1, 2. (a) Wuvɛ̌ tɛ mɛjitɔ́ lɛ ka nɔ mɔ? Nɛ̌ ye ka sixu ɖí xwi xá wuvɛ̌ enɛ gbɔn? (b) Nǔ ɛnɛ tɛ lɛ jí mǐ ka na ɖɔ xó dó dìn?

“MǏ ÐI nǔ nú Jehovah, amɔ̌ enɛ wɛ na zɔ́n bɔ vǐ mǐtɔn lɛ na ɖi nǔ n’I dandan ǎ,” wɛ asú kpo asì kpo e nɔ nɔ France é ɖé ɖɔ. Ye tinmɛ ɖɔ: “Nùɖiɖi nyí nùɖé bɔ è nɔ ɖu gǔ tɔn ǎ. Kpɛɖé kpɛɖé wɛ vǐ mǐtɔn lɛ nɔ ɖó.” Nɔví sunnu Australie-nu ɖé wlan ɖɔ: “Alɔdido vǐ towe bonu é na ɖó nùɖiɖi wɛ nyí wuvɛ̌ ɖaxó hugǎn bǐ e a sixu mɔ ɖò gbɛzán towe mɛ é. A ɖó na zán azɔwanú ɖebǔ e a ɖó é. A sixu mɔ ɖɔ emi ko fó kpo nùkanbyɔ vǐ towe tɔn ɖé kpo, amɔ̌, a na wá mɔ ɖɔ é na lɛ́ vɔ́ nǔ ɖokpo ɔ kanbyɔ hweɖevonu! Xósin e na jɛmɛ nú ayixa nǔ dó biba tɔn vǐ towe tɔn ɖò égbé é sixu nɔ ma jɛmɛ n’i ɖò sɔ. É sixu byɔ ɖɔ a ni vɔ́ xota ɖé lɛ jí gbɔn hwɛhwɛ.”

² Enyi mɛjitɔ́ ɖé wɛ nú we ɔ, é ka nɔ cí nú we hweɖelɛnu ɖɔ a kún kpéwú bo na kplɔ́n vǐ towe lɛ bonu ye na huzu nùɖitɔ́ lɛ ó wɛ à? Nugbǒ ɔ, enyi nùnywɛ mǐtɔn wɛ mǐ na zán ɔ, mǐ ɖě na kpé azɔ̌ enɛ wu ǎ! (Jel. 10:23) Amɔ̌ enyi mǐ ba alixlɛ́mɛ Mawu tɔn ɔ, é na kpa mǐ. Mi nú mǐ ni gbéjé nǔ e sixu d’alɔ we bɔ a na d’alɔ vǐ towe lɛ bɔ ye na ɖó nùɖiɖi é ɛnɛ kpɔ́n: (1) Tɛnkpɔn bo tuùn ye  ganji. (2) Kplɔ́n nǔ ye kpo ayi towe bǐ kpo. (3) Zǎn nùjlɛdonǔwu ɖagbe lɛ. (4) Ðǒ suúlu bo nɔ xoɖɛ.

3. Nɛ̌ mɛjitɔ́ lɛ ka sixu xwedó kpɔ́ndéwú Jezu tɔn ɖò mɛkplɔnkplɔn mɛ gbɔn?

³ Nǔ e ahwanvu Jezu tɔn lɛ ɖi nǔ na lɛ é kinkanbyɔ ye nɔ dó xɛsi n’i ǎ. (Mat. 16:13-15) Xwedó kpɔ́ndéwú tɔn. É na nyɔ́ tawun ɖɔ ɖò hwenu e mi ɖò vivo mɛ é ɔ, a ni byɔ vǐ towe lɛ ɖɔ ye ni ɖɔ lee nǔ nɔ cí nú ye é. Nǔxokpɔ́n ɖebǔ e ye sixu ɖó é ɖò xóɖɔɖókpɔ́ enɛ mɛ. Nɔví sunnu xwè 15 mɛví ɖé ɖò Australie wlan ɖɔ: “Papa nɔ ɖɔ xó xá mì hwɛhwɛ dó nǔ e un ɖi nǔ na é wu bo nɔ d’alɔ mì bɔ un nɔ ɖɔ xó. É kanbyɔ ɖɔ: ‘Etɛ Biblu ka ɖɔ?’ ‘A ɖi nǔ nú nǔ e é ɖɔ é à?’ ‘Etɛwu a ka ɖi nǔ na?’ É ba ɖɔ ma na xósin ɔ ɖò xógbe nyì ɖesunɔ tɔn mɛ, bonu é ma nyí nǔ e éyɛ alǒ Mamáa ɖɔ lɛ é wɛ na vɔ́ wlí ɖɔ kpowun ó. Ee un ɖò susu wɛ é ɔ, xósin ce lɛ ɖó na lɛ́ kpɔ́n te d’eji.”

