UN SÙ ɖò Graz ɖò Autriche. Hwenu e un ɖó xwè tɛnwe é ɔ, è sɛ́ mì dó wemaxɔmɛ ɖé bonu un na kplɔ́n sinsɛn sín azɔ̌wiwa. Amɔ̌, ɖò finɛ ɔ, un mɔ bɔ yɛhwenɔ lɛ nɔ ɖóxó xá asyɔ́nla lɛ tawun. Enɛ wu ɔ, nɔ ce yí gbè bɔ un gosin wemaxɔ ɔ mɛ ɖò xwè ɖokpo mɔ̌ gudo.

Nukɔnmɛ ɔ, un bɛ́ wemaxɔmɛ ɖò wemaxɔ e ɖó adɔ̌tɛn é ɖé mɛ. Zǎnmɛ gbè ɖokpo ɔ, Papa ce wá kplá mì sín finɛ yì fí e ayijayǐ ɖè é ɖó è ɖò bɔnbu da dó Graz wɛ tawun. Mǐ ba bibɛtɛn ɖò Schladming. Ee mǐ d’asa anǎ ɖé gudo tlolo é ɔ, anǎ ɔ gbà bǐ mlɛ́mlɛ́. Ðò hweɖevonu ɔ, jɔmɛhun ɖé ɖò zinzɔn gbɔn dò wɛ, bɔ mɛ e ɖ’emɛ lɛ é da tú dó gǎn’maa ce kpo nyì kpo ɖò kɔxo mǐtɔn ta. Hwenu e ahwan ɔ fó é ɔ, un mɔ ɖɔ sinsɛn ɔ kpo acɛkpikpa ɔ kpo bǐ flú mǐ.

Ðò 1950 ɔ, Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ ɖokpo jɛ wɛn Biblu tɔn kplɔ́n nɔ ce jí. Un nɔ ɖótó xóɖɔɖókpɔ́ yetɔn lɛ, bo tlɛ jɛ Mamáa ce xwedó yì kplé agun tɔn ɖé lɛ jí. Ðó é kudeji ɖɔ nugbǒ ɔ ɖò Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ gɔ́n wutu ɔ, é bló baptɛm ɖò 1952.

Ðò hwe ɔ nu ɔ, é cí nú mì ɖɔ nyɔnu mɛxomɔ lɛ sín gbɛ̌ta ɖé wɛ agun xá ɔ mɛ tɔn nyí ɖɔhun. Amɔ̌, nukɔnmɛ ɔ, mǐ yì kplé ɖò agun ɖevo mɛ, bɔ mɛ winnyawinnya gègě ɖò finɛ, é sɔ́ nyí nyɔnu mɛxomɔ lɛ sín gbɛ̌ta ɖé ǎ. Ee mǐ lɛkɔ wá Graz é ɔ, un jɛ kplé lɛ bǐ yì jí; é sɔ́ lín ǎ bɔ nyì lɔ kudeji ɖɔ nǔ e kplɔ́n wɛ un ɖè lɛ é ɔ, nugbǒ wɛ. Un lɛ́ wá tuùn Jehovah, bo tuùn ɖɔ é nyí Mawu e nɔ nɔ gudo nú mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ, bo ma nɔ flú ye ǎ é ɖé. É nɔ wà mɔ̌, hwenu e mǐ tlɛ mɔ ɖɔ mǐ ɖò ninɔmɛ e hú agbɔ̌n mǐ lɛ é mɛ gbɔn dín wɛ mǐɖokponɔ é.​—Ðɛh. 3:6, 7.

Un jló na má nugbǒ ɔ xá mɛ ɖevo lɛ. Nɔví ce lɛ jí wɛ un bɛ́sín. Dada ce ɛnɛ lɛ ko gosin xwégbe, bo nyí mɛ̌si ɖò fí ɖevo lɛ. Amɔ̌, un yì ye gɔ̌n ɖò gletoxo vovo e mɛ ye ɖè lɛ é, bo  dó wusyɛn lanmɛ nú ye ɖɔ ye ni kplɔ́n Biblu. Nugbǒ ɔ, nɔví ce lɛ bǐ wà mɔ̌, bo huzu Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ.

