Skip to content

Yi xósɛxweta ɔ jí

XÓTA NǓKPLƆ́NKPLƆ́N TƆN 50

HAN 135 Ylɔ̌ Jexóva tɔn: “Vǐ ce, yǐ nǔnywɛ́”

Mɛjitɔ́ lɛ́ mi, mi d’alɔ vǐ mitɔn lɛ́ bónú yě ní ná hlɔ̌nhlɔ́n nǔɖiɖi yětɔn

Mɛjitɔ́ lɛ́ mi, mi d’alɔ vǐ mitɔn lɛ́ bónú yě ní ná hlɔ̌nhlɔ́n nǔɖiɖi yětɔn

“Mɔ nǔ jɛ jlǒ Mawu tɔn wú; é nyɔ́ bɔ è sixú yí gbe ná, lobɔ nǔ bǐ lɛ́ vɔ ɖ’é wú.”HLƆ̌. 12:2.

XÓNUSƆ́ÐÓTE

Ðo xóta élɔ́ mɛ ɔ, mɛjitɔ́ lɛ́ ná kplɔ́n lěe yě sixú ɖɔ xó dó Mawu kpó Biblu kpó wú nú vǐ yětɔn lɛ́, bo lɛ́ d’alɔ yě bɔ yě ná ná hlɔ̌nhlɔ́n nǔɖiɖi yětɔn gbɔn é.

1-2. Nɛ̌ nǔ ka nɔ cí nú mɛjitɔ́ lɛ́ hwenu e vǐ yětɔn jɛ nǔ xo kpɔ́n dó Mawu kpó Biblu kpó wú jí é?

 MƐ GĚGÉ ná yí gbe ɖɔ mɛjitɔ́ nyínyí ɔ, azɔ̌ hwebǐnu tɔn ɖé wɛ. Ényí mɛjitɔ́ wɛ nú we, bɔ a ɖó vǐ kpɛví hǔn, mǐ kpa we nú azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n e a ɖo wiwa wɛ, bónú é ná ná hlɔ̌nhlɔ́n nǔɖiɖi tɔn é. (Sɛ́n. 6:6, 7) Ée vǐ towe ná ɖo susu wɛ é ɔ, é sixú jɛ nǔ tawun tawun ɖé lɛ́ kanbyɔ́ dó nǔ e mǐ ɖi nǔ ná bɔ yě jínjɔ́n Biblu jí lɛ́ é wú jí, káká jɛ nǔgbódodó walɔ ɖagbe tɔn Biblu tɔn lɛ́ jí.

2 Tlóló hwɛ̌ ɔ, ado sixú hu we dó nǔ e vǐ towe nɔ kanbyɔ́ lɛ́ é wú. A tlɛ sixú nɔ mɔ ɖɔ nǔ mɔ̌hun e vǐ émítɔn nɔ kanbyɔ́ lɛ́ é ɔ, nǔɖiɖi hwedó mɛ wú wɛ yě sín. Amɔ̌, ényí è ná ɖɔ xójɔxó ɔ, ényí vǐ lɛ́ ɖo susu wɛ ɔ, é nɔ byɔ́ ɖɔ yě ní kan nǔɖé lɛ́ byɔ́ bá mɔ tɛn dó ɖó nǔ e jí yěɖésúnɔ ná kú dó lɛ́ é. (1 Kɔ. 13:11) Énɛ́ wú ɔ, ma nú ado hu we ó. A hɛn ɔ, a ná sɔ́ nǔkanbyɔ́ e nɔ ɖu ayi mɛ nú vǐ towe bɔ é nɔ kanbyɔ́ dó nǔ e mǐ ɖi nǔ ná lɛ́ é wú é bǐ dó mɔ ali e hun nú we bɔ a ná d’alɔ ɛ b’ɛ ná tɛ́n kpɔ́n bo ná nɔ zán nǔwúkpíkpé tamɛ linlin tɔn tɔn é.

3. Étɛ́ lɛ́ jí mǐ ka ná ɖɔ xó dó ɖo xóta élɔ́ mɛ?

3 Ðo xóta élɔ́ mɛ ɔ, mǐ ná ɖɔ xó dó lěe mɛjitɔ́ lɛ́ sixú d’alɔ vǐ yětɔn lɛ́ bɔ yě ná tɛ́n kpɔ́n bo ɖó nǔɖiɖi syɛ́nsyɛ́n nú Mawu kpó Biblu kpó gbɔn é jí, mɔ nǔ jɛ nǔ e wú tónú sise nú nǔgbódodó Biblu tɔn e kunkplá nǔ ɖagbe kpó nǔ nyanya kpó lɛ́ é nyɔ́ nú yě é mɛ, lobo ná lɛ́ kplɔ́n lěe yě ná tínmɛ nǔ e yě ɖi nǔ ná lɛ́ é nú mɛ ɖěvo lɛ́ gbɔn é. Ée mǐ ná ɖo mɔ̌ wa wɛ é ɔ, mǐ ná lɛ́ kpɔ́n nǔ e nyɔ́ ɖo nǔ e vǐ lɛ́ nɔ kanbyɔ́ é mɛ é kpó lěe nǔɖé lɛ́ wiwa ɖo xwédo mɛ sixú hun ali ɔ nú mɛjitɔ́ lɛ́, bɔ yě ná ɖɔ xó dó nǔ e yě ɖi nǔ ná lɛ́ é wú gbɔn é kpó.

