1. Etɛ Jehovah ka na tɛn mǐ bɔ mǐ nɔ wà?

JEHOVAH na tɛn mǐ, bɔ mǐ na ɖɔ lee mǐ na zán gbɛ̀ mǐtɔn gbɔn é. É kplɔ́n mǐ lee mǐ na wá gbeta ɖagbe lɛ kɔn gbɔn é, bɔ enyi mǐ wá gbeta ɖé kɔn b’ɛ hun xomɛ n’i ɔ, é nɔ d’alɔ mǐ bɔ é nɔ yì ta. (Ðɛh. 119:173) Lě dò mǐ zán nǔnywɛ e ɖò Xó Mawu tɔn mɛ lɛ é sɔ́ é ɔ, mɔ̌ dò wɛ mǐ na wá gbeta ɖagbe lɛ kɔn sɔ.​—Ebl. 5:14.

2. Wuvɛ̌ tɛ mǐ ka sixu mɔ hwenu e mǐ wá gbeta ɖé kɔn gudo é?

² Enyi mǐ tlɛ wá gbeta e nǔnywɛ kpé é ɖé kɔn ɔ, é sixu vɛwǔ nú mǐ bɔ mǐ na fó nǔ e mǐ bɛ́ é. Mǐ ni kpɔ́n kpɔ́ndéwú ɖé lɛ: Nɔví sunnu winnyawinnya ɖé wá gbeta ɔ kɔn bo na xà Biblu ɔ blebu. É bló ganji nú aklunɔzán gblamɛ yɔywɛ ɖé, amɔ̌, é wá ɖó te ɖó hwɛjijɔ ɖé lɛ wu. Nɔví nyɔnu ɖé wá gbeta ɔ kɔn bo na nyí gbexosin-alijitɔ́ hwebǐnu tɔn, amɔ̌, é nɔ ɖò nǎ nǎ ɖó nú hwenu e é na bɛ́ é wɛ. Kplékplé mɛxo lɛ tɔn ɖé wá gbeta ɖé kɔn ɖó kpɔ́, bo ɖɔ ɖɔ ye na nɔ bló mɛbakpɔ́n lɛngbɔ̌nyitɔ́ tɔn hugǎn, amɔ̌, sun gegě ko wá yì có, ye ka ko bɛ́ ǎ. Ninɔmɛ enɛ lɛ gbɔn vovo, amɔ̌, ye ɖó nǔɖe ɖò bǔ. Mɛ e wá gbeta enɛ lɛ kɔn lɛ é wà nǔ sɔgbe xá ǎ. Klisanwun xwè kanweko nukɔntɔn ɔ tɔn e ɖò Kɔlɛnti lɛ é mɔ wuvɛ̌ mɔhun ɖé. Ðǒ ayi nǔ e kpɔ́ndéwú yetɔn sixu kplɔ́n mǐ é wu.

3. Gbeta tɛ kɔn Kɔlɛntinu lɛ ka wá? Etɛ ka wá jɛ?

³ Ðò 55 H.M. tɔn mɔ̌ ɔ, Kɔlɛntinu lɛ wá gbeta taji ɖé kɔn. Ye sè ɖɔ ya kpo adɔ kpo ɖò wuvɛ̌ ɖó nú nɔví yetɔn e ɖò Jeluzalɛmu kpo Judée kpo lɛ é wɛ, bɔ agun ɖevo lɛ ɖò akwɛ jɔ wɛ bá dó d’alɔ ye. Xomɛnyínyɔ́ kpo alɔhundónanǔmɛ kpo sísɛ́ Kɔlɛntinu lɛ, bɔ ye wá gbeta ɔ kɔn, bo na d’alɔ nɔví enɛ  lɛ; enɛ wu ɔ, ye kan lee ye sixu bló mɔ̌ gbɔn é byɔ mɛsɛ́dó Pɔlu. É sɛ́ alixlɛ́mɛ ɖé lɛ dó agun ɔ, bo sɔ́ Titu b’ɛ na d’alɔ bɔ è na xò akwɛ lɛ kplé. (1 Kɔ. 16:1; 2 Kɔ. 8:6) Amɔ̌, sun yɔywɛ ɖé gudo ɔ, Pɔlu sè ɖɔ Kɔlɛntinu lɛ kún sɔ́ na akwɛ ɔ ó. Wǎgbɔ tɔn ɔ, é cí ɖɔ nǔnina yetɔn kún sɔgbe dó ganmɛ bonu è xokplé kpo agun ɖevo lɛ tɔn kpo bo sɔ́ yì Jeluzalɛmu ó ɖɔhun.​—2 Kɔ. 9:4, 5.

4. Lee 2 Kɔlɛntinu lɛ 8:7, 10, 11 xlɛ́ gbɔn é ɔ, etɛ Pɔlu ka dó wusyɛn lanmɛ nú Kɔlɛntinu lɛ ɖɔ ye ni wà?

⁴ Kɔlɛntinu lɛ wá gbeta ɖagbe ɖé kɔn, bɔ Pɔlu kpa ye ɖó nǔɖiɖi syɛnsyɛn e ye ɖó é kpo akpakpa e sɔ́ ye bɔ ye na na nǔ mɛ é kpo wu. Amɔ̌, é lɛ́ dó wusyɛn lanmɛ nú ye ɖɔ ye ni dlɛ́n nǔ e ye bɛ́ é d’enu bo fó. (Xà 2 Kɔlɛntinu lɛ 8:7, 10, 11.) Tan yetɔn kplɔ́n mǐ ɖɔ Klisanwun e tlɛ nyí gbejinɔtɔ́ lɛ é ɔ, é sixu vɛwǔ nú ye bɔ ye na wà nǔ sɔgbe xá gbeta ɖagbe yetɔn.

5. Nǔkanbyɔ tɛ lɛ mǐ ka na mɔ xósin na?

⁵ Kɔlɛntinu lɛ ɖɔhun ɔ, mǐ sixu mɔ ɖɔ é vɛwǔ bɔ mǐ na wà nǔ sɔgbe xá gbeta e kɔn mǐ wá lɛ é. Etɛwu? Ðó mǐ nyí hwɛhutɔ́ wutu ɔ, mǐ sixu ɖó nǎ nǎ nú nǔ. Nǔmaɖónukún lɛ sixu zɔ́n bɔ mǐ gɔn nǔ e mǐ ɖɔ mǐ na wà é wà. (Nǔt. 9:11, nwt; Hlɔ. 7:18) Nɛ̌ mǐ ka sixu vɔ́ gbeta ɖé gbéjé kpɔ́n gbɛn, bonu mǐ na ɖyɔ kpo mǐ na gbɔ kpo ɔ, mǐ na tuùn? Nɛ̌ mǐ ka sixu kánɖeji ɖɔ mǐ na fó nǔ e mǐ bɛ́ é gbɔn?

6. Hwetɛnu é ka sixu byɔ ɖɔ mǐ ni ɖyɔ gbeta e kɔn mǐ wá é ɖé?

⁶ Mǐ sixu ɖyɔ gbeta taji e kɔn mǐ wá lɛ é ɖé lɛ gbeɖé ǎ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mǐ nɔ tɛ́dó gbeta e kɔn mǐ wá bá sɛn Jehovah é wu, bo nɔ lɛ́ kánɖeji bá nɔ gbeji nú mɛ e mǐ da é. (Mat. 16:24; 19:6) Amɔ̌, gbeta ɖevo lɛ tíìn bɔ é sixu byɔ ɖɔ mǐ ni ɖyɔ. Etɛwu? Ðó ninɔmɛ lɛ nɔ ɖyɔ wutu. Afɔ tɛ lɛ mǐ ka sixu ɖè b’ɛ na zɔ́n bɔ mǐ na wá gbeta ɖagbe hugǎn lɛ kɔn?

