɛ mɛ é ka tɔ́n kɔ dó?

¹¹ Amɔ̌, Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ nɔ sɔ́ sinsɛngán lɛ dó mɔ mɛ e é jɛxa ɖɔ è ni wlí yɛ̌yi bunɔ ɖé na é ǎ, enyi sinsɛngán enɛ lɛ tlɛ nɔ ɖó nukún nǔ mɔhun ɔ nɛ. Sinsɛn nùvú nɔ ɖɔ nǔ e ma sɔgbe ǎ é dó Mawu wu bo nɔ lɛ́ sló kɔ nú nùkplɔnmɛ e ɖò Xó tɔn mɛ lɛ é. Enɛ wu ɔ, mǐ nɔ ɖó sísí nú sinsɛngán lɛ mɛ bǐ ɖɔhun, amɔ̌, mǐ nɔ wlí yɛ̌yi bunɔ ɖé nú ye ǎ. Mǐ flín ɖɔ Jezu ɖè mɛ mɔhun lɛ gbà ɖò hwetɔnnu bo ɖɔ ye nyí yɛmɛnuwatɔ́ kpo alixlɛ́mɛtɔ́ nukúntíntɔ́nnɔ lɛ kpo. (Mat. 23:23, 24) Ðò alɔ ɖevo mɛ ɔ, sísí e mǐ nɔ ɖó nú axɔsuzɔwatɔ́ acɛkpikpa ɔ tɔn lɛ bo nɔ wlí yɛ̌yi nú ye é sixu tɔ́n kɔ dó ɖagbe e mǐ ma tlɛ ɖó nukún tɔn ǎ é mɛ hweɖelɛnu.

¹² Leopold Engleitner nyí Kúnnuɖetɔ́ kanɖodonǔwutɔ́ ɖé bo gosin Autriche, bɔ kponɔ Nazi tɔn lɛ wlí i bo sɔ́ ɛ dó pínpan mɛ sɛ́dó yadonumɛkpá Buchenwald tɔn mɛ. Dr. Heinrich Gleissner lɔ nyí gantɔ́ ɖé ɖò pínpan ɖokpo ɔ mɛ. Toxóɖɔtɔ́ Autriche tɔn ɖé wɛ n’i. É ɖò mɔ̌ có, kponɔ Nazi tɔn lɛ wlí yɛ̌yi ɖebǔ n’i ǎ. Hwenu e ye ɖò ali jí xwè yadonumɛkpá ɔ mɛ é ɔ, Nɔví Engleitner tinmɛ nǔ e é ɖi nǔ na lɛ é nú Gleissner kpo sísí kpo b’ɛ ɖótó è ganji. Ðò wɛkɛ hwan wegɔ ɔ gudo ɔ, Gleissner zán tɛn e mɛ é ɖè é dó d’alɔ Kúnnuɖetɔ́ lɛ ɖò Autriche hwɛhwɛ. A sixu ko flín kpɔ́ndéwú e mɛ Kúnnuɖetɔ́ lɛ ɖó sísí e jɛxa é nú tòzɔwatɔ́ lɛ sɔgbe kpo yɛ̌yi e Biblu ɖɔ Klisanwun lɛ ɖó na ɖó nú ye é kpo, bɔ é tɔ́n kɔ dó ɖagbe mɛ é ɖevo lɛ.