4. Etɛwu é ka ɖò taji ɖɔ è ni sɔ́ nùkanbyɔ vǐ ɖé tɔn sɔ́ ylɔ ɖɔ nùjɔnǔ? Nǎ kpɔ́ndéwú ɖé.

⁴ Enyi vǐ ɖé ma ɖeji dó nùkplɔnmɛ ɖé lɛ wu ǎ ɔ, tɛnkpɔn bo ma wà adǎn alǒ yí gbè ɖò alɔkpa ɖé mɛ b’ɛ na cí ɖɔ a ɖò hun jɛ dó hwiɖée jí wɛ ɖɔhun ó. Sɔ xó jlɛ́ dó xó wu xá ɛ kpo sɔxwixwe kpo. Vǐtɔ́ ɖé ɖɔ: “Ma dovɛ̌ nú nùkanbyɔ vǐ towe tɔn lɛ ó. Ma ɖɔ ye kún nyí nùjɔnǔ ó bo xò ye nyì kɛ́n ó, ma lɛ́ hɔn nú xó ɖé ɖó ɖiɖɔ tɔn na vɛwǔ nú we kpowun wutu ó.” Nugbǒ ɔ, enyi a nɔ mɔ ɖɔ nǔ e vǐ towe kanbyɔ dó nùjɔnǔ mɛ lɛ é xlɛ́ ɖɔ é nɔ ɖ’ayi te bo lɛ́ ba na mɔ nukúnnú jɛ nǔ mɛ ɔ, é na d’alɔ we. Hwenu e Jezu tlɛ ɖó xwè 12 é ɔ, é kàn nùjɔnǔ lɛ byɔ. (Xà Luki 2:46.) Dɔnkpɛvu ɖé ɖó xwè 15 bo nɔ nɔ Danemark bo ɖɔ: “Hwenu e un ɖɔ nú mɛjitɔ́ ce lɛ ɖɔ un kún kanɖeji ɖɔ mǐ ɖò sinsɛn nugbǒ ɔ mɛ ó é ɔ, ado sixu ko hu ye dó wutu ce có, ye wà adǎn ǎ. Ye zán Biblu dó na xósin nú nùkanbyɔ ce lɛ bǐ.”

5. Nɛ̌ mɛjitɔ́ lɛ ka sixu xlɛ́ ɖɔ emi kún nɔ lin kpowun ɖɔ vǐ emitɔn ko ɖó nùɖiɖi ó gbɔn?

⁵ Tɛnkpɔn bo tuùn vǐ towe lɛ ganji: linlin yetɔn lɛ, lee nǔ nɔ cí nú ye é, kpo nǔ e nɔ ɖu ayi mɛ nú ye lɛ é kpo. Ma ɖɔ gbeɖé ɖɔ ye ɖó nùɖiɖi, ɖó ye nɔ wá kplé Klisanwun tɔn lɛ bo nɔ ɖ’alɔ ɖò sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ xá we kpowun wutu ó. Nɔ ɖɔ xó dó nǔ gbigbɔ tɔn lɛ jí xá ye hwenu e mi nɔ ɖò nǔwaɖókpɔ́ wɛ ayihɔngbe ayihɔngbe é. Nɔ xoɖɛ kpo vǐ towe lɛ kpo bo nɔ lɛ́ xò dó ta yetɔn mɛ. Tɛnkpɔn bo ɖ’ayi mɛtɛnkpɔn ɖebǔ e nùɖiɖi yetɔn na mɔ é wu, bo d’alɔ ye bonu ye ni ɖí xwi xá.

