1. Etɛ Jehovah ka sixu wà bá dó bló bɔ linlin tɔn na jɛnu?

JEHOVAH sixu huzu nǔ ɖebǔ e ɖò dandan, bonu linlin tɔn na dó jɛnu é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Jehovah ko huzu Mɛ̌si ɖé, Gbɔdónúmɛtɔ́ ɖé kpo Wɛnɖagbejlatɔ́ ɖé kpo; klewun ɖé kpowun ɖò nǔ tobutobu e é ko huzu lɛ é mɛ nɛ. (Eza. 48:17; 2 Kɔ. 7:6; Ga. 3:8) É ɖò mɔ̌ có hwɛhwɛ ɔ, é nɔ zán gbɛtɔ́ lɛ bonu ye na bló bɔ linlin tɔn lɛ na dó jɛnu. (Mat. 24:14; 28:19, 20; 2 Kɔ. 1:3, 4) Jehovah sixu lɛ́ na mǐ mɛ ɖebǔ nǔnywɛ kpo hlɔnhlɔn kpo e sín hudo mǐ ɖó, bá dó huzu nǔ ɖebǔ e ɖò dandan nú mǐ cobɔ mǐ na wà jlǒ tɔn é. Akɔwé gegě ɖɔ ɖɔ enɛ lɛ bǐ wɛ ɖò tinmɛ nyikɔ Jehovah tɔn tɔn mɛ.

2. (a) Etɛwu hweɖelɛnu ɔ, mǐ ka sixu xò nǔ kpɔ́n ɖɔ Jehovah ka ɖò mǐ zán wɛ à jí? (b) Etɛ lɛ jí mǐ ka na ɖɔ xó dó ɖò xóta elɔ mɛ?

² Mǐ bǐ nɔ ba na nyɔ́ zán nú Jehovah, amɔ̌, mɛɖé lɛ sixu xò nǔ kpɔ́n ɖɔ Jehovah ka ɖò emi zán wɛ à jí. Etɛwu? Ðó ye nɔ mɔ ɖɔ xwè, ninɔmɛ kpo nǔwukpíkpé emitɔn kpo ɖó dogbó nú emi. Ðò alɔ ɖevo mɛ ɔ, mɛ ɖevo lɛ sixu mɔ ɖɔ nǔ e emi ko ɖò wiwa wɛ lɛ é ko kpé, bɔ é kún sɔ́ byɔ ɖɔ emi ni jɛ tagba ó. Ðò xóta elɔ mɛ ɔ, mǐ na ɖɔ xó dó lee Jehovah sixu sɔnǔ nú mɛɖebǔ ɖò mǐ mɛ, bonu linlin tɔn na dó jɛnu gbɔn é wu. Enɛ gudo ɔ, mǐ na gbéjé tan Biblu tɔn lɛ kpɔ́n, bo kpɔ́n lee Jehovah bló bɔ mɛsɛntɔ́ tɔn sunnu kpo nyɔnu kpo bǐ ɖó jlǒ kpo hlɔnhlɔn kpo gbɔn é. Gudo mɛ ɔ, mǐ na ɖɔ xó dó lee mǐ sixu jó Jehovah dó bɔ é na zán mǐ gbɔn é wu.

3. Sɔgbe xá nǔ e è ɖɔ ɖò Filipunu lɛ 2:13 mɛ é ɔ, nɛ̌ Jehovah ka sixu bló bɔ mǐ na ɖó jlǒ bo wà nǔ gbɔn?

³ Xà Filipunu lɛ 2:13. * Jehovah sixu bló bɔ mǐ na ɖó jlǒ bo na wà nǔ. Nɛ̌ é ka sixu wà mɔ̌ gbɔn? Vlafo mǐ mɔ ɖɔ hudo tawun ɖé tíìn ɖò agun ɔ mɛ. Kabǐ mɛxo lɛ xà wema e gosin alaxɔ mɛ bo ɖɔ ɖɔ hudo tíìn bɔ è na d’alɔ ɖò fí ɖevo é ɖé. Enɛ wu ɔ, mǐ sixu kanbyɔ mǐɖée ɖɔ, ‘Etɛ un ka sixu wà dó d’alɔ?’ Abǐ vlafo ɔ, è byɔ mǐ ɖɔ mǐ ni wà azɔ̌ e vɛwǔ é ɖé, amɔ̌ mǐ kanbyɔ mǐɖée ɖɔ mǐ ka sixu bló ganji à jí. Alǒ, hwenu e mǐ xà wemafɔ Biblu tɔn ɖé gudo é ɔ, mǐ sixu kanbyɔ ɖɔ, ‘Nɛ̌ un ka sixu zán akpáxwé enɛ gbɔn dó d’alɔ mɛ ɖevo lɛ?’ Jehovah na hɛn mǐ gannugánnú bɔ mǐ na wà nǔ ɖebǔ ǎ. Amɔ̌, enyi Jehovah mɔ ɖɔ mǐ ɖò gbesisɔmɛ bo na gbéjé mǐɖée kpɔ́n ɔ, é sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na wà nǔ e mǐ lin na wà é.