Ðò aklunɔzán gbla wegɔ e mɛ un ɖò kúnnu ɖè wɛ sín hɔn ɖé kɔn jɛ hɔn ɖé kɔn é ɔ, un xò gò nawe ɖé bɔ xwè tɔn ɖò 30 jɛ 39 vlamɛ, bo jɛ Biblu kplɔ́n xá ɛ jí. É yì nukɔn, bo bló baptɛm, bɔ ɖò nukɔnmɛ ɔ, asú tɔn kpo vǐ sunnu tɔn wè lɛ kpo lɔ wà mɔ̌. Lee nùkplɔnkplɔn enɛ yì gbɔn é hɛn nùɖiɖi ce lidǒ. Aniwu? Mɛɖé kplɔ́n Biblu xá mì lee agun bló tuto tɔn gbɔn é gbeɖé ǎ. Enɛ wu ɔ, un ɖó na sɔnǔ nú nùkplɔnkplɔn ɖokpo ɖokpo ganji. Ðò ali ɖé nu ɔ, un nɔ wà mɔ̌ dó kplɔ́n nyiɖée hwɛ̌, enɛ gudo ɔ, un nɔ wà mɔ̌ bo na dó sixu kplɔ́n nǔ nùkplɔntɔ́ ce. Enɛ zɔ́n bɔ nukúnnúmɔjɛnǔmɛ e un ɖó dó nugbǒ ɔ wu é gɔ́ngɔ́n tawun. Ðò avril 1954 ɔ, un xlɛ́ zě e un zé nyiɖée jó nú Jehovah é gbɔn baptɛm biblo gblamɛ.

Ðò 1955 ɔ, un yì kpléɖókpɔ́ akɔjɔkplé tɔn ɖò Allemagne, France kpo Angleterre kpo. Hwenu e un ɖò Londres é ɔ, un xò gò Albert Schroeder. É nyí mɛ̌si ɖò Wemaxɔmɛ Biblu Kpinkplɔn Tɔn Galadi tɔn, bɔ ɖò nukɔnmɛ ɔ, é wá nɔ Hagbɛ̌ Alixlɛ́mɛtɔ́ ɔ mɛ. Hwenu e mǐ ɖi sà yì hɔnmɛ Grande-Bretagne tɔn é ɔ, Nɔví Schroeder xlɛ́ wema dòdó Biblu tɔn ɖé lɛ mǐ. Nyikɔ Mawu tɔn ɖ’emɛ, bɔ è wlan kpo wekwín Ebléegbe tɔn lɛ kpo, bɔ é tinmɛ lee wekwín enɛ lɛ nyí nǔ taji sɔ́ é. Enɛ zɔ́n bɔ un yí wǎn nú Jehovah kpo nugbǒ ɔ kpo hugǎn, bo zɔ́n bɔ un lɛ́ kudeji hú ɖ’ayǐ tɔn, bo na jla nugbǒ e ɖò Xó Mawu tɔn mɛ é.

Un jɛ sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn wu ɖò 1^er janvier 1956. Sun ɛnɛ gudo ɔ, è byɔ mì ɖɔ nyì ni wá nyí gbexosin-alijitɔ́ titewungbe ɖò Autriche. Ðò hwe ɔ nu ɔ, Kúnnuɖetɔ́ ɖě ɖò Mistelbach ǎ, toxo enɛ mɛ wɛ un na wà sinsɛnzɔ́ ɖè. Amɔ̌, un mɔ wuvɛ̌ taji ɖé. Gbexosin-alijitɔ́ ee gɔ́ nú mì é gbɔn vo nú mì tawun. Nyɛ ɖó xwè 19 mɔ̌ bo gosin toxo ɔ mɛ, éyɛ ka ɖó xwè 25, bo nyí tò ɔ mɛ nu. Un nɔ ba na d’amlɔ bɔ ganmɛ na yì ɖò zǎnzǎn lɛ cobo na fɔ́n, éyɛ ka nɔ ba na yawu fɔ́n. Gbadanu sù ɔ, un nɔ ba na yawu d’amlɔ ǎ, éyɛ ka nɔ ba na yawu d’amlɔ. É ɖò mɔ̌ có, wěɖexámɛ Biblu tɔn lɛ zinzan d’alɔ mǐ, bɔ mǐ kpɔ́n dó vogbingbɔn enɛ lɛ wu ǎ, bo ɖu vivǐ gbexosin-alijitɔ́zɔ́ mǐtɔn tɔn, b’ɛ kpa mǐ.

Mǐ lɛ́ mɔ tagba taji ɖevo lɛ. Yadonumɛ ɖé lɛ tlɛ lɛ́ wá ba mǐ, amɔ̌, “Mawu jó mǐ dó ǎ.” (2 Kɔ. 4:7-9) Gbè ɖokpo, hwenu e mǐ yì wɛn jla gbé ɖò gletoxo ɖé mɛ é ɔ, mɛ lɛ ɖè cuku yetɔn lɛ nyite. Tlolo kpowun ɔ, cuku wɔbuwɔbu ɖé lɛlɛ̌ dó nyì kpo wegɔ ce kpo, bɔ ye bǐ hun nu yetɔn lɛ nyì nuvo. Mǐ hɛn alɔ mǐɖée tɔn, bɔ un tlɛ xoɖɛ ɖɔ: “Jehovah, kɛnklɛn enyi ye wá mǐ gɔ́n hǔn, nǔ mǐ ni yawu kú!” Ee cuku lɛ sɛkpɔ mǐ bǐ é ɔ, ye nɔte, bo mì sí yetɔn lɛ, bo lɛkɔ. Mǐ mɔ ɖɔ Jehovah wɛ cyɔn alɔ mǐ jí. Enɛ gudo ɔ, mǐ ɖɔ Mawuxó gbɔn gletoxo enɛ mɛ, bɔ nǔ e víví nú mǐ é wɛ nyí ɖɔ mɛ lɛ yí mǐ tawun. Vlafo é kpaca ye ɖɔ cuku lɛ kún gblewu mǐ ó, alǒ, ɖɔ mǐ kpó ɖò azɔ̌ mǐtɔn wu ɖò nǔ enɛ e jɛ, bo dó xɛsi mǐ é gudo. Ye mɛ ɖé lɛ wá huzu Kúnnuɖetɔ́ lɛ.

Nǔ ɖevo lɛ́ gbà ayi dó nú mǐ. Gbè ɖokpo ɔ,  xwétɔ́ mǐtɔn nu ahan mú, bo wá xwé ɔ gbè, bo ɖò adǎn gblɔ́n nú mǐ wɛ, bo ɖɔ ɖɔ emi na hu mǐ, lé mǐ nɔ doya nú mɛ e ɖò xá ɔ mɛ lɛ é. Asì tɔn tɛ́n kpɔ́n, bo na xò hwìhwɛ́ ɛ, é ka kpa ɛ ǎ. Xɔ mǐtɔn mɛ wɛ mǐ ɖè ɖò aga, bo ɖò nǔ enɛ lɛ bǐ sè sɛ́dó wɛ. Mǐ yawu fɔ zinkpo lɛ ɖó hɔn ɔ ta, bo jɛ agban mǐtɔn lɛ dó jí. Ee mǐ hun hɔn ɔ é ɔ, mǐ mɔ ɛ ɖò te, bɔ é ko fán kpekán ɔ, bo wá aga bǐ, bo hɛn jivǐ ɖaxó ɖé ɖò alɔ mɛ. Enɛ wu ɔ, mǐ bɛ́ nǔ mǐtɔn lɛ bǐ, bo hɔn gbɔn hɔn e ɖò xɔ ɔ gudo é nu, bo gbɔn ali e ɖò jikpá ɔ mɛ é jí, bo sɔ́ lɛkɔ wá gbeɖé ǎ.

Mǐ yì otɛli ɖé, bo xaya xɔ ɖokpo. Nǔ lɛ sɔ́ wá yì ɖó lee mǐ lin gbɔn é ǎ, bɔ mǐ nɔ finɛ nú ɖibla yì xwè ɖokpo, bɔ enɛ zɔ́n bɔ sinsɛnzɔ́ mǐtɔn ɖó nukɔnyiyi. Gbɔn nɛ̌ é? Toxo ɔ tɛntin wɛ otɛli ɔ ɖè, bɔ Biblu kplɔntɔ́ mǐtɔn ɖé lɛ jló na kplɔ́n nǔ ɖò finɛ. É sɔ́ lín ǎ bɔ, mǐ nɔ bló kplé e nɔ nyí oplọn agunwe é ɖò xɔ mǐtɔn mɛ finɛ, bo nɔ lɛ́ kplɔ́n Atɔxwɛ ɖò finɛ, bɔ mɛ 15 mɔ̌ nɔ wá.

Mǐ nɔ Mistelbach nú xwè ɖokpo jɛji. Enɛ gudo ɔ, è sɛ́ mì dó Feldbach, ɖò tofɔligbé zǎnzǎnhweji Graz tɔn. Gbexosin-alijitɔ́ ɖevo wɛ gɔ́ nú mì dìn, bɔ agun ɖě sɔ́ ɖò fí enɛ lɔ ǎ. Mǐ nɔ atínxɔ kpɛví ɖé mɛ ɖò síngbó wegɔ ɔ jí. Jɔhɔn nɔ byɔ xɔ ɔ mɛ gbɔn ali e gbɔn atín lɛ vlamɛ é nu, enɛ wu ɔ, mǐ tɛ́n kpɔ́n bo na sɔ́ xójlawema lɛ dó sú ali enɛ lɛ na. Mǐ ɖó na lɛ́ dun sìn ɖò sɛ́tɔ̀ ɖé mɛ. Mǐ bló nǔ enɛ lɛ dó vɔtɔ́ ǎ. Ðò sun yɔywɛ ɖé gudo ɔ, è ɖó kánɖó ɖé ayǐ. Gudo mɛ ɔ, xwédo e mǐ kplɔ́n nǔ xá é ɖé sín hagbɛ̌ 30 mɔ̌ wá nugbǒ ɔ mɛ!

Nǔ mɔhun lɛ zɔ́n bɔ lee Jehovah nɔ nɔ gudo nú mɛ ɖěɖee nɔ nya nǔ Axɔsuɖuto ɔ tɔn gbé, bo ma nɔ flú ye ǎ é sù nukún ce mɛ gbɔn é lɛ́ syɛn d’eji. Gbɛtɔ́ lɛ na bo ma tlɛ sixu d’alɔ mǐ ǎ ɔ, Jehovah ɖò finɛ nú mǐ hwebǐnu.​—Ðɛh. 121:1-3.

Ðò 1958 ɔ, è bló kpléɖókpɔ́ akɔjɔkplé tɔn ɖé ɖò New York City ɖò Yankee Stadium kpo Polo Grounds kpo. Un na nyikɔ bo na yì, bɔ alaxɔ Autriche tɔn kanbyɔ mì ɖɔ nyì jló na yì wemaxɔmɛ Galadi tɔn sín klasi 32gɔ́ ɔ à jí. Nɛ̌ un ka sixu gbɛ́ wǔjɔmɛ mɔhun ɖé gbɔn? Un yí gbè tlolo bo ɖɔ, “Ɛɛn!”

Ðò klasi ɔ mɛ ɖò Galadi ɔ, Martin Poetzinger kpá wɛ un jinjɔn. É dɛ ɖò nǔ baɖabaɖa lɛ  nu ɖò yadonumɛkpá lɛ mɛ ɖò Nazi. É lɔ wá nɔ Hagbɛ̌ Alixlɛ́mɛtɔ́ ɔ mɛ ɖò nukɔnmɛ. Ðò wemaxɔmɛ ɔ hwenu ɔ, Martin nɔ ɖè kpa mì, bo nɔ kanbyɔ hweɖelɛnu ɖɔ, “Erika, etɛ ka nyí tinmɛ xó enɛ tɔn dó Allemagne-gbè mɛ?”

Ee mǐ vlɔ́ wemaxɔmɛ ɔ ɖó wè é ɔ, Nathan Knorr ɖɔ fí e è na sɛ́ mǐ dó lɛ é. Nyɛ na yì Paraguay. Ðó un kpò ɖò winnyawinnya mɛ tawun wutu ɔ, un ɖó na byɔ gbè tɔ́ ce, cobo na yì tò enɛ mɛ. Ee é na gbè mì gudo é ɔ, un yì Paraguay ɖò mars 1959. È sɔ́ mì ɖó mɛsɛ́dó lɛ sín xwé ɖé gbè ɖò Asunción, bɔ nɔví nyɔnu yɔyɔ̌ ɖevo kpo nyì kpo wɛ na nɔ w’azɔ̌.

É sɔ́ lín ǎ bɔ un xò gò Walter Bright, mɛsɛ́dó ɖé wɛ, bo yí kúnnuɖewema klasi 30gɔ́ ɔ tɔn. Táan ɖé gudo ɔ, mǐ wlí alɔ, bo na xò gbɛmɛ tagba lɛ zlɛ ɖó kpɔ́. Enyi mǐ mɔ tagba hweɖebǔnu ɔ, mǐ nɔ xà akpá Jehovah tɔn e ɖò Ezayíi 41:10 mɛ é: “Ma ɖi xɛsi ó, ɖó un ɖò kpɔ́ xá we. Ma ɖò nukún dó gbɛmɛ kpɔ́n wɛ ó, ɖó nyì wɛ nyí Mawu towe. Un na na akɔnkpinkpan we.” Enɛ na jiɖe mǐ ɖɔ, enyi mǐ vɛ́ ko ɖò gǎn dó wɛ, bo na nɔ gbeji nú Mawu, lobo na sɔ́ Axɔsuɖuto ɔ ɖó tɛn nukɔntɔn ɔ mɛ ɔ, é kún na flú mǐ gbeɖé ó.

É yá é ɔ, è sɛ́ mǐ dó xá ɖé mɛ, b’ɛ sɛkpɔ dogbó Brésil tɔn. Ðò finɛ ɔ, sinsɛngán lɛ sísɛ́ mɛ winnyawinnya lɛ ɖɔ ye ni nɔ nyì awinnya dó mɛsɛ́dó lɛ sín xwé mǐtɔn gbè, xwé ɔ ka ko ɖò ganji ɖ’ayǐ ǎ. Walter wá jɛ Biblu kplɔ́n xá kponɔ lɛ sín gǎn jí. Gǎn ɔ bló bɔ kponɔ lɛ cí xwé mǐtɔn kpá nú aklunɔzán gblamɛ ɖokpo, bɔ mɛ e nɔ doya nú mǐ lɛ é sɔ́ nɔ wà mɔ̌ ɖě ǎ. É na nɔ zaan é ɔ, mǐ sɛ̀ tɛn bo nɔ sla ɖěɖee kpɔ́n te hugǎn ɖò Brésil sín dogbó kpá lɛ é mɛ. Nǔ enɛ hɛn lè wá, ɖó mǐ kpéwú bo bló kplé lɛ ɖò Paraguay kpo Brésil kpo. Cobonu mǐ na gosin finɛ ɔ, agun kpɛví wè ko ɖò finɛ.

