Atɔxwɛ (Glɛnsigbe) 1^er janvier 1918 bɛ́ kpo xógbe elɔ kpo: “Etɛ xwè 1918 ka hɛn nu?” Ahwan Ðaxó ɔ kpó ɖò nǔ gbà wɛ ɖò Elɔpu, amɔ̌, è byɔ xwè ɔ mɛ tlolo é ɔ, é cí ɖɔ nǔ ɖagbe lɛ ɖò nukɔn ja nú Biblu Kplɔntɔ́ lɛ kpo gbɛ̀ ɔ kpo ɖò kpaa mɛ ɖɔhun.

Ðò 8 janvier 1918 ɔ, Togán Woodrow Wilson ɖɔ xó dó nǔ 14 jí ɖò toxóɖɔtɔ́ lɛ sín kplé ɖaxó ɖé tɛnmɛ ɖò États-Unis; é mɔ ɖɔ nǔ enɛ lɛ ɖò dandan cobɔ “fífá e sɔgbe bo na nɔ ayǐ sɔyi é” na tíìn. É byɔ ɖɔ è ni hun ali sɛwámǎɖɔ tɔn ɖé ɖò akɔta lɛ tɛntin, ɖè ahwanfunnú lɛ kpò, bo sɔ́ “kplékplé akɔta lɛ kpaa tɔn” ɖé ɖ’ayǐ bonu “akɔta ɖaxó kpo kpɛví kpo bǐ” na ɖu lè tɔn. È wá zán “Nǔ Wǒ-Ɛnɛ” e jí é ɖɔ xó dó lɛ é dó sɔnǔ nú Akɔjijɛ Akɔta lɛ tɔn, bo lɛ́ zán ɖò sɛwámǎɖɔ Akɔjijɛ Versailles tɔn tɔn mɛ, bo gbɔn mɔ̌ mɛ bló bɔ Ahwan Ðaxó ɔ wá vivɔnu.

Hunnyahunnya tíìn ɖò xwè e wá yì é mɛ có, * é cí ɖɔ fífá ɖò te kpɔ́n Biblu Kplɔntɔ́ lɛ ɖɔhun; xlɛ̌ tɔn wɛ nyí nǔ ɖěɖee jɛ ɖò kplé xwewu xwewu tɔn Watch Tower Bible and Tract Society tɔn hwenu é.

Ðò kplé enɛ e è bló ɖò 5 janvier 1918 é jí ɔ, mɛ nukúnɖeji e è ɖè sín Betɛli lɛ é gegě tɛ́n kpɔ́n bo na nɔ nu nú tutoblonunu ɔ. Richard H. Barber e nyí nukúnkpénuwutɔ́ tomɛyitɔ́ gbejinɔtɔ́ ɖé é bɛ́ kplé ɔ kpo ɖɛ kpo. Ee è ɖó azɔ̌ xwè e wá yì é tɔn sín gbè gudo é ɔ, è ɖè vo e è nɔ ɖè xwewu xwewu bo nɔ sɔ́ titoblonunutɔ́ lɛ é. Nɔví Barber sɔ́ Joseph Rutherford kpo nɔví sunnu ayizɛ́n ɖevo lɛ kpo. Enɛ gudo ɔ, hwɛɖɔtɔ́ e ɖò gbeklánxámɛtɔ́ lɛ jí é ɖé sɔ́ mɛ tɛnwe ɖevo; mɛ ɖěɖee è ɖè sín Betɛli lɛ é ɖò mɛ enɛ lɛ mɛ. É ka kpa ye ǎ. Gegě mɛ lɛ tɔn sɔ́ Nɔví Rutherford kpo nɔví gbejinɔtɔ́ ayizɛ́n ɖevo kpo, bɔ ye nyí titoblonunutɔ́.

