1. Étɛ́wú mǐ ka sixú ɖɔ ɖɔ nukúnɖíɖó Ablaxámu tɔn kún sɛ do ó?

 JEXÓVA d’akpá nú xɔ́ntɔn tɔn Ablaxámu ɖɔ émí ná kɔn nyɔ̌ná dó akɔta e ɖo ayǐkúngban ɔ jí lɛ́ é bǐ jí gbɔn kúnkan tɔn jí. (Bǐb. 15:5; 22:18) Ðó Ablaxámu ɖó nǔɖiɖi e gɔ́ngɔ́n é nú Mawu wútu ɔ, é kú d’é jí ɖɔ akpá Mawu tɔn ná jɛnu. Nǔ nyí mɔ̌ có, hwenu e Ablaxámu ɖó xwe 100, bɔ asi tɔn ɖó xwe 90 é ɔ, asú kpó asi kpó gbejínɔtɔ́ énɛ́ ko ɖó vǐ ɖě ǎ. (Bǐb. 21:1-7) É ɖo mɔ̌ có, Biblu ɖɔ: “[Ablaxámu] ɖó nukún nǔ, bo ɖi nǔ ɖɔ émí ná wá nyí tɔ́ nú akɔta gěgé, có nǔ énɛ́ ka zɛ nǔ e è sixú ɖó nukún é wú.” (Hlɔ̌. 4:18) A tuun ɖɔ nukúnɖíɖó Ablaxámu tɔn jɛnu. É wá nyí tɔ́ nú vǐ e ɖó nukún wɛ é ɖe sín xwe títí, xwe jɛ ɖíe é, Izáki. Étɛ́ ka ná gǎnjɛwú Ablaxámu sɔmɔ̌?

2. Aniwú Ablaxámu ka kú d’é jí ɖɔ akpá Jexóva tɔn ná jɛnu jɛ́n wɛ?

² Ðó Ablaxámu kpó Jexóva kpó vɛ́ tawun wútu ɔ, é “kú d’é jí mlɛ́mlɛ́ ɖɔ nǔ e sín akpá Mawu dó é” ná jɛnu. (Hlɔ̌. 4:21) Nǔ Ablaxámu tɔn nyɔ́ Jexóva nukúnmɛ, bɔ é ylɔ́ ɛ ɖɔ nǔjlɔ́jlɔ́watɔ́ ɖó nǔɖiɖi tɔn wú. (Ja. 2:23) Lěe Hlɔ̌manu lɛ́ 4:18 xlɛ́ gbɔn é ɔ, nǔɖiɖi Ablaxámu tɔn kpó nukúnɖíɖó tɔn kpó cá kan. Din ɔ, mi nú mǐ ní gbéjé nǔ e mɛsɛ́dó Pɔ́lu ɖɔ dó nukúnɖíɖó wú, bɔ è wlán dó Hlɔ̌manu lɛ́ wěmata 5gɔ́ ɔ mɛ é kpɔ́n.

3. Étɛ́ Pɔ́lu ka tínmɛ dó nukúnɖíɖó wú?

 ³ Pɔ́lu tínmɛ nǔ e wú mǐ sixú ɖeji ɖɔ ‘nukúnɖíɖó mǐtɔn kún nɔ flú mɛ ó’ é. (Hlɔ̌. 5:5) É lɛ́ d’alɔ mǐ bɔ mǐ mɔ nǔ jɛ lěe nukúnɖíɖó klisánwun tɔn mǐtɔn sixú jɛjí gbɔn é mɛ. Ée mǐ ná ɖo xó ɖɔ dó afɔ e è ɖó ná ɖe, bɔ Pɔ́lu ɖɔ xó d’é wú ɖo Hlɔ̌manu lɛ́ 5:1-5 mɛ lɛ́ é jí wɛ é ɔ, lin tamɛ dó nǔ e hwiɖésúnɔ ko mɔ kpɔ́n lɛ́ é jí. Ée a ná ɖo mɔ̌ wa wɛ é ɔ, a ná ɖibla wá mɔ ɖɔ hwenu ɖo yiyi wɛ é ɔ, nukúnɖíɖó klisánwun tɔn towe wá lí dǒ bǐ. Xóɖɔɖókpɔ́ mǐtɔn ná lɛ́ xlɛ́ lěe a sixú bló gbɔn bɔ nukúnɖíɖó towe ná tlɛ lí dǒ d’é jí, hú lěe é ɖe din é. Mi nú mǐ ní to ɖɔ xó dó nukúnɖíɖó susunɔ e Pɔ́lu ɖɔ xó tɔn bɔ é ma nɔ flú mɛ ǎ é jí hwɛ̌.

4. Étɛ́ xó è ka ɖɔ ɖo Hlɔ̌manu lɛ́ 5:1, 2 mɛ?

⁴ Xa Hlɔ̌manu lɛ́ 5:1, 2. Pɔ́lu wlán xó énɛ́ lɛ́ sɛ́dó agun e ɖo Hlɔ̌ma é. Nɔví e ɖo agun énɛ́ mɛ lɛ́ é ko kplɔ́n nǔ dó Jexóva kpó Jezu kpó wú, ko ɖe xlɛ́ ɖɔ émí ɖó nǔɖiɖi, bo ko húzú klisánwun. Énɛ́ wú ɔ, Mawu ɖɔ ɖɔ yě “nyí nǔjlɔ́jlɔ́watɔ́ ɖó nǔ e [yě] ɖi é wú,” bo sɔ́ gbigbɔ mímɛ́ tɔn dó sɔ́ yě. Ɛɛn, yě ɖó nukúnɖíɖó ɖaaɖagbe e ɖó gǎnjɛwú é ɖé.

5. Nukúnɖíɖó tɛ́ klisánwun ɖěɖěe gbigbɔ ɔ sɔ́ lɛ́ é ka ɖó?

⁵ Nukɔnmɛ ɔ, Pɔ́lu wlán nǔ sɛ́dó klisánwun ɖěɖěe ɖo Efɛ́zi, bɔ gbigbɔ mímɛ́ sɔ́ lɛ́ é dó nukúnɖíɖó e è ylɔ́ yě ná é wú. “Mɛ mímɛ́ lɛ́ ná wá ɖu gǔ” nukúnɖíɖó énɛ́ tɔn. (Efɛ́. 1:18) Gɔ́ ná ɔ, Pɔ́lu lɛ́ ɖɔ fí e Kolósinu lɛ́ ná mɔ ajɔ yětɔn ɖe é nú yě. É ylɔ́ ɖɔ “nukúnɖíɖó e sɔ́ ɖó te nú mi wɛ è ɖe ɖo jǐxwé é.” (Koló. 1:4, 5) Énɛ́ wú ɔ, nukúnɖíɖó klisánwun e gbigbɔ sɔ́ lɛ́ é tɔn wɛ nyí ɖɔ è ná fɔ́n yě, bɔ yě ná nɔ gbɛ káká sɔ́yi ɖo jǐxwé; fínɛ́ wɛ yě ná kpa acɛ xá Klísu ɖe.—1 Tɛ. 4:13-17; Nǔɖe. 20:6.

6. Étɛ́ klisánwun e gbigbɔ ɔ sɔ́ lɛ́ é ɖokpó ka ɖɔ dó nukúnɖíɖó tɔn wú?

⁶ Nukúnɖíɖó énɛ́ nɔ xɔ akwɛ́ nú klisánwun e gbigbɔ sɔ́ lɛ́ é. Mɛ ɖokpó ɖo yě mɛ, bo nɔ nyí Frederick Franz, bo ɖɔ lěe nǔ cí n’i dó nukúnɖíɖó énɛ́ wú é gbɔn lě: “Nukúnɖíɖó  mǐtɔn ná gblá ǎ, bɔ mǐ mɛ 144000 lɛ́ ɖokpó ɖokpó ná mɔ nǔ e sín akpá Mawu dó é yí; ajɔ mǐtɔn ná nyɔ́ tawun hú nǔ ɖěbǔ e ɖó nukún wɛ mǐ ɖe é.” Ée nɔví súnnu Franz sɛn Mawu kpó gbejíninɔ kpó nú xwe mɔ̌kpán gúdo é ɔ, é ɖɔ ɖo 1991 ɖɔ: “Nukúnɖíɖó mǐtɔn kpo ɖo akwɛ́ xɔ wɛ ɖo nukún mǐtɔn mɛ tawun. . . . Lě do mǐ ɖo te kpɔ́n sɔ é ɔ, mɔ̌ do wɛ é nɔ xɔ akwɛ́ nú mǐ sɔ. É jɛxá ɖɔ è ní nɔ te kpɔ́n, ényí é ná bo tlɛ byɔ́ xwe lǐvi ɖokpó ɔ nɛ́. Nukúnɖíɖó mǐtɔn xɔ akwɛ́ nú mì din hú ɖ’ayǐ tɔn.”

7-8. Nukúnɖíɖó tɛ́ mɛsɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ́ gěgé ka ɖó? (Hlɔ̌manu lɛ́ 8:20, 21)

⁷ Gěgé mɛ e ɖo Jexóva sɛn wɛ égbé lɛ́ é tɔn ɖó nukúnɖíɖó ɖěvo. Nukúnɖíɖó e Ablaxámu ɖó é wɛ, énɛ́ wɛ nyí gbɛ ninɔ káká sɔ́yi ɖo ayǐkúngban jí, ɖo Axɔ́súɖuto Mawu tɔn glɔ́. (Ebl. 11:8-10, 13) Pɔ́lu wlán nǔ dó nukúnɖíɖó ɖaaɖagbe énɛ́ wú. (Xa Hlɔ̌manu lɛ́ 8:20, 21.) Azɔn nukɔntɔn e a kplɔ́n nǔ dó akpá e Biblu dó dó sɔgúdo wú lɛ́ é wú é ɔ, étɛ́ ka dɔn we hú gǎn? Ðɔ e è ɖɔ ɖɔ a ná húzú mɛ maɖóblɔ̌ gbe ɖokpó, bɔ hwɛhuhu kún sɔ́ ná ɖó acɛ dó jǐ towe ó é wɛ a? Alǒ, kplɔ́n e a kplɔ́n ɖɔ mɛ vívɛ́ná towe e ko kú lɛ́ é ná lɛ́ wá nɔ gbɛ ɖo palaɖísi mɛ ɖo ayǐkúngban jí é wɛ nɔ sɔ́ akpakpa we a? Énɛ́ zɔ́n bɔ a ɖó nǔ ɖaaɖagbe e jí a ná nɔ lin tamɛ dó lɛ́ é gěgé; nǔ énɛ́ lɛ́ nɔ ná mǐ “nukúnɖíɖó.”

⁸ Ényí gbɛ mavɔmavɔ ɖó nukún wɛ mǐ ɖe ɖo jǐxwé alǒ ɖo ayǐkúngban jí ɔ, mǐ ɖó nukúnɖíɖó susunɔ e zɔ́n bɔ mǐ ɖó hwɛjijɔ e wú mǐ ná j’awǎ é. Gɔ́ ná ɔ, mǐ tlɛ sixú lɛ́ gán jɛ nukúnɖíɖó mǐtɔn wú hú gǎn. Nǔ e Pɔ́lu wá wlán bɔ d’é wú é tínmɛ lěe nǔ sixú nyí mɔ̌ gbɔn é. Mi nú mǐ ní ɖɔ xó dó nǔ e é wlán, bɔ é kunkplá nukúnɖíɖó mǐtɔn é wú. Mɔ̌ wiwa ná ná mǐ gǎnjɛwú hú gǎn, ɖɔ nukúnɖíɖó mǐtɔn ná kpo ɖo jijɛjí wɛ, bo kún ná flú mǐ gbeɖé ó.

9-10. Lěe kpɔ́ndéwú Pɔ́lu tɔn xlɛ́ gbɔn é ɔ, étɛ́ klisánwun lɛ́ ka sixú ɖó nukún? (Hlɔ̌manu lɛ́ 5:3) (Lɛ̌ kpɔ́n fɔtóo lɛ́.)

⁹ Xa Hlɔ̌manu lɛ́ 5:3. Ð’ayi wú ɖɔ wǔvɛ́ lɛ́ sixú zɔ́n bɔ nukúnɖíɖó mǐtɔn ná lí dǒ. Énɛ́  sixú kpácá mǐ. Amɔ̌, mɛ e nɔ xwedó Klísu lɛ́ é bǐ sixú ɖó nukún wǔvɛ́. Mǐ ní ɖɔ xó dó kpɔ́ndéwú Pɔ́lu tɔn wú. É ɖɔ nú Tɛsaloníkinu lɛ́ ɖɔ: “Hwenu e mǐ ɖo gɔ̌n mitɔn é ɔ, mǐ nɔ ɖɔ nú mi jɛ nukɔn ɖɔ mǐ ná se wǔvɛ́, bɔ nǔ e ka jɛ é nɛ́.” (1 Tɛ. 3:4) Gɔ́ ná ɔ, é wlán sɛ́dó mɛ e ɖo Kɔlɛ́nti lɛ́ é ɖɔ: “Nɔví lɛ́ mi, mǐ ba ɖɔ mi ní dán wǔvɛ́ e mǐ mɔ . . . lɛ́ é ǎ. . . . Mǐ tlɛ tuun nú mǐ ná gán ɖ’é mɛ ǎ.”—2 Kɔ. 1:8; 11:23-27.

¹⁰ Égbé ɔ, klisánwun lɛ́ lɔ sixú ɖó nukún wǔvɛ́ alɔkpa ɖé lɛ́. (2 Tim. 3:12) Hwɛ ka lo? Ée a ɖi nǔ nú Jezu, bo xwedó è é ɔ, a mɔ wǔvɛ́ wɛ a? Xɔ́ntɔn towe lɛ́ kpó hɛ̌nnumɔ towe lɛ́ kpó sixú ko cá we ko. Yě tlɛ sixú ko klán gbe xá we syɛ́nsyɛ́n. Kán e a kán ɖ’é jí bo ná nɔ ɖɔ nǔgbó ɖo nǔ bǐ mɛ é ka ko dɔn tagba lɛ́ wá nú we ɖo azɔ̌ towe jí wɛ a? (Ebl. 13:18) Mɛ e ɖo tɛn acɛkpikpa tɔn mɛ é ɖé ka ko klán gbe xá we ɖó mǎ e a má nukúnɖíɖó towe xá mɛ ɖěvo lɛ́ é wú kpɔ́n a? Pɔ́lu ɖɔ ɖɔ mǐ ɖó ná j’awǎ, ényí mǐ ná bo mɔ wǔvɛ́ alɔkpa ɖěbǔ ɔ nɛ́. Aniwú?

11. Étɛ́wú é ka byɔ́ ɖɔ mǐ ní kán ɖ’é jí bá dɛ ɖo tagba ɖěbǔ e mǐ ná mɔ é nu?

¹¹ Ényí mǐ ɖo wǔvɛ́ mɔ wɛ ɔ, mǐ sixú j’awǎ, ɖó é sixú d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná tɛ́n kpɔ́n bo ɖó jijɔ tají ɖé. Hlɔ̌manu lɛ́ 5:3 ɖɔ: “Wǔvɛ́ nɔ zɔ́n bɔ è nɔ dɛ.” Klisánwun lɛ́ bǐ wɛ ná mɔ wǔvɛ́, énɛ́ wú ɔ, klisánwun lɛ́ bǐ ɖó ná dɛ. É byɔ́ ɖɔ mǐ ní kán ɖ’é jí bá dɛ ɖo wǔvɛ́ alɔkpa ɖěbǔ e mǐ ná mɔ é nu. Mɔ̌ jɛ́n mǐ ná to wa hwɛ̌ cóbá mɔ nukúnɖíɖó mǐtɔn sín jijɛnu. Mǐ ba ná cí mɛ ɖěɖěe ɖo ayi mɛ nú Jezu hwenu e é ɖo xó ɖɔ dó nǔkún e jɛ awǐnnyakan mɛ lɛ́ é wú wɛ é ɖɔhun ǎ. Yě yí xó ɔ kpó awǎjijɛ kpó ɖo bǐbɛ́mɛ, amɔ̌, “ée wǔvɛ́ alǒ yadónúmɛ” xwetɔ́n é ɔ, yě j’ayǐ. (Mat. 13:5, 6, 20, 21) É ɖo wɛn ɖɔ gbeklánxámɛ alǒ wǔvɛ́ lɛ́ kún nɔ nyí awǎjijɛnú ó, amɔ̌, ényí mǐ dɛ ɖo yě nu ɔ, mǐ nɔ ɖu le tɔn. Ðo ali tɛ́ nu?

12. Ényí mǐ dɛ ɖo tagba lɛ́ nu ɔ, nɛ̌ mǐ ka nɔ ɖu le tɔn gbɔn?

¹² Mɛsɛ́dó Jaki tɛ ɖɛ̌ le e è nɔ mɔ ɖo didɛ ɖo wǔvɛ́ lɛ́ nu mɛ é ɖé lɛ́ jí. É wlán ɖɔ: “Mi jó didɛ ɔ dó nú é w’azɔ̌ tɔn yi fó, bónú mi ná dó sixú ɖo blěbú bo ná ɖó blɔ̌ ɖěbǔ ǎ ɖo ali bǐ nu, lobɔ nǔ ɖěbǔ ná hwedó mi ǎ.” (Ja. 1:2-4) Jaki ɖɔ didɛ xó, cí nǔ ɖɔ didɛ ɖó azɔ̌ ɖé bo ná wa wɛ ɖɔhun. Azɔ̌ tɛ́ didɛ ka ɖó bo ná wa? É sixú d’alɔ we bɔ a ná tɛ́n kpɔ́n bo ɖó jijɔ élɔ́ lɛ́ d’é jí: suúlu, nǔɖiɖi kpó ji ɖiɖe dó Mawu wú kpó. Amɔ̌, didɛ nɔ zɔ́n bɔ mǐ nɔ lɛ́ ɖu le nǔ tají ɖěvo tɔn.

13-14. Étɛ́ didɛ ka nɔ zɔ́n bɔ è nɔ ɖó? Nɛ̌ énɛ́ ka cá kan xá nukúnɖíɖó gbɔn? (Hlɔ̌manu lɛ́ 5:4)

¹³ Xa Hlɔ̌manu lɛ́ 5:4. Pɔ́lu ɖɔ ɖɔ didɛ nɔ zɔ́n bɔ è nɔ ɖó “ninɔmɛ e nyɔ́ Mawu nukúnmɛ é.” Dɛ e a nɔ dɛ é nɔ zɔ́n bɔ nǔ towe nɔ nyɔ́ Jexóva nukúnmɛ. Énɛ́ ɖo xlɛ́xlɛ́ wɛ ɖɔ é kún nyí wǔvɛ́, alǒ tagba e a nɔ mɔ lɛ́ é wɛ nɔ nyɔ́ Jexóva nukúnmɛ ó. Nǔ towe wɛ nɔ nyɔ́ nukún tɔn mɛ. Dɛ e a nɔ dɛ é ná zɔ́n bɔ a ná ɖó ninɔmɛ e nyɔ́ Mawu nukúnmɛ é. Nyɔ̌ná jí wǔ ɖé wɛ énɛ́ nyí!—Ðɛh. 5:13.

¹⁴ Flín ɖɔ Ablaxámu mɔ wǔvɛ́ lɛ́, bɔ ɖó é dɛ ɖo yě nu kpó gbejíninɔ kpó wútu ɔ, nǔ tɔn nyɔ́ Mawu nukúnmɛ. Jexóva kpɔ́n ɛ dó mɔ xɔ́ntɔn tɔn, bo kpɔ́n ɛ dó mɔ nǔjlɔ́jlɔ́watɔ́. (Bǐb. 15:6; Hlɔ̌. 4:13, 22) Nǔ sixú nyí mɔ̌ nú mǐ lɔmɔ̌. Ényí azɔ̌ nabí e mǐ nɔ wa ɖo sinsɛnzɔ́ Jexóva tɔn mɛ é, alǒ wǔjɔmɛ ɖěɖěe sín vǐví ɖu wɛ mǐ ɖe lɛ́ é jí wɛ Mawu nɔ zɔn dó, bɔ nǔ mǐtɔn nɔ nyɔ́ nukún tɔn mɛ ǎ. Loɔ, nǔ mǐtɔn nɔ nyɔ́ nukún tɔn mɛ, ɖó dɛ e mǐ nɔ dɛ kpó gbejíninɔ kpó é wútu. Gɔ́ ná ɔ, ényí mǐ ná bo tlɛ ɖó xwe ɖěbǔ, ɖo ninɔmɛ ɖěbǔ mɛ, alǒ kpé nǔ wú gbɔn ɖěbǔ ɔ, mǐ mɛ bǐ sixú dɛ. A ka ɖo xwi ɖí xá wǔvɛ́ ɖé wɛ din kpó gbejíninɔ kpó wɛ wɛ a? Ényí mɔ̌ wɛ ɔ, ɖeji ɖɔ nǔ towe nyɔ́ Mawu nukúnmɛ. Tuuntuun ɖɔ nǔ mǐtɔn  nyɔ́ Mawu nukúnmɛ sixú wa ɖagbe nú mǐ tawun. É sixú ná hlɔ̌nhlɔ́n nukúnɖíɖó mǐtɔn.

15. Nǔ ɖěvo tɛ́ xó Pɔ́lu ka ɖɔ? Étɛ́wú énɛ́ ka sixú kpácá mɛɖé lɛ́?

¹⁵ Lěe Pɔ́lu tínmɛ gbɔn é ɔ, ényí mǐ dɛ ɖo mɛtɛ́nkpɔ́n lɛ́ nu bónú é kpa mǐ ɔ, nǔ mǐtɔn nɔ nyɔ́ Jexóva nukúnmɛ. Ð’ayi lěe Pɔ́lu gbɛ kan dó xóɖɔɖókpɔ́ tɔn nu gbɔn é wú: “Ninɔmɛ e nyɔ́ Mawu nukúnmɛ é ka nɔ zɔ́n bɔ è nɔ ɖó nukúnɖíɖó, nukúnɖíɖó ka nɔ flú mɛ ǎ.” (Hlɔ̌. 5:4, 5) Énɛ́ sixú kpácá mɛɖé lɛ́. Aniwú? Ðó lěe Pɔ́lu ko ɖɔ gbɔn wá yi ɖo Hlɔ̌manu lɛ́ 5:2 mɛ é ɔ, klisánwun ɖěɖěe ɖo Hlɔ̌ma lɛ́ é ko ɖó nukúnɖíɖó ɖé, énɛ́ wɛ nyí “susu Mawu tɔn” e ɖó nukún wɛ yě ɖe é. Énɛ́ wú ɔ, mɛɖé sixú kanbyɔ́ ɖɔ: “Ényí klisánwun énɛ́ lɛ́ ko ɖó nukúnɖíɖó ɖé ɔ, étɛ́wú Pɔ́lu ka lɛ́ wá ɖɔ xó dó nukúnɖíɖó wú ɖo nukɔnmɛ ɖo xó tɔn mɛ?’

16. Nɛ̌ nukúnɖíɖó mɛɖé tɔn ka nɔ jɛ susu jí gbɔn? (Lɛ̌ kpɔ́n fɔtóo lɛ́.)

¹⁶ Ényí mǐ nɔ hɛn d’ayi mɛ ɖɔ nukúnɖíɖó ɔ, nǔɖé wɛ bo nɔ su ɔ, énɛ́ sixú d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná mɔ nǔ jɛ nǔ e ɖɔ wɛ Pɔ́lu ɖe é mɛ. Nǔjlɛ́dónǔwú ɖé ɖíe: A ka flín hwenu e a se nukúnɖíɖó jí wǔ e ɖo Xó Mawu tɔn mɛ é sín xó azɔn nukɔntɔn ɔ é a? A sixú ko lin hwenɛ́nu ɖɔ gbɛ ninɔ káká sɔ́yi ɖo palaɖísi mɛ ɖo ayǐkúngban jí sín xó ɔ, afɔ wɛ ná nyɔ́ b’ɛ ná jɛnu. Amɔ̌, ée a wá kplɔ́n nǔ dó Jexóva kpó akpá ɖěɖěe ɖo Biblu mɛ lɛ́ é kpó wú ganjí é ɔ, a wá kú d’é jí hú gǎn ɖɔ nukúnɖíɖó énɛ́ ná jɛnu nǔgbó.

17. Ðo batɛ́mu towe gúdo ɔ, nɛ̌ nukúnɖíɖó towe ka kpo ɖo susu wɛ gbɔn?

¹⁷ É ná bo tlɛ nyí ɖo batɛ́mu towe gúdo ɔ, a wá ɖeji dó nǔ e ɖó nukún wɛ a ɖe lɛ́ é wú hú gǎn, hwenu e a ɖo nǔ kplɔ́n dó Jexóva wú d’é jí wɛ, bo lɛ́ ɖo wǎn yí n’i d’é jí wɛ é. (Ebl. 5:13–6:1) Vlafo xó e è ɖɔ ɖo Hlɔ̌manu lɛ́ 5:2-4 mɛ é sixú ko nyí mɔ̌ nú we. A mɔ wǔvɛ́ gěgé bo ka dɛ ɖo yě nu, bɔ énɛ́ zɔ́n bɔ nǔ towe nyɔ́ Mawu nukúnmɛ. A kú d’é jí ɖɔ nǔ émítɔn nyɔ́ nukún tɔn mɛ; énɛ́ wɛ tlɛ nyí hwɛjijɔ tají  e a ɖó din bá ɖó nukún ɖɔ émí ná mɔ nǔ e sín akpá é dó lɛ́ é yí é. Nukúnɖíɖó towe lɛ́ syɛ́n d’é jí, hú lěe é ɖe gbɔn ɖo bǐbɛ́mɛ é. Nukúnɖíɖó towe wá nyí nǔjɔnǔ nú we bǐ, bɔ a lɛ́ sɔ́ dó ɖó towe. É wa ɖagbe nú we tawun, bo d’alɔ we ɖo gbɛzán towe sín akpáxwé lɛ́ bǐ mɛ, lobo ɖo lěe a nɔ wa nǔ xá xwédo towe gbɔn é, lěe a nɔ wá gbeta towe lɛ́ kɔn gbɔn é, gɔ́ nú lěe a nɔ zán hwenu towe gbɔn é húzú wɛ.

18. Gǎnjɛwú tɛ́ Jexóva ka ná we?

¹⁸ Mɛsɛ́dó ɔ ɖɔ nǔ tají ɖé gɔ́ ná, b’ɛ kunkplá nukúnɖíɖó e a ɖó hwenu e nǔ towe nyɔ́ Mawu nukúnmɛ gúdo é. É ná gǎnjɛwú we ɖɔ nukúnɖíɖó towe ná jɛnu. Étɛ́wú a ka sixú kú d’é jí sɔmɔ̌? Pɔ́lu ɖɔ gǎnjɛwúxó élɔ́ e Mawu sɔ́ d’ayi mɛ n’i é nú klisánwun lɛ́: “Nukúnɖíɖó ka nɔ flú mɛ ǎ; ɖó è kɔn wǎnyíyí Mawu tɔn dó ayi mǐtɔn lɛ́ mɛ gbɔn gbigbɔ mímɛ́ e è ná mǐ é gblamɛ.” (Hlɔ̌. 5:5) A ɖó hwɛjijɔ e wú a ná gán jɛ nukúnɖíɖó énɛ́ e nyí nukúnɖíɖó towe é wú lɛ́ é bǐ.

19. Jiɖe tɛ́ a ka sixú ɖó dó nukúnɖíɖó towe wú?

¹⁹ Nɔ lin tamɛ dó akpá e Jexóva dó nú Ablaxámu é, kpó lěe nǔ tɔn nyɔ́ Mawu nukúnmɛ, bɔ É mɔ ɛ dó mɔ xɔ́ntɔn tɔn gbɔn é kpó jí. Ablaxámu ɖó nukún nǔ dó wǔvɔ́ ǎ. Biblu ɖɔ: “Hǔn, ée Ablaxámu ɖó suúlu gúdo é ɔ, è dó akpá énɛ́ n’i.” (Ebl. 6:15; 11:9, 18; Hlɔ̌. 4:20-22) É ɖo wɛn ɖɔ nukúnɖíɖó tɔn kún flú i ó. A sixú kú d’é jí ɖɔ ényí a kpo ɖo gbejí ɔ, a ná mɔ nǔ e ɖó nukún wɛ a ɖe é sín ajɔ. Nǔ e ɖó nukún wɛ a ɖe é ɔ, nǔjɔnǔ wɛ; jɔtɛn awǎjijɛ tɔn ɖé wɛ, é nɔ flú mɛ ǎ! (Hlɔ̌. 12:12) Pɔ́lu wlán ɖɔ: “Mawu e nɔ ná mɛ nukúnɖíɖó é ní bló bónú awǎjijɛ ɖaxó kpó fífá ɖaxó kpó ní gɔ́ ayi mitɔn mɛ, ɖó ji e mi ɖe dó wǔ tɔn é wú, bónú nukúnɖíɖó mitɔn ní dó sixú túnflá, gbɔn hlɔ̌nhlɔ́n gbigbɔ mímɛ́ tɔn gblamɛ.”—Hlɔ̌. 15:13.