Dotóo ce ɖɔ nú mì ɖɔ un kún sixu jì vǐ ó, enɛ wu ɔ, é kpaca mǐ, hwenu e mǐ sè ɖò 1962 ɖɔ un ɖò xò é. Mǐ wá yì cí Hollywood ɖò Floride sɛkpɔ Walter sín xwédo. Nú xwè nabi ɖé ɔ, nyì kpo Walter kpo sɔ́ sixu nyí gbexosin-alijitɔ́ ǎ. Mǐ ɖó na kpé nukún dó xwédo mǐtɔn wu. Amɔ̌, mǐ kpó ɖò nǔ Axɔsuɖuto ɔ tɔn lɛ sɔ́ ɖó tɛn nukɔntɔn ɔ mɛ wɛ.​—Mat. 6:33.

Hwenu e mǐ wá Floride ɖò novembre 1962 ɔ, é kpaca mǐ ɖɔ ayǐ ɔ jí nu lɛ kún yí wǎn nú yovó lɛ ó, bɔ mɛwi lɛ nɔ bló kplé ɖó vo, bo nɔ ɖɔ Mawuxó ɖò fí vo. Amɔ̌, Jehovah nɔ cyan akɔ ɖě ɖò ɖě mɛ ǎ, bɔ é sɔ́ lín ǎ bɔ è dɔn sinmɛ agbaza tɔn lɛ bǐ kplé dó agun lɛ mɛ. È mɔ alɔ Jehovah tɔn ɖò tuto enɛ mɛ vaàn, ɖò finɛ dìn ɔ, agun gègě ko ɖò xá ɔ mɛ.

É blawu ɖɔ Walter kú ɖò 2015 ɖó kansɛ́ɛ taglomɛ tɔn ɖé wutu. Asú ɖagbe ɖé wɛ é nyí nú mì nú xwè 55, mɛɖé wɛ é nyí bo yí wǎn nú Jehovah, bo d’alɔ nɔví gègě. Un ɖò nukún ɖó wɛ bo na mɔ ɛ hwenu e é na fɔ́n sín kú bɔ lanmɛ tɔn na ɖò ganji é.​—Mɛ. 24:15.

É sù nukún ce mɛ ɖɔ un nɔ sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn mɛ nú xwè 40 jɛji, bo mɔ awǎjijɛ kpo ajɔ gègě kpo. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, nyì kpo Walter kpo mɔ bɔ Biblu kplɔntɔ́ mǐtɔn 136 bló baptɛm. É ɖò wɛn ɖɔ mǐ lɛ́ mɔ wuvɛ̌ ɖé lɛ. Amɔ̌, mǐ sɔ́ enɛ lɛ dó ba hwɛjijɔ na gbeɖé, bo gɔn Mawu sɛ̀n kpo gbejininɔ kpo ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, mǐ nɔ sɛkpɔ ɛ d’eji, bo ɖeji dó wutu tɔn ɖɔ é na ɖeɖɛ ninɔmɛ lɛ ɖò hwenu e nyɔ́ n’i dó é kpo lee é nyɔ́ n’i gbɔn é kpo. É ka wà mɔ̌ nugbǒ.​—2 Tim. 4:16, 17.

Un nɔ jɛ dò Walter tɔn tawun, amɔ̌, gbexosin-alijitɔ́zɔ́ wiwa zɔ́n bɔ un nɔ dɛ ɖ’enu. Un nɔ mɔ ɖɔ ali taji ɖé wɛ é nyí, bɔ un na gbɔn dó kplɔ́n nǔ mɛ ɖevo lɛ, bo tlɛ na má nukúnɖiɖo fínfɔ́n sín kú tɔn ɔ xá ye. Nugbǒ ɔ, ɖò ali gègě nu wɛ Jehovah ma flú mì gbeɖé ǎ ɖè; un tlɛ sixu xà bǐ lɔ ǎ. É ɖè akpá tɔn, bo kpé nukún dó wutu ce, na akɔnkpinkpan mì, bo sɔ́ “aɖisi lɔ [tɔn], ɖuɖeji lɔ ɔ” dó hɛn mì.​—Eza. 41:10.