6. Enyi mɛjitɔ́ lɛ dó nugbǒ Biblu tɔn dó ayi yeɖesu tɔn mɛ ɔ, nɛ̌ é ka na d’alɔ ye bɔ ye na kplɔ́n nǔ mɛ ganji gbɔn?

⁶ Nùkplɔnmɛ Jezu tɔn lɛ nɔ byɔ ayi mɛ lɛ tɔn mɛ, ɖó é yí wǎn nú Jehovah, Xó Mawu Tɔn, kpo gbɛtɔ́ lɛ kpo wutu. (Luk. 24:32; Jaan 7:46) Wanyiyi mɔhun na d’alɔ mɛjitɔ́ lɛ bɔ nǔ e kplɔ́n vǐ yetɔn lɛ wɛ ye ɖè é na byɔ ayi mɛ nú ye. (Xà Sɛ́nflínmɛ 6:5-8; Luki 6:45.) Enɛ wu ɔ, mɛjitɔ́ lɛ emi, mi nɔ kplɔ́n Biblu ɔ kpo wema nùkplɔnkplɔn tɔn mǐtɔn lɛ kpo ganji. Mi nɔ yí wǎn nú nùɖíɖó lɛ kpo xota e ɖò wema mǐtɔn lɛ mɛ bo ɖɔ xó dó ye wu lɛ é kpo. (Mat. 6:26, 28) Mɔ̌ wiwa na zɔ́n bɔ nùtuùntuùn mitɔn na gbló ada d’eji, bɔ nǔwiwa Jehovah tɔn lɛ na sù nukún mitɔn mɛ d’eji, lobɔ mi na kpéwú bo na kplɔ́n nǔ vǐ mitɔn lɛ ganji.​—Luk. 6:40.

7, 8. Enyi nugbǒ Biblu tɔn gɔ́ mɛjitɔ́ ɖé sín ayi mɛ ɔ, lè tɛ é ka na hɛn wá? Nǎ kpɔ́ndéwú ɖé.

⁷ Enyi nugbǒ Biblu tɔn gɔ́ ayi towe mɛ ɔ, a na jló na ɖɔ xó d’eji xá xwédo towe. Hwenu e mi ɖò nǔ sɔ́ nú kplé Klisanwun tɔn lɛ wɛ é alǒ sinsɛn-biblo xwédo tɔn sín hwenu kɛɖɛ wɛ a na nɔ wà mɔ̌ ǎ, loɔ, nɔ wà mɔ̌ hweɖebǔnu. Gɔ́ na ɔ, xóɖɔɖókpɔ́ mɔhun lɛ ɖó na nɔ nyí kɔgbidinúmɛ sín nǔ ǎ, loɔ, ye ɖó na nyí nyanɛnyanɛ sín nǔ bɔ vivo na ɖ’ékɔn, lee mi ko nɔ ɖɔ xó ɖó kpɔ́ gbɔn ayihɔngbe  ayihɔngbe é ɖɔhun. Asú kpo asì kpo ɖé ɖò États-Unis bo nɔ lin tamɛ dó Jehovah jí hwenu e xwédo ɔ ɖò vivǐ wɛkɛ ɔ sín nùɖé tɔn ɖu wɛ alǒ ɖò nùɖé ɖu ɖó kpɔ́ wɛ é. Mɛjitɔ́ lɛ ɖɔ: “Mǐ nɔ flín wanyiyi e Jehovah ɖexlɛ́ ɖò nǔ e é sɔnǔ na nú mǐ lɛ é bǐ mɛ é kpo lee é lin tamɛ kpɔ́n ganji jɛ nukɔn cobo bló nǔ enɛ lɛ gbɔn é kpo vǐ mǐtɔn lɛ.” Hwenu e asú kpo asì kpo e nɔ nɔ Afrique du Sud é ɖé nɔ ɖò azɔ̌ wà wɛ ɖò jikpá yetɔn mɛ xá vǐ nyɔnu yetɔn wè lɛ é ɔ, ye nɔ sɔ́ ayi vǐ lɛ tɔn ɖó lee kun tíntɔ́n nǔkún lɛ tɔn kpo susu yetɔn kpo nɔ jiwǔ gbɔn é jí. Mɛjitɔ́ lɛ ɖɔ: “Mǐ nɔ tɛnkpɔn bo nɔ kplɔ́n sísí ɖaxó ɖiɖó nú gbɛ̀ kpo lee é gɛ́dɛ́ gbɔn é kpo vǐ nyɔnu mǐtɔn lɛ.”

