GBƆN gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ ɔ, wǔjɔmɛ sinsɛnzɔ́ tɔn e mɛxo lɛ ɖó ɖò togun Mawu tɔn mɛ é nɔ xɔ akwɛ nú ye. Nyɔna ɖaxó ɖé wɛ ye nyí nú mǐ bǐ. Amɔ̌, é lín dìn ǎ bɔ è bló huzuhuzu ɖé. È byɔ ɖò mɛxo agun tɔn mɛxomɔ lɛ sí ɖɔ ye ni jó azɔ̌ kpinkpɛn e ye ɖó lɛ é ɖé lɛ dó nú mɛxo agun tɔn dɔnkpɛvu lɛ. Ðò ali tɛ nu?

Huzuhuzu yɔyɔ̌ ɔ wɛ nyí ɖɔ enyi nukúnkpénuwutɔ́ lɛdo tɔn lɛ kpo mɛ̌si ɖěɖee nɔ kplɔ́n nǔ mɛ ɖò wemaxɔ yɛhwexɔsuɖuto ɔ tɔn mɛ lɛ é kpo ɖó xwè 70 ɔ, ye na jó sinsɛnzɔ́ alɔkpa enɛ lɛ dó. Gɔ́ na ɔ, mɛxo agun tɔn ɖěɖee ɖó xwè 80, bo nyí titoblonúnǔtɔ́ Wěɖegbɛ́ Alaxɔ tɔn tɔn, alǒ, titoblonúnǔtɔ́ kplékplé mɛxo lɛ tɔn agun ɖé tɔn é na jó azɔ̌ enɛ lɛ dó nú mɛxo agun tɔn dɔnkpɛvu lɛ. Nɛ̌ mɛxo xweɖotananɔ vívɛ́ enɛ lɛ ka wà nǔ gbɔn, ɖó huzuhuzu enɛ wu? Ye xlɛ́ Jehovah kpo tutoblonunu tɔn kpo ɖɔ emi ɖò gbeji nú ye.

Ken e wà titoblonúnǔtɔ́ Wěɖegbɛ́ Alaxɔ tɔn tɔn sín azɔ̌ nú xwè 49 mɔ̌ é ɖɔ: “Un yí gbè nú gbeta enɛ e kɔn è wá é bǐ mlɛ́mlɛ́. Enɛ wu ɔ, ɖò zǎnzǎn tɛɛn e un sè xó ɔ é ɔ, un xoɖɛ sɛ́dó Jehovah, bo ɖɔ é ni na nɔví sunnu dɔnkpɛvu e na nyí titoblonúnǔtɔ́ ɔ é ɖé.” Lee Ken wà nǔ gbɔn é cí lee nǔ cí nú mɛxomɔ gbejinɔtɔ́ e  gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ bɔ ye ɖexlɛ́ é ɖɔhun pɛ́pɛ́pɛ́. É ɖò wɛn ɖɔ, ɖó ye yí wǎn nú devizɔ́ wiwa nú nɔví yetɔn lɛ wutu ɔ, awakanmɛ tò kú mɛɖé lɛ hwɛ̌.

Esperandio ee wà titoblonúnǔtɔ́ kplékplé mɛxo lɛ tɔn tɔn sín azɔ̌ wá yì é ɖɔ: “Wǔ kú mì kpɛɖé.” Amɔ̌, é yí gbè ɖɔ: “Un ɖó hudo táan gègě tɔn, bo na kpé nukún dó lanmɛ ce e fɔ́n bo ɖò gbigblé wɛ é wu.” Mǐ sixu ganjɛwu ɖɔ Esperandio kpò ɖò sinsɛnzɔ́ wà nú Jehovah wɛ kpo gbejininɔ kpo, bo nyí nyɔna ɖé nú agun tɔn.

