1, 2. Etɛ ka ko wà nǔ dó gbɛtɔ́ lɛ wu hugǎn? Mɛ̌ wu é ka sín?

ALOKAN, anpulu, mɔ̌to kpo sinfánú kpo nyí ɖé lɛ kpowun ɖò nǔ ɖěɖee mɛ lɛ ko ɖetɔ́n, bɔ ye nɔ hɛn gbɛzán mǐtɔn ayihɔngbe ayihɔngbe tɔn kpɔ́n te lɛ é mɛ. Amɔ̌, ye ɖè nǔ ɖevo lɛ tɔ́n, bɔ nǔ enɛ lɛ ka nyí awovínú tawun nú gbɛ̀ e mɛ mǐ ɖè é; nǔ enɛ lɛ wɛ nyí ɖu e è nɔ dó tú mɛ é, bɔnbu kpɛví kpɛví e è nɔ ɖi dó kɔ́mɛ lɛ é, sigáa, bɔnbu e nɔ hɛn nǔ gblé tawun lɛ é kpo nǔ ɖevo lɛ kpo. É ɖò mɔ̌ có, nǔ ɖevo tíìn, bo lɛ́ ɖò nukɔn nú nǔ enɛ lɛ bǐ bo nɔ hɛn nǔ gblé dó gbɛtɔ́ lɛ wu hugǎn. Nǔ tɛ ka wɛ? Adingban wɛ! Adingban sín tinmɛ wɛ nyí è ni ɖɔ nǔ e è tuùn ɖɔ é kún nyí nǔgbo ó é, bo na mɔ tɛn dó blɛ́ mɛɖé. Mɛ̌ ka ɖó adingban nukɔntɔn ɔ? Jezu Klisu ylɔ́ “Awoví” ɖɔ “adingbannɔ lɛ sín tɔ́.” (Xà Jaan 8:44.) Hwetɛnu é ka ɖó adingban nukɔntɔn ɔ?

² É ɖó adingban nukɔntɔn ɔ sín xwè afatɔ́n mɔkpan ɖíe ɖò jikpá Edɛni tɔn mɛ. Adamu kpo Ɛvu kpo e nyí asú kpo asì kpo nukɔntɔn ɔ é ɖò vivǐ Palaɖisi e Gbɛɖotɔ́ yetɔn na ye é tɔn ɖu wɛ. Enɛ gudo ɔ, Awoví wá xwetɔ́n. É tuùn ɖɔ Mawu ɖegbe nú asú kpo asì kpo ɔ ɖɔ ye ni ma ɖu “atín e sín sínsɛ́n è nɔ ɖu bo nɔ tuùn nǔ ɖagbe kpodo nǔ nyanya kpo” é ó, é ma nyí mɔ̌ ǎ ɔ, ye na kú ɖó tónúmase yetɔn wu. É ɖò mɔ̌ có, Satáan gbɔn dan ɖé jí bo ɖɔ nú Ɛvu ɖɔ: “Gbeɖé kpɔ́n, mi na kú ɖě ǎ [adingban nukɔntɔn ɔ], loɔ, Mawu tuùn ɖɔ gbè e gbè mi na ɖu ɔ, mi na mɔ nukúnnú jɛ lee nǔ lɛ ɖè gbɔn ɔ wu, éɖesunɔ Mawu ɔ ɖɔhun, bo  na tuùn nǔ ɖagbe kpodo nǔ nyanya kpo.”—Bǐb. 2:15-17; 3:1-5.

