1. Ninɔmɛ tɛ mɛ mɛsɛ́dó Jaan ka nɔ ɖò vivɔnu xwè kanweko nukɔntɔn H.M. tɔn?

ÐÒ VIVƆNU xwè kanweko nukɔntɔn H.M. tɔn ɔ, mɛsɛ́dó Jaan ɖò ninɔmɛ vɛwǔ tawun ɖé mɛ. É ko kpò bo lɛ́ ɖò gankpá mɛ ɖò tɔtɛntin yikúngban Patimɔsi tɔn jí, bɔ é cí ɖɔ é wɛ nyí mɛsɛ́dó ɖokpo e kpó ɖò gbɛ̀ é ɖɔhun. (Nǔɖe. 1:9) É tuùn ɖɔ gbeklánxámɛtɔ́ lɛ ɖò agun lɛ flú wɛ, bo ɖò kínklán dɔn dó ye mɛ wɛ. Nú myɔ ɖé wɛ agun Klisanwun tɔn nyí ɔ, é cí ɖɔ é jló na cí ɖɔhun.—Ju. 4; Nǔɖe. 2:15, 20; 3:1, 17.

2. Sɔgbe xá Nǔɖexlɛ́mɛ 7:9-14 ɔ, nǔmimɔ nǔɖɔɖ’ayǐ tɔn tɛ Jaan ka mɔ? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖò akpa ɔ jí é.)

² Ðò ninɔmɛ enɛ e d’ablu é mɛ ɔ, Jaan mɔ nǔmimɔ akpakpa sɔ́ mɛ tɔn ɖé. É mɔ wɛnsagun ɖěɖee hɛn ya ɖaxó ɔ sín jɔhɔn e na vívá nǔ lɛ é ɖó te, kaka jɛ hwenu e è na ɖó wuntun gudo tɔn ɔ mɛsɛntɔ́ lɛ sín gbɛ̌ta ɖé gudo lɛ é é. (Nǔɖe. 7:1-3) Mɛ 144 000 wɛ ɖò gbɛ̌ta enɛ e na ɖu axɔ́su xá Jezu ɖò jixwé é mɛ. (Luk. 12:32; Nǔɖe. 7:4) Enɛ gudo ɔ, Jaan ɖɔ gbɛ̌ta ɖevo xó, bɔ mɛ e ɖ’emɛ lɛ é sukpɔ́ sɔmɔ̌, bɔ é ɖɔ: Un “mɔ mɛ wɔbuwɔbu ɖé: mɛɖebǔ sixu xà mɛ e ɖò ahwan ɔ mɛ lɛ bǐ ǎ. Ye gosin tò lɛ bǐ mɛ, bo gosin akɔta lɛ bǐ mɛ, bo gosin togun lɛ bǐ mɛ, bo gosin gbè e è nɔ dó lɛ bǐ mɛ; ye ɖò te ɖò axɔ́suzinkpo ɔ kpo Lɛngbɔ̌ví ɔ kpan nukɔn.” (Xà Nǔɖexlɛ́mɛ 7:9-14) Dǒ nukún mɛ bo kpɔ́n lee sè e Jaan sè ɖɔ mɛ maxamaxa na sɛn Mawu ɖò nǔgbo mɛ ɖò sɔgudo é na ko dó awǎjijɛ n’i sɔ́ é!

3. (a) Etɛwu nǔmimɔ Jaan tɔn ka ɖó na hɛn nǔɖiɖi mǐtɔn lidǒ? (b) Etɛ mǐ ka na kplɔ́n ɖò xóta elɔ mɛ?