Nɔví e wá tɛn ɔ mɛ lɛ é gegě nɔ ylɔ́ kplé enɛ ɖɔ “kpléɖókpɔ́ ɖaxó e Mawu dó na hugǎn, bɔ ye yì kpɔ́n é.” Amɔ̌, awǎjijɛ yetɔn nɔ ayǐ vo ɖé ǎ.

Biblu Kplɔntɔ́ lɛ má wema Le mystère accompli nú sun gègě. Nǔxatɔ́ ayijijlɔnɔ lɛ yí gbè nú nugbǒ Biblu tɔn e ɖò wema enɛ mɛ lɛ é.

Edward F. Crist e nyí nukúnkpénuwutɔ́ tomɛyitɔ́ ɖé ɖò Canada é ɖɔ xó dó asú kpo asì kpo e xà Le mystère accompli ɔ bo yí nǔgbo ɔ ɖò aklunɔzán gblamɛ atɔ́ɔ́n kpowun gudo é ɖé wu! É ɖɔ: “Asú kpo asì kpo ɔ zé yeɖée bǐ jó mlɛ́mlɛ́ bo ɖè nukɔnyiyi sín afɔ jiwǔ lɛ.”

Nya ɖé mɔ wema ɔ, bɔ tlolo ɔ, é má xá xɔ́ntɔn tɔn lɛ. Wɛn e ɖ’emɛ lɛ é jiwǔ n’i. É ɖɔ: “Un ɖò zɔnlin ɖi wɛ gbɔn Ali Atɔngɔ́ ɔ jí [bɔ] nǔɖe xò abɔ̌ta nú mì, un vɛ́sin ɖɔ awinnya wɛ sín, amɔ̌, wema ‘Le mystère accompli’ wɛ. Un sɔ́ wá xwégbe bo xà bǐ. . . . Un ko sè xóxó ɖɔ nukɔntɔ́ ɖé . . . wɛ xomɛ sin bɔ é sɔ́ wema ɔ nyi gbě gbɔn flɛtɛli tɔn nu . . . Nǔ ɖokpo enɛ e é wà é zɔ́n bɔ un kúdeji bǐ mlɛ́mlɛ́ ɖɔ é huzu mɛ gegě, bɔ ye ɖó nukúnɖiɖó gbɛɖe ɖé hú nǔ ɖevo ɖebǔ e é wà ɖò gbɛzán tɔn  mɛ é. . . . Gbɔn xomɛsin nukɔntɔ́ enɛ tɔn gblamɛ ɔ, mǐ nɔ kpa susu nú Mawu dìn.”

Nukɔntɔ́ enɛ kɛɖɛ wɛ wà nǔ gbɔn mɔ̌ ǎ. Gǎn Canada tɔn lɛ gbɛ́ wema ɔ ɖò 12 février 1918, bo ɖɔ ɖɔ todɔnfúnlɛ̌n sín xó lɛ kpo xó e na dó kpò awa mɛ nú mɛ bɔ è ma na fun ahwan ǎ lɛ é kpo wɛ ɖ’emɛ. Enɛ gudo tlolo ɔ, États-Unis sín gǎn lɛ lɔ wà nǔ ɖokpo ɔ. Acɛkpikpa ɔ sín mɛ lɛ kije Betɛli ɔ kpo azɔ̌xɔsa mǐtɔn ɖěɖee ɖò New York, Pennsylvanie gɔ́ nú Californie lɛ é kpo, bo ɖò kúnnuɖenú lɛ ba wɛ, bo na dó dóhwɛ mɛ e ɖò nukɔn nú tutoblonunu ɔ lɛ é. Ðò 14 mars 1918 ɔ, Hwɛɖɔxɔsa États-Unis tɔn gbɛ́ Le mystère accompli ɔ bo ɖɔ ɖɔ wema enɛ kpo mimǎ tɔn kpo dó afɔgblɛ́gblɛ̌ afɔ mɛ nú mɛ ɖò gǎn e dó wɛ è ɖè ɖò ahwan linu é kɔn, bo nyí Sɛ́n E Kúnkplá Dò Ba nú Tò É gbigbá.