3. Etɛwu è ka sixu ɖɔ ɖɔ adingban e Satáan ɖó é nyla ɖesu? Etɛ enɛ ka jì?

³ Adingban e Satáan ɖó é nyla tawun, ɖó é tuùn ganji ɖɔ nú Ɛvu ɖi nǔ nú emi, bo ɖu atín sínsɛ́n ɔ, é na kú. Ɛvu kpo Adamu kpo bǐ tlitó nú Jehovah, bo wá kú. (Bǐb. 3:6; 5:5) Ee lɛ́ hú mɔ̌ é wɛ nyí ɖɔ “gbɛtɔ́ lɛ bǐ nɔ kú” ɖó hwɛhuhu enɛ wu. Nǔgbo ɔ, “kú ɔ ɖu axɔsu; é ɖu axɔsu ɖò mɛ e sín hwɛ ma tlɛ cí hwɛ e Adamu hu é ɖɔhun ǎ lɛ lɔ jí.” (Hlɔ. 5:12, 14) Dìn ɔ, mǐ sɔ́ nɔ ɖu gbɛ̀ maɖóblɔ̌ e na nɔ ayǐ kaka sɔyi bɔ Mawu sɔnǔ tɔn nú mǐ ɖò bǐbɛ̌mɛ é sín vivǐ ǎ, é nyɔ́ wà ɔ, gbɛtɔ́ dɔ́ji dín ɔ wɛ nyí “xwè kanɖé gban (70); mɛ e wu gbɛ̀ ɖè ganji lɛ tɔn nyí xwè kanwe (80).” É tlɛ nyí mɔ̌ ɔ, “ye ka sɔ́ nɔ mɔ nǔɖe ɖ’emɛ zɛ tagba kpo ya kpo wu ǎ.” (Ðɛh. 90:10) Kpɔ́n lee é nyla sɔ́ é! Adingban Satáan tɔn wu wɛ nǔ enɛ lɛ bǐ sín.

4. (a) Nǔkanbyɔ tɛ lɛ mǐ ka ɖó na mɔ xósin na? (b) Sɔgbe xá Ðɛhan 15:1, 2 ɔ, mɛ̌ lɛ kɛɖɛ ka sixu nyí xɔ́ntɔn Jehovah tɔn?

⁴ Ee Jezu ɖò nǔwiwa Awoví tɔn lɛ tinmɛ wɛ é ɔ, é ɖɔ: “É yí wǎn nú nǔgbo ǎ, ɖó nǔgbo ɖě ɖò nu tɔn ǎ.” Xó nǔgbo ɖě ka ɖò nu tɔn kaka jɛ égbé ǎ, ɖó é kpó ɖò ‘gbɛ̀ ɔ bǐ flú wɛ’ kpo adingban tɔn lɛ kpo. (Nǔɖe. 12:9) Mǐ jló ɖɔ Awoví ni flú mǐ ǎ. Enɛ wu ɔ, mi nú mǐ ni gbéjé nǔkanbyɔ atɔn elɔ lɛ kpɔ́n: Nɛ̌ Satáan ka nɔ flú gbɛtɔ́ lɛ gbɔn? Ðò kpaa mɛ ɔ, etɛwu gbɛtɔ́ lɛ ka nɔ ɖó adingban? Bo ma na dó hɛn kancica e ɖò mǐ kpo Jehovah kpo tɛntin é gblé Adamu kpo Ɛvu kpo ɖɔhun gbeɖé ǎ ɔ, nɛ̌ mǐ ka sixu xlɛ́ ɖɔ mǐ nɔ “ɖɔ nǔgbo” hwebǐnu gbɔn?—Xà Ðɛhan 15:1, 2.

5. Nɛ̌ Satáan ka nɔ blɛ́ gbɛtɔ́ lɛ gbɔn ɖò égbé?

⁵ Mɛsɛ́dó Pɔlu tuùn ɖɔ mǐ hɛn ɔ, mǐ na bló bɔ ‘Satáan kún na kpé mǐ wu ó, ɖó mǐ tuùn linlin tɔn lɛ ganji.’ (2 Kɔ. 2:11) Mǐ tuùn ɖɔ gbɛ̀ ɔ bǐ kaka jɛ sinsɛn nǔvú, tuto toxóɖiɖɔ tɔn mɛblɛblɛ́ tɔn lɛ kpo tuto ajɔ̌wiwa tɔn e mɛ nukúnkɛ́n ɖè lɛ é kpo ɖò Awoví sín acɛ glɔ́. (1 Jaan 5:19) Enɛ wu ɔ, Satáan kpo awoví tɔn lɛ kpo na sísɛ́ mɛ e ɖò tɛn acɛkpikpa tɔn mɛ lɛ é bonu ye na ‘ɖó adingban’ ɔ, nǔ ɖò gaan wɛ. (1 Tim. 4:1, 2) É ɖò wɛn ɖɔ nǔ e mɛ ɖěɖee nɔ wà ajɔ̌ ɖaxó ɖaxó, bo nɔ sɔ́ ajɔ̌nú e na hɛn nǔ gblé dó gbɛtɔ́ lɛ wu é kpo wlɛnwín mɛxoɖu tɔn lɛ kpo sù, gbɔn nǔjlajla adingban tɔn lɛ gblamɛ lɛ é nɔ wà é nɛ.

6, 7. (a) Etɛwu sinsɛngán adingbannɔ lɛ ka nɔ ɖu hun xɔ́ ɖesu? (b) Nǔvú tɛ lɛ sinsɛngán lɛ ka nɔ ɖó bɔ a nɔ sè?

⁶ Sinsɛngán ɖěɖee nɔ ɖó adingban lɛ é nɔ ɖu hun xɔ́ tawun, ɖó ye nɔ sɔ́ nukúnɖiɖó gbɛ̀ sɔgudo tɔn tɔn mɛ e ɖi nǔ nú adingban yetɔn lɛ é tɔn ɖó axɔ nu. Enyi mɛɖé yí gbè nú adingban-núkplɔnmɛ sinsɛn tɔn ɖé, lobo wà nǔ e Mawu gbɛ́ é ɖé ɔ, enɛ sixu zɔ́n bɔ mɛ ɔ na ba gbɛ̀ mavɔmavɔ kpò. (Oz. 4:9) Jezu tuùn ɖɔ sinsɛngán hwe tɔn nu tɔn lɛ nɔ blɛ́ mɛ lɛ gbɔn mɔ̌. É kpannukɔn ye bo ɖɔ: “Heelu mi sɛ́nkplɔnmɛtɔ́ lɛ kpodo Falizyɛn lɛ kpan, yɛmɛnúwatɔ́ emi! Mi nɔ kanwezun gbɔn agě kpo tɔ kpo, bonu mɛ ɖokpo géé na sixu byɔ sinsɛn mitɔn mɛ. Enyi mi ka yì mɔ mɛɖé, bonu é yí gbè, bo xwedó mi ɔ, mi nɔ bló, bɔ é nɔ huzu zojimací [kún súsú dó nú mɛ kaka sɔyi] sín vǐ azɔn we hú midɛɛ lɛ.” (Mat. 23:15) Jezu ɖó hwɛ nú sinsɛngán adingbannɔ enɛ lɛ kpo xógbe syɛnsyɛn lɛ kpo. ‘Tɔ́ yetɔn Awoví, mɛhutɔ́ ɔ’ gɔ́n wɛ ye gosin nǔgbo.—Jaan 8:44.

⁷ Sinsɛngán lɛ gɔ́ gbɛ̀ ɔ mɛ égbé, bɔ è nɔ ylɔ́ ye ɖɔ nukɔntɔ́ lɛ, yɛhwenɔ lɛ, agungán lɛ; è nɔ lɛ́ zán tɛnmɛ nyikɔ ɖevo lɛ dó ylɔ́ ye na. Gbɛ̌ yetɔn xwè kanweko nukɔntɔn ɔ tɔn lɛ ɖɔhun ɔ, ye nɔ ɖò “kɔ sló nú nǔgbo” e ɖò Xó Mawu tɔn mɛ é wɛ, lobo nɔ “sɔ́ adingban dó ɖyɔ nǔgbo Mawu tɔn ɔ.” (Hlɔ. 1:18, 25, nwt) Ye nɔ sɔ́ adingban-núkplɔnmɛ lěhun lɛ ɖó ajo: “È hwlɛn mɛ azɔn ɖokpo hǔn, è hwlɛn  mɛ kaka sɔyi,” lindɔ̌n jɔmakú, vɔ̌ jɔ alǒ xlonɔ sín linlin e ɖɔ ɖɔ Mawu nɔ myɔ nukún dó gbɛzán sunnu na ɖóxó xá sunnu alǒ nyɔnu na ɖóxó xá nyɔnu tɔn é, kabǐ ee ɖɔ ɖɔ mɛ e ɖó mɛ̌ ɖokpo ɔ lɛ é sixu wlí alɔ xá yeɖée é.

8. Adingban tɛ mǐ ka ɖò nukún ɖó wɛ ɖɔ toxóɖɔtɔ́ lɛ na ɖó ɖò malin-malin mɛ? Amɔ̌, nɛ̌ mǐ ka ɖó na wà nǔ gbɔn d’ewu?

⁸ Toxóɖɔtɔ́ lɛ ko ɖó adingban dó blɛ́ gbɛtɔ́ lɛ. Adingban ɖaxó hugǎn e mǐ na sè bɔ ye na ɖó lɛ é ɖokpo wɛ nyí hwenu e ye na jla ɖɔ “fífá tíìn, bɔ ayi jɛ ayǐ” é. Amɔ̌, “nǔ e na vívá kún yetɔn ɔ na zɔn ye jí ajijimɛ.” Mi nú mǐ ni ma jó mǐɖée dó bonu gǎn e dó wɛ ye ɖè bo na bló bɔ mǐ na sɔ́ nukún kpɛví dó kpɔ́n lee gbɛ̀ elɔ nyí awovínú sɔ́ é ni wà nǔ dó mǐ wu ó! Nǔgbo ɔ, mǐ “tuùn ganji ɖɔ Aklunɔzán ɔ na wá fyán mɛ lee ajotɔ́ nɔ wá fyán mɛ zǎnmɛ é ɖɔhun.”—1 Tɛ. 5:1-4.

9, 10. (a) Etɛwu gbɛtɔ́ lɛ ka nɔ ɖó adingban? Etɛ é ka nɔ jì? (b) Etɛ mǐ ka ɖó na flín dó Jehovah wu?

⁹ Enyi nǔ yɔyɔ̌ e è ɖetɔ́n é ɖé gbakpé ɔ, è nɔ wá ɖè gegě tɔn tɔ́n. Nǔ ɖokpo ɔ wɛ é nɔ nyí nú adingban ɖesu. Adingban ɖiɖó wá gbakpé fí bǐ ɖò égbé, bɔ é sɔ́ nyí gbɛtɔ́ nukúnɖeji lɛ kɛɖɛ wɛ nɔ blɛ́ mɛ ɖevo lɛ ǎ. Lee xóta “Nǔ E Wu Mǐ Nɔ Ðó Adingban” bɔ Y. Bhattacharjee wlan é xlɛ́ gbɔn é ɔ, “adingban ɖiɖó ko huzu jijɔ e dó ɖɔ dò ɖò ayi gbɛtɔ́ tɔn mɛ tawun é.” Gbɛtɔ́ lɛ nɔ yawǔ ɖó adingban dó nya xɛ ɖò yeɖée jí, alǒ dó bló bonu mɛ ɖevo lɛ ni tuùn ye. Ye nɔ ɖó adingban bo nɔ cyɔn nǔ dó nǔwanyido yetɔn lɛ, alǒ bo na dó gézé ɖò gbɛmɛ, kabǐ ɖó ɖagbe yeɖesunɔ tɔn wu. Lee xóta ɔ xlɛ́ gbɔn é ɔ, mɛɖé lɛ “nɔ ɖó adingban faa ɖò nǔ ɖaxó kpo kpɛví kpo mɛ nú jonɔ lɛ, azɔ̌watɔ́gbɛ́ lɛ, xɔ́ntɔn lɛ, kpo mɛvívɛ́ yetɔn lɛ kpo.”