³ É ɖò wɛn ɖɔ nǔmimɔ enɛ hɛn nǔɖiɖi Jaan tɔn lidǒ. É ɖó na hɛn nǔɖiɖi mǐ lɔ tɔn lidǒ hú mɔ̌, ɖó mǐ ɖò gbɛ̀ nɔ wɛ ɖò táan e mɛ nǔmimɔ ɔ ɖò jijɛnu wɛ ɖè é wutu. Mǐ mɔ bɔ è  ɖò gbɛtɔ́ livi mɔkpan xokplé wɛ, bɔ ye ɖó nukúnɖiɖó ɔ bo na xò ya ɖaxó ɔ zlɛ́ bo na nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi ɖò ayikúngban jí. Ðò xóta elɔ mɛ ɔ, mǐ na mɔ lee Jehovah ɖè mɛ e mɛ wɔbuwɔbu ɔ nyí é xlɛ́ togun tɔn sín xwè 80 jɛji ɖíe gbɔn é. Enɛ gudo ɔ, mǐ na ɖɔ xó dó nǔ we jí dó mɛ wɔbuwɔbu enɛ wu: (1) lee é sukpɔ́ gbɔn é, (2) mɛ vovo e ɖ’emɛ lɛ é. Nǔ enɛ lɛ ɖó na hɛn nǔɖiɖi mɛ e ɖó nukún, bo na nɔ gbɛ̌ta enɛ e jí Mawu kɔn nyɔna dó lɛ é mɛ é bǐ tɔn lidǒ.

4. Nǔgbo Biblu tɔn tɛ mɛ Klisanwun-nyijɛtɔ́ lɛ ma ka mɔ nǔ jɛ ǎ? Nɛ̌ Biblu Kplɔntɔ́ lɛ ka gbɔn vo ɖò ali enɛ nu gbɔn?

⁴ Klisanwun-nyijɛtɔ́ lɛ nɔ kplɔ́n mɛ ɖɔ gbɛtɔ́ tónúsétɔ́ lɛ na wá nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi gbè ɖokpo ɖò ayikúngban jí ǎ. (2 Kɔ. 4:3, 4) Égbé ɔ, sinsɛn Klisanwun-nyijɛtɔ́ lɛ tɔn lɛ gegě nɔ kplɔ́n mɛ ɖɔ mɛ ɖagbe lɛ bǐ na yì jixwé ɖò kú yetɔn gudo. Amɔ̌, gbɛ̌ta Biblu Kplɔntɔ́ lɛ tɔn klewun e ɖò Atɔxwɛ ɖetɔ́n wɛ sín 1879 é kplɔ́n mɛ mɔ̌ ǎ. Ye mɔ nǔ jɛ mɛ ɖɔ Mawu na vɔ́ Palaɖisi ɖé bló ɖò ayikúngban jí, bɔ gbɛtɔ́ tónúsétɔ́ livi mɔkpan na nɔ gbɛ̀ ɖò fí ɖò ayikúngban jí; é nyí jixwé ǎ. Amɔ̌, azǎn jɛ cobɔ ye wá mɔ nǔ jɛ mɛ e tónúsétɔ́ enɛ lɛ nyí é wu céɖécéɖé.—Mat. 6:10.

5. Etɛ Biblu Kplɔntɔ́ lɛ ka ɖi nǔ na dó 144 000 lɛ wu?

⁵ É ɖò wɛn ɖɔ Biblu Kplɔntɔ́ lɛ lɔ mɔ nǔ jɛ wu ɖò Biblu mɛ ɖɔ mɛɖé lɛ tíìn bɔ è na “vɔ́ xɔ sín ayikúngban jí,” bɔ ye na ɖu axɔ́su xá Jezu ɖò jixwé. (Nǔɖe. 14:3) Gbɛ̌ta enɛ ɔ, Klisanwun kanɖodónǔwutɔ́ 144 000 wɛ ɖ’emɛ; ye mɛ enɛ lɛ ko zé yeɖée jó nú Mawu, bo ko sɛn ɛ kpo gbejininɔ kpo ɖò ayikúngban jí. Bɔ mɛ wɔbuwɔbu ɔ ló?