Ðò 7 mai 1918 ɔ, Hɔnyitɔ́-Xɔsa E Nɔ Kpé Nukún Dó Hwɛɖiɖɔ Wu É mɔ acɛ yí, bo na wlí Giovanni DeCecca, George Fisher, Alexander Macmillan, Robert Martin, Frederick Robison, Joseph Rutherford, William Van Amburgh kpo Clayton Woodworth kpo. È dóhwɛ ye ɖɔ ‘ye kún xwedó sɛ́n ó, bo syɛn ta lobo lɛ́ sɔ́ jlǒ dó zɔ́n gǔfínfɔ́n, gbejimanɔ kpo tótlítlí nú ahwankpá États-Unis tɔn kpo.’ Hwɛɖiɖɔ ɔ bɛ́ ɖò 5 juin 1918, amɔ̌, è xò nǔ kpɔ́n kpɛɖé dó ye wliwlí dó ganmɛ wu. Etɛwu?

Hwɛɖɔtɔ́gán États-Unis tɔn ylɔ́ sɛ́n e è ɖɔ ɖɔ nɔví lɛ gbà bo dóhwɛ ye é ɖɔ Sɛ́n E Kúnkplá Dò Ba nú Tò É, ‘ahwanlyannú e sè kpɛ́n tawun é ɖé wɛ sɛ́n enɛ nyí bo jɛ agɔ dó nǔjlajla.’ Ðò 16 mai 1918 ɔ kplékplémɛ ɔ gbɛ́ ɖɔ è kún na huzu ada nú sɛ́n enɛ bonu é na cyɔn alɔ mɛ ɖěɖee nɔ jla “nǔ e nyí nǔgbo, bɔ linlin ɖagbe lɛ sísɛ́ mɛ [bɔ è ɖɔ], bɔ é ka lɛ́ nyí ɖó hwɛjijɔ e sɔgbe lɛ é wu” é jí ó. Le mystère accompli ɔ nyí akpáxwé taji ɖé ɖò xóɖiɖɔ yetɔn mɛ. É sín enɛ wu bɔ gbeɖiɖó Ðɛ̌mɛnugbasá États-Unis tɔn tɔn e sɛ́n tuùn é ɖɔ: “Kpɔ́ndéwú nǔjlajla alɔkpa enɛ tɔn e nyla hú bǐ é ɖokpo wɛ nyí wema e è ylɔ́ ɖɔ ‘Le mystère accompli’ é . . . Nǔ ɖokpo e é na hɛn wá é wɛ nyí ɖɔ é na sísɛ́ ahwanfuntɔ́ lɛ bɔ ye na sɔ́ linlin mǐtɔn xò kɔ́, lobo na flɔ́ zo dó glɔ̌ nú . . . ahwanzɔ́ gbigbɛ́.”

Ðò 20 juin 1918 ɔ, hwɛɖɔtɔ́ lɛ ɖɔ ɖɔ nɔví tantɔn lɛ hu hwɛ e è dó ye lɛ é bǐ. Ayihɔngbe tɔn ɔ, hwɛɖɔtɔ́gán ɔ ɖɔ hwɛ e è ɖó nú nɔví lɛ é. É ɖɔ: “Nǔjlajla sinsɛn tɔn e hunjɛdónǔjitɔ́ enɛ lɛ nɔ gudo na syɛnsyɛn lobo bló bɔ é gbakpé é . . . nyí awovínú ɖaxó ɖé bo tlɛ hugǎn kínklán Ahwankpá Allemagne tɔn tɔn. . . . Tódɔnnúmɛ ɔ ɖó na syɛn.” Aklunɔzán gblamɛ we gudo ɔ, è fɔ nɔví tantɔn enɛ lɛ dó gankpá yadonúmɛ tɔn Atlanta, Géorgie tɔn mɛ, bɔ ye na sɛn gan sín xwè 10 yì jɛ xwè 20.