¹⁰ Etɛ adingban enɛ lɛ bǐ ka nɔ jì? Jiɖe sɔ́ nɔ ɖè ǎ, bɔ kancica lɛ sixu gblé. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, enyi asì ɖé nɔ blɛ́ asú tɔn e ɖò gbeji n’i é, bo nɔ ɖó adingban dó hwlá gbɛ̀ bliblí e zán wɛ é ɖè é ɔ, dǒ nukún mɛ bo kpɔ́n lee é na nyla sɔ́ é. Alǒ, asú hunnylamɔ́nɔ ɖé sixu nɔ xò daka asì tɔn kpo vǐ tɔn lɛ kpo wu ɖò nǔglɔ, amɔ̌, ɖò agbawungba ɔ, é nɔ xlɛ́ ɖɔ emi nyí asú e ɖó kpɔ́ndéwú ɖagbe é ɖé. Amɔ̌, mǐ ɖó na flín ɖɔ mɛblɛtɔ́ mɔhun lɛ kún sixu hwlá nǔ ɖebǔ dó Jehovah ó, ɖó “nǔ lɛ bǐ wɛ é nɔ mɔ ɖò mɛ̌, bo nɔ mɔ ye ɖò wěxo.”—Ebl. 4:13.

11. Etɛ kpɔ́ndéwú nyanya Ananiyasi kpo Safila kpo tɔn ka kplɔ́n mǐ? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖò bǐbɛ̌mɛ é.)

¹¹ Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Biblu ɖɔ xó dó lee “Satáan gɔ́ ayi mɛ” nú Klisanwun asú kpo asì kpo ɖé ɖò xwè kanweko nukɔntɔn ɔ mɛ, bɔ ye ɖó adingban nú Mawu gbɔn é wu. Ananiyasi kpo Safila kpo bló tuto ɖò ayi mɛ bo na blɛ́ mɛsɛ́dó lɛ. Ye sà ayikúngban yetɔn ɖé lɛ, amɔ̌, ye ɖè akwɛ ɔ kpò cobo sɔ́ nú mɛsɛ́dó lɛ. Asú kpo asì kpo ɔ jló na wà nǔ bá nyɔ́ agun ɔ nukúnmɛ bo jló na xlɛ́ ɖɔ ye nɔ na nǔ hú mɛ bǐ, nǔ ɖě ka nyí mɔ̌ ǎ. Amɔ̌, Jehovah mɔ nǔ e ye wà é, bo dɔn tó e jɛxa é nú ye.—Mɛ. 5:1-10.

12. Etɛ ka ɖò te kpɔ́n adingbannɔ e ɖó linlin nyanya bo ma lɛkɔ sín hwɛ yetɔn lɛ gudo ǎ lɛ é? Etɛwu?

¹² Nɛ̌ nǔ ka nɔ cí nú Jehovah dó adingban ɖiɖó wu? Nǔ e ɖò te kpɔ́n Satáan kpo adingbannɔ e ɖó linlin nyanya bo ma lɛkɔ sín hwɛ yetɔn lɛ gudo ǎ, bo nɔ xwedó kpɔ́ndéwú Satáan tɔn lɛ é bǐ é wɛ nyí “myɔ togotogo” ɔ. (Nǔɖe. 20:10; 21:8; Ðɛh. 5:7) Etɛwu? Ðó Jehovah nɔ xò adingbannɔ lɛ kplé dó ahwan ɖokpo ɔ mɛ xá mɛ ɖěɖee é nɔ kpɔ́n dó mɔ “avǔn,” alǒ mɛ ɖěɖee zinzan yetɔn lɛ xyɔwǔ ɖò nukún tɔn mɛ lɛ é.—Nǔɖe. 22:15.