D’ALƆ VǏ TOWE NÚ É NÍ TƐ́N KPƆ́N BO ÐÓ NǓÐIÐI SYƐ́NSYƐ́N NÚ MAWU KPÓ BIBLU KPÓ

4. Nǔ tɛ́ lɛ́ vǐ ɖé ka sixú kanbyɔ́? Étɛ́wú?

4 Mɛjitɔ́ klisánwun lɛ́ tuun ɖɔ nǔɖiɖi ɖíɖó nú Mawu kún nyí nǔɖé bɔ vǐ ɖé nɔ ɖu gǔ tɔn ó. È ji mi kpó nǔɖiɖi ɖíɖó nú Jexóva kpó ǎ. Nǔ ɖokpó ɔ wɛ é nyí nú vǐ mitɔn. Ényí hwenu ɖo yiyi wɛ ɔ, vǐ ɖé sixú jɛ nǔ lěhun lɛ́ kanbyɔ́ jí: ‘Nɛ̌ un ka wa gbɔn bo tuun ɖɔ Mawu ɖé tíin? Un ka sixú ɖi nǔ nú nǔ e Biblu ɖɔ é dóó a?’ Nǔgbó ɔ, Biblu dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mǐ ɖɔ mǐ ní nɔ zán “nǔwúkpíkpé tamɛ linlin tɔn” mǐtɔn, bo “nɔ gbéjé nǔ lɛ́ bǐ kpɔ́n.” (Hlɔ̌. 12:1; 1 Tɛ. 5:21) Amɔ̌, nɛ̌ a ka sixú d’alɔ vǐ towe b’ɛ ná ná hlɔ̌nhlɔ́n nǔɖiɖi tɔn gbɔn?

5. Étɛ́ mɛjitɔ́ lɛ́ ka sixú wa dó d’alɔ vǐ yětɔn b’ɛ ná tɛ́n kpɔ́n bo ɖó nǔɖiɖi nú Biblu? (Hlɔ̌manu lɛ́ 12:2)

5 Dǒ wǔsyɛ́n lanmɛ nú vǐ towe bónú é ní ba kúnnuɖenú e xlɛ́ ɖɔ nǔ e Biblu ɖɔ é nyí nǔgbó é. (Xa Hlɔ̌manu lɛ́ 12:2.) Ényí vǐ towe kan nǔ byɔ́ hǔn, zǎn ali énɛ́ e hun nú we é dó xlɛ́ ɛ lěe é sixú zán azɔ̌wanú dobanúnǔ tɔn lɛ́, ɖi Alixlɛ́mɛwéma dobanúnǔ tɔn nú Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ dó mɔ xósin lɛ́ gbɔn é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, a sixú dó wǔsyɛ́n lanmɛ n’i ɖɔ é ní ba do nú nǔ ɖo xóta kpó video kpó ɖěɖěe ná d’alɔ ɛ b’ɛ ná mɔ kúnnuɖenú e xlɛ́ ɖɔ Biblu kún nyí wěma e gbɛtɔ́ lɛ́ wɛ wlán kpowun é ɖé ó lɛ́ é. É nyɔ́ wa ɔ, “xó Mawu tɔn” wɛ é nyí. (1 Tɛ. 2:13) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é sixú ba do nú nǔ dó Asilíinu lɛ́ sín toxo hwexónu tɔn e nɔ nyí Ninívu é wú. Ð’ayǐ ɔ, mɛ e nɔ mɔ xó ɖɔ dó Biblu wú é ɖé lɛ́ ɖɔ ɖɔ toxo Ninívu tɔn kún tíin kpɔ́n ó. Amɔ̌, ɖo 1850 lɛ́ vlamɛ ɔ, dobanúnǔtɔ́ lɛ́ mɔ toxo Ninívu hwexónu tɔn ɔ sín dǒglín lɛ́ ɖo do glɔ́, bɔ énɛ́ xlɛ́ ɖɔ Biblu sɔgbe. (Sof. 2:13-15) Bo ná dó mɔ tínmɛ ɖěvo lɛ́ dó lěe kún e è sú dó nú Ninívu é bló bɔ nǔɖɔɖayǐ Biblu tɔn lɛ́ jɛnu gbɔn é wú ɔ, é sixú kpɔ́n xóta “A ka tuun a?” ɖo Atɔxwɛ novembre 2021 mɛ. Ényí vǐ towe nɔ jlɛ́ nǔ ɖěɖěe é nɔ kplɔ́n ɖo wěma kpó video kpó mǐtɔn lɛ́ mɛ lɛ́ é dó nǔ e é nɔ kplɔ́n ɖo alɔdlɛ́ndónǔ ɖejidéwú lɛ́ mɛ lɛ́ é wú ɔ, é ná d’alɔ ɛ bɔ nǔɖiɖi e é ɖó nú Biblu é ná lɛ́ syɛ́n d’é jí.

6. Nɛ̌ mɛjitɔ́ lɛ́ ka sixú d’alɔ vǐ yětɔn b’ɛ ná mɔ kúnnuɖenú e xlɛ́ ɖɔ Biblu ɔ sɔgbe é gbɔn? Nǎ kpɔ́ndéