KPƆ́N lee xomɛnyínyɔ́ núwiwa ɖokpo sixu vɔ́ jiɖe na mɛ, bo lɛ́ dó gbɔ nú mɛ sɔ é! Enyi mǐ mɔ ɖɔ mɛɖé kéya nú mǐ ɔ, é nɔ sù nukún mǐtɔn mɛ. Ðó enyi è wà nǔ xá mǐ mɛ ɖokpo ɖokpo kpo xomɛnyínyɔ́ kpo ɔ, é nɔ sù nukún mǐtɔn mɛ wu ɔ, nɛ̌ mǐ ka sixu sɔnǔ nú jijɔ ɖagbeɖagbe enɛ gbɔn?

Xomɛnyínyɔ́ nɔ byɔ ɖɔ nǔ mɛ ɖevo lɛ tɔn ni nɔ ɖu ayi mɛ nú mɛ dó nǔjɔnǔ mɛ bɔ è nɔ ɖexlɛ́ gbɔn xóɖiɖɔ kpo nǔwiwa kpo ee nɔ d’alɔ mɛ lɛ é gblamɛ. Ðó xomɛnyínyɔ́ nyí jijɔ e nɔ ɖè éɖée xlɛ́ gbɔn nǔwiwa lɛ gblamɛ é ɖé wutu ɔ, é hugǎn sísí nukúnta tɔn ɖiɖexlɛ́. Wanyiyi e gɔ́ngɔ́n é kpo wuvɛ̌sexámɛ e gɔ́ngɔ́n é kpo wɛ nɔ sísɛ́ mɛ bɔ è nɔ ɖè xomɛnyínyɔ́ adodwé ɔ xlɛ́. Nǔ e lɛ́ hú mɔ̌ é wɛ nyí ɖɔ xomɛnyínyɔ́ mɔhun nyí akpáxwé nǔ e gbigbɔ mímɛ́ Mawu tɔn nɔ na mɛ é tɔn, bɔ è byɔ Klisanwun lɛ ɖɔ ye ni sɔnǔ na. (Ga. 5:22, 23) Mǐ ɖó na sɔnǔ nú xomɛnyínyɔ́, enɛ wu ɔ, mi nú mǐ ni gbéjé lee Jehovah kpo Vǐ tɔn kpo ɖè jijɔ enɛ xlɛ́ gbɔn é kpo lee mǐ sixu wà nǔ ye ɖɔhun gbɔn é kpo kpɔ́n.

Jehovah nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛ lɛ bǐ wu, bo nɔ lɛ́ mɔ nǔ jɛ ninɔmɛ mɛ bǐ tɔn mɛ, kaka jɛ “alɔgudokpɛ́dónúmɛtɔ́ lɛ kpo mɛ nyanya lɛ kpan” jí. (Luk. 6:35) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Jehovah “nɔ zɔ́n, bɔ hwesivɔ tɔn nɔ hun dó mɛ nyanya kpodo mɛ ɖagbe lɛ kpan jí; é nɔ bló bɔ jǐ nɔ ja nú mɛ e nɔ wà nǔ jlɔjlɔ lɛ kpodo mɛ e nɔ wà nǔ agɔ lɛ kpan.” (Mat. 5:45) Enɛ wu ɔ, mɛ ɖěɖee ma tlɛ tuùn Jehovah ɖɔ é nyí Gbɛɖotɔ́ yetɔn ǎ lɛ é lɔ nɔ ɖu lè xomɛnyínyɔ́ sín nǔ ɖěɖee é nɔ na mɛ, bonu è na dó nɔ gbɛ̀ lɛ é tɔn, nú ye ni dó ɖu awǎjijɛ sín vivǐ ɖó bǎ ɖé mɛ.

Mǐ mɔ xomɛnyínyɔ́ sín kpɔ́ndéwú nukúnɖeji ɖé ɖò nǔ e Jehovah wà nú Adamu kpo Ɛvu kpo é mɛ. Ðò hwɛhuhu yetɔn gudo tlolo ɔ, ye “ba fígima bo sin ɖě dó ɖě wu, lobo sɔ́ sin dó alin avɔ ɖɔhun.” Amɔ̌, Jehovah tuùn ɖɔ ye ɖó hudo avɔ e sɔgbe é ɖé tɔn, cobo na sixu nɔ gbɛ̀ ɖò jikpá Edɛni tɔn gudo, ɖò ayikúngban e é ko dónu, bɔ “wunkan lɛ kpodo gbehan kpo” wu ɖè é jí. Enɛ wu ɔ, xomɛnyínyɔ́ sísɛ́ Jehovah bɔ é sú hudo yetɔn sín dò, bo “sɔ́ anyǔ dó bló avɔ” nú ye.—Bǐb. 3:7, 17, 18, 21.

Jehovah nɔ nyɔ́ xomɛ dó “mɛ nyanya kpodo mɛ ɖagbe lɛ kpan” wu, amɔ̌, é nɔ jló è hugǎn bonu é na ɖè xomɛnyínyɔ́ xlɛ́ mɛsɛntɔ́ tɔn gbejinɔtɔ́ lɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖò gbeyiɖɔ Zakalíi hwenu ɔ, é vɛ́ nú wɛnsagun ɖé hwenu e é mɔ bɔ togun ɔ ɖó tɛmpli Jeluzalɛmu tɔn ɔ vívɔ́ gbá te é. Jehovah ɖótó nǔ e ɖu ayi mɛ nú wɛnsagun ɔ é, bo “ɖɔ xó ɖagbe, xó e nɔ dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ ɔ” n’i. (Zak. 1:12, 13) Jehovah lɛ́ wà nǔ gbɔn alɔkpa ɖokpo ɔ xá gbeyiɖɔ Elíi. É wá jɛ hweɖenu bɔ gbeyiɖɔ ɔ flú bǐ, bo byɔ Jehovah ɖɔ é ni hu emi. Jehovah ɖó ayi lee nǔ cí nú Elíi é wu, bo sɛ́ wɛnsagun ɖé d’è, bonu é na dó wusyɛn lanmɛ n’i. Gɔ́ na ɔ, é na jiɖe gbeyiɖɔ ɔ ɖɔ é kún ɖò éɖokpo ó. Ee è ɖɔ xomɛnyínyɔ́xó enɛ lɛ nú Elíi bo d’alɔ e sín hudo é ɖó é è gudo é ɔ, é kpéwú bo wà azɔ̌ e è zɔ́n ɛ é. (1 Axɔ. 19:1-18) Ðò mɛsɛntɔ́ Jehovah tɔn lɛ mɛ ɔ, mɛ̌ ka nyí mɛ e ɖè jijɔ tɔn nukúnɖeji e nyí xomɛnyínyɔ́ é xlɛ́ hugǎn?

Ðò sinsɛnzɔ́ ayikúngban jí tɔn Jezu tɔn hwenu ɔ, è tuùn i ɖi mɛ e nɔ nyɔ́ xomɛ, bɔ nǔ mɛtɔn nɔ lɛ́ ɖu ayi mɛ n’i é. É syɛn nukún gbeɖé alǒ kp’acɛ gannaganna nú mɛ gbeɖé ǎ. Kpo wuvɛ̌sexámɛ kpo ɔ, é ɖɔ: ‘Mi wá gɔ̌n ce; mi mɛ e agban kpinkpɛn hinhɛn cikɔ na lɛ é bǐ, bonu má na gbɔjɛ mi. Ðó xomɛnyɔtɔ́ wɛ un nyí.’ (Mat. 11:28-30) É sín xomɛnyínyɔ́ tɔn wu bɔ mɛ lɛ nɔ xwedó è yì fí ɖebǔ e é yì é. “Nǔ yetɔn blawǔ” nú Jezu bɔ é na nǔɖuɖu ye, gbɔ azɔn nú azinzɔnnɔ lɛ kpo wɔ̌nɖowǔnanɔ lɛ kpo, bo kplɔ́n “nǔ gegě” ye dó Tɔ́ tɔn wu.—Mak. 6:34; Mat. 14:14; 15:32-38.

Ðó xomɛnyínyɔ́ ɖaxó Jezu tɔn wu ɔ, é nɔ ɖexlɛ́ ɖɔ emi mɔ nukúnnú jɛ ninɔmɛ mɛ ɖevo lɛ tɔn mɛ, hwenu e é nɔ ɖò nǔ wà xá ye wɛ é. Nǔgbo ɔ, ye na bo byɔ nǔ i ɖò ninɔmɛ ɖebǔ mɛ ɔ, é nɔ yí mɛ ɖěɖee ba ɛ kpo ayi yetɔn bǐ kpo lɛ é “ganji.” (Luk. 9:10, 11) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, nawe e xɛsi jɛ jǐ tɔn ɖó é nyí mɛbliblí bo ma ɖó na ɖ’alɔ ɖò nǔwiwa sinsɛn tɔn lɛ mɛ ǎ, bo ka ɖ’alɔ awu Jezu tɔn aga tɔn ɔ wu kpo nukúnɖiɖó ɔ kpo ɖɔ hun e ɖi wɛ emi ɖè é na nɔte é ɔ, Jezu gbɛ́ nǔ n’i ǎ. (Lev. 15:25-28) Jezu sè wuvɛ̌ xá nawe enɛ e ko sè wuvɛ̌ nú xwè 12 é, bo ɖɔ n’i ɖɔ: “Vǐ ce, nǔɖiɖi towe zɔ́n, bɔ azɔn towe gbɔ. Yì dó fífá mɛ; azɔn towe ni gbɔ nú we bǐ.” (Mak. 5:25-34) Xomɛnyínyɔ́ núwiwa jiwǔ tɛ ɖíe!

Ðò kpɔ́ndéwú e mǐ mɔ ɖò aga lɛ é mɛ ɔ, mǐ mɔ ɖɔ xomɛnyínyɔ́ adodwé ɔ nɔ ɖè éɖée xlɛ́ gbɔn nǔwiwa lɛ mɛ. Jezu xlɛ́ ɖɔ nǔwiwa ɖó na zɔn kpɔ́ xá xomɛnyínyɔ́, bo na nǔjlɛdonǔwu e kúnkplá Samalíinu nɔzo ɖagbe ɔ é. Kɛn ɖò Samalíinu lɛ kpo Jwifu lɛ kpo tɛntin có, nya Samalíinu e xó Jezu ɖɔ ɖò lǒ tɔn mɛ é kú nǔblawu nú nya e è j’ajo dó, xò, bo jó dó nyi beɖebeɖe ɖò ali ɔ xò é. Xomɛnyínyɔ́ sísɛ́ Samalíinu ɔ, bɔ é wà nǔɖe. É bla akpa nya ɔ tɔn lɛ, bo kplá ɛ yì fí e alitanu lɛ nɔ nɔ é. Samalíinu ɔ sú akwɛ mɛ e nɔ kpé nukún dó fí ɔ wu é bo ɖɔ é ni kpé nukún dó nya ɔ wu, bo tlɛ ɖɔ ɖɔ nú é zán akwɛ ɖě hú mɔ̌ ɔ, emi na sú.—Luk. 10:29-37.

Nǔgbo wɛ ɖɔ nǔwiwa mɛtɔn lɛ mɛ wɛ è nɔ ɖè xomɛnyínyɔ́ xlɛ́ ɖè hugǎn, amɔ̌, è sixu lɛ́ ɖexlɛ́ gbɔn xógbe e xlɛ́ ɖɔ è mɔ nǔ jɛ ninɔmɛ mɛtɔn mɛ lɛ é mɛ. Enɛ wu ɔ, Biblu ɖɔ ɖɔ “linkpɔ́n ɖò ayi mɛ nú mɛ ɔ, kanmɛ nɔ gbɔjɔ mɛ,” bo ka lɛ́ ɖɔ gɔ́ na ɖɔ “è ka ɖɔ xó ɖagbe nú mɛ ɔ, wǔ nɔ yá mɛ.” (Nǔx. 12:25) Enyi mǐ nɔ nyɔ́ xomɛ, bo nɔ lɛ́ wà ɖagbe nú mɛ e kanmɛ gbɔjɔ na lɛ é ɔ, mǐ sixu d’alɔ ye, bɔ ye na mɔ hlɔnhlɔn. * Xógbe xomɛnyínyɔ́ tɔn mǐtɔn lɛ na xlɛ́ ɖɔ mǐ nɔ kéya nú ye. Wusyɛn didó lanmɛ nú ye gbɔn mɔ̌ na d’alɔ ye bɔ ye na ɖí xwi xá mɛtɛnkpɔn e kpannukɔn ye lɛ é hugǎn.—Nǔx. 16:24.

Ðó è dá gbɛtɔ́ “ɖó akpajlɛ [Mawu] tɔn mɛ” wutu ɔ, gbɛtɔ́ lɛ bǐ hɛn ɔ, ye na sɔnǔ nú xomɛnyínyɔ́. (Bǐb. 1:27) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Juliwusi e nyí ahwangán Hlɔma tɔn ɖé, bɔ è sɔ́ mɛsɛ́dó Pɔlu d’alɔ mɛ n’i, bɔ é na kplá ɛ yì Hlɔma é “nyɔ́ xomɛ dó Pɔlu wu, bo na ɛ gbè ɖɔ ni yì kpɔ́n xɔ́ntɔn tɔn lɛ, bonu ye gɔ́ alɔ n’i ɖò nǔ e hudo è lɛ mɛ” ɖò toxo Sidɔ́ɔn tɔn mɛ. (Mɛ. 27:3) Ðò nukɔnmɛ ɔ, mɛ e nɔ nɔ Maluti lɛ é “nyɔ́ xomɛ dó” Pɔlu kpo mɛ ɖevo ɖěɖee tɔjihun gba dó bɔ é ma lín ǎ lɛ é kpo wu “tlala.” Tɔtɛntinto ɔ mɛ nu lɛ tlɛ bɔ myɔ ɖé nú mɛ e jí nǔ ɔ jɛ dó lɛ é. (Mɛ. 28:1, 2) Nǔgbo wɛ ɖɔ susu jɛxa nǔwiwa yetɔn lɛ, amɔ̌, xomɛnyínyɔ́ byɔ nǔ hú xomɛnyínyɔ́nú wiwa ɖò hweɖelɛnu.

Bonu nǔ mǐtɔn na dó nyɔ́ Mawu nukúnmɛ bǐ mlɛ́mlɛ́ ɔ, mǐ ɖó na tɛ́n kpɔ́n, bɔ xomɛnyínyɔ́ na huzu jijɔ mǐtɔn, bɔ mǐ na nɔ zán gbɛ̀ gbɔn mɔ̌ hwebǐnu. Enɛ wu wɛ Jehovah ɖɔ nú mǐ ɖɔ mǐ ni “sɔ́” xomɛnyínyɔ́ “dó awu  ɖɔhun.” (Kolo. 3:12) È na ɖɔ xó jɔ xó ɔ, é nɔ bɔwǔ hwebǐnu, bonu mǐ na sɔ́ jijɔ Mawu tɔn enɛ dó ɖó mǐtɔn bǐ mlɛ́mlɛ́ ǎ. Aniwu? Mǐ sixu gbɔ xomɛnyínyɔ́ ɖexlɛ́ ɖó winnya, jiɖiɖe ma ɖó, gbeklánxámɛ, alǒ cejɛnnabi sín jijɔ e ma ko vɔ ɖò mǐ sí bǐ ǎ é wu. Amɔ̌, mǐ hɛn ɔ mǐ na ɖu ɖò nǔ enɛ lɛ jí gbɔn gbigbɔ mímɛ́ wu ginganjɛ kpo kpɔ́ndéwú xomɛnyínyɔ́ tɔn Jehovah tɔn xwixwedó kpo gblamɛ.—1 Kɔ. 2:12.