⁸ Tɔ́ ɖé ɖò Australie bɔ hwenu e vǐ sunnu tɔn ɖò xwè wǒ mɔ̌ ɖó wɛ, bɔ ye ɖisa yì kpɔ́n nǔ ɖò fí e è nɔ tɛ́ nǔ xóxó lɛ ɖó é ɖé é ɔ, é gbɔn yɛkan enɛ mɛ bo d’alɔ vǐ tɔn bonu nùɖiɖi e é ɖó ɖɔ Mawu tíìn bo lɛ́ nyí Gbɛɖotɔ́ ɔ é ni lidǒ. Tɔ́ ɔ ɖɔ: “Mǐ mɔ bɔ è tɛ́ nùɖíɖó hwexónu tɔn e nɔ nɔ xù mɛ bɔ è nɔ ylɔ ɖɔ ammonite kpo trilobite kpo lɛ é. É jiwǔ nú mǐ tawun ɖɔ kanlin enɛ lɛ e ma sɔ́ ɖè ǎ é nyɔ́ ɖɛkpɛ, gɛ́dɛ́, bo lɛ́ ɖò bǔté, bo ɖibla cí ɖěɖee mǐ sixu mɔ égbé lɛ é ɖɔhun. Enɛ wu ɔ, enyi ɖɔ nǔɖògbɛ lɛ gɛ́dɛ́ ɖò bǐbɛ̌mɛ ǎ bo wá ɖyɔ bo huzu nǔɖògbɛ e gɛ́dɛ́ lɛ é wɛ ɔ, etɛwu nǔɖògbɛ hwexónu tɔn enɛ lɛ ka ko gɛ́dɛ́ sɔmɔ̌? Nùkplɔnmɛ ɖé wɛ nyí enɛ bo jiwǔ nú mì tawun, bɔ un má xá vǐ sunnu ce.”

9. Etɛwu nùjlɛdonǔwu lɛ zinzan ka ɖó lè? Nɛ̌ nɔ ɖé ka ɖè enɛ xlɛ́ gbɔn?

⁹ Jezu nɔ zán nùjlɛdonǔwu e nɔ zɔ́n nǔlinkpɔ́n mɛ, nɔ byɔ ayi mɛ, bo nɔ d’alɔ mɛ bɔ è nɔ flín nǔ lɛ é hwɛhwɛ. (Mat. 13:34, 35) Yɔkpɔvu lɛ nɔ ba na lin nǔ kpɔ́n tawun. Enɛ wu ɔ, mɛjitɔ́ lɛ emi, mi nɔ vo bo nɔ zán nùjlɛdonǔwu lɛ ɖò mɛkplɔnkplɔn mitɔn mɛ. Nɔ ɖé ɖò Japon bo wà mɔ̌. Hwenu e vǐ tɔn sunnu wè lɛ ɖò xwè tantɔn kpo wǒ kpo ɖó wɛ é ɔ, é kplɔ́n nǔ ye dó jɔhɔn kpo lee Jehovah wlíbò na bo bló gbɔn é kpo wu. Bo na dó wà mɔ̌ ɔ, é sɔ́ lɛ́ɛ̀ (lait), súkle, kpo kafée kpo nú ye. Enɛ gudo ɔ, é ɖɔ nú ye ɖɔ ye ni dó tíì kɔfu ɖokpo ɖokpo nú emi. É tinmɛ ɖɔ: “Ye wlíbò na ɖesu. Ee un kanbyɔ ye ɖɔ etɛwu ye ka wlíbò na sɔmɔ̌ à jí é ɔ, ye ɖɔ nú mì ɖɔ emi jló ɖɔ tíì ɔ ni cí lee un nɔ ba gbɔn é pɛ́ɛ́. Un tinmɛ nú ye ɖɔ mɔ̌ pɛ́ɛ́ wɛ Mawu wlíbò nú jɔhɔn e ɖò wɛkɛ ɔ mɛ é bo bló gbɔn; é bló ɖó lee é na nɔ bo nyɔ́ nú mǐ é.” Nùjlɛdonǔwu enɛ sɔgbe kpo xwè yetɔn kpo, bo zɔ́n bɔ ye ɖó mɔjɛmɛ e xó kpowun ɖiɖɔ nú ye ma na na ye ǎ é. É ɖò wɛn ɖɔ ye kún na yawu wɔn nùkplɔnmɛ enɛ ó!