13. Etɛ mǐ ka tuùn dó Jehovah wu? Etɛ nǔtuùntuùn enɛ ka na sísɛ́ mǐ bɔ mǐ na wà?

¹³ Mǐ tuùn ɖɔ Jehovah kún “nyí gbɛtɔ́ bo na ɖó adingban” ó. Nǔgbo ɔ, “Mawu sixu ɖó adingban ǎ.” (Kɛ́n. 23:19; Ebl. 6:18) ‘Jehovah gbɛ́ wǎn nú adingban.’ (Nǔx. 6:16-19) Nú nǔ mǐtɔn na nyɔ́ nukún tɔn mɛ ɔ, mǐ ɖó na zán gbɛ̀ sɔgbe xá nǔgbododó tɔn e kúnkplá  nǔgboɖiɖɔ é. Nǔ e wutu mǐ “ma nɔ ɖó nǔvú nú [mǐɖée ǎ]” é nɛ.—Kolo. 3:9.

14. (a) Nɛ̌ mǐ ka nɔ xlɛ́ ɖɔ mǐ gbɔn vo nú hagbɛ̌ sinsɛn nǔvú tɔn lɛ gbɔn? (b) Tinmɛ nǔgbododó e ɖò Luki 6:45 mɛ é.

¹⁴ Ali tɛ nu mɔ̌ mǐ mɛ Klisanwun nǔgbo lɛ ka nɔ xlɛ́ ɖɔ mǐ gbɔn vo nú hagbɛ̌ sinsɛn nǔvú lɛ tɔn ɖè? Mǐ “nɔ ɖɔ nǔgbo.” (Xà Zakalíi 8:16, 17.) Pɔlu tinmɛ ɖɔ: ‘Mǐ nɔ ɖexlɛ́ ɖò nǔ bǐ mɛ ɖɔ mǐ nyí azɔ̌watɔ́ Mawu tɔn, gbɔn nǔgboɖiɖɔ gblamɛ.’ (2 Kɔ. 6:4, 7) Jezu ɖɔ dó gbɛtɔ́ wu ɖɔ: “Nǔ e gɔ́ ayi mɛtɔn mɛ ɔ wɛ nu nɔ ɖɔ.” (Luk. 6:45) Enɛ wu ɔ, nú gbɛtɔ́ ɖagbe nɔ ɖɔ nǔgbo nú éɖée ɖò ayi tɔn mɛ ɔ, xó nǔgbo jɛn na nɔ tɔ́n sín nu tɔn mɛ. É na nɔ ɖɔ nǔgbo ɖò nǔ ɖaxó kpo nǔ kpɛví kpo mɛ nú jonɔ lɛ, azɔ̌watɔ́gbɛ́ tɔn lɛ, xɔ́ntɔn tɔn lɛ, kpo mɛvívɛ́ tɔn lɛ kpo. Mǐ ni ɖɔ xó dó kpɔ́ndéwú ɖé lɛ jí dó lee mǐ sixu xlɛ́ ɖɔ mǐ lɔ ɖò tintɛnkpɔn wɛ, bo na nɔ ɖɔ nǔgbo ɖò nǔ lɛ bǐ mɛ gbɔn é wu.

15. (a) Etɛwu é ma ka nyí nǔnywɛnú gbeɖé ɖɔ è ni tɛ́n kpɔ́n bo zán gbɛzán we ǎ? (b) Etɛ ka sixu d’alɔ mɛ winnyawinnya lɛ bɔ ye na ɖí xwi xá kɔgbidínúmɛ hagbɛ̌ tɔn masɔgbe lɛ? (Kpɔ́n tinmɛ e ɖò dò é.)