Nukúnkpénuwutɔ́ tomɛyitɔ́ e wà sinsɛnzɔ́ enɛ nú xwè gègě, bo ka jó dó dìn, bo bɛ́ sinsɛnzɔ́ alɔkpa ɖevo lɛ é ka ló? Allan e wà nukúnkpénuwutɔ́ tomɛyitɔ́ sín azɔ̌ nú xwè 38 é ɖɔ: “Hwenu e un sè xó ɔ é ɔ, é cí kliwun nú mì.” Amɔ̌, é mɔ ɖɔ azɔ̌ kpinkplɔn dɔnkpɛvu lɛ nɔ hɛn lè gègě wá, bɔ é kpó ɖò sinsɛnzɔ́ tɔn wà wɛ kpo gbejininɔ kpo.

Russell e nyí nukúnkpénuwutɔ́ tomɛyitɔ́, bo lɛ́ nyí mɛ̌si nú wemaxɔmɛ yɛhwexɔsuɖuto ɔ tɔn, bo wà sinsɛnzɔ́ enɛ lɛ bǐ nú xwè 40 é ɖɔ ɖɔ tlolo ɔ, awakanmɛ kú emi kpo asì emitɔn kpo. “Wǔjɔmɛ mǐtɔn xɔ akwɛ nú mǐ tawun, bɔ mǐ mɔ ɖɔ hlɔnhlɔn kpó ɖò mǐ wu, bɔ mǐ na kpó ɖò azɔ̌ wà wɛ.” Russell kpo asì tɔn kpo ɖò azɔ̌ e è kplɔ́n ye é, kpo nǔ e ye ko mɔ kpɔ́n lɛ é kpo zán wɛ ɖò agun yetɔn mɛ, nú awǎjijɛ mɛ ninɔ wɛnjlatɔ́ e kpo ye kpo nɔ w’azɔ̌ lɛ é tɔn.

Enyi a na bo ma tlɛ mɔ hwiɖée ɖò ninɔmɛ mɛ ɖěɖee xó mǐ ɖɔ ɖò bǐbɛ̌mɛ lɛ é tɔn mɛ ǎ ɔ, tan e ɖò 2 Samuwɛli mɛ é sixu d’alɔ we, bɔ a na mɔ nukúnnú jɛ ninɔmɛ mɛ e é kàn lɛ é tɔn mɛ.

Flín hwenu e Axɔsu Davidi sín vǐ Abusalɔmu fɔ́n gǔ é. Davidi hɔn sín Jeluzalɛmu bo yì Maxanayimu, ɖò zǎnzǎnhweji Judɛ́ɛn Tɔ̀ ɔ tɔn. Davidi kpo mɛ e kpo é kpo zɔn lɛ é ɖó hudo dandannú gbɛmɛ tɔn ɖé lɛ tɔn ɖò finɛ. A ka flín nǔ e jɛ é à?

Nya alɔhundónanǔmɛtɔ́ xá ɔ mɛ tɔn atɔn ɖé lɛ hɛn zan, nǔ e è nɔ zán dó ɖa nùɖuɖu vovo lɛ é kpo nǔzinzan e sín hudo ye ɖó lɛ é kpo wá nú ye. Baazilayi nyí ɖokpo ɖò nya enɛ lɛ mɛ. (2 Sam. 17:27-29) Ee gǔfínfɔ́n Abusalɔmu tɔn fó gudo é ɔ, Davidi lɛkɔ ɖido Jeluzalɛmu, bɔ Baazilayi xwedó è jɛ Judɛ́ɛn Tɔ̀ ɔ tó. Davidi dó wusyɛn lanmɛ n’i ɖɔ é ni xwedó emi yì Jeluzalɛmu. Baazilayi “jɛ dɔkun titewungbe,” bo ɖó hudo nùɖuɖu e mɛɖé na na ɛ é tɔn ǎ, cobɔ axɔsu ɔ ka ɖɔ n’i ɖɔ nú é xwedó emi ɔ, emi na na ɛ nùɖuɖu. (2 Sam. 19:32-34) Amɔ̌, é cí ɖɔ Davidi ba ɖɔ Baazilayi ni nɔ kpɔ́ xá emi ɖò Jeluzalɛmu, bonu emi na ɖu lè wě ɖebǔ e Baazilayi na ɖè xá ɛ é tɔn ɖɔhun. Enyi Baazilayi nɔ hɔn ɔ mɛ bo w’azɔ̌ ɔ, é ɖò wɛn ɖɔ wǔjɔmɛ ɖagbe ɖé wɛ é na nyí n’i!