7. Etɛ tamɛ mǐ ka ɖó na xoɖɛ dó? Etɛwu?

⁷ Nɔ xoɖɛ bo byɔ nǔnywɛ. Jehovah sɔ́ d’ayi mɛ nú Jaki bɔ é wlan ɖɔ: “Enyi nǔnywɛ hwedó mɛɖé ɖò mi mɛ hǔn, ni byɔ Mawu nú é na na ɛ; ɖó Mawu nɔ hun alɔ dó na nǔ mɛ bǐ kpo xomɛhunhun kpo.” (Ja. 1:5) Ðò ali ɖé lɛ nu ɔ, mǐ bǐ wɛ “nǔnywɛ hwedó.” Enɛ wu ɔ, nɔ ganjɛ Jehovah wu hwenu e a ɖò gbeta ɖé kɔn wá wɛ é, kpo hwenu e a ɖó na ɖyɔ gbeta ɖé é kpo. A wà mɔ̌ ɔ, Jehovah na d’alɔ we bɔ a na wá gbeta e nǔnywɛ kpé lɛ é kɔn.

8. Cobonu mǐ na wá gbeta ɖé kɔn ɔ, etɛ mǐ ka ɖó na wà hwɛ̌?

⁸ Nɔ ba dò nú nǔ hlɛ́nhlɛ́n. Nɔ gbéjé Xó Mawu tɔn kpɔ́n, nɔ xà tutoblonunu Jehovah tɔn sín wema lɛ, bo nɔ lɛ́ ɖɔ xó ɖó kpɔ́ xá mɛ e wu a sixu ɖeji dó lɛ é. (Nǔx. 20:18) Dobanúnǔ enɛ ɖò taji tawun cobɔ è na wá gbeta elɔ lɛ kɔn: azɔ̌ ɖyɔɖyɔ, tɛnsisɛ, alǒ wema kplɔnkplɔn e jɛxa bo sixu d’alɔ mɛ bɔ è na wà sinsɛnzɔ́ mɛtɔn é.

9. Enyi mǐ nɔ ɖɔ nǔgbo nú mǐɖesunɔ ɔ, lè tɛ mǐ ka na mɔ?

⁹ Nɔ gbéjé nǔ e nɔ sísɛ́ we lɛ é kpɔ́n. Nǔ e nɔ sísɛ́ mǐ lɛ é ɖò taji nú Jehovah. (Nǔx. 16:2) É ba ɖɔ mǐ ni nɔ ɖɔ nǔgbo ɖò nǔ bǐ mɛ. Enɛ wu ɔ, enyi mǐ ɖò gbeta lɛ kɔn wá wɛ ɔ, mǐ lɔ nɔ ba na ɖɔ nǔgbo nú mǐɖée kpo mɛ ɖevo lɛ kpo dó nǔ e sísɛ́ mǐ lɛ é wu. Enyi mǐ ma ɖɔ nǔgbo bǐ mlɛ́mlɛ́ ǎ ɔ, é sixu vɛwǔ nú mǐ bɔ mǐ na wà nǔ e mǐ lin na wà é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, nɔví sunnu winnyawinnya ɖé sixu wá gbeta ɔ kɔn bo na huzu gbexosin-alijitɔ́ hwebǐnu tɔn. Amɔ̌, táan kpɛɖé gudo ɔ, ganmɛ e è byɔ ɖɔ è ni na é mimɔ jɛ wuvɛ̌ n’i jí, bɔ é sɔ́ nɔ mɔ awǎjijɛ  kaka ɖé ɖò sinsɛnzɔ́ tɔn mɛ ǎ. É sixu lin ɖɔ nǔ taji e sísɛ́ emi dó gbexosin-alijitɔ́zɔ́ ɔ kɔn é wɛ nyí jlǒ e emi ɖó bo na hɛn xomɛ Jehovah tɔn hun é. Amɔ̌, jlǒ e é ɖó bo na nyɔ́ ɖò mɛjitɔ́ tɔn lɛ kpo mɛ e é yí wǎn na lɛ é ɖé lɛ kpo nukúnmɛ é wɛ ka sísɛ́ ɛ jɛ nukɔn vlafo à?