¹⁵ Nú a ka nyí mɛ winnyawinnya ɖé bo nɔ jló ɖɔ nǔ towe ni nɔ nyɔ́ gbɛ̌ towe lɛ nukúnmɛ ɔ ka lo? Kánɖeji ɖɔ a kún na wà nǔ e mɛɖé lɛ ko wà, gbɔn gbɛzán we zinzan gblamɛ é gbeɖé ó. Ye nɔ xlɛ́ ɖɔ emi nyí mɛ mímɛ́ hwenu e ye ɖò xwédo yetɔn kpo agun ɔ kpo mɛ é, amɔ̌, ye nɔ gbɔn vo bǐ mlɛ́mlɛ́ hwenu e ye ɖò kpɔ́ xá mɛ winnyawinnya e ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ lɛ é é, kpo hwenu e ye ɖò tɛn ɛntɛnɛti tɔn e jí è nɔ zun xɔ́ntɔn ɖè lɛ é jí é kpo. Ye sixu nɔ zán xógbe nyanya lɛ, nɔ dó awu e ma ɖò jlɛ̌ jí ǎ lɛ é, nɔ ɖótó han e ma sɔgbe ǎ lɛ é, nɔ zán ahan syɛnsyɛn alǒ amasin e ɖó aɖǐ lɛ é nyi dò, nɔ tɔ́n xá sunnu alǒ nyɔnu ɖò nǔglɔ, kabǐ tlɛ nɔ wà nǔ e nyla hú mɔ̌ lɛ é. Gbɛzán yetɔn nɔ jinjɔn adingban jí, ye nɔ ɖó adingban nú mɛjitɔ́ yetɔn lɛ, nú nǔɖitɔ́ hatɔ́ lɛ kpo Mawu kpo. (Ðɛh. 26:4, 5) Enyi mǐ nɔ ‘sɔ́ Jehovah sù ɖò nu, bonu ayi mǐtɔn ma ka ɖò wǔ tɔn ǎ ɔ,’ é nɔ tuùn. (Mak. 7:6) Kpɔ́n lee é na nyɔ́ hugǎn ɖɔ mǐ ni wà nǔ e nǔnywɛxó elɔ ɖɔ é sɔ́ é: “Ma jló mɛdídá lɛ sín gbɛ̀ ó; loɔ, nɔ ɖó sísí nú [Jehovah] tɛgbɛ.”—Nǔx. 23:17. *

16. Nɛ̌ nǔgboɖiɖɔ ka kúnkplá alɔdidó wema mɛ nú wǔjɔmɛ sinsɛnzɔ́ tɔn bǔnɔ ɖé gbɔn?

¹⁶ Bɔya a ɖò linlin wɛ na wà sinsɛnzɔ́ gbexosin-alijitɔ́ hwebǐnu tɔn tɔn, alǒ ɖ’alɔ ɖò sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn bǔnɔ sín akpáxwé ɖé lɛ mɛ, ɖi sinsɛnzɔ́wiwa ɖò Betɛli mɔ̌. Hwenu  e a ɖò alɔ dó wema ɔ mɛ wɛ é ɔ, é ɖò taji ɖɔ a ni na xósin e sɔgbe bo nyí nǔgbo bǐ mlɛ́mlɛ́ lɛ é nú nǔ ɖěɖee è kanbyɔ dó lanmɛ towe, ayiɖeɖayǐ e a nɔ cyan lɛ é, kpo walɔ towe lɛ kpo wu lɛ é. (Ebl. 13:18) Nú a ko ɖó alɔ ɖò nǔwalɔ blíblí ɖé, alǒ walɔ e wu è na xò nǔ kpɔ́n dó é ɖé mɛ, bɔ mɛxo agun tɔn lɛ ma ka ko sè ǎ ɔ ka lo? Ba alɔdó yetɔn bo na dó kpéwú bo na wà sinsɛnzɔ́ kpo ayixa mímɛ́ ɖé kpo.—Hlɔ. 9:1; Ga. 6:1.