Ðò táan enɛ mɛ ɔ, è klán gbè xá Biblu Kplɔntɔ́ lɛ tawun. Azɔ̌xwé Tò ɔ Tɔn E Nɔ Kpé Nukún Dó Nǔdobiba Wu É (FBI) ba dò nú azɔ̌ yetɔn céɖécéɖé,  bo ɖè wema gegě tɔ́n. Nǔ lɛ xlɛ́ ɖɔ nɔví mǐtɔn lɛ kánɖeji bo na kpó ɖò wɛn ɔ jla wɛ.

Ðò wema e pósugán Orlando, Floride tɔn wlan sɛ́dó FBI é mɛ ɔ, é ɖɔ: “[Biblu Kplɔntɔ́ lɛ] nɔ gosin xwé ɖé gbè jɛ xwé ɖé gbè, bɔ zǎnmɛ wɛ ye nɔ ɖò mɔ̌ wà wɛ ɖè hugǎn. . . . É hwe bǐ ɔ, é cí ɖɔ ye jló na kpó ɖò biblo wɛ bɔ azɔ̌ ɔ na sɛ́ sò gbɔn akpakpa e ɖò ye sɔ́ wɛ magbokɔ é gblamɛ.”

Kponɔgán ɖé kpo Hɔnyitɔ́-Xɔsa E Nɔ Kpé Nukún Dó Ahwan Wu É kpo wlan nǔ sɛ́dó pósuxwé ɔ ɖɔ è ni ɖó gbè azɔ̌ e Frederick W. Franz ee nyí ɖokpo ɖò Hagbɛ̌ Alixlɛ́mɛtɔ́ ɔ mɛ ɖò nukɔnmɛ é wà é tɔn. Kponɔgán ɔ wlan ɖɔ: “F. W. Franz . . . ɖ’alɔ ɖò wema ‘Le mystère accompli’ ɔ afatɔ́n mɔ̌ sín sisa mɛ kpo kanɖodónǔwu kpo.”

È dó ya nú Charles Fekel e é lɔ wá nyí ɖokpo ɖò Hagbɛ̌ Alixlɛ́mɛtɔ́ ɔ mɛ é syɛnsyɛn. Acɛkpatɔ́ lɛ wlí i ɖó é ɖò Le mystère accompli’ ɔ má wɛ wutu, bo kije wema-sɛ́dó-mɛ tɔn lɛ. Ye wlí i dó ganmɛ ɖò Baltimore, Maryland nú sun ɖokpo, bo nɔ kpɔ́n ɛ dó mɔ “kɛntɔ́ jonɔ Autriche nu ɖé.” Hwenu e è kan xó byɔ ɛ é ɔ, é ɖekúnnu kpo akɔ́nkpinkpan kpo, é flín xógbe Pɔlu tɔn elɔ e ɖò 1 Kɔlɛntinu lɛ 9:16 mɛ é: “Enyi un ma jla Wɛnɖagbe ɔ ǎ hǔn, heelu mì.” *

Gbɔn vo nú wɛnjijla kpo kanɖodónǔwu kpo Biblu Kplɔntɔ́ lɛ tɔn ɔ, ye nɔ lɛ́vɔ hɛn wema e mɛ ye ɖò byɔbyɔ wɛ kpo akpakpa sɔ́ mɛ kpo ɖɔ è ni ɖè nɔví e è wlí dó ganmɛ ɖò Atlanta lɛ é nyite ɖè é gbɔn mɛ lɛ jí. Anna K. Gardner ɖɔ: “Mǐ nɔ ɖò nǔɖe wà wɛ hwebǐnu. Hwenu e è wlí nɔví lɛ dó gan é ɔ, azɔ̌ ɖevo e mǐ nɔ wà é wɛ nyí ɖɔ mǐ nɔ byɔ mɛ lɛ ɖɔ ye ni d’alɔ wema mɛ nú mǐ. Mǐ nɔ gbɔn xwégbe xwégbe. Mɛ afatɔ́n mɔkpan d’alɔ wema mɛ nú mǐ! Mǐ nɔ ɖɔ nú mɛ ɖěɖee mǐ ɖɔ xó na lɛ é ɖɔ Klisanwun nǔgbo wɛ nú sunnu enɛ lɛ, bɔ è ka bɛ́ ye dó ganmɛ dó acɛ jí.”