10. Etɛ ka ɖò dandan cobɔ è na bló huzuhuzu lɛ?

¹⁰ Mǐ ni kpɔ́n kpɔ́ndéwú Biblu kplɔntɔ́ e wá gbeta ɔ kɔn bo na jó azɔ nunu dó é ɖé tɔn. Tlolo hwɛ̌ ɔ, é kpéwú bo wà mɔ̌ nú aklunɔzán gblamɛ ɖokpo alǒ we, amɔ̌ enɛ gudo ɔ, é lɛ́ jɛ azɔ nu jí. É ka wá kpa ɛ ɖò nukɔnmɛ! Wanyiyi e é ɖó nú Jehovah é kpo jlǒ e é ɖó bo na nyɔ́ ɖò nukún Tɔn mɛ é kpo d’alɔ ɛ bɔ é ɖu ɖò nǔwalɔ enɛ jí.​—Kolo. 1:10; 3:23.

11. Etɛwu a ka ɖó na nɔ tito jí?

¹¹ Nɔ nɔ tito jí. Enyi a nɔ nɔ tito jí ɔ, é na bɔwǔ nú we bɔ a na fó nǔ e a bɛ́ é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, a sixu wá gbeta ɔ kɔn bo na nɔ xà Biblu hwɛhwɛ hugǎn. Amɔ̌, enyi a ma ɖó tito tawun ɖé bo nɔ xwedó ǎ ɔ, é na kpa we ǎ. * Alǒ mɛxo agun tɔn lɛ sixu wá gbeta ɔ kɔn bo na bló mɛbakpɔ́n lɛngbɔ̌nyitɔ́ tɔn hwɛhwɛ hugǎn, amɔ̌, táan ɖé gudo ɔ, ye sɔ́ wà nǔ sɔgbe xá gbeta enɛ ǎ. Bonu é na kpa ye ɔ, ye sixu kan nǔ lěhun lɛ byɔ yeɖée: “Mǐ ka sɔ́ kɛ́n nɔví e na ɖu lè mɛbakpɔ́n lɛngbɔ̌nyitɔ́ tɔn hugǎn lɛ é tɔn à? Mǐ ka ɖè hwenu ɖé ɖó vo tawun bo na yì ba ye kpɔ́n à?”

12. Etɛ é ka sixu byɔ ɖɔ mǐ ni wà? Etɛwu?

¹² Nɔ nɔ jlɛ̌ jí. Mǐ mɛ ɖebǔ ɖó hwenu, nǔwukpíkpé alǒ hlɔnhlɔn bo na wà nǔ e jló mǐ lɛ é bǐ ǎ. Enɛ wu ɔ, nɔ nɔ jlɛ̌ jí. Enyi é byɔ ɖó mɔ̌ ɔ, é sixu wá ɖò dandan ɖɔ a ni ɖyɔ gbeta ɖé, ɖó a sixu kpéwú ǎ wutu. (Nǔt. 3:6) Mǐ ni ɖɔ ɖɔ a vɔ́ gbeta towe gbéjé kpɔ́n, bo ɖyɔ lee é byɔ gbɔn é, amɔ̌ dìn ɔ, a mɔ ɖɔ emi kún sixu kpéwú bo wà nǔ sɔgbe xá yì fó ó. Mǐ ni gbéjé afɔ e a sixu ɖè b’ɛ na d’alɔ we bɔ a na fó nǔ e a bɛ́ é atɔ́ɔ́n kpɔ́n.

13. Nɛ̌ a ka sixu mɔ hlɔnhlɔn e sín hudo a ɖó é bo na wà nǔ sɔgbe xá gbeta ɖé gbɔn?

¹³ Nɔ xoɖɛ bo byɔ hlɔnhlɔn bá dó wà nǔ. Mawu sixu na we ‘hlɔnhlɔn bonu a na wà nǔ’ sɔgbe xá gbeta e kɔn a wá é. (Fili. 2:13, nwt) Enɛ wu ɔ, byɔ gbigbɔ mímɛ́ Jehovah tɔn bá dó mɔ hlɔnhlɔn e sín hudo a ɖó é. Kpò ɖò ɖɛ xò wɛ, enyi a tlɛ mɔ ɖɔ Mawu kún ɖò sinkɔn na we wɛ ó ɔ nɛ. Lee Jezu ɖɔ gbɔn é ɔ: ‘Mi nɔ ɖò gbigbɔ mímɛ́ byɔ Mawu wɛ, é na na mi.’​—Luk. 11:9, 13.

14. Nɛ̌ nǔgbododó e ɖò Nǔnywɛxó 21:5 mɛ é ka sixu d’alɔ we bɔ a na wà nǔ sɔgbe xá gbeta e kɔn a wá é gbɔn?

¹⁴ Blǒ tito ɖé. (Xà Nǔnywɛxó 21:5.) Bonu a na fó azɔ̌ ɖebǔ e a bɛ́ é ɔ, a ɖó na bló tito tɔn hwɛ̌. Enɛ gudo ɔ, a ɖó na w’azɔ̌ sɔgbe xá tito enɛ. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, enyi a wá gbeta ɖé kɔn hǔn, sɔ́ kɛ́n nǔ e sín hudo a ɖó, cobɔ é na kpa we lɛ é bǐ tɔn. Enyi a jló na wà azɔ̌ ɖaxó ɖé hǔn, mǎ ɖó kpɛví kpɛví, enɛ ɔ, wiwa tɔn na bɔwǔ nú we. Pɔlu dó wusyɛn lanmɛ nú Kɔlɛntinu lɛ ɖɔ ye ni nɔ ɖè akwɛ ɖé ɖó vo ɖò “azǎn nukɔntɔn e ɖò aklunɔzán gblamɛ é [gbè] tɛgbɛ,” hú ɖɔ ye ni nɔte bo wá jɛ tintɛnkpɔn jí bá sɛ̀ akwɛ kplé hwenu e emi na wá é. (1 Kɔ. 16:2) Azɔ̌ ɖaxó lɛ mímá ɖó kpɛví kpɛví sixu zɔ́n bɔ agbɔ̌n na lɛ́ kpé we ɖ’ékɔn ǎ.

15. Enyi a bló tito ɖé gudo ɔ, etɛ a ka sixu wà?

¹⁵ Enyi a wlan nǔ e a jló na wà lɛ é ɖ’ayǐ ɔ, wiwa tɔn na bɔwǔ nú we. (1 Kɔ. 14:40) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, è ɖɔ nú kplékplé mɛxo lɛ tɔn  lɛ ɖɔ ye ni nɔ sɔ́ mɛxo ɖé, bonu é na nɔ wlan gbeta e kɔn mɛxo lɛ wá lɛ é bǐ, mɛ e ye sɔ́ b’ɛ na wà nǔ e sín gbeta kɔn ye wá é kpo hwenu e è na fó é kpo ɖ’ayǐ. Mɛxo ɖěɖee nɔ xwedó alixlɛ́mɛ enɛ lɛ é ɔ, é nɔ bɔwǔ nú ye bɔ ye nɔ wà nǔ sɔgbe xá gbeta e kɔn ye wá lɛ é. (1 Kɔ. 9:26) A sixu tɛ́n kpɔ́n bo wà nǔ mɔhun ɖé ɖò gbɛzán towe mɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, a sixu sɔ́ kɛ́n nǔ e a ɖó na wà ɖò azǎn ɖokpo ɖokpo jí é tɔn, bo tò sɔgbe xá hwenu e a na bló é ɖebɔdoɖewu. Enɛ na d’alɔ we bɔ a na fó nǔ e a bɛ́ é, bo na lɛ́ zán hwenu e kpò é dó wà nǔ gegě ɖevo lɛ.

16. Etɛ a ka ɖó na bló bo na dó fó azɔ̌ e a bɛ́ é? Nɛ̌ Hlɔmanu lɛ 12:11 ka nɔ gudo nú enɛ gbɔn?

¹⁶ Nɔ dó gǎn. É na byɔ gǎndidó cobɔ a na xwedó tito e a bló é, bo fó nǔ e a bɛ́ é. (Xà Hlɔmanu lɛ 12:11.) Pɔlu ɖɔ nú Timɔtée ɖɔ é ni nɔ ‘ɖókan dó’ nǔ wu, bá mɔ tɛn dó nyí mɛ̌si ɖagbe ɖé. È sixu lɛ́ zán wěɖexámɛ enɛ nú nǔ gbigbɔ tɔn ɖevo e gbé nya wɛ è ɖè lɛ é.​—1 Tim. 4:13, 16.

17. Nɛ̌ Efɛzinu lɛ 5:15, 16 ka sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na wà nǔ e sín tito mǐ bló é gbɔn?

¹⁷ Nɔ zán hwenu towe kpo nǔnywɛ kpo. (Xà Efɛzinu lɛ 5:15, 16.) Ðɔ hwenu e a na zán nú nǔ e sín gbeta kɔn a wá é é, bo ma lɔn bo zɛ wu ó. Ma nɔte ɖɔ ninɔmɛ lɛ ni nyɔ́ hwɛ̌ cobonu a ni jɛ azɔ̌ wu ó, bɔya ye na nyɔ́ gbeɖé ǎ. (Nǔt. 11:4) Nɔ acéjí bo ma jó nǔ e ma ɖò taji ǎ lɛ é dó, bonu ye ni ɖu hwenu kpo hlɔnhlɔn kpo e sín hudo a ɖó, bo na wà nǔjɔnǔ lɛ é ó. (Fili. 1:10, nwt) É nyɔ́ bló hǔn, ba hwenu e a mɔ ɖɔ mɛ ɖevo lɛ kún na ɖó nǔ e wà gbé wɛ emi ja é te ó é. Nǔ mɛ ɖevo lɛ ni tuùn ɖɔ a ɖó hudo táan tɔn bo na sɔ́ ayi ɖó nǔ e wà wɛ a ɖè é jí. Cí alokan towe, bo wá gbeta ɔ kɔn bá xà nǔ e è na wlan sɛ́dó we lɛ é ɖò nukɔnmɛ. *

18-19. Etɛ ka sixu d’alɔ we bɔ a na tɛ́n kpɔ́n bo dlɛ́n nǔ e a bɛ́ é d’enu yì fó, hwenu e é na bo tlɛ vɛwǔ é?

¹⁸ Nɔ sɔ́ ayi ɖó lè e a na mɔ lɛ é jí. Nǔ e mɛ gbeta towe tɔ́n kɔ dó é alǒ lè e a mɔ ɖ’emɛ é cí fí e a xwè ɖò tomɛyiyi ɖé hwenu é jijɛ ɖɔhun. Enyi a jló na jɛ finɛ nǔgbo ɔ, a na kpó ɖò yiyi wɛ, enyi ali ɔ na bo tlɛ ján, bɔ é byɔ ɖɔ a ni sɔ́ ali ɖevo ɔ nɛ. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, enyi mǐ nɔ sɔ́ ayi ɖó nǔ e mɛ gbeta e kɔn mǐ wá lɛ é na tɔ́n kɔ dó lɛ é jí ɔ, mǐ na yawǔ jó gbè hwenu e nǔɖe lɛ na sú ali dó mǐ alǒ jɛ nǔ mɛ nú mǐ ɖò ye kɔn é ǎ.​—Ga. 6:9.

¹⁹ Gbeta ɖagbe lɛ kɔn wíwá nɔ vɛwǔ, bɔ nǔ wiwa sɔgbe xá ye lɔ sixu vɛwǔ. Amɔ̌, Jehovah sixu d’alɔ we bo na we nǔnywɛ kpo hlɔnhlɔn kpo e sín hudo a ɖó bo na dlɛ́n nǔ e a bɛ́ é d’enu yì fó é.