17. Nú mǐ ɖò xó ɖɔ nú mɛ e ɖò ya dó nú mǐ wɛ lɛ é wɛ dó nɔví mǐtɔn lɛ wu ɔ, etɛ mǐ ka ɖó na wà?

¹⁷ Ði kpɔ́ndéwú ɔ, nú acɛkpatɔ́ lɛ gbɛ́ azɔ̌ Axɔsuɖuto ɔ tɔn ɖò tò towe mɛ, bo ka ylɔ́ we bá kan xó byɔ dó nɔví towe lɛ wu ɔ, etɛ a ka ɖó na wà? A ɖó na ɖɔ nǔ e a tuùn é bǐ nú ye wɛ à? Etɛ Jezu ka bló hwenu e tokpɔngán Hlɔma tɔn kan xó byɔ ɛ é? Sɔgbe xá nǔgbododó Biblu tɔn elɔ e ɖɔ “hwenu e è na nɔ abwɛ dó ɔ ɖè, bɔ hwenu e è na ɖɔ xó dó é ɖè” é ɔ, hweɖelɛnu ɔ, Jezu ɖɔ xó ɖebǔ ǎ! (Nǔt. 3:1, 7; Mat. 27:11-14) Ðò ninɔmɛ mɔhun mɛ ɔ, abwɛ ninɔ wɛ nyí nǔ ɖagbe hugǎn e è na wà é, mɔ̌ wiwa na zɔ́n bɔ mǐ na sɔ́ gbɛ̀ nɔví mǐtɔn lɛ tɔn ɖó axɔ nu ǎ.—Nǔx. 10:19; 11:12.

18. Azɔ̌ tɛ ka nyí mǐtɔn hwenu e mǐ ɖò nɔví mǐtɔn lɛ sín xó ɖɔ nú mɛxo agun tɔn lɛ wɛ é?

¹⁸ Enyi mɛɖé hu hwɛ syɛnsyɛn ɖé ɖò agun ɔ mɛ, bɔ a ka tuùn ɔ lo? É sixu byɔ ɖɔ mɛxo agun tɔn ɖěɖee è sɔ́ azɔ̌ d’así na, bɔ ye na hɛn agun ɔ ɖó mímɛ́ jí lɛ é ni kan nǔ byɔ we dó nǔ e a tuùn dó xó ɔ wu é jí. Ðò taji ɔ, enyi xó ɔ kan xɔ́ntɔn vívɛ́ ɖé alǒ hɛnnumɔ ɖé ɔ, etɛ a ka na wà? “Mɛ e nɔ ɖekúnnu kpo gbejininɔ kpo é na ɖɔ nǔgbo.” (Nǔx. 12:17, nwt; 21:28) Enɛ wu ɔ, a ɖó na ɖɔ nǔgbo ɔ bǐ nú mɛxo lɛ, a na ɖɔ xó ɔ ɖó agboɖe ǎ, a ka ɖó na lɛ́ sló kɔ na ǎ. Ye ɖó acɛ bo na tuùn nǔ e jɛ lɛ é, bo na dó sixu tuùn ali ɖagbe hugǎn e nu ye na d’alɔ nǔwanyidotɔ́ ɔ, bɔ é na vɔ́ kancica e é ɖó xá Jehovah é blóɖó ɖè é.—Ja. 5:14, 15.

19. Etɛ mǐ ka sixu ɖó nukún na kplɔ́n ɖò xóta e bɔ d’ewu é mɛ?

¹⁹ Ðɛhanwlantɔ́ Davidi xoɖɛ sɛ́dó Jehovah ɖɔ: “Gbɛtɔ́ ɖó sísí nú nǔgbo ɖò ayi mɛ ɔ, xomɛ nɔ hun we.” (Ðɛh. 51:8) Davidi tuùn ɖɔ nú mǐ na nyí nǔgboɖɔtɔ́ ɔ, ayi mǐtɔn mɛ wɛ é na gosin. Klisanwun nǔgbo lɛ nɔ ‘ɖɔ nǔgbo nú yeɖée’ ɖò akpáxwé gbɛzán yetɔn tɔn lɛ bǐ mɛ. Ali ɖevo e nu mǐ sixu xlɛ́ ɖɔ mǐ gbɔn vo, bo nyí mɛsɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ ɖè é wɛ nyí ɖɔ mǐ na kplɔ́n nǔgbo Mawu tɔn mɛ ɖevo lɛ ɖò sinsɛnzɔ́ mǐtɔn mɛ. Lee è na wà mɔ̌ gbɔn é jí wɛ xóta e bɔ d’ewu é na tɛɖɛ̌.