Ðò hwenu vɛwǔ enɛ lɛ mɛ ɔ, è nɔ bló kpléɖókpɔ́ ɖaxó lɛ hwɛhwɛ, bo na dó dó wusyɛn lanmɛ nú kplékplé nɔví lɛ tɔn ɖò gbigbɔ lixo. Atɔxwɛ ɖɔ: “Kpléɖókpɔ́ ɖaxó kanɖé jɛji . . . wɛ è bló ɖò xwè ɔ mɛ . . . Gbeɖiɖó e jiwǔ lɛ é wɛ è sè dó kpléɖókpɔ́ enɛ lɛ bǐ wu. Ð’ayǐ ɔ, kpléɖókpɔ́ ɖaxó lɛ bǐ ɔ, è nɔ bló ye ɖò ɖibla yì fifónu aluùn tɔn, alǒ ɖò bǐbɛ̌mɛ xwejí tɔn; amɔ̌ dìn ɔ, ɖò xwè ɔ mɛ ɔ, sun lɛ bǐ mɛ wɛ è nɔ bló kpléɖókpɔ́ ɖaxó ɖè.”

Ayijlɔjlɔnɔ lɛ kpó ɖò wɛnɖagbe ɔ yí wɛ. Ðò kpléɖókpɔ́ ɖé hwenu ɖò Cleveland ɖò Ohio ɔ, gbɛtɔ́ 42 wɛ bló baptɛm ɖò mɛ 1 200 mɔ̌ e wá lɛ é mɛ, bɔ nyaví e “Mawu kpo nǔ mímɛ́ lɛ kpo nɔ sù nukún tɔn mɛ, [bɔ mɔ̌ ma wá] na hu winnya nú mɛ e ko ɖó xwè ɖò ta lɛ é gegě é” ɖokpo ɖò ye mɛ.

Ee 1918 xwè vivɔnu é ɔ, Biblu Kplɔntɔ́ lɛ tuùn lee sɔgudo na cí é ǎ. È sà xɔ e ɖò Brooklyn é ɖé lɛ, bo sɛ̀ tɛn nú hɔ̌nkan ɔ yì Pittsburgh ɖò Pennsylvanie. Hwenu e mɛ ɖěɖee ɖò nukɔn nú tutoblonunu ɔ lɛ é ɖò ganmɛ é ɔ, è bló tuto bo na bló kplé xwewu xwewu tɔn ɖevo ɖò 4 janvier 1919. Etɛ ka na jɛ?

Nɔví mǐtɔn lɛ ɖókan dó azɔ̌ yetɔn wu. Ye kúdeji tawun ɖɔ nǔ ɖagbe mɛ jɛn é na tɔ́n kɔ dó, bɔ é sín enɛ wu bɔ xóta xwè 1919 tɔn tɔn e ye sɔ́ é nyí: “Alyannú e è na tun bo na sɔ́ dó jǐ we ɔ ɖě na wà nǔtí nú we ǎ.” (Eza. 54:17) Ye sɔnǔ ɖ’ayǐ nú ninɔmɛ maɖónukún ɖěɖee na hɛn nǔɖiɖi yetɔn lidǒ, bo na na ye hlɔnhlɔn ɖò azɔ̌ ɖaxó e ye na wà ɖò nukɔnmɛ é kɔn é.