13. Mɛ̌ mɛ̌ e ka jɛxa tawun ɖɔ mǐ ɖó sísí na bo lɛ́ wlí yɛ̌yi na? Etɛwu?

¹³ É ɖò wɛn ɖɔ mǐ ɖó na wlí yɛ̌yi nú nùɖitɔ́  hàtɔ́ mǐtɔn lɛ bo lɛ́ ɖó sísí nú ye. Ðò taji ɔ, è ɖó na wà mɔ̌ nú mɛxo agun tɔn lɛ ɖó ye ɖò nukún kpé dó nǔ wu wɛ wutu. (Xà 1 Timɔtée 5:17.) Mǐ nɔ wlí yɛ̌yi nú nɔví sunnu enɛ lɛ enyi ye na bo tlɛ gosin tò ɖebǔ mɛ, kplɔ́n wema gbɔn ɖebǔ, nyí dɔkunnɔ alǒ wamamɔnɔ ɔ nɛ. Biblu ylɔ ye ɖɔ “nùnina ɖò gbɛtɔ́ lɛ mɛ,” bɔ ye nyí akpáxwé taji ɖé ɖò tuto e Mawu bló bo na dó kpé nukún dó togun tɔn wu é mɛ. (Efɛ. 4:8, nwt) Lin tamɛ dó mɛxo agun tɔn lɛ, nukúnkpénuwutɔ́ lɛdo tɔn lɛ, Wěɖegbɛ́ Alaxɔ Tɔn sín hagbɛ̌ lɛ kpo mɛ e ɖò Hagbɛ̌ Alixlɛ́mɛtɔ́ ɔ mɛ lɛ é kpo jí. Nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu mǐtɔn xwè kanweko nukɔntɔn ɔ tɔn lɛ kpo ɖó sísí tawun nú mɛ enɛ lɛ e è ɖè bonu ye na kpé nukún dó nǔ wu lɛ é, bɔ mǐ lɔ ka nɔ wà nǔ ɖokpo ɔ ɖò égbé. Mǐ nɔ sɛ̀n afɔsɔ́ɖótetɔ́ agun Klisanwun tɔn tɔn lɛ alǒ wà nǔ cí ɖɔ wɛnsagun lɛ lɛlɛ̌ dó ye wɛ ɖɔhun ǎ. É ɖò mɔ̌ có, mǐ nɔ ɖó sísí nú nɔví sunnu enɛ lɛ bo nɔ wlí yɛ̌yi nú ye ɖó azɔ̌ syɛnsyɛn e wà wɛ ye ɖè é kpo mɛɖesɔhwe yetɔn kpo wu.—Xà 2 Kɔlɛntinu 1:24, nwt; Nǔɖexlɛ́mɛ 19:10.

14, 15. Sɔ́ Klisanwun lɛngbɔnyitɔ́ adodwé lɛ jlɛ́ dó ye mɛ e nɔ ɖɔ ɖɔ emi nyí mɔ̌ kpowun lɛ é wu.

¹⁴ Lɛngbɔnyitɔ́ mɛɖesɔhwetɔ́ ɖò gbigbɔ lixo lɛ wɛ mɛxo mɔhun lɛ nyí. Nǔ e ɖè mɛɖesɔhwe yetɔn xlɛ́ é wɛ nyí ɖɔ ye nɔ lɔn bonu mɛɖé nɔ sɔ́ ye ɖó ajo ǎ. Ðò ali enɛ nu ɔ, ye gbɔn vo nú sinsɛngán égbé tɔn gègě kpo xwè kanweko nukɔntɔn ɔ tɔn lɛ kpo; Jezu ɖɔ dó ye wu ɖɔ: “Ye nɔ ba na jinjɔn tɛn nukɔntɔn lɛ mɛ ɖò jǒnɔgbé, bo nɔ lɛ́ jló na jinjɔn zinkpo nukúnɖeji lɛ mɛ ɖò kplɔ́ngbasá Jwifu lɛ tɔn. È ni dó gbè ye ɖò tokplétɛn lɛ wɛ ye yí wǎn na.”—Mat. 23:6, 7.

¹⁵ Klisanwun lɛngbɔnyitɔ́ adodwé lɛ nɔ setónú nú xó elɔ lɛ e Jezu ɖɔ é: “Midɛɛ lɛ ɔ, mi ma lɔn nú mɛɖé ylɔ mi ɖɔ: ‘Mɛ̌si’ ó, ɖó nɔví nɔví wɛ mi bǐ nyí ɖò nùɖiɖi mɛ, bo ɖó Mɛ̌si ɖokpo géé. Mi ma ylɔ mɛɖebǔ ɖò ayikúngban jí fí ɖɔ: ‘Tɔ́’ ó, ɖó Mawu e ɖò jixwé ɔ ɖokponɔ géé wɛ nyí Tɔ́ mitɔn. Mi ma ka lɔn nú mɛɖé ni ylɔ mi ɖɔ: ‘Gǎn’ ó, ɖó Klisu ɖokponɔ géé wɛ nyí gǎn mitɔn. Mɛ e nyí gǎn mitɔn ɔ ɖó na nyí mɛsɛntɔ́ mitɔn. Mɛ e nɔ sɔ́ éɖée sù ɔ, Mawu na sɔ́ ɛ hwe; mɛ e ka nɔ sɔ́ éɖée hwe ɔ, Mawu na sɔ́ ɛ sù.”(Mat. 23:8-12) Nǔ e wu Kúnnuɖetɔ́ lɛ nɔ yí wǎn nú mɛxo e ɖò agun lɛ mɛ ɖò ayikúngban ɔ bǐ jí, bo nɔ sí ye lobo nɔ wlí yɛ̌yi nú ye ɔ nɛ.

16. Etɛwu a ka ɖó na kpó ɖò gǎn dó wɛ bo na mɔ nukúnnú jɛ nǔ e Biblu ɖɔ dó yɛ̌yi wlíwlí nú mɛ é wu lobo bló ɖ’eji?

¹⁶ Nugbǒ wɛ ɖɔ é na byɔ hwenu cobɔ mǐ na kplɔ́n jlɛjininɔ ɖò lee mǐ na wlí yɛ̌yi nú  mɛ gbɔn é kpo mɛ e mǐ na wlí na é kpo mɛ. Mɔ̌ wɛ é nyí nú Klisanwun nukɔntɔn lɛ lɔ nɛ. (Mɛ. 10:22-26; 3 Jaan 9, 10) Amɔ̌, enyi mǐ dó gǎn bo bló ɖó nǔ e Biblu ɖɔ dó yɛ̌yi wlíwlí nú mɛ é jí ɔ, é na lá mǐ kpɔ́n ǎ. Jlɛjininɔ ɖò ali enɛ nu nɔ hɛn lè gègě wá.

17. Lè tɛ lɛ ka ɖò yɛ̌yi wlíwlí nú mɛ e ɖò gǎn tɛnmɛ lɛ é mɛ?

¹⁷ Enyi mǐ ɖó sísí nú mɛ e ɖò gǎn tɛnmɛ lɛ é, bo wlí yɛ̌yi nú ye ɔ, ye sixu jɛhun dó acɛ e mǐ ɖó bo na vo bo ɖɔ Mawuxó é jí. Hwɛhwɛ ɔ, nǔ e mɛ é nɔ tɔ́n kɔ dó é wɛ nyí ɖɔ è nɔ sɔ́ nukún ɖagbe dó kpɔ́n azɔ̌ mǐtɔn ɔ na. É ko bló xwè nabi ɖé dìn bɔ Birgit e nyí gbexosin-alijitɔ́ ɖò Allemagne é yì vǐ nyɔnu tɔn sín kúnnuɖewema nina tɛnmɛ. Mɛ̌si lɛ ɖɔ nú Birgit ɖɔ é hun xomɛ nú emi ɖɔ emi wà azɔ̌ xá Kúnnuɖetɔ́ lɛ sín vǐ lɛ sín xwè mɔkpan ɖíe. Ye ɖɔ ɖɔ enyi vǐ Kúnnuɖetɔ́ lɛ tɔn ɖě ma ko ɖò azɔ̌ emitɔn mɛ ǎ wɛ ɔ, winnyanú wɛ é na nyí. Birgit tinmɛ ɖɔ, “Mǐ kplɔ́n vǐ mǐtɔn lɛ ɖɔ ye ni nɔ xwedó nugbodòdó Mawu tɔn e kúnkplá walɔ lɛ é, bɔ sísí ɖiɖó nú mɛ̌si lɛ kpo yɛ̌yi wlíwlí nú ye kpo lɔ ɖ’emɛ.” Mɛ̌si ɖokpo ɖɔ jí, “Enyi vǐ lɛ bǐ cí mitɔn lɛ ɖɔhun wɛ ɔ, wemaxɔmɛ na cí palaɖisi ɖɔhun.” Ðò aklunɔzán gbla mɔkpan gudo ɔ, mɛ̌si lɛ ɖokpo wá kpléɖókpɔ́ ɖaxó ɖé ɖò Leipzig.

18, 19. Etɛwu yɛ̌yi e jɛxa é wlíwlí nú mɛxo agun tɔn lɛ ka ɖó na nɔ ɖu ayi mɛ nú mǐ?