Mǐ ka sixu ɖó kɛ́n ali ɖěɖee nu mǐ ɖó na bló bɔ xomɛnyínyɔ́ ɖiɖexlɛ́ mǐtɔn na kpɔ́n te d’eji ɖè lɛ é jí à? Mǐ ɖó na kanbyɔ mǐɖée ɖɔ: ‘Un ka nɔ ɖótó mɛ kpo wuvɛ̌sexámɛ kpo à? Un ka nɔ ɖó ayi hudo mɛ ɖevo lɛ tɔn wu à? Hwetɛnu ka nyí azɔn gudo tɔn e un nyɔ́ xomɛ dó mɛ e ma nyí hagbɛ̌ xwédo ce tɔn ǎ, alǒ xɔ́ntɔn vívɛ́ ce ǎ é ɖé wu?’ Enɛ gudo ɔ, mǐ sixu sɔ́ gǎndidó, bo na tuùn mɛ e lɛlɛ̌ dó mǐ lɛ é, ɖò taji ɔ, mɛ e ɖò agun Klisanwun tɔn mɛ lɛ é dó ɖó nǔ e gbé mǐ na nya é. Mɔ̌ mɛ ɔ, mǐ sixu ɖò acéjí, bo na tuùn ninɔmɛ e mɛ ye ɖè é kpo hudo yetɔn lɛ kpo. Enɛ gudo ɔ, mǐ ɖó na tɛ́n kpɔ́n, bo ɖè xomɛnyínyɔ́ xlɛ́ mɛ ɖevo lɛ lee mǐ na ba ɖɔ ye ni ɖexlɛ́ mǐ gbɔn é, enyi mǐ ɖò ninɔmɛ yetɔn mɛ ɔ nɛ. (Mat. 7:12) Gudo mɛ ɔ, enyi mǐ nɔ byɔ Jehovah ɖɔ é ni d’alɔ mǐ ɔ, é na dó nú gǎn e dó wɛ mǐ ɖè, bo na sɔnǔ nú xomɛnyínyɔ́ é.—Luk. 11:13.

Hwenu e Pɔlu slɛ́ nǔ e zɔ́n bɔ enyi azɔ̌watɔ́ Mawu tɔn e gbɔn vo é ɖé é ɔ, é kɛnu dó “xomɛnyínyɔ́” lɔ wu. (2 Kɔ. 6:3-6) Mɛ lɛ nɔ sɛkpɔ Pɔlu ɖó nǔ yetɔn e nɔ ɖu ayi mɛ n’i, bɔ é nɔ ɖexlɛ́ gbɔn xomɛnyínyɔ́ núwiwa kpo xomɛnyínyɔ́xó lɛ kpo gblamɛ é wutu. (Mɛ. 28:30, 31) Mɔ̌ ɖokpo ɔ, xomɛnyínyɔ́ núwiwa mǐtɔn sixu dɔn mɛ lɛ wá nǔgbo ɔ mɛ. Enyi mǐ nɔ ɖè xomɛnyínyɔ́ xlɛ́ mɛ lɛ bǐ kaka jɛ mɛ ɖěɖee klán gbè xá mǐ lɛ é jí ɔ, enɛ sixu zɔ́n bɔ xomɛsin yetɔn ɖekpo, bɔ hunnylanylá yetɔn na bú. (Hlɔ. 12:20) É wá yá ɔ, wɛn Biblu tɔn tlɛ sixu dɔn ye.