4. Nɛ̌ Jehovah ka sixu na mǐ hlɔnhlɔn bɔ mǐ na wà nǔ gbɔn?

⁴ Jehovah sixu lɛ́ na mǐ hlɔnhlɔn bɔ mǐ na wà nǔ. (Eza. 40:29) É sixu zán gbigbɔ mímɛ́ tɔn bo bló bɔ nǔwukpíkpé jɔwamɔ tɔn mǐtɔn na kpɔ́n te. (Tín. 35:30-35) Jehovah sixu kplɔ́n mǐ lee mǐ na wà azɔ̌ ɖé lɛ gbɔn é gbɔn tutoblonunu tɔn gblamɛ. Enyi a ma tuùn lee a na wà azɔ̌ ɖé gbɔn é ǎ hǔn, byɔ alɔdó. Gɔ́ na ɔ, vo bo byɔ “hlɔnhlɔn aditi” ɔ Tɔ́ alɔhundónanǔmɛtɔ́ jixwé tɔn mǐtɔn. (2 Kɔ. 4:7; Luk. 11:13) Kpɔ́ndéwú gegě ɖò Biblu mɛ, bo xlɛ́ lee Jehovah sɔnǔ nú sunnu kpo nyɔnu kpo ɖé lɛ gbɔn bɔ ye ɖó jlǒ kpo hlɔnhlɔn kpo bo wà nǔ é. Hwenu e mǐ na ɖò kpɔ́ndéwú enɛ lɛ ɖé lɛ gbéjé kpɔ́n wɛ é ɔ, lin tamɛ dó ali e nu Jehovah sixu zán we gbɔn mɔ̌ ɖè é jí.

5. Etɛ lee Jehovah zán Mɔyizi gbɔn bɔ é hwlɛn togun Tɔn é, kpo hwenu e é wà mɔ dó é kpo ka sixu kplɔ́n mǐ?

⁵ Jehovah bló bɔ Mɔyizi huzu mɛ e hwlɛn Izlayɛli-ví lɛ é. Amɔ̌, hwetɛnu Jehovah ka zán ɛ? Hwenu e Mɔyizi “yí nǔnywɛ Ejipunu lɛ tɔn bǐ” bo mɔ ɖɔ emi jɛxa gudo é wɛ à? (Mɛ. 7:22-25) Eǒ, hwenu e Jehovah d’alɔ Mɔyizi bɔ é huzu mɛɖéesɔ́hwetɔ́ bo nɔ fá xomɛ é wɛ é zán ɛ. (Mɛ. 7:30, 34-36) Jehovah na akɔ́nkpinkpan Mɔyizi bɔ é ɖɔ xó ɖò axɔ́su hlɔnhlɔnnɔ hugǎn ɔ nukɔn ɖò Ejipu. (Tín. 9:13-19) Etɛ lee Jehovah zán Mɔyizi gbɔn é kpo hwenu e é wà mɔ̌ dó é kpo ka sixu kplɔ́n mǐ? Jehovah nɔ zán mɛ ɖěɖee nɔ xwedó jijɔ tɔn lɛ, bo nɔ ganjɛ wǔ tɔn bá mɔ hlɔnhlɔn lɛ é.—Fili. 4:13.