¹⁸ É ɖò wɛn ɖɔ yɛ̌yi e jɛxa é wlíwlí nú mɛxo agun tɔn lɛ ɖó na sɔgbe xá nugbodòdó Xó Mawu tɔn tɔn e nùnywɛ kpé bɔ nǔ bǐ vɔ ɖ’ewu lɛ é. (Xà Eblée lɛ 13:7, 17.) Mǐ sixu kpa ye nú azɔ̌ syɛnsyɛn e wà wɛ ye ɖè é bo ka ɖó na wà mɔ̌, bo lɛ́ tɛnkpɔn bo xwedó alixlɛ́mɛ e ye nɔ na lɛ é. Enyi mǐ nɔ wà mɔ̌ ɔ, é sixu d’alɔ ye bɔ ye na kpó ɖò azɔ̌ yetɔn wà wɛ kpo awǎjijɛ kpo. Amɔ̌, mɔ̌ biblo sín tinmɛ wɛ nyí ɖɔ mǐ na tɛnkpɔn bo vlɛ́ mɛxo agun tɔn “nukúnɖeji” ɖé ɖò lee é nɔ sɔnǔ gbɔn bo nɔ ba acɔ́ gbɔn é mɛ pɛ́ɛ́, lee é nɔ kpé nukún dó xóɖiɖɔ nú mɛ bǐ wu gbɔn é alǒ lee é tlɛ nɔ ɖɔ xó gbɔn ɖò kpaà mɛ é ǎ. Enyi mǐ wà mɔ̌ ɔ, nǔ ɖevo wɛ mɛ lɛ na lin dó mǐ wu. Mǐ ɖó na wɔn gbeɖé ɖɔ gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ wɛ nú é lɔmɔ̌ ǎ. Mɛ e nyí kpɔ́ndéwú mǐtɔn bɔ mǐ na nɔ xwedó é wɛ nyí Klisu.

¹⁹ Enyi mǐ nɔ wlí yɛ̌yi e é jɛxa é nú mɛxo agun tɔn lɛ, bo nɔ ɖó sísí e é jɛxa é nú ye, lobo ma ka nɔ sɔ́ ye ɖó ajo ǎ ɔ, mǐ nɔ d’alɔ ye. Mǐ nɔ d’alɔ ye bɔ ye nɔ nyì alɔ nú goyiyi, bo nɔ mɔ ɖɔ emi hugǎn mɛ ɖevo lɛ alǒ ɖɔ hwɛ emitɔn jɛn nyí hwɛ jlɔjlɔ ǎ.

20. Nɛ̌ yɛ̌yi wlíwlí nú mɛ ɖevo lɛ ka nɔ d’alɔ mǐ gbɔn?

²⁰ Yɛ̌yi wlíwlí nú mɛ e è ɖó na wlí na lɛ é nɔ wà ɖagbe nú mǐɖesunɔ, é nɔ zɔ́n bɔ mǐ nɔ nyì alɔ nú cejɛnnabi. É nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ gɔn mǐɖée mɔ zɛ xwé wu hwenu e è na wlí yɛ̌yi nú mǐ ɖò ali ɖé nu é. É nɔ lɛ́ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ wà nǔ sɔgbe xá tutoblonunu Jehovah tɔn, éyɛ nɔ nyì alɔ nú yɛ̌yi e zɛ́ jlɛ̌ wu é alǒ ee ma jɛxa ǎ é wlíwlí nú gbɛtɔ́ lɛ, ye ɖi nǔ kpo ye gbɔ kpo ɔ nɛ. Hú mɔ̌ ɔ, nùnywɛnú wɛ é nyí, ɖó nú mɛ e mǐ nɔ wlí yɛ̌yi na é ɖé wá wà nǔ nyì dò ɔ, é nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ klɛ́n afɔ ǎ.

21. Lè taji hugǎn tɛ yɛ̌yi wlíwlí nú mɛ e é jɛxa ɖɔ è ni wlí na lɛ é ka nɔ hɛn wà?

²¹ Lè taji e yɛ̌yi wlíwlí nú mɛ e é jɛxa ɖɔ è ni wlí na lɛ é nɔ hɛn wà hugǎn é wɛ nyí ɖɔ nǔ mǐtɔn nɔ nyɔ́ Jehovah nukúnmɛ. Mǐ nɔ wà nǔ lee é jló ɖɔ mǐ ni bló gbɔn é, bɔ mɔ̌ mɛ ɔ, mǐ nɔ kpó ɖò gbeji n’i. Enɛ na nyí xósin ɖé bɔ é na na mɛ ɖebǔ e na ba nǔɖɔ ɛ é. (Nùx. 27:11) Gbɛtɔ́ ɖěɖee ma sɔ́ tuùn lee ye na nɔ wlí yɛ̌yi nú mɛ gbɔn ǎ lɛ é wɛ gɔ́ gbɛ̀ ɔ mɛ. É sù nukún mǐtɔn mɛ tawun ɖɔ mǐ tuùn lee Jehovah jló ɖɔ mǐ ni nɔ wlí yɛ̌yi nú mɛ gbɔn é.