10, 11. (a) Nùjlɛdonǔwu tɛ a ka sixu zán dó d’alɔ vǐ towe b’ɛ na ɖi nǔ nú Mawu? (Kpɔ́n fɔtóo e ɖò bǐbɛ̌mɛ é.) (b) Nùjlɛdonǔwu tɛ lɛ a ka ko zán b’ɛ w’azɔ̌?

¹⁰ A tlɛ sixu zán wlɛnwín e è nɔ dó ɖa nùɖé na é dó d’alɔ vǐ towe bonu nùɖiɖi e é ɖó nú Mawu é ni lidǒ. Gbɔn nɛ̌ é? Enyi a ɖa nǔ ɔ gudo hǔn, tinmɛ nǔ e wu wlɛnwín ɔ ɖò taji é. Enɛ gudo ɔ, sɔ́ atín sínsɛ́n ɖé nú vǐ towe, vlafo pɔ́mu ɖé, bo kanbyɔ ɛ ɖɔ: “A ka tuùn ɖɔ wlɛnwín ɖé wɛ è zán bɔ pɔ́mu elɔ dó wá cí lě à?” Enɛ gudo hǔn, zɛ pɔ́mu ɔ ɖó wè, bo sɔ́  kwín tɔn ɖokpo n’i. A sixu ɖɔ n’i ɖɔ è “wlan” wlɛnwín ɔ dó kwín ɔ mɛ, amɔ̌, gbè e mɛ è wlan dó é gɛ́dɛ́ tawun hú xógbe e è wlan dó wlɛnwín nùɖiɖa tɔn sín wema ɖé mɛ lɛ é. A sixu kanbyɔ ɛ ɖɔ: “Enyi mɛɖé wɛ dó wlɛnwín e è dó ɖa nǔ ɔ na é wá ɔ, mɛ̌ ka nyí dowatɔ́ wlɛnwín gɛ́dɛ́ gɛ́dɛ́ e pɔ́mu ɔ xwedó cobo wá cí mɔ̌ lɛ é tɔn?” Enyi vǐ ɔ ko nyí mɛxo kpɛɖé ɔ, a sixu tinmɛ n’i ɖɔ wlɛnwín e è zán nú pɔ́mu ɔ, kaka jɛ atín e jí é nyɔ́ ɖè é jí é ɔ, è ko wlan dó wɛn e ɖò ADN ɔ mɛ é mɛ. Mi tlɛ sixu gbéjé nùjlɛdonǔwu e ɖò alɔnwuwema mǐtɔn Cinq questions à se poser sur l’origine de la vie mɛ ɖò wexwɛ 10 jɛ 20 é ɖé lɛ kpɔ́n ɖó kpɔ́.

¹¹ Mɛjitɔ́ gègě nɔ ɖɔ xó ɖó kpɔ́ xá vǐ yetɔn lɛ dó xota “Hasard ou conception ?” e nɔ tɔ́n ɖebɔdoɖewu ɖò Réveillez-vous! mɛ lɛ é jí. Alǒ ye nɔ zán xota enɛ lɛ dó kplɔ́n nǔ klewun klewun lɛ vǐ yetɔn kpɛví lɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, asú kpo asì kpo e nɔ nɔ Danemark é ɖé sɔ́ jɔmɛhun lɛ jlɛ́ dó xɛ lɛ wu. Ye ɖɔ: “Jɔmɛhun lɛ cí xɛ lɛ ɖɔhun. Amɔ̌, jɔmɛhun lɛ ka sixu ɖ’azin bo flé jɔmɛhun kpɛví kpɛví lɛ à? Xɛ lɛ ka ɖó hudo fí bunɔ ɖé lɛ tɔn bo na nɔ ɖó jɛ wɛ à? Nɛ̌ gbè e jɔmɛhun ɖé nɔ dó é ka nɔ cí ɖò han xɛ ɖé tɔn kpá? Mɛ̌ ka nyɔ̌nùí hugǎn dìn lo? Mɛ e bló jɔmɛhun lɛ é wɛ à, alǒ Mɛ e dá xɛ lɛ é?” Xó mɔhun lɛ ɖiɖɔ, gɔ́ nú nùkanbyɔ ɖagbe lɛ sixu d’alɔ vǐ ɖé b’ɛ na nɔ ‘lin tamɛ’ lobo na ɖi nǔ nú Mawu.​—Nùx. 2:10-12.