6. Etɛ lee Jehovah zán Baazilayi bɔ é d’alɔ Axɔ́su Davidi gbɔn é ka sixu kplɔ́n mǐ?

⁶ Xwè kanweko mɔkpan gudo ɔ, Jehovah zán Baazilayi dó d’alɔ Axɔ́su Davidi. Davidi kpo mɛ tɔn lɛ kpo ɖò hinhɔn nú Abusalɔmu wɛ, bɔ “xovɛ́ na ko sin ye, nǔ na ko cikɔ nú ye, kɔ na ko xú ye.” Baazilayi ee nyí mɛxomɔ ɖé é sɔ́ gbɛ̀ tɔn ɖ’axɔ́ nu, bo zɔn ali xá mɛ ɖevo lɛ, bo na dó d’alɔ Davidi kpo mɛ tɔn lɛ kpo. Baazilayi ɖɔ ɖɔ ɖó emi ko nyí mɛxo wutu ɔ, Jehovah kún sɔ́ sixu zán emi ó ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, é hun alɔ dó na nǔ e é ɖó é bo d’alɔ mɛsɛntɔ́ Mawu tɔn e ɖò hudo mɛ lɛ é. (2 Sam. 17:27-29) Etɛ enɛ ka kplɔ́n mǐ? Mǐ na bo ɖó xwè ɖebǔ ɔ, Jehovah sixu zán mǐ bo na sú dandannú e sín hudo nǔɖitɔ́ hatɔ́ mǐtɔn lɛ ɖó é sín dò ɖò fí e mǐ nɔ nɔ é, alǒ ɖò tò ɖevo mɛ. (Nǔx. 3:27, 28; 19:17) Nú mǐ ma tlɛ sixu d’alɔ ye tlɔlɔ ǎ ɔ, mǐ sixu jɔ  fún dó azɔ̌ e wà wɛ è ɖè gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ é mɛ, bonu è na dó mɔ akwɛ bo na hɛn sɔ nɔví lɛ ɖò hwenu kpo fí e hudo tɔn na tíìn ɖè é kpo.—2 Kɔ. 8:14, 15; 9:11.

7. Nɛ̌ Jehovah ka zán Sinmɛnyɔ́ɔ gbɔn? Nɛ̌ enɛ ka dó wusyɛn lanmɛ nú mǐ gbɔn?

⁷ Jehovah d’akpá nú Sinmɛnyɔ́ɔ ee nyí mɛxomɔ gbejinɔtɔ́ ɖé ɖò Jeluzalɛmu é ɖɔ é kún na kú cobo mɔ Mɛsiya ɔ ó. Akpá enɛ ɖó na ko dó wusyɛn lanmɛ nú Sinmɛnyɔ́ɔ tawun, ɖó é nɔte nú xwè gegě bá dó mɔ Mɛsiya ɔ. È d’ajɔ ɛ ɖó nǔɖiɖi tɔn kpo didɛ tɔn kpo wu. Gbè ɖokpo ɔ, “[gbigbɔ] wá ɖɔ xó dó ayi mɛ n’i” bɔ é wá tɛmpli ɔ mɛ. Sinmɛnyɔ́ɔ mɔ Jezu e nyí vǐ yɛyɛ̌ ɖé é, bɔ Jehovah zán ɛ bɔ é ɖɔ nǔɖe ɖ’ayǐ dó vǐ enɛ e wá huzu Klisu é wu. (Luk. 2:25-35) Vlafo Sinmɛnyɔ́ɔ nɔ gbɛ̀ nú táan gegě, bo mɔ Jezu bonu é wà sinsɛnzɔ́ tɔn ayikúngban jí tɔn ɔ ǎ có, wǔjɔmɛ e é ɖó é ka sù nukún tɔn mɛ, bɔ nǔ ɖagbe hugǎn ɖevo lɛ́ ɖò te kpɔ́n ɛ! Ðò gbɛ̀ yɔyɔ̌ ɔ mɛ ɔ, nya gbejinɔtɔ́ enɛ na mɔ lee acɛkpikpa Jezu tɔn na nyí nyɔna ɖé nú xwédo e ɖò ayikúngban ɔ jí lɛ é bǐ gbɔn é. (Bǐb. 22:18) Wǔ ɖebǔ e Jehovah jɔ mǐ ɖò sinsɛnzɔ́ tɔn mɛ é sixu sù mǐ lɔ nukúnmɛ.