6. Etɛ Biblu Kplɔntɔ́ lɛ ka ɖi nǔ na dó mɛ wɔbuwɔbu ɔ wu?

⁶ Ðò nǔmimɔ Jaan tɔn mɛ ɔ, é mɔ gbɛ̌ta enɛ bɔ é “ɖò te ɖò axɔ́suzinkpo ɔ kpo Lɛngbɔ̌ví ɔ kpan nukɔn.” (Nǔɖe. 7:9) Biblu Kplɔntɔ́ lɛ zɔn dó xó enɛ wu, bo wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ 144 000 lɛ ɖɔhun ɔ, mɛ wɔbuwɔbu ɔ lɔ na nɔ jixwé. Enyi 144 000 lɛ kpo mɛ wɔbuwɔbu ɔ kpo na nɔ gbɛ̀ ɖò jixwé ɔ, etɛ gbɛ̌ta lɛ ɖě ka sɔ́ dó gbɔn vo nú ɖě? Biblu Kplɔntɔ́ lɛ lin ɖɔ Klisanwun ɖěɖee ma setónú nú Mawu bǐ mlɛ́mlɛ́, hwenu e ye ɖò ayikúngban jí é ǎ lɛ é wɛ ɖó na ko ɖò gbɛ̌ta enɛ mɛ. Ye nɔ zán gbɛ̀ mímɛ́ ɖó bǎ ɖé mɛ có, ye mɛ ɖé lɛ sixu ko kpó ɖò sinsɛn Klisanwun-nyijɛtɔ́ lɛ tɔn lɛ mɛ. Biblu Kplɔntɔ́ lɛ wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ mɛ mɔhun lɛ ɖó wanyiyi nú Mawu ɖó bǎ ɖé mɛ, amɔ̌, é kún kpé bonu ye na ɖu axɔ́su xá Jezu ó. Ðó wanyiyi e mɛ wɔbuwɔbu ɔ ɖó nú Mawu é ma syɛn sɔmɔ̌ ǎ wutu ɔ, ye na jɛxa bo na nɔ jixwé ɖò axɔ́suzinkpo ɔ nukɔn, amɔ̌, ye na jinjɔn jí ǎ.

7. Mɛ̌ mɛ̌ e Biblu Kplɔntɔ́ lɛ ka lin ɖɔ ye na nɔ gbɛ̀ ɖò ayikúngban ɔ jí ɖò Xwè Afatɔ́n ɔ mɛ? Etɛ Biblu Kplɔntɔ́ lɛ ka ɖi nǔ na dó sunnu gbejinɔtɔ́ hwexónu tɔn lɛ wu?

⁷ Mɛ̌ mɛ̌ e ka na nɔ ayikúngban ɔ jí lo? Biblu Kplɔntɔ́ lɛ ɖi nǔ ɖɔ enyi è xò 144 000 lɛ kpo mɛ wɔbuwɔbu ɔ kpo kplé dó jixwé gudo ɔ, è na jɔwǔ gbɛtɔ́ livi gegě ɖevo lɛ bɔ ye na ɖu Axɔ́suɖuɖu Xwè Afatɔ́n Tɔn Klisu Tɔn sín nyɔna lɛ sín lè. Nú Biblu Kplɔntɔ́ lɛ ɔ, gbɛtɔ́ livi mɔkpan enɛ lɛ sɛn Jehovah jɛ nukɔn nú Axɔ́suɖuɖu Klisu Tɔn sín bǐbɛ̌mɛ ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, ye ɖi ɖɔ è na kplɔ́n ali Jehovah tɔn lɛ ye ɖò Xwè Afatɔ́n ɔ mɛ. Enɛ gudo ɔ, mɛ ɖěɖee na wà nǔ sɔgbe xá nǔgbododó Biblu tɔn lɛ ɖò ye mɛ é ɔ, è na d’ajɔ ye bɔ ye na nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi ɖò ayikúngban jí, bo ka na sú kún dó nú gǔfɔntɔ́ lɛ. Biblu Kplɔntɔ́ lɛ lin ɖɔ mɛ e  na w’azɔ̌ axɔ́ví ɖɔhun ɖò ayikúngban ɔ jí ɖò hwenɛnu lɛ é, kaka jɛ sunnu gbejinɔtɔ́ ɖěɖee kú jɛ nukɔn nú Klisu lɛ é jí ɔ, è na d’ajɔ alɔkpa ɖé ye, bɔ ye na nɔ gbɛ̀ ɖò jixwé ɖò vivɔnu Xwè Afatɔ́n ɔ tɔn.—Ðɛh. 45:17.

