“TƆ́,” “PAPA,” “FOFÓ.” Lee mɛ winnyawinnya gègě nɔ yawu ylɔ mì ɖɔ ɖò Betɛli é nɛ. Ðó un ko ɖó xwè 89 wutu ɔ, é nɔ nyɔ́ sè nú mì. Un nɔ kpɔ́n wanyiyi sín xókwin enɛ lɛ dó mɔ akpáxwé ajɔ e Jehovah dó mì é tɔn ɖé na, ɖó sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn e un wà n’i nú xwè 72 é wutu. Ðó nǔ e un ko mɔ kpɔ́n ɖò sinsɛnzɔ́ Mawu tɔn mɛ é wutu ɔ, un kpéwú bo nɔ na jiɖe elɔ mɛ winnyawinnya enɛ lɛ sín ayi ce mɛ, ‘Enyi awakanmɛ ma kú mi ǎ ɔ, azɔ̌ mitɔn na hɛn lè wá.’​—2 Tan 15:7.

Mɛjitɔ́ ce lɛ gosin Ukraine bo yì cí Canada. Ye sá xwé ɖó toxo Rossburn tɔn e ɖò tokpɔn Manitoba tɔn mɛ é mɛ. Nɔ mǐtɔn wanyiyinɔ ɔ jì sunnu 8 kpo nyɔnu 8 kpo, hoxo ɖě ka ɖ’emɛ ǎ. Nyɛ wɛ nyí vǐ 14gɔ́ ɔ. Tɔ́ mǐtɔn yí wǎn nú Biblu, lobo nɔ xà nú mǐ Aklunɔzángbe zǎnzǎn lɛ, amɔ̌, é nɔ kpɔ́n sinsɛn lɛ dó mɔ wlɛnwín akwɛ biba tɔn, bɔ hwɛhwɛ ɔ, é nɔ kàn nǔ elɔ byɔ dó alisá mɛ: “Mɛ̌ ka nɔ sú akwɛ Jezu, ɖó wɛnɖagbe e é jla é kpo nǔ e é kplɔ́n mɛ é kpo wutu?”

Nɔví ce sunnu ɛnɛ kpo nɔví ce nyɔnu ɛnɛ kpo wá yí nugbǒ ɔ. Dada ce e nɔ nyí Rose é nyí gbexosin-alijitɔ́ kaka bo kú. Azǎn gudo tɔn e é bló lɛ é ɔ, é zán ye dó dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ bǐ ɖɔ è ni sɔ́ ayi ɖó Xó Mawu tɔn jí, lobo nɔ ɖɔ, “Un jló na mɔ mi ɖò gbɛ̀ yɔyɔ̌ ɔ mɛ.” Fofó ce Ted nɔ jla zojimací mɛ yiyi sín wɛn ɖ’ayǐ. Aklunɔzángbe zǎnzǎn tɛgbɛ ɔ, é nɔ jla tóɖóétɔ́ lɛ ɖò hladio jí syɛnsyɛn ɖɔ hwɛhutɔ́ lɛ na fyɔ bǐ gbidigbidi ɖò zo e ma na cí gbeɖé ǎ é mɛ. É ɖò mɔ̌ có, nukɔnmɛ ɔ, é wá huzu Jehovah sɛntɔ́ gbejinɔtɔ́ kpo kanɖodonǔwutɔ́ ɖé kpo.

Gbè ɖokpo ɖò juin 1944 ɔ, un lɛkɔ sín azɔ̌mɛ, bo wá xwégbe, bo mɔ akpomɛwema e xota tɔn nyí The Coming World Regeneration * é ɖò nùɖuɖu tavo mǐtɔn jí. Un xà wexwɛ nukɔntɔn ɔ, bo xà wegɔ ɔ, enɛ gudo ɔ, un sɔ́ ɖó xixa tɔn te ǎ. Ee un xà akpomɛwema ɔ bǐ fó gudo é ɔ, un kanɖeji bo na sɛ̀n Jehovah lee Jezu wà gbɔn é.

Nɛ̌ akpomɛwema ɔ ka wá tɔ́n ɖò tavo mǐtɔn jí gbɔn? Fofó ce Steve ɖɔ ɖɔ nya wè ɖé lɛ wɛ ɖò wema lɛ kpo akpomɛwema lɛ kpo “sà” wɛ, bo wá xwé mǐtɔn gbè. É ɖɔ: “Un xɔ elɔ, ɖó akwɛ tɔn kpɔ wutu.” Nya lɛ lɛ́ lɛkɔ wá Aklunɔzángbe e bɔ  d’ewu é. Ye ɖɔ nú mǐ ɖɔ Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn wɛ nú emi, bɔ emi nɔ zán Biblu dó na xósin nú nǔ e mɛ lɛ sixu kanbyɔ lɛ é. É sù nukún mǐtɔn mɛ, ɖó mɛjitɔ́ mǐtɔn lɛ ko kplɔ́n mǐ ɖɔ mǐ ni nɔ ɖó sísí nú Xó Mawu tɔn. Nya wè lɛ lɛ́ ɖɔ nú mǐ ɖɔ Kúnnuɖetɔ́ lɛ ɖó kpléɖókpɔ́ ɖaxó ɖé malin-malin mɛ dìn ɖò Winnipeg, toxo e mɛ nɔví nyɔnu ce Elsie ɖè é. Un wá gbeta ɔ kɔn bo na yì Kpléɖókpɔ́ ɔ.

Un kun kɛkɛ afɔdókwín ce nú kilomɛtlu 320 mɔ̌ yì Winnipeg, amɔ̌, un nɔte ɖò ali jí ɖò toxo Kelwood tɔn mɛ, fí e Kúnnuɖetɔ́ wè e wá ba mǐ kpɔ́n ɖò xwégbe lɛ é nɔ nɔ é. Ee un nɔ finɛ é ɔ, un yì kplé ɖé, bo mɔ nǔ e agun ɖé nyí é. Un lɛ́ wá mɔ ɖɔ sunnu, nyɔnu kpo yɔkpɔvu kpo bǐ ɖó na nɔ gbɔn xwégbe xwégbe bo kplɔ́n nǔ mɛ, lee Jezu wà gbɔn é.

Ðò Winnipeg ɔ, un mɔ fofó ce Jack ee gosin totaligbé Ontario tɔn bo wá kpléɖókpɔ́ ɔ é. Nɔví sunnu ɖé ɖɔ ɖò azǎn nukɔntɔn kpléɖókpɔ́ ɔ tɔn jí ɖɔ è na bló baptɛm. Jack kpo nyɛ kpo wá gbeta ɔ kɔn bo bló baptɛm ɖò kpléɖókpɔ́ enɛ jí. Ðò baptɛm mǐtɔn gudo ɔ, mǐ mɛ wè lɛ kanɖeji bo na bɛ́ sinsɛnzɔ́ gbexosin-alijitɔ́ tɔn lee é sixu yawu nyɔ́ bló gbɔn é. Ðò kpléɖókpɔ́ ɔ gudo tlolo ɔ, Jack huzu gbexosin-alijitɔ́ ɖé. Nyɛ ɖó xwè 16, bo ka ɖó na kpó ɖò azɔ̌mɛ yì wɛ, amɔ̌, ɖò xwè e bɔ d’ewu é mɛ ɔ, nyì lɔ huzu gbexosin-alijitɔ́ hwebǐnu tɔn.

Nyɛ kpo Stan Nicolson kpo jɛ sinsɛnzɔ́ gbexosin-alijitɔ́ tɔn wà jí ɖò Souris, toxo ɖé wɛ, bo ɖò tokpɔn Manitoba tɔn mɛ. Un mɔ tlolo ɖɔ gbexosin-alijitɔ́zɔ́ kún nɔ bɔwǔ hwebǐnu ó. Akwɛ mǐtɔn jɛ vivɔ jí, amɔ̌, mǐ jó gbè ǎ. Ee mǐ ko ɖekúnnu ɖò azǎn ɔ bǐ jí ɖò gbè ɖokpo gudo é ɔ, mǐ lɛkɔ xwè xwé, bɔ xovɛ sìn mǐ tawun, mǐ ka ɖó akwɛ ɖě ǎ. É kpaca mǐ tawun hwenu e mǐ mɔ sáki ɖaxó ɖé ɖò hɔn mǐtɔn jí bɔ nùɖuɖu gɔ́ é. Kaka jɛ égbé ɔ, mǐ tuùn mɛ e sɔ́ ɖó finɛ ɔ ǎ. Gbadanu enɛ ɔ axɔsu lɛ ɖɔhun wɛ mǐ ɖu nǔ. Awakanmɛ mǐtɔn e ma kú ǎ é sín ajɔ tɛ ɖíe! Nugbǒ ɔ, ɖò sun enɛ sín fifonu ɔ, lee un ɖó zin gbɔn é ɔ, un ko ɖó zin sɔmɔ̌ kpɔ́n ɖò gbɛzán ce mɛ ǎ.

Ðò sun yɔywɛ ɖé gudo ɔ, è sɔ́ azɔ̌ d’así nú mǐ, bɔ mǐ na yì toxo Gilbert Plains tɔn mɛ, é ɖó Kilomɛtlu 240 mɔ̌ dó totaligbé Souris tɔn. Ðò hwenɛnu ɔ, dǒwutɛ gblogblo ɖé nɔ ɖò ataa ɔ jí ɖò agun ɖokpo ɖokpo mɛ, bo nɔ xlɛ́ azɔ̌ e agun ɔ wà ɖò sunmɛ sunmɛ ɖò sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ é. Nú azɔ̌ ɔ yì dò ɖò sun ɖé mɛ ɔ, un nɔ xwlé xóɖiɖɔ ɖé agun ɔ, bo nɔ tɛɖɛ̌ jí nú nɔví sunnu lɛ kpo nɔví nyɔnu lɛ kpo ɖɔ ye ɖó na ván kàn d’eji. Ðò kplé ɔ gudo ɔ, nɔví nyɔnu gbexosin-alijitɔ́ mɛxomɔ e asú tɔn ma ɖò nugbǒ ɔ mɛ ǎ é ɖé ɖɔ nú mì kpo avǐ kpo ɖɔ, “Un nɔ tɛ́n kpɔ́n, amɔ̌, un sixu bló hugǎn ee un ko nɔ bló é ǎ.” Enɛ gudo ɔ, nyì lɔ bɛ́ avǐ, bo dó kɛnklɛn n’i.

Lee é nyí gbɔn nú mì é ɔ, mɛ winnyawinnya ee ɖó hlɔnhlɔn lɛ é sixu yawu wà nǔ nyì dò gbɔn mɔ̌, bɔ enɛ gudo ɔ, awakanmɛ na kú ye. Amɔ̌, un mɔ ɖɔ awakanmɛ kún ɖó na kú mɛ ɔ, é nyɔ́ wà ɔ, é na nyɔ́ hugǎn ɖɔ nǔ e è wà nyì dò é ni kplɔ́n nǔ mɛ, bonu è ni ɖò nùkplɔnmɛ enɛ flín wɛ hwenu e è ɖò nukɔn yì wɛ é. Sinsɛnzɔ́ gbejininɔ tɔn ɖevo lɛ na hɛn lè wá.

Wǔjɔmɛ ɖé wɛ é nyí nú mì hwenu e un ɖó xwè 21 bo yì Wemaxɔmɛ Galadi tɔn sín klasi 14gɔ́ ɔ é. Février 1950 wɛ mǐ yí kúnnuɖewema. Mɛ e bló Klasi enɛ ɔ xá mì é sín ɛnɛvlɔɖó mɔ̌ wɛ è sɛ́dó fí e è nɔ dó Flansegbe ɖè ɖò tokpɔn Québec tɔn mɛ ɖò Canada é. Sinsɛnnɔ lɛ ka ɖò gbè klán xá Kúnnuɖetɔ́ lɛ wɛ ɖò finɛ baɖabaɖa. È ɖè azɔ̌ nú mì dó Val-d’Or; toxo ɖé wɛ bɔ è nɔ kun siká ɖò finɛ. É sù gbè ɖokpo bɔ nɔví lɛ sín gbɛ̌ta e mɛ un ɖè é yì jla wɛn ɔ ɖò gletoxo Val-Senneville tɔn e sɛkpɔ finɛ é ɖé mɛ. Yɛhwenɔ xá ɔ mɛ tɔn gblɔ́n adǎn ɖɔ enyi mǐ ma gosin gletoxo ɔ mɛ dìn tlolo ǎ ɔ, emi na xò daka mǐ wu. Adǎngblɔ́nnúmɛ tɔn zɔ́n bɔ mǐ yì tɔ́n ɖò hwɛ nukɔn bɔ è ɖɔ nyì kún gbà sɛ́n ɖě ó; bo gbò akwɛ nú yɛhwenɔ ɔ.

Nǔ enɛ e jɛ é kpo gègě nǔ ɖevo lɛ kpo tɔn wá huzu akpáxwé “Ahwan Québec Tɔn” tɔn. Sinsɛn Katolika Hlɔma tɔn tɔn wɛ kp’acɛ dó tokpɔn Québec tɔn jí nú xwè 300 jɛji. Sinsɛngán lɛ kpo toxóɖɔtɔ́ e ɖò ahwan yetɔn mɛ lɛ é kpo doya nú Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ. É bɔwǔ hwenɛnu ǎ, mǐ ka lɛ́ sukpɔ́ ǎ; amɔ̌, mǐ lɔn nú awakanmɛ kú mǐ ǎ.  Québec nu ayijlɔjlɔnɔ lɛ yí wɛn ɔ. È jɔwu mì bɔ un kplɔ́n Biblu xá mɛ gègě bɔ ye yí nugbǒ ɔ. Mɛ e un kplɔ́n Biblu xá lɛ é ɖokpo wɛ nyí xwédo e mɛ mɛ wǒ ɖè é. Xwédo ɔ blebu jɛ Jehovah sɛ̀n jí. Akɔnkpinkpan sín kpɔ́ndéwú yetɔn sísɛ́ mɛ ɖevo lɛ bɔ ye tɔ́n sín Sinsɛn Katolika tɔn mɛ. Mǐ kpó ɖò wɛn ɔ jla wɛ, bɔ gudo mɛ ɔ, mǐ wá ɖu ɖò ahwan ɔ jí!

Ðò 1956 ɔ, è ɖè azɔ̌ nú mì sɛ́dó Haïti. É ɖò wuvɛ̌ nú mɛsɛ́dó yɔyɔ̌ lɛ gègě wɛ bɔ ye na kplɔ́n Flansegbe, amɔ̌, gbɛtɔ́ lɛ nɔ ɖótó xó ɔ. Mɛsɛ́dó Stanley Boggus ɖɔ: “É jiwǔ ɖɔ gbɛtɔ́ lɛ wà nǔ e wu ye kpé é, bo d’alɔ mǐ nú mǐ na ɖɔ xó e mǐ ɖó bo na ɖɔ é mǐɖesu.” Ðò bǐbɛ̌mɛ ɔ, é bɔwǔ nú mì ɖó un ko kplɔ́n Flansegbe ɖò Québec. Amɔ̌, é na nɔ zaan é ɔ, mǐ mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ ɖibla nyí nɔví e ɖò xá ɔ mɛ é bǐ wɛ nɔ dó Créole Haïti tɔn. Enɛ wu ɔ, nú mǐ mɛ mɛsɛ́dó lɛ na w’azɔ̌ mǐtɔn ganji ɔ, mǐ ɖó na kplɔ́n gbè xá ɔ mɛ tɔn. Mǐ bló mɔ̌, bɔ gǎndido mǐtɔn lɛ hɛn lè gègě wá.

Bo na dó d’alɔ nɔví lɛ d’eji ɔ, Hagbɛ̌ Alixlɛ́mɛtɔ́ ɔ na gbè mǐ, bɔ mǐ na lilɛ Atɔxwɛ kpo wema ɖevo lɛ kpo dó Créole Haïti tɔn mɛ. Mɛ e nɔ wá kplé ɖò tò ɔ mɛ lɛ é yawu jɛji. Wɛnjlatɔ́ 99 wɛ ɖò Haïti ɖò 1950, amɔ̌, kɛ́n enɛ jɛji bo yì 800 jɛji ɖò 1960! Hwenɛnu ɔ, è ɖè azɔ̌ nú mì, bɔ un na wà sinsɛnzɔ́ ɖò Betɛli. Ðò 1961 ɔ, awǎjijɛ sín nǔ wɛ é nyí nú mì ɖɔ un ɖ’alɔ ɖò nukúnkpikpe dó Wemaxɔmɛ Sinsɛnzɔ́ Axɔsuɖuto ɔ tɔn wu mɛ. Mǐ kpéwú bo kplɔ́n azɔ̌ mɛxo agun tɔn 40 kpo gbexosin-alijitɔ́ titewungbe lɛ kpo. Ðò kpléɖókpɔ́ ɖaxó janvier 1962 tɔn jí ɔ, mǐ dó wusyɛn lanmɛ nú nɔví sunnu xá ɔ mɛ tɔn ee jɛxa lɛ é, ɖɔ ye ni gbló ada nú sinsɛnzɔ́ yetɔn, bo sɔ́ ɖé lɛ ɖò ye mɛ, bɔ ye nyí gbexosin-alijitɔ́ titewungbe lɛ. Nǔ enɛ wá dó ganmɛ, ɖó gbeklanxamɛ ɖò nukɔn jawě.

Ðò kpléɖókpɔ́ ɔ gudo tlolo ɖò 23 janvier 1962 ɔ, ye wlí mɛsɛ́dó Andrew D’Amico kpo nyì kpo ɖò alaxɔ mɛ, lobo yí Réveillez-vous! 8 janvier (ee ɖò Flansegbe mɛ lɛ é) bǐ. Réveillez-vous! ɔ ɖè xó sín xójlawema tò ɔ tɔn Flansegbe tɔn e ɖɔ ɖɔ è nɔ sɛ̀n vodun ɖò Haïti é mɛ. Mɛɖé lɛ yí wǎn nú xó ɔ ǎ, bo ɖɔ ɖɔ alaxɔ mɛ wɛ è wlan xota ɔ ɖè. Aklunɔzán gblamɛ yɔywɛ ɖé gudo ɔ, è nya mɛsɛ́dó lɛ sín tò ɔ  mɛ. * Amɔ̌, nɔví sunnu xá ɔ mɛ tɔn e è ko kplɔ́n azɔ̌ lɛ é kpé nukún dó azɔ̌ ɔ wu ɖò ali e jiwǔ é ɖé nu. Égbé ɔ, un nɔ j’awǎ xá ye ɖó dɛ e ye dɛ é kpo nukɔn e ye yì ɖò gbigbɔ lixo é kpo wu. Ye tlɛ ɖó Owe-Wiwe lẹ—Lẹdogbedevomẹ Aihọn Yọyọ Tọn dó Créole Haïti tɔn mɛ dìn, ɖ’ayǐ ɔ dlɔ̌ tɔn jɛn mǐ sixu kú.

Ee un wà sinsɛnzɔ́ ɖò Haïti gudo é ɔ, è sɔ́ azɔ̌ d’así nú mì bɔ un na nyí mɛsɛ́dó ɖò Centrafrique. Nukɔnmɛ ɔ, è jɔwu mì bɔ un nyí nukúnkpénuwutɔ́ tomɛyitɔ́ ɖò finɛ, bɔ enɛ gudo ɔ, un lɛ́ nyí nukúnkpénuwutɔ́ alaxɔ tɔn.

Ðò hwe enɛ lɛ nu ɔ, Kpléxɔ Axɔsuɖuto ɔ tɔn lɛ gègě nɔ nyí xɔ e nyí xɔ xlólo tawun lɛ é. Un kplɔ́n lee è nɔ yì ba sɛ̀ ɖò zunkan mɛ gbɔn é kpo lee è nɔ gbá xɔ na gbɔn é kpo. Nú aligbɔntɔ́ lɛ mɔ mì bonu un ɖò tagba jɛ wɛ ɖò azɔ̌ yɔyɔ̌ enɛ kɔn ɔ, nùkpinkpɔn wɛ un nɔ huzu nú ye. Enɛ lɛ́ dó wusyɛn lanmɛ nú nɔví lɛ, bɔ ye nɔ ɖ’alɔ ɖò xɔgbigbázɔ́ ɔ mɛ, lobo nɔ lɛ́ kpé nukún dó Kpléxɔ Axɔsuɖuto ɔ tɔn yeɖesunɔ tɔn wu d’eji. Sinsɛngán lɛ nɔ cá nú mǐ, ɖó tólu e è sá sɛ̀n dó lɛ é wɛ ɖò sinsɛnxɔ yedɛɛ lɛ tɔn lɛ ta, bɔ mǐdɛɛ lɛ tɔn ka ɖó ǎ. Amɔ̌, awakanmɛ kú mǐ ǎ, mǐ kpó ɖò kplé bló wɛ ɖò Kpléxɔ mǐtɔn xlólo e è sɔ́ sɛ̀ dó gbá lɛ é mɛ. Mɛcako ɔ ɖó te hwenu e jɔhɔn ɖaxó ɖé nyì ɖò azinkan tò ɔ tɔn e nyí Bangui é é. É ɖè tólu e è sà sɛ̀n dó é sín sinsɛnxɔ lɛ ɖokpo ta, bo sɔ́ nyì dó ali taji tò ɔ tɔn jí. Sɛ̀ e ka ɖò Kpléxɔ Axɔsuɖuto ɔ tɔn mǐtɔn ta é sɛ̀ tɛn ǎ. Bo na dó kpé nukún dó Axɔsuɖuto ɔ sín azɔ̌ lɛ wu ganji ɔ, mǐ gbá alaxɔ yɔyɔ̌ ɖokpo kpo mɛsɛ́dó lɛ sín xwé kpo ɖò sun atɔ́ɔ́n kpowun gblamɛ. *

Ðò 1976 ɔ, è gbɛ́ azɔ̌ Axɔsuɖuto ɔ tɔn ɖò Centrafrique, bɔ è ɖè azɔ̌ nú mì sɛ́dó N’Djamena, ee nyí azinkan Tchad e sɛkpɔ finɛ é tɔn é. Un xò gò Happy ee nyí gbexosin-alijitɔ́ titewungbe kanɖodonǔwutɔ́ ɖé, bo nyí Cameroun nu é. Mǐ wlí alɔ ɖò 1^er avril 1978. Ðò sun enɛ ɖokpo ɔ mɛ ɔ, tohwan ɖé bɛ́, bɔ mǐ kpo mɛ gègě kpo hɔn yì tofɔligbé tò ɔ tɔn. Hwenu e ahwan ɔ fó bɔ mǐ lɛkɔ yì xwé mǐtɔn gbè é ɔ, mǐ mɔ ɖɔ xwé mǐtɔn ko huzu azinkan nú ahwanfuntɔ́ gbɛ́ta ɖé. Wema mǐtɔn lɛ kɛɖɛ wɛ mǐ ba kpò ǎ, loɔ, mǐ lɛ́ ba avɔ e Happy dó dó wlí alɔ é kpo alɔwliwli sín nùnina mǐtɔn lɛ bǐ kpo kpò. Amɔ̌, awakanmɛ kú mǐ ǎ. Mǐɖesunɔ lɛ kpó ɖò gbɛ̀, bo ɖò nukún ɖó azɔ̌ ɖevo lɛ wɛ.

Xwè wè mɔ̌ gudo ɔ, è lɛ́ yí gbè nú azɔ̌ mǐtɔn ɖò Centrafrique. Mǐ lɛkɔ yì finɛ, bo wà nukúnkpénuwutɔ́ tomɛyitɔ́ sín azɔ̌. Mɔ̌to ɖé wɛ mǐ sɔ́ dó ɖó xɔ na, bɔ zan e mǐ nɔ zé kpé é ɖé, balíi e sixu hɛn sìn litli 200 é ɖé, sinfánú ɖé, kpo jɔglɔndógo (gaz) e è nɔ dó ɖa nǔ é ɖé kpo nɔ ɖ’emɛ. Tomɛyiyi ɔ nɔ vɛwǔ. Gbè ɖokpo ɔ, kponɔ e nɔ nɔ alita lɛ é ɖó mǐ te ɖò ali jí hugǎn azɔn 117.

Hwɛhwɛ ɔ, gbɛmɛ nɔ hunzo tawun bo nɔ yì 50°C. Kpléɖókpɔ́ lɛ hwenu ɔ, é nɔ vɛwǔ hweɖelɛnu bɔ è na mɔ sìn e na kpé bɔ mɛ lɛ na bló baptɛm é. Enɛ wu ɔ, nɔví sunnu lɛ nɔ dun sìn ɖò tɔsisa e ko ɖò xúxú wɛ é ɖé mɛ, bɔ kpɛɖé kpɛɖé ɔ, ye nɔ xò sìn e sín hudo ye ɖó bo na bló baptɛm é kplé; hwɛhwɛ ɔ, balíi ɖé mɛ wɛ è nɔ bló baptɛm nú mɛ ɖè.

Ðò 1980 ɔ, è sɛ́ mǐ dó Nigéria. Finɛ ɔ, mǐ d’alɔ nú xwè wè adaɖé ɖò tuto e è bló bo na gbá alaxɔ yɔyɔ̌ ɔ é mɛ. Nɔví lɛ xɔ agbanxɔ síngbó wenɔ ɖé, bɔ è sixu tún ɖó vovo, bɔ enɛ gudo ɔ, è na lɛ́vɔ gbá ɖó fí e nyí mǐdɛɛ lɛ tɔn é. Un fán xɔ ɔ bo yì aga ɖéé zǎnzǎn ɖokpo, bo na dó d’alɔ mɛ e ɖò xɔ ɔ tún ɖó vovo wɛ lɛ é. Gan wěwe mɛ mɔ̌ ɔ, un jɛ te jɛ sín aga jí lee un fán nǔ yì gbɔn é. Amɔ̌, ɖó è ko tún nǔ lɛ ɖó vovo wutu ɔ, nǔ lɛ gbɔn vo, bɔ un flɛ́ sín dɔ̌n bo j’ayǐ. Nǔ e xá mì é syɛn kpɛɖé, amɔ̌, ee dotóo ɔ gbéjé mì kpɔ́n gudo é ɔ, é ɖɔ nú Happy ɖɔ: “Ma ɖi xɛsi ó. Kàn ɖé lɛ jɛn sɛ̀ kpowun ɖò lan tɔn mɛ, ɖò aklunɔzán gblamɛ ɖokpo alǒ hú mɔ̌ gudo dìn ɔ, é na jɛ ganji.”

Ðò 1986 ɔ, mǐ sɛ̀ tɛn yì Côte d’Ivoire, bo wà nukúnkpénuwut ɔ́ tomɛyitɔ́zɔ́ ɖò finɛ. Azɔ̌ enɛ ɔ dɔn mǐ yì Burkina Faso ee sɛkpɔ finɛ é. Xwè ɖé lɛ ɖíe wá yì ɔ, un sixu lin gbeɖé ɖɔ Burkina na huzu xwé mǐtɔn nú hwenu ɖé ǎ.

Un gosin Canada ɖò 1956, bɔ ɖò xwè 47 gudo, enɛ wɛ nyí ɖò 2003 ɔ, un lɛkɔ wá Canada, bɔ nyì kpo Happy kpo w’azɔ̌ ɖò Betɛli ɖò finɛ. Toví Canada tɔn wɛ mǐ nyí ɖò wema jí, amɔ̌, é nɔ cí ɖɔ Aflikanu wɛ mǐ nyí ɖɔhun.

Ðò 2007 hwenu e un ɖó xwè 79 é ɔ, è lɛ́ sɛ́ mì dó Aflika! È ɖè azɔ̌ nú mǐ dó Burkina Faso, bɔ un nyí ɖokpo ɖò hagbɛ̌ Wěɖegbɛ́ Tò ɔ Tɔn tɔn mɛ. Ðò nukɔnmɛ ɔ, azɔ̌xɔsa Betɛli tɔn tò ɔ tɔn enɛ wá huzu azɔ̌xɔsa lilɛdogbeɖevomɛ tɔn e ma ɖò Betɛli ǎ é ɖé, bo ɖò alaxɔ Bénin tɔn sín acɛ mɛ, bɔ ɖò août 2013 ɔ, è ɖè azɔ̌ nú mǐ dó Betɛli Bénin tɔn.

Gǎn sɔ́ ɖò wutu ce ɖò agbaza lixo ǎ có, sinsɛnzɔ́ ɔ ka kpó ɖò nǔ taji nyí nú mì wɛ. Ðò xwè atɔn e wá yì lɛ é mɛ ɔ, alɔ e mɛxo agun tɔn lɛ dó mì kpo xomɛnyínyɔ́ kpo é, gɔ́ nú gudo e asì ce nɔ nú mì kpo wanyiyi kpo é zɔ́n bɔ un ɖó awǎjijɛ, bo mɔ mɛ e un kplɔ́n Biblu xá lɛ é wè bɔ ye bló baptɛm, ye wɛ nyí Gédéon kpo Frégis kpo. Ye ɖò Jehovah sɛ̀n wɛ kpo kanɖodonǔwu kpo dìn.

Dìn ɔ, è sɛ́ asì ce kpo nyì kpo dó alaxɔ Afrique du Sud tɔn mɛ. Ðò fí ɔ, hagbɛ̌ xwedó Betɛli tɔn ɔ tɔn lɛ nɔ kpé nukún dó wutu ce ɖò agbaza lixo kpo xomɛnyínyɔ́ kpo. Afrique du Sud wɛ nyí tò tɛnwegɔ e mɛ è jɔwu mì, bɔ un wà sinsɛnzɔ́ ɖè ɖò Aflika é. Ðò octobre 2017 ɔ, mǐ mɔ nyɔna nukúnɖeji ɖé. Mǐ kpéwú bo yì hɔnkàn gbɛ̀ ɔ tɔn mǐtɔn e ɖò Warwick, New York é sín hunhun domɛ. Nǔ manawɔn ɖé wɛ.

Annuaire 1994 tɔn ɖɔ ɖò wexwɛ 255gɔ́ ɔ jí ɖɔ: “Mǐ dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ ɖěɖee ko dɛ ɖò azɔ̌ ɔ mɛ nú xwè mɔkpan lɛ é ɖɔ: ‘Mi syɛnlǐn; awakanmɛ ni ma kú mi ó, ɖó nǔ e mi wà lɛ bǐ sín ajɔ ɖè.’​—2 Tan 15:7.” Happy kpo nyì kpo kanɖeji bo na xwedó wusyɛn dó lanmɛ nú mɛ enɛ, lobo na lɛ́ dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ ɖevo lɛ nú ye ni wà nǔ ɖokpo ɔ.