8. Nɛ̌ Jehovah ka sixu zán mǐ lee é zán Baanabasi gbɔn é gbɛn?

⁸ Ðò xwè kanweko nukɔntɔn ɔ mɛ ɔ, nya alɔhundónanǔmɛtɔ́ ɖé nɔ nyí Jozɛfu, bo sɔ́ éɖée jó bɔ Jehovah zán ɛ. (Mɛ. 4:36, 37) Mɛsɛ́dó lɛ sun nyǐ i ɖɔ Baanabasi bɔ tinmɛ tɔn nyí “gbɔdónúmɛtɔ́,” ɖó vlafo ɔ, é nyɔ́ gbɔ dó nú mɛ tawun wutu. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, hwenu e Solu huzu Klisanwun ɖé gudo é ɔ, nɔví lɛ gegě nɔ ɖi xɛsi dó sisɛkpɔ ɛ wu, ɖó ya e é dó nú agun lɛ, bɔ è tuùn i na é wu. É ɖò mɔ̌ có, Baanabasi dó gbɔ nú Solu, bo d’alɔ ɛ; xomɛnyínyɔ́ tɔn na ko sù Solu nukúnmɛ tawun. (Mɛ. 9:21, 26-28) Nukɔnmɛ ɔ, mɛxo e ɖò Jeluzalɛmu lɛ é mɔ ɖɔ é byɔ ɖɔ è ni dó wusyɛn lanmɛ nú nɔví ɖěɖee ɖò zɔ tawun ɖò Antyɔci Silíi tɔn lɛ é. Mɛ̌ ye ka sɛ́dó? Baanabasi! Ye kpɔ́n bo sɔ́ ganji. Biblu ɖɔ nú mǐ ɖɔ Baanabasi “na akɔ́nkpinkpan ye bǐ, ɖɔ ye ni nɔ gbeji nú Aklunɔ kpo ayixa ɖokpo kpo.” (Mɛ. 11:22-24) Égbé ɖesu ɔ, Jehovah sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na huzu “gbɔdónúmɛtɔ́” ɖé nú Klisanwun hatɔ́ mǐtɔn lɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é sixu zán mǐ bɔ mǐ na dó gbɔ nú mɛ ɖěɖee mɛvívɛ́ yetɔn lɛ kú lɛ é. Alǒ, é sixu sísɛ́ mǐ bɔ mǐ na yì ba mɛ e ɖò azɔn jɛ wɛ kabǐ ɖò linkpɔ́n mɛ é ɖé kpɔ́n bo má xomɛnyínyɔ́xó klewun ɖé xá ɛ, mǐ sixu lɛ́ ylɔ́ ɛ ɖò alokan jí. A ka na yí gbè bɔ Jehovah na zán we lee é zán Baanabasi gbɔn é à?—1 Tɛ. 5:14.

9. Etɛ lee Jehovah d’alɔ Vasily bɔ é huzu lɛngbɔ̌nyitɔ́ gbigbɔ tɔn e kpé nǔ wu é ɖé gbɔn é ka sixu kplɔ́n mǐ?

⁹ Jehovah d’alɔ nɔví sunnu e nɔ nyí Vasily é, bɔ é huzu lɛngbɔ̌nyitɔ́ gbigbɔ tɔn e kpé nǔ wu é ɖé. Hwenu e Vasily ɖó xwè 26 bɔ è sɔ́ ɛ bɔ é nyí mɛxo é ɔ, xɛsi ɖi i ɖɔ emi kún jɛxa bo na d’alɔ agun ɔ ɖò gbigbɔ lixo ó, taji ɔ, mɛ ɖěɖee ɖò wuvɛ̌ syɛnsyɛn lɛ mɛ gbɔn dín wɛ é. Amɔ̌, mɛxo e ko mɔ nǔ kpɔ́n lɛ é kpo Wemaxɔmɛ Sinsɛnzɔ́ Axɔ́suɖuto ɔ tɔn kpo kplɔ́n ɛ azɔ̌ ɖagbe lɛ. Vasily dó gǎn tawun bo yì nukɔn. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é sɔ́ nǔ klewun klewun e gbé é na nya lɛ é sín kɛ́n. Ee é ɖò ɖokpo ɖokpo wu kpé wɛ é ɔ, é ɖu ɖò xɛsi tɔn lɛ jí kpɛɖé kpɛɖé. É ɖɔ dìn ɖɔ: “Nǔ e nɔ dó xɛsi mì ɖ’ayǐ lɛ é nɔ hɛn awǎjijɛ wá nú mì dìn tawun. Nú Jehovah d’alɔ mì bonu un mɔ wemafɔ e jɛxa bo na dó gbɔ nú nɔví ɖé é ɔ, é nɔ hɛn awǎjijɛ wá nú mì tawun.” Nɔví lɛ mi, enyi mi ɖò gbesisɔmɛ bonu Jehovah na zán mi Vasily ɖɔhun ɔ, é sixu na mi  nǔwukpíkpé ɔ bɔ mi na kpé nukún dó azɔ̌ ɖaxó lɛ wu ɖò agun ɔ mɛ.