12. Nɛ̌ nùjlɛdonǔwu lɛ ka sixu d’alɔ vǐ lɛ bɔ ye na ɖó nùɖiɖi nú Biblu ɔ gbɔn?

¹² Nùjlɛdonǔwu e nɔ w’azɔ̌ lɛ é zinzan sixu lɛ́ hɛn nùɖiɖi vǐ towe tɔn lidǒ ɖɔ Biblu ɔ sɔgbe. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, lin tamɛ dó Jɔbu 26:7 jí. (Xà.) Nɛ̌ a ka sixu ɖexlɛ́ ɖɔ Mawu wɛ sɔ́ wemafɔ enɛ ɔ d’ayi mɛ nú mɛ e wlan é gbɔn? A sixu ɖɔ xó dó kúnnuɖenú lɛ wu kpowun. Amɔ̌, enyi a ka sɔ́ tamɛ linlin sín akpàkpà dó lanmɛ nú vǐ towe ɔ ka ló? Tinmɛ ɖɔ Jɔbu nɔ gbɛ̀ é ɔ, é ko lín tawun cobɔ è wá ɖè macinu e nɔ mɔ nǔ sɛ́dó vovolivwé lɛ é kpo jɔmɛhun e nɔ yì sun mɛ lɛ é kpo tɔ́n. Byɔ vǐ ɔ ɖɔ é ni ɖexlɛ́ ɖɔ é na vɛwǔ nú mɛɖé lɛ bɔ ye na ɖi nǔ ɖɔ nǔ e d’agba tawun é ɖé, ɖi ayikúngban ɔ mɔ̌, kún na nɔ nùɖé jí ó. Vǐ ɔ sixu zán balɔ́ɔn alǒ awinnya ɖé bo dó ɖexlɛ́ ɖɔ nǔ e ɖó zin é ɖó na nɔ nùɖé jí dandan. Nùkplɔnmɛ mɔhun na zɔ́n bɔ vǐ towe na mɔ ɖɔ Jehovah ko zɔ́n bɔ è wlan nugbǒ gègě dó Biblu mɛ xóxó cobɔ gbɛtɔ́ lɛ wá ɖè ye xlɛ́.​—Nɛɛ. 9:6.

13, 14. Nɛ̌ mɛjitɔ́ lɛ ka sixu d’alɔ vǐ yetɔn lɛ bɔ ye na mɔ lee nugbodòdó Biblu tɔn lɛ xɔ akwɛ sɔ́ é gbɔn?

¹³ É ɖò taji tawun ɖɔ a ni bló bonu vǐ towe lɛ ni mɔ lee nugbodòdó Biblu tɔn lɛ xɔ akwɛ sɔ́ é. (Xà Ðɛhan 1:1-3.) Ali gègě nu wɛ è sixu wà mɔ̌ ɖè. A sixu na kpɔ́ndéwú elɔ vǐ towe lɛ: Mǐ ni ɖɔ ɖɔ mǐ mɛ bǐ ɖó na yí cí tɔtɛntinto e ɖò gblolo mɛ é ɖé mɛ, bo ka ɖó na cyan mɛɖé lɛ bɔ ye na nɔ dɔ̌n xá mǐ. Enɛ gudo ɔ, kanbyɔ ɖɔ: “Enyi mɛ bǐ na nɔ kpɔ́ ɖò fífá mɛ ɔ, jujɔ tɛ lɛ mɛ bǐ ka ɖó na ɖó?” A sixu lɛ́ ɖɔ xó xá ye dó alixlɛ́mɛ ɖagbeɖagbe e ɖò Galatinu lɛ 5:19-23 mɛ lɛ é jí.

¹⁴ Nǔ taji wè wɛ nǔ mɔhun wiwa sixu kplɔ́n mɛ. Nukɔntɔn ɔ, nugbodòdó Mawu tɔn lɛ nɔ zɔ́n bɔ fífá jɔ fífá kpo nyanɛnyanɛ kpo nɔ tíìn. Wegɔ ɔ, Jehovah ɖò mǐ kplɔ́n wɛ dìn bonu mǐ na dó sixu nɔ gbɛ̀ yɔyɔ̌ ɔ mɛ. (Eza. 54:13; Jaan 17:3) A sixu ɖè tan ɖé sín wema mǐtɔn lɛ mɛ dó tɛɖɛ̌ nǔ enɛ lɛ jí. A sixu kpɔ́n xota ɖebɔdoɖewu “Biblu Nɔ Huzu Gbɛzán Mɛtɔn” e nɔ tɔ́n ɖò Atɔxwɛ mɛ lɛ é mɛ. Alǒ enyi mɛɖé ɖò agun mitɔn mɛ bo bló huzuhuzu ɖaxó lɛ bá mɔ tɛn dó nyɔ́ Jehovah nukúnmɛ ɔ, a sixu ylɔ ɛ b’ɛ wá kpi tan tɔn nú mi. Kpɔ́ndéwú mɔhun lɛ nɔ xlɛ́ ɖɔ nugbodòdó Biblu tɔn lɛ nɔ w’azɔ̌ tawun!​—Ebl. 4:12.

15. Etɛ gbé a ka na nya jɛ nukɔn hwenu e a ɖò vǐ towe lɛ kplɔ́n wɛ é?

 ¹⁵ Nǔ e ɖɔ wɛ è ɖè é ɖíe: Hwenu e a nɔ ɖò nǔ kplɔ́n vǐ towe lɛ wɛ é ɔ, ma nɔ vɔ́ nǔ ɖokpo ɔ lɛ bló tɛgbɛ tɛgbɛ ó. Tɛnkpɔn bo nɔ zán nǔwukpikpé nǔlinkpɔn tɔn towe. Sɔ́ tamɛ linlin sín akpàkpà dó lanmɛ nú ye, ka nɔ flín xwè yetɔn cobo nɔ wà mɔ̌. Blǒ bonu nùkplɔnkplɔn ni nɔ víví nú ye, bo nɔ hɛn nùɖiɖi yetɔn lidǒ. “Ma nú agbɔ̌n kpé we dó wlɛnwín yɔyɔ̌ lɛ zinzan dó ɖɔ xó dó nǔ xóxó lɛ jí wu gbeɖé ó,” wɛ tɔ́ ɖé ɖɔ.

16. Etɛwu suúluɖiɖo ka ɖò taji hwenu e è ɖò nǔ kplɔ́n vǐ lɛ wɛ é? Jlɛ̌ dó nùɖé wu.

¹⁶ È ɖó hudo gbigbɔ Mawu tɔn tɔn cobo na ɖó nùɖiɖi e lidǒ é. (Ga. 5:22, 23, NWT) Ði atín sínsɛ́n ɖɔhun ɔ, é nɔ byɔ hwenu cobɔ nùɖiɖi na dó sixu lidǒ. Enɛ wu ɔ, a ɖó na ɖó suúlu lobo lɛ́ syɛnlǐn ɖò vǐ towe lɛ kplɔnkplɔn mɛ. Tɔ́ e ɖó vǐ wè bo nɔ nɔ Japon é ɖé ɖɔ: “Nyì kpo asì ce kpo nɔ sɔ́ ayi ɖó vǐ mǐtɔn lɛ jí tawun. Sín hwenu e ye ɖò vǔ bǐ é ɔ, un nɔ kplɔ́n nǔ xá ye nú cɛju 15 gbè ɖokpo, gbè e gbè mǐ ɖó kplé agun tɔn lɛ é jɛn ma ɖ’emɛ ǎ. Cɛju 15 enɛ lɛ vɛwǔ dín nú mǐ kpo ye kpo ǎ.” Nukúnkpénuwutɔ́ lɛdo tɔn ɖé wlan ɖɔ: “Hwenu e un nyí dɔnkpɛvu é ɔ, un nɔ kàn nǔ gègě byɔ nyiɖée alǒ nɔ xò nǔ gègě kpɔ́n, un ka ɖɔ gbeɖé bonu mɛɖé sè ǎ. Hwenu ɖò yiyi wɛ é ɔ, un wá mɔ xósin nǔ enɛ lɛ tɔn ɖò kplé lɛ, sinsɛn-biblo xwédo tɔn alǒ nùkplɔnkplɔn mɛɖesunɔ tɔn hwenu. Enɛ wɛ zɔ́n bɔ é ɖò taji ɖɔ mɛjitɔ́ lɛ ni nɔ ɖò nǔ kplɔ́n vǐ yetɔn lɛ wɛ zɔn mǐ yì.”

17. Etɛwu kpɔ́ndéwú ɖagbe mɛjitɔ́ lɛ tɔn ka ɖò taji? Nɛ̌ asú kpo asì kpo ɖé ka sɔ́ kpɔ́ndéwú mɔhun ɖ’ayǐ nú vǐ nyɔnu yetɔn lɛ gbɔn?

¹⁷ Nǔ e ɖò taji tawun é wɛ nyí kpɔ́ndéwú nùɖiɖi tɔn hwiɖesunɔ tɔn. Vǐ towe lɛ na nɔ kpɔ́n nǔ e a nɔ wà lɛ é, bɔ é na wà ɖagbe nú ye jɛn wɛ. Enɛ wu ɔ, mɛjitɔ́ lɛ emi, mi kpò ɖò nùɖiɖi miɖesunɔ tɔn hɛn lidǒ wɛ. Mi nú vǐ mitɔn lɛ ni mɔ ɖɔ Jehovah tíìn nugbǒ ɖò nukún mitɔn mɛ. Asú kpo asì kpo ɖé ɖò Bermudes bɔ enyi ye ɖò hwenu vɛwǔ lɛ mɛ ɔ, ye nɔ xoɖɛ sɛ́dó Jehovah xá vǐ yetɔn lɛ ɖɔ é ni xlɛ́ ali emi, bo nɔ lɛ́ dó wusyɛn lanmɛ nú vǐ lɛ ɖɔ ye ni nɔ xoɖɛ yeɖesunɔ. “Mǐ lɛ́vɔ ɖɔ nú vǐ nyɔnu ɖaxó mǐtɔn ɖɔ: ‘Ðeji dó Jehovah wu mlɛ́mlɛ́, hɛn alɔnu towe ján ɖò sinsɛnzɔ́ Axɔsuɖuto ɔ tɔn mɛ, ma nú ado hu we dín ó.’ Hwenu e é mɔ lee nǔ lɛ wá yì gbɔn é ɔ, é tuùn ɖɔ Jehovah ɖò alɔ dó mǐ wɛ. Nǔ enɛ wà ɖagbe nú nùɖiɖi e é ɖó nú Mawu kpo Biblu kpo é tawun.”

18. Nugbǒ taji tɛ wu mɛjitɔ́ lɛ ka ɖó na mɔ nǔ jɛ?

¹⁸ É ɖò wɛn ɖɔ, ɖò gudo mɛ ɔ, vǐ lɛ ɖesu wɛ na bló bɔ nùɖiɖi yetɔn na lidǒ. Enyi mɛjitɔ́ wɛ nú we ɔ, a sixu dó bo hú sìn na. Mawu ɖokponɔ géé wɛ ka sixu bló bɔ é na sù. (1 Kɔ. 3:6) Enɛ wu ɔ, xoɖɛ bo byɔ ɛ gbigbɔ tɔn, lobo tɛnkpɔn tawun bo kplɔ́n vǐ vívɛ́ná towe lɛ, mɔ̌ mɛ ɔ, a na na nǔ gègě Jehovah b’ɛ na kɔn nyɔna d’eji.​—Efɛ. 6:4.