Amɔ̌, Baazilayi tuùn nǔwukpikpé tɔn bo nɔ jlɛ̌ jí lobo ɖɔ ɖɔ emi ko ɖó xwè 80. Enɛ gudo ɔ, é ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “Un sɔ́ sixu tuùn nǔ e nyɔ́ é kpo nǔ e gblé é kpo ǎ.” (2 Sam. 19:36) Etɛ ɖɔ wɛ é ka ɖè? Baazilayi na ko ɖó nùnywɛ, ɖó xwè tobutobu e é ko bló ɖò gbɛmɛ é wu. É sixu lɛ́ ɖè wě  ɖagbe xá mɛ, lee “tomɛxo” lɛ wá ɖè wě ɖagbe xá Axɔsu Hlobowamu gbɔn ɖò nukɔnmɛ é. (1 Axɔ. 12:6, 7; Ðɛh. 92:13-15; Nùx. 16:31, nwt) Xó e Baazilayi ɖɔ dó nǔ ɖagbe kpo nǔ nyanya kpo tuùntuùn wu é sixu ɖò gesí dó gǎnmaɖó agbaza tɔn, alǒ dogbó e mɛxoxwe ɖó nú nǔwiwa tɔn lɛ é wɛ. É ɖɔ ɖɔ xwè emitɔn e ko sɛyi é zɔ́n bɔ emi kún sɔ́ nɔ tuùn nú nùɖuɖu víví alǒ gbɔ ó, emi kún ka sɔ́ nɔ sè nǔ ganji ó. (Nùt. 12:4, 5) Enɛ wu ɔ, Baazilayi ɖesunɔ dó wusyɛn lanmɛ nú Davidi ɖɔ é ni kplá vǐ emitɔn Kimuxamu hɛn yì Jeluzalɛmu.—2 Sam. 19:37-41.

Huzuhuzu e è bló ɖó xwè wu, bɔ è ɖɔ ɖò bǐbɛ̌mɛ lɛ é xlɛ́ linlin e Baazilayi ɖó bo ɖexlɛ́ é. É ɖò wɛn ɖɔ ɖò hwe mǐtɔn nu ɔ, nǔ e jí mǐ ɖó na lin tamɛ dó é zɛ ninɔmɛ kpo nǔwukpikpé mɛ ɖokpo tɔn kpo kpinkpɔn wu tawun, ɖi lee é nyí gbɔn ɖò Baazilayi sín ninɔmɛ mɛ é. É ɖò dandan ɖɔ è ni lin tamɛ dó nǔ e na nyɔ́ hugǎn nú mɛxomɔ gbejinɔtɔ́ ɖěɖee ɖò sinsɛnzɔ́ wà wɛ gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ lɛ é wu, kpo jlɛjininɔ kpo.

Enyi Klisanwun mɛxomɔ enɛ lɛ e ɖò jlɛ̌ jí é mɔ ɖɔ azɔ̌ e wu emi kpé nukún dó nú xwè gègě lɛ é ɔ, nɔví sunnu dɔnkpɛvu lɛ sixu kpé nukún dó ye wu ɔ, ye na mɔ gannaganna ɖɔ tutoblonunu Jehovah tɔn na ɖó hlɔnhlɔn, bo na kpé nukún dó lee mɛ lɛ na jɛji gbɔn ɖò sɔgudo é wu. Ðò ninɔmɛ gègě mɛ ɔ, nɔví sunnu mɛxomɔ lɛ wɛ nɔ kplɔ́n azɔ̌ dɔnkpɛvu lɛ, lee Baazilayi na ko kplɔ́n azɔ̌ vǐ tɔn, bɔ mɛsɛ́dó Pɔlu kplɔ́n Timɔtée gbɔn é ɖɔhun. (1 Kɔ. 4:17; Fili. 2:20-22) Nɔví sunnu dɔnkpɛvu enɛ lɛ xlɛ́ ɖɔ ye nyí ‘nǔ e è na gbɛtɔ́ lɛ é,’ bo kpéwú, bo sixu “bló bɔ agun e nyí agbaza Klisu tɔn ɔ na yì nukɔn ɖò nùɖiɖi mɛ.”—Efɛ. 4:8-12; sɔ́ jlɛ́ dó Kɛ́nsísɔ́ 11:16, 17, 29 wu.

Gègě mɛ e ɖò agun lɛ mɛ ɖò togun Mawu tɔn mɛ gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ, bo ka jó azɔ̌ ɖé lɛ dó é tɔn sixu zán ali yɔyɔ̌ e hun lɛ é ɖò azɔ̌ Jehovah tɔn mɛ.

Marco e wà nukúnkpénuwutɔ́ tomɛyitɔ́ sín azɔ̌ nú xwè 19 é ɖɔ: “Nɔví nyɔnu ɖěɖee ɖò agun mǐtɔn mɛ, bɔ asú yetɔn lɛ nyí nùmaɖitɔ́ é ɔ, ninɔmɛ ce yɔyɔ̌ ɔ zɔ́n bɔ un nɔ yì ba asú yetɔn lɛ kpɔ́n.”

Geraldo e wà tomɛyitɔ́zɔ́ nú 28 é ɖɔ: “Alɔdido wɛnjlatɔ́ ɖěɖee awakanmɛ gbɔjɔ na lɛ é kpo Biblu kpinkplɔn xá mɛ gègě kpo wɛ nyí nǔ yɔyɔ̌ e gbé nya wɛ mǐ ɖè é.” É ɖɔ ɖɔ mɛ 15 wɛ emi kpo asì emitɔn kpo nɔ kplɔ́n Biblu xá, bɔ mɛ e awakanmɛ gbɔjɔ na lɛ é gègě nɔ wá kplé lɛ dìn.

Allan e xó mǐ ɖɔ wá yì é ɖɔ: “Ali hun nú mǐ dìn, bɔ mǐ na zán hwenu gègě ɖò wɛnjijlazɔ́ ɔ mɛ ɖò ali vovo nu. Mǐ ɖò vivǐ kúnnuɖiɖe agbawungba tɔn, kúnnuɖiɖe ɖò ajɔ̌watɛn lɛ, kpo kúnnuɖiɖe nú nɔzo mǐtɔn lɛ kpo tɔn ɖu wɛ; mɛ wè ɖò nɔzo mǐtɔn enɛ lɛ mɛ, bo tlɛ wá Kpléxɔ Axɔsuɖuto ɔ tɔn mɛ.”

Nɔví sunnu nǔwukpétɔ́ kpo gbejinɔtɔ́ ɖé kpo wɛ nú we, bɔ è sɔ́ azɔ̌ yɔyɔ̌ ɖé d’así nú we ɖò togun Mawu tɔn mɛ à? Enyi mɔ̌ hǔn, ali bunɔ ɖevo wɛ hun nú we, bɔ a sixu d’alɔ. A sixu nɔ gudo nú azɔ̌ Jehovah tɔn, gbɔn nǔ xɔ akwɛ e a ko mɔ kpɔ́n lɛ é mímá xá dɔnkpɛvu ɖěɖee ɖò agun ɔ mɛ lɛ é gblamɛ. Russell ee xó mǐ ɖɔ wá yì é ɖɔ: “Jehovah ɖò azɔ̌ kplɔ́n dɔnkpɛvu ɖagbeɖagbe ɖěɖee ɖó nǔwukpikpé lɛ é wɛ bo ɖò ye zán wɛ. Kplékplé nɔví lɛ tɔn mǐtɔn nɔ ɖu nùkplɔnmɛ yetɔn e ɖó agbɔ̌n ɖò wǔ lɛ é, kpo lɛngbɔnyitɔ́zɔ́ yetɔn kpo sín lè.”—Kpɔ́n gbàví “ D’alɔ Dɔnkpɛvu lɛ, Bonu Ye Ni Zán Nǔwukpikpé Yetɔn Bǐ Mlɛ́mlɛ́.”

Enyi a byɔ sinsɛnzɔ́ alɔkpa ɖevo mɛ ɖò agaɖanu dìn hǔn, ɖǒ linlin e sɔgbe é. Azɔ̌ e a wà kpo ayi bǐ kpo é ko wà ɖagbe nú gbɛtɔ́ maxamaxa, bɔ a sixu lɛ́ kpó ɖò mɔ̌ wà wɛ. È yí wǎn nú we, é ka lɛ́ ɖò wɛn ɖɔ è na lɛ́ kpó ɖò wǎn yí nú we wɛ.

Taji hugǎn ɔ wɛ nyí ɖɔ nǔ towe nyɔ́ Jehovah nukúnmɛ hwebǐnu. É na ‘wɔn azɔ̌ e a wà é ǎ; wanyiyi e a ɖexlɛ́ ɛ gbɔn alɔ e a dó mɛ mímɛ́ lɛ gblamɛ, bo ka lɛ́ kpó ɖò didó ye wɛ ɔ, é na  wɔn ǎ.’ (Ebl. 6:10) Xó enɛ e Mawu sɔ́ dó ayi mɛ nú Pɔlu, bɔ é wlan é na mǐ bǐ ganjɛwu ɖɔ akpá enɛ zɛ tagba e mǐ jɛ wá yì lɛ é wu. A xɔ akwɛ nú Jehovah dín, bɔ é na wɔn azɔ̌ e a wà wá yì é kpo gǎn e dó wɛ a kpò ɖè bo na nyɔ́ nukún tɔn mɛ é kpo ǎ.

Enyi huzuhuzu e xó mǐ ɖɔ ɖò aga lɛ é ma ka kúnkplá we tlɔlɔ ǎ ɔ ka ló? Nùkplɔnmɛ elɔ lɛ sixu d’alɔ hwi lɔ. Ðò ali tɛ nu?

Enyi a ɖò nǔ wà ɖó kpɔ́ xá mɛxomɔ gbejinɔtɔ́ e è ɖyɔ azɔ̌ tɔn é ɖé wɛ dìn ɔ, lee é zin gbɔn é kpo nǔ e é ko mɔ kpɔ́n nú xwè gègě lɛ é kpo sixu hɛn lè wá nú we. Ba wěɖexámɛ ɖò gɔ̌n tɔn. Byɔ ɛ ɖɔ é ni xlɛ́ ali we. Enɛ gudo hǔn, nɔ kpɔ́n lee é nɔ zán nǔ e é ko mɔ kpɔ́n lɛ é kpo gbejininɔ kpo ɖò azɔ̌ tɔn yɔyɔ̌ ɔ kɔn gbɔn é.

Mɛxomɔ e ɖò sinsɛnzɔ́ yɔyɔ̌ ɖevo wà wɛ é wɛ nú we à? Abǐ Nɔví sunnu alǒ nɔví nyɔnu e na ɖu nǔ e mɛxomɔ lɛ ko mɔ kpɔ́n é sín lè é wɛ nú we à? Hɛn dó ayi mɛ ɖɔ gbejininɔ mɛ ɖěɖee ko sɛ̀n Jehovah nú hwenu línlín, bo ka kpó ɖò sinsɛn ɛ wɛ lɛ é tɔn nɔ xɔ akwɛ n’i.