10. Etɛ Abigayilu ka wà? Etɛ kpɔ́ndéwú tɔn ka sixu kplɔ́n mǐ?

¹⁰ Axɔ́su Sawulu ɖò gbě Davidi kpo gbejinɔtɔ́ tɔn lɛ kpo tɔn nya wɛ, bɔ ye ɖó hudo alɔdó tɔn. Davidi sín mɛ lɛ byɔ nǔɖuɖu klewun ɖé Izlayɛli-ví dɔkunnɔ e nɔ nyí Nabalu é, bo ɖɔ ɖɔ é na bo mɔ ɖebǔ hǔn, é ni na emi. Ye wà mɔ̌, ɖó ye nɔ cyɔn alɔ lɛngbɔ̌kpó Nabalu tɔn lɛ jí ɖò gbetótló mɛ wutu. Amɔ̌, Nabalu cejɛnnabinɔ ɔ gbɛ́ ɖɔ emi kún na na nǔ ɖě ye ó. Xomɛ sin Davidi, bɔ é lin na hu Nabalu kpo sunnu e ɖò xwé tɔn gbè lɛ é bǐ kpo. (1 Sam. 25:3-13, 22) Amɔ̌, lee Nabalu sín asì Abigayilu nyɔ́ ɖɛkpɛ sɔ é ɔ, mɔ dò wɛ ayi tɔn lɛ́ ɖò te sɔ. É ɖè akɔ́nkpinkpan ɖaxó xlɛ́, bo jɛkpo ɖò Davidi nukɔn, bo byɔ ɛ ɖɔ é ni ma kɔn hun kɔn nyi ayǐ dó ba hlɔn ó. Kpo xomɛnyínyɔ́ kpo ɔ, é byɔ ɛ ɖɔ é ni jó ninɔmɛ ɔ dó alɔ mɛ nú Jehovah. Mɛɖéesɔ́hwe sín xó Abigayilu tɔn lɛ kpo lee é hɛn ayi dó wà nǔ gbɔn é kpo byɔ ayi mɛ nú Davidi. É mɔ ɖɔ Jehovah wɛ sɛ́ ɛ dó. (1 Sam. 25:23-28, 32-34) Abigayilu sɔnǔ nú jijɔ ɖěɖee zɔ́n bɔ é nyɔ́ zán nú Jehovah lɛ é. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, Jehovah sixu zán Klisanwun nyɔnu ɖěɖee nɔ wlí yɛ̌yi nú mɛ bo nɔ ɖó ayi te lɛ é, dó na hlɔnhlɔn xwédo yetɔn lɛ kpo mɛ ɖevo e ɖò agun ɔ mɛ lɛ é kpo.—Nǔx. 24:3; Ti. 2:3-5.