Ðò Palaɖisi ayikúngban jí tɔn e ja é mɛ ɔ, é ɖò wɛn ɖɔ akpakpa na sɔ́ mɛ maxamaxa e na fɔ́n sín kú lɛ é bɔ ye na ɖu vivǐ xomɛnyínyɔ́ adodwé ɔ tɔn, vlafo é sixu nyí azɔn nukɔntɔn ɔ nɛ. Nǔsumɛnukúnmɛ sixu sísɛ́ ye, bɔ ye lɔ na nyɔ́ xomɛ dó mɛ ɖevo lɛ wu. È na yí gbè bonu mɛɖebǔ e na gbɛ́ ɖɔ emi kún na nyɔ́ xomɛ dó mɛ ɖevo lɛ wu, bo na d’alɔ ye ó é na nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi ɖò Axɔsuɖuto Mawu tɔn glɔ́ ǎ. Ðò alɔ ɖevo mɛ ɔ, mɛ ɖěɖee Mawu na yí gbè bɔ ye na nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi lɛ é na nɔ wà nǔ xá yeɖée ɖò wanyiyi kpo xomɛnyínyɔ́ kpo mɛ. (Ðɛh. 37:9-11) Gbɛ̀ e mɛ ayijayǐ kpo fífá kpo ɖè é ɖé wɛ é na nyí! Amɔ̌, cobonu hwenu jiwǔ enɛ na wá ɔ, nɛ̌ mǐ ka sixu ɖu lè xomɛnyínyɔ́ ɖiɖexlɛ́ tɔn gbɔn?

Biblu ɖɔ: “Mɛ e nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛ wu ɔ, éɖée wɛ é wà ɖagbe na.” (Nǔx. 11:17) Gbɛtɔ́ lɛ nɔ sɛkpɔ mɛ e nyí xomɛnyɔtɔ́ é, bo nɔ ba na nyɔ́ xomɛ dó wutu tɔn lɔ. Jezu ɖɔ: “Nǔ e mi dó jlɛ́ nǔ nú mɛ ɔ wɛ Mawu na dó jlɛ́ nú mi lɔmɔ̌.” (Luk. 6:38) Mɔ̌ mɛ ɔ, é nɔ bɔwǔ bɔ xomɛnyɔtɔ́ ɖé nɔ mɔ xɔ́ntɔn, bɔ xɔ́ntɔn ɖagbe e é zun lɛ é nɔ gblé ǎ.

Mɛsɛ́dó Pɔlu dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ ɖěɖee ɖò agun Efɛzi tɔn mɛ lɛ é ɖɔ ye ni nɔ “nyɔ́ xomɛ dó [ye]ɖée wu, bo nɔ sɔ́ hwɛ kɛ [ye]ɖée.” (Efɛ. 4:32) Enyi Klisanwun wuvɛ̌sexámɛtɔ́ e nɔ ɖè xomɛnyínyɔ́ xlɛ́, bo nɔ ba na d’alɔ yeɖée lɛ é ɖò agun ɖé mɛ ɔ, agun ɔ nɔ ɖu lè tɔn tawun. Mɛ mɔhun lɛ nɔ dó gbè vɛ́sin, mɔ xó ɖɔ dó mɛ wu syɛnsyɛn, alǒ nɔ dó xógbe nyanya e nɔ gblewǔ mɛ lɛ é gbeɖé ǎ. Ye nɔ fúnfún mɛnúɖiɖɔxó lɛ kpé ǎ, é nyɔ́ wà ɔ, ye nɔ tɛ́n kpɔ́n bo nɔ zán ɖɛ̌ yetɔn dó d’alɔ mɛ ɖevo lɛ. (Nǔx. 12:18) Wǎgbɔ tɔn ɔ, agun ɔ nɔ yì nukɔn ɖò gbigbɔ lixo.

Nǔgbo ɔ, xomɛnyínyɔ́ nyí jijɔ ɖé, bɔ è nɔ ɖexlɛ́ ɖò xóɖiɖɔ kpo nǔwiwa kpo mɛ. Enyi mǐ nɔ nyɔ́ xomɛ ɔ, mǐ ɖò jijɔ e Mawu mǐtɔn Jehovah ɖó, bo nyí mɛɖé bo nyɔ́ kpɔ́jɛji, bo nɔ hun alɔ dó na nǔ mɛ é ɖexlɛ́ wɛ nɛ. (Efɛ. 5:1) Mɔ̌ mɛ ɔ, mǐ na na hlɔnhlɔn agun mǐtɔn bo na dɔn mɛ ɖevo lɛ wá sinsɛn-biblo mimɛ̌ ɔ mɛ. Mi nú è ni tuùn mǐ hwebǐnu ɖɔ mǐ nyí mɛ e nɔ ɖè xomɛnyínyɔ́ xlɛ́ é.