8. Gbɛ̌ta atɔn tɛ lɛ è ka lin ɖɔ ye ɖò linlin Mawu tɔn mɛ?

⁸ È na sɛ̀ sin xwè na ɔ, Biblu Kplɔntɔ́ lɛ mɔ ɖɔ gbɛ̌ta atɔn wɛ tíìn: (1) 144 000 ɖěɖee na ɖu axɔ́su xá Jezu ɖò jixwé lɛ é; (2) mɛ wɔbuwɔbu ɔ, ee nyí Klisanwun e ma ɖókan dó nǔ wu sɔmɔ̌ ǎ, bo na nɔte ɖò axɔ́suzinkpo Jezu tɔn nukɔn ɖò jixwé lɛ é; (3) gbɛtɔ́ livi mɔkpan e è na kplɔ́n ali Jehovah tɔn lɛ ɖò ayikúngban jí ɖò Axɔ́suɖuɖu Xwè Afatɔ́n tɔn Klisu tɔn hwenu lɛ é. * Amɔ̌, hwenu sù nú Jehovah é ɔ, weziza nǔgbo ɔ tɔn jɛ hinhɔ́n dó xóta enɛ jí jí hugǎn.—Nǔx. 4:18.

9. (a) Ali tɛ nu mɛ wɔbuwɔbu ɔ ka na ɖò ayikúngban ɔ jí, bo ka sixu “ɖò te ɖò axɔ́suzinkpo ɔ kpo Lɛngbɔ̌ví ɔ kpan nukɔn” ɖè? (b) Etɛwu nukúnnúmɔjɛnǔmɛ enɛ e mǐ ɖó dó Nǔɖexlɛ́mɛ 7:9 jí é ka sɔgbe?

⁹ Ðò 1935 ɔ, è tá weziza dó mɛ wɔbuwɔbu e xó nǔmimɔ Jaan tɔn ɖɔ é jí. Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ wá mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ mɛ wɔbuwɔbu ɔ kún na “ɖò te ɖò axɔ́suzinkpo ɔ kpo Lɛngbɔ̌ví ɔ kpan nukɔn” lě cɔɔ ó. Loɔ, nǔjlɛdonǔwu linu wɛ ye na wà mɔ̌ ɖè. Mɛ wɔbuwɔbu ɔ na ɖò ayikúngban ɔ jí fɛɛ cobo ka sixu nɔte “ɖò axɔ́suzinkpo ɔ . . . nukɔn,” gbɔn acɛ e Jehovah ɖó é tuùntuùn kpo yeɖée hwihwɛ́ hwihwɛ́ dó Nǔbǐwukpétɔ́ e é nyí é glɔ́ kpo gblamɛ. (Eza. 66:1) Ye sixu nɔte ‘ɖò Lɛngbɔ̌ví ɔ nukɔn’ gbɔn nǔɖiɖi ɖiɖexlɛ́ ɖò vɔsisa gbɛxɔnúmɛ tɔn Jezu tɔn mɛ gblamɛ. Mɔ̌ ɖokpo ɔ ɖò Matie 25:31, 32 mɛ ɔ, è ɖɔ ɖɔ “è na kplé akɔta lɛ bǐ ɖó nukɔn [Jezu tɔn],” kaka jɛ mɛdídá lɛ jí, ɖò axɔ́suzinkpo tɔn susunɔ ɔ nukɔn. É ɖò wɛn ɖɔ è kún na xò akɔta enɛ lɛ kplé dó jixwé ó, loɔ, ayikúngban jí wɛ é na nyí. Nukúnnúmɔjɛnǔmɛ yɔyɔ̌ enɛ sɔgbe. É tinmɛ nǔ e wu Biblu ma ɖɔ ɖɔ è zé mɛ wɔbuwɔbu ɔ yì jixwé ǎ é. Gbɛ̌ta ɖokpo wɛ è dó gbɛ̀ mavɔmavɔ ɖò jixwé sín akpá na; é wɛ nyí 144 000 ee “na ɖu axɔ́su [dó] ayikúngban” ɔ jí xá Jezu lɛ é.—Nǔɖe. 5:10.

10. Etɛwu é ka ɖò dandan ɖɔ mɛ wɔbuwɔbu ɔ ni kplɔ́n ali Jehovah tɔn lɛ jɛ nukɔn nú Xwè Afatɔ́n ɔ?

¹⁰ Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ ko mɔ nǔ jɛ wu sín 1935 ɖɔ mɛ wɔbuwɔbu e Jaan mɔ ɖò nǔmimɔ tɔn mɛ é ɔ, Klisanwun gbejinɔtɔ́ e ɖó nukúnɖiɖó bá nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi ɖò ayikúngban jí lɛ é wɛ ɖ’emɛ. Bo na dó xò ya ɖaxó ɔ zlɛ́ ɔ, mɛ wɔbuwɔbu ɔ ɖó na kplɔ́n ali Jehovah tɔn lɛ jɛ nukɔn nú Xwè Afatɔ́n ɔ. Ye ɖó na ɖè nǔɖiɖi syɛnsyɛn xlɛ́ cobo “na mɔ hlɔnhlɔn dó gló nǔ enɛ lɛ e na jɛ” jɛ nukɔn nú Axɔ́suɖuɖu Xwè Afatɔ́n tɔn Klisu tɔn lɛ é bǐ.—Luk. 21:34-36.

11. Etɛwu Biblu Kplɔntɔ́ ɖé lɛ ka lin ɖɔ mɛɖé lɛ na yì jixwé ɖò Xwè Afatɔ́n ɔ gudo?

¹¹ Bɔ linlin e è ɖó ɖɔ mɛ e ɖó kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖò ayikúngban jí lɛ é ɖé lɛ na yì jixwé ɖò Xwè Afatɔ́n ɔ gudo é ka ló? Atɔxwɛ (Glɛnsigbe) 15 février 1913 tɔn mɛ wɛ è ɖɔ ɖɔ nǔ sixu nyí mɔ̌ ɖè. È sixu ko lin ɖɔ ‘Etɛwu è ka na d’ajɔ xlohún ɖé sunnu gbejinɔtɔ́ hwexónu tɔn lɛ bɔ ye na ɖu gǔ ayikúngban ɔ tɔn, bo ka na d’ajɔ Klisanwun e dóvɛ̌ nú nǔ ɖò ali ɖé nu lɛ é, bɔ yedɛɛ lɛ na nɔ gbɛ̀ ɖò jixwé?’ É ɖò wɛn ɖɔ linlin masɔgbe we elɔ lɛ wɛ zɔ́n bɔ è lin nǔ gbɔn mɔ̌: (1) mɛ wɔbuwɔbu ɔ na nɔ gbɛ̀ ɖò jixwé; (2) Klisanwun e ma nyí kanɖodónǔwutɔ́  sɔmɔ̌ ǎ lɛ é wɛ kplé bo nyí mɛ wɔbuwɔbu ɔ.

12-13. Etɛ ka zɔ́n bɔ mɛ yí ami dó ɖè lɛ kpo mɛ wɔbuwɔbu ɔ kpo bǐ ka na mɔ ajɔ yetɔn?

¹² Amɔ̌, lee mǐ ko mɔ gbɔn sín 1935 é ɔ, Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ ko mɔ nǔ jɛ mɛ ganji ɖɔ mɛ e na xò Haamagedɔni zlɛ́ lɛ é wɛ nyí mɛ wɔbuwɔbu e Jaan mɔ ɖò nǔmimɔ tɔn mɛ é. Ye na xò “ya ɖaxó ɔ” zlɛ́ ɖò ayikúngban jí fí, bo na “súxó tlílí ɖɔ: ‘Hwlɛngán mǐtɔn gosin Mawu mǐtɔn e jinjɔn axɔ́suzinkpo jí ɔ gɔ́n, bo gosin Lɛngbɔ̌ví ɔ gɔ́n!’” (Nǔɖe. 7:10, 14) Gɔ́ na ɔ, Biblu kplɔ́n mɛ ɖɔ mɛ ɖěɖee na fɔ́n dó jixwé lɛ é sín fínfɔ́n sín kú na “nyɔ́ hú” sunnu gbejinɔtɔ́ hwexónu tɔn lɛ tɔn. (Ebl. 11:40) Enɛ wu ɔ, nɔví mǐtɔn lɛ jɛ mɛ lɛ ylɔ́ jí kpo akpakpa sɔ́ mɛ kpo ɖɔ ye ni wá sɛn Jehovah, kpo nukúnɖiɖó ɔ kpo bá nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi ɖò ayikúngban jí.

¹³ Mɛ wɔbuwɔbu ɔ sín hagbɛ̌ lɛ j’awǎ ɖó nukúnɖiɖó yetɔn wu. Ye mɔ nǔ jɛ mɛ ɖɔ Jehovah wɛ nɔ ɖɔ fí e mɛsɛntɔ́ tɔn gbejinɔtɔ́ lɛ na sɛn ɛ ɖè é; é sixu nyí jixwé alǒ ayikúngban jí. Mɛ yí ami dó ɖè lɛ kpo mɛ wɔbuwɔbu ɔ kpo bǐ tuùn ɖɔ, xomɛnyínyɔ́ Jehovah tɔn e é ɖexlɛ́ gbɔn vɔsisa gbɛxɔnúmɛ tɔn Jezu Klisu tɔn gblamɛ é kɛɖɛ jɛn sixu nyí tɔn, bɔ emi na mɔ ajɔ enɛ.—Hlɔ. 3:24.

14. Ðò 1935 gudo ɔ, etɛwu mɛ gegě ka nɔ kan lee nǔɖɔɖ’ayǐ e kúnkplá mɛ wɔbuwɔbu ɔ é na jɛnu gbɔn é byɔ yeɖée?

¹⁴ Ee nukúnnúmɔjɛnǔmɛ togun Jehovah tɔn tɔn zawě ɖò 1935 gudo é ɔ, mɛ gegě kpó ɖò kinkanbyɔ yeɖée wɛ ɖɔ, nɛ̌ mɛ e ɖó nukúnɖiɖó ayikúngban jí tɔn é ka sixu huzu wɔbuwɔbu gbɔn à jí. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, xwè 12 wɛ Ronald Parkin ɖó hwenu e è mɔ nǔ jɛ mɛ wɔbuwɔbu ɔ sín tinmɛ mɛ ganji é. É flín ɖɔ: “Ðò hwe enɛ nu ɔ, wɛnjlatɔ́ 56 000 wɛ gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ, bɔ gegě yetɔn, vlafo ɖibla nyí ye mɛ bǐ nyí mɛ yí ami dó ɖè. Enɛ wu ɔ, é cí ɖɔ mɛ wɔbuwɔbu ɔ kún sukpɔ́ tawun ó ɖɔhun.”

15. Nɛ̌ mɛ wɔbuwɔbu ɔ xixokplé ka kpó ɖò nukɔn yì wɛ gbɔn?

¹⁵ Amɔ̌, ɖò xwè e bɔ d’ewu lɛ é mɛ ɔ, è sɛ́ mɛsɛ́dó lɛ dó tò gegě mɛ, bɔ kɛ́n Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ tɔn fɔ́n bo ɖò jijɛji wɛ. Enɛ gudo ɖò 1968 ɔ, è bɛ́ tuto Biblu kplɔnkplɔn tɔn ɖé, bo nɔ zán wema Nugbo he Nọ Planmẹ Sọyi Ogbẹ̀ Mavọmavọ Mẹ. Lee é tinmɛ nǔgbo Biblu tɔn lɛ b’ɛ bɔkun gbɔn é dɔn mɛfífá lɛ hú ɖ’ayǐ tɔn lɛ bǐ. Xwè ɛnɛ vlamɛ ɔ, ahwanvu livi vlɔ̌ jɛji bló baptɛm. Ðó Sinsɛn Katolika tɔn jɛ da vɔ́ jí ɖò Amérique Latine kpo tò ɖevo lɛ kpo mɛ, bɔ è lɛ́ yí gbè nú azɔ̌ mǐtɔn ɖò  Zǎnzǎnhweji Elɔpu tɔn kpo Aflika sín awa ɖé lɛ jí kpo wutu ɔ, gbɛtɔ́ livi mɔkpan lɛ́ bló baptɛm. (Eza. 60:22) Ðò xwè gudogudo tɔn elɔ lɛ mɛ ɔ, tutoblonunu Jehovah tɔn ko ɖè azɔ̌wanú ɖagbe ɖevo lɛ tɔ́n, bá dó d’alɔ gbɛtɔ́ lɛ bonu ye na tuùn nǔ e Biblu kplɔ́n mɛ lɛ é. É ɖò wɛn ɖɔ Jehovah ɖò mɛ wɔbuwɔbu ɔ xokplé wɛ; kɛ́n tɔn ko zɛ livi tantɔn wu dìn.

16. Fitɛ lɛ è ka xò mɛ wɔbuwɔbu ɔ kplé sín?

¹⁶ Hwenu e Jaan ɖò nǔmimɔ tɔn wlan wɛ é ɔ, é ɖɔ ɖɔ mɛ wɔbuwɔbu ɔ na “gosin akɔta lɛ bǐ mɛ, bo gosin togun lɛ bǐ mɛ, bo gosin gbè e è nɔ dó lɛ bǐ mɛ.” Gbeyiɖɔ Zakalíi ko ɖɔ nǔ mɔhun ɖé ɖ’ayǐ. É wlan ɖɔ: “Hwenɛnu ɔ, jonɔ wǒ na tíìn, bɔ ye mɛ ɖokpo ɖokpo na dó gbè vovo: ye na hɛn Jwifu ɖokpo sín awu ɖaxó sín tó majomajo bo dó hɛn ɛ ɖó te bo na ɖɔ n’i ɖɔ: ‘Mǐ jló na xwedó mi, ɖó mǐ sè ɖɔ Mawu ɖò kpɔ́ xá mi.’”—Zak. 8:23.

17. Etɛ wà wɛ è ka ɖè bo na d’alɔ gbɛtɔ́ e gosin akɔta lɛ bǐ kpo gbè lɛ bǐ kpo mɛ lɛ é?

¹⁷ Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ mɔ ɖɔ, nú è na xò mɛ lɛ kplé gbɔn gbè lɛ bǐ mɛ ɔ, è ɖó na jla wɛnɖagbe ɔ dó gbè gegě mɛ. Mǐ ko ɖò wema jinjɔn Biblu jí lɛ lilɛ dó gbè ɖevo  lɛ mɛ wɛ sín xwè 130 jɛji ɖíe, amɔ̌ dìn ɔ, mǐ ɖò azɔ̌ lilɛdógbeɖevomɛ tɔn ɖaxó hugǎn e è ma ko wà kpɔ́n ɖò hwenuxó mɛ ǎ é wà wɛ dó gbè kanweko mɔkpan mɛ. É ɖò wɛn ɖɔ Jehovah ɖò nǔjiwǔ ɖé wà wɛ ɖò égbé, bo ɖò mɛ wɔbuwɔbu ɔ xokplé wɛ sín akɔta lɛ bǐ mɛ. Nǔɖuɖu gbigbɔ tɔn e tíìn dó gbè gegě mɛ lɛ é nɔ zɔ́n bɔ bǔninɔ nɔ tíìn ɖò sinsɛn-biblo mǐtɔn mɛ. È tuùn Kúnnuɖetɔ́ lɛ ɖɔ ye nɔ jla wɛn kpo kanɖodónǔwu kpo, bo lɛ́ ɖó wanyiyi nɔví nɔví tɔn. Nǔ enɛ lɛ nɔ hɛn nǔɖiɖi lidǒ kpɔ́n!—Mat. 24:14; Jaan 13:35.

18. (a) Sɔgbe xá Ezayíi 46:10, 11 ɔ, etɛwu lee Jehovah bló bɔ nǔɖɔɖ’ayǐ tɔn e kúnkplá mɛ wɔbuwɔbu ɔ é jɛnu gbɔn é ma ka kpaca mǐ ǎ? (b) Etɛwu mɛ ɖěɖee ɖó nukúnɖiɖó bá nɔ gbɛ̀ ɖò ayikúngban ɔ jí lɛ é ma ka nɔ mɔ ɖɔ nǔɖe yì tɛ emi ǎ?

¹⁸ Mǐ ɖó hwɛjijɔ lɛ bǐ bɔ akpakpa na sɔ́ mǐ dó nǔɖɔɖ’ayǐ e kúnkplá mɛ wɔbuwɔbu ɔ é wu! Lee Jehovah ko bló gbɔn bɔ nǔɖɔɖ’ayǐ enɛ jɛnu ɖò ali jiwǔ ɖé nu é kpaca mǐ ǎ. (Xà Ezayíi 46:10, 11.) Nukúnɖiɖó e Jehovah na mɛ ɖěɖee ɖò mɛ wɔbuwɔbu ɔ mɛ lɛ é nɔ sù nukún yetɔn mɛ. Ðó gbigbɔ Mawu tɔn ma ɖè ye, bonu ye na ɖu axɔ́su xá Jezu ɖò jixwé ǎ wutu ɔ, enɛ nɔ zɔ́n bonu ye nɔ mɔ ɖɔ nǔɖe yì tɛ emi ǎ. Ðò Biblu ɔ blebu mɛ ɔ, mǐ nɔ xà ɖɔ gbigbɔ mímɛ́ xlɛ́ ali sunnu kpo nyɔnu kpo nǔɖitɔ́ ɖé lɛ; é ɖò mɔ̌ có, gbigbɔ ɔ ka sɔ́ ye bonu ye na nɔ mɛ 144 000 lɛ mɛ ǎ. Kpɔ́ndéwú tɔn ɖokpo wɛ nyí Jaan Baptɛmublonúmɛtɔ́ ɔ. (Mat. 11:11) Mɛ ɖevo wɛ nyí Davidi. (Mɛ. 2:34) Ye kpo mɛ maxamaxa ɖevo lɛ kpo na fɔ́n dó palaɖisi mɛ ɖò ayikúngban jí. Ali na hun nú ye bǐ kpo mɛ wɔbuwɔbu ɔ kpo, bɔ ye na ɖè gbeji e ye ɖè nú Jehovah kpo Nǔbǐwukpétɔ́ e é nyí é kpo xlɛ́.

19. Nɛ̌ nǔɖɔɖ’ayǐ Jaan tɔn e kúnkplá mɛ wɔbuwɔbu ɔ, bo ɖò jijɛnu wɛ é ka xlɛ́ ɖɔ azɔ̌ ɔ ɖó na mya nukún hwenu e mǐ ɖè dìn é gbɔn?

¹⁹ Ðò hwenuxó gbɛtɔ́ lɛ tɔn mɛ ɔ, Mawu ko xò gbɛtɔ́ livi mɔkpan kplé sín akɔta lɛ bǐ mɛ gbɔn lě kpɔ́n ǎ. Nukúnɖiɖó jixwé tɔn wɛ mǐ ɖó à alǒ ayikúngban jí tɔn wɛ mǐ ɖó ɔ, mǐ ɖó na d’alɔ mɛ gegě lee é nyɔ́ bló gbɔn é bɔ ye na nɔ “lɛngbɔ̌ ɖevo lɛ” mɛ. (Jaan 10:16) Zaanɖé dìn ɔ, Jehovah na bló bɔ ya ɖaxó e xó è ko ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ é na sú kún dó nú acɛkpikpa kpo sinsɛn kpo ɖěɖee ko dóya nú gbɛtɔ́ lɛ é na wá. Wǔjɔmɛ nukúnɖeji ɖé wɛ ɖò te kpɔ́n mɛ wɔbuwɔbu ɔ sín hagbɛ̌ lɛ bǐ bɔ ye na sɛn Jehovah ɖò ayikúngban jí kaka sɔyi!—Nǔɖe. 7:14.