11. Etɛ Calumu sín vǐ nyɔnu lɛ ka wà? Mɛ̌ mɛ̌ e ka nɔ wà nǔ ye ɖɔhun égbé?

¹¹ Xwè kanweko mɔkpan gudo ɔ, Calumu sín vǐ nyɔnu lɛ ɖò mɛ ɖěɖee Jehovah zán bɔ ye ɖ’alɔ ɖò dǒ Jeluzalɛmu tɔn vívɔ́ gbá mɛ lɛ é mɛ. (Nɛɛ. 2:20; 3:12) Tɔ́ vǐ nyɔnu enɛ lɛ tɔn nyí axɔ́ví ɖé có, ye ɖò gbesisɔmɛ, bo na wà azɔ̌ e syɛn tawun bo sɔ́ gbɛ̀ mɛtɔn ɖ’axɔ́ nu lɛ é. (Nɛɛ. 4:15-18) Kpɔ́n lee ye gbɔn vo nú Tekowanu goyitɔ́ e “gbɛ́ ɖɔ emi kún na nɔ mɛ e ɖò azɔ̌ ɔ nu lɛ glɔ́ bo na wà azɔ̌ ó” lɛ é sɔ́ é! (Nɛɛ. 3:5) Dǒ nukún mɛ, bo kpɔ́n lee é na ko hun xomɛ nú vǐ nyɔnu Calumu tɔn lɛ sɔ, hwenu e azɔ̌ ɔ fó ɖò azǎn 52 kpowun gblamɛ é! (Nɛɛ. 6:15) Égbé ɔ, kpo awǎjijɛ kpo wɛ nɔví nyɔnu lɛ nɔ ɖ’alɔ ɖò sinsɛnzɔ́ mímɛ́ ɖé wiwa mɛ; ɖi tito xɔgbigbá tɔn kpo xɔ ɖěɖee è sɔ́ d’alɔ mɛ nú Jehovah lɛ é hinhɛn ɖó mimɛ̌ jí kpo. Nǔwukpíkpé, kanɖodónǔwu kpo gbejininɔ yetɔn kpo ɖò taji nú azɔ̌ ɔ na dó yì ta.

12. Nɛ̌ Jehovah ka sixu zán mǐ, lee é zán Tabita gbɔn é gbɛn?

¹² Jehovah sísɛ́ Tabita bɔ é nyí “ɖagbewatɔ́ ɖé . . . bo nɔ dó alɔ wamamɔnɔ lɛ” tawun, tlala ɔ, asúkúsi lɛ wɛ é nɔ d’alɔ. (Mɛ. 9:36) Ðó alɔhundónanǔmɛ tɔn kpo xomɛnyínyɔ́ tɔn kpo wu ɔ, mɛ gegě ví i hwenu e é kú é. Amɔ̌, hwenu e mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ fɔ́n ɛ é ɔ, awǎjijɛ yetɔn túnflá. (Mɛ. 9:39-41) Etɛ kpɔ́ndéwú Tabita tɔn ka sixu kplɔ́n mǐ? Mɛ winnyawinnya, mɛxomɔ, sunnu alǒ nyɔnu wɛ mǐ nyí ɔ, mǐ bǐ sixu wà nǔ tawun tawun ɖé lɛ dó d’alɔ nɔví mǐtɔn lɛ.—Ebl. 13:16.

13. Nɛ̌ Jehovah ka zán nɔví Ruth e nɔ kú winnya é gbɔn? Etɛ é ka wá ɖɔ?

¹³ Nɔví nyɔnu winnyakútɔ́ ɖé nɔ nyí Ruth bo ba na huzu mɛsɛ́dó ɖé. Hwenu e é ɖò winnyawinnya mɛ é ɔ, é nɔ zɔn kplakpla jí gbɔn xwégbe xwégbe bo nɔ má tlati lɛ. É ɖɔ: “Un yí wǎn nú azɔ̌ enɛ tawun.” Amɔ̌, xó ɖiɖɔ ɖò hɔn lɛ nukɔn kpo xó ɖiɖɔ nú mɛ ɖevo lɛ dó Axɔ́suɖuto Mawu tɔn wu kpo nɔ vɛwǔ n’i. Ruth nɔ kú winnya có, é ka huzu gbexosin-alijitɔ́ hwebǐnu tɔn hwenu e é ɖó xwè 18 é. Ðò 1946 ɔ, é yì Wemaxɔmɛ  Biblu Kpinkplɔn Watchtower Galadi tɔn, bo wá wà sinsɛnzɔ́ ɖò Hawaii kpo Japon kpo. Jehovah zán ɛ ɖò ali jiwǔ ɖé nu dó bló bɔ wɛnɖagbe ɔ gbakpé tò enɛ lɛ mɛ. Hwenu e Ruth bló xwè ɖibla yì 80 ɖò sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ gudo é ɔ, é ɖɔ: “Jehovah nɔ na mì hlɔnhlɔn hwebǐnu. É d’alɔ mì bɔ un ɖu ɖò winnya kúkú ce jí. Un ganjɛwu bǐ mlɛ́mlɛ́ ɖɔ Jehovah sixu zán mɛ e ɖeji dó wǔ tɔn é ɖebǔ.”

14. Sɔgbe xá Kolosinu lɛ 1:29 ɔ, enyi mǐ jló ɖɔ Jehovah ni zán mǐ ɔ, etɛ mǐ ka ɖó na wà?

¹⁴ Ðò hwenuxó mɛ ɔ, Jehovah bló bɔ mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ w’azɔ̌ vovo gegě. Etɛ é ka na sɔ́ hwɛ dó huzu? Lee a ɖò gbesisɔmɛ bo na zé hwiɖée jó gbɔn é wu wɛ é na sín tawun. (Xà Kolosinu lɛ 1:29, nwt.) Enyi a zé hwiɖée jó ɔ, Jehovah na bló bɔ a na huzu wɛnɖagbejlatɔ́ kanɖodónǔwutɔ́ ɖé, mɛ̌si ɖagbe ɖé, gbɔdónúmɛtɔ́ nǔwukpétɔ́ ɖé, azɔ̌watɔ́ azɔ̌tuùntɔ́ ɖé, xɔ́ntɔn e nɔ nɔ gudo nú mɛ é ɖé, alǒ nǔ ɖevo ɖebǔ e ɖò dandan bonu a na dó wà jlǒ tɔn é.

15. Sɔgbe xá 1 Timɔtée 4:12, 15 ɔ, etɛ nɔví sunnu winnyawinnya égbé tɔn lɛ ka ɖó na nɔ byɔ Jehovah ɖɔ é ni d’alɔ emi bonu emi na wà?

¹⁵ Mi mɛ nɔví sunnu winnyawinnya e ɖò susu wɛ dìn lɛ é ka lo? È ɖó hudo sunnu e wu agbɔ̌n ɖè lɛ é tɔn tawun, bonu ye na yí azɔ̌ dó azɔ̌ jí, ɖi devízɔ́watɔ́ sinsɛnzɔ́wiwa tɔn nyínyí. Ðò agun gegě mɛ ɔ, mɛxo agun tɔn lɛ nɔ sukpɔ́ hú devízɔ́watɔ́ lɛ. Nɔví sunnu winnyawinnya lɛ emi, mǐ mɛ ɖé lɛ ka sixu sɔnǔ nú jlǒ ɔ bá dó kɔ agunzɔ́ ɖevo lɛ mɛ à? Nɔví sunnu ɖé lɛ nɔ ɖɔ hweɖelɛnu ɖɔ: “Wɛnjlatɔ́ nyínyí kpowun nɔ dó xomɛhunhun nú mì.” Enyi mɔ̌ wɛ nǔ nɔ cí nú we hǔn, byɔ Jehovah ɖɔ é ni d’alɔ we bonu a na ɖó jlǒ ɔ bá jɛxa bo na nyí devízɔ́watɔ́, lɛ̌ byɔ ɛ ɖɔ é ni na we hlɔnhlɔn nú a na wà nǔ e wu a kpé é bǐ bá wà sinsɛnzɔ́ n’i kpo wanyiyi kpo. (Nǔt. 12:1) Mǐ ɖó hudo alɔdó towe tɔn!—Xà 1 Timɔtée 4:12, 15.

16. Etɛ mǐ ka ɖó na byɔ Jehovah? Etɛwu?

¹⁶ Jehovah sixu sɔ́ we dó huzu nǔ ɖebǔ e ɖò dandan bonu jlǒ tɔn na dó nyí wiwa é. Enɛ wu ɔ, byɔ ɛ jlǒ ɔ bá dó w’azɔ̌ tɔn, enɛ gudo hǔn, byɔ ɛ ɖɔ é ni na we hlɔnhlɔn e sín hudo a ɖó é. Enyi mɛ winnyawinnya alǒ mɛxomɔ wɛ nú we hǔn, zǎn hwenu, hlɔnhlɔn kpo nǔ e a ɖó lɛ é kpo dó sɔ́ Jehovah sù dìn. (Nǔt. 9:10) Ma lɔn nú xɛsi alǒ linlin nǔwumakpé tɔn lɛ ni zɔ́n, bonu a gbɔ ali xɔ akwɛ e hun nú we bonu a na wà nǔ e wu a kpé é bǐ ɖò sinsɛnzɔ́ Jehovah tɔn mɛ lɛ é zán gbeɖé ó. Wǔjɔmɛ ɖaxó ɖé wɛ mǐ bǐ ɖó bo na ɖ’alɔ ɖò susu e jɛxa Tɔ́ mǐtɔn wanyiyinɔ ɔ é xixɔ n’i mɛ, é na bo tlɛ nyí ɖò ali klewun ɖé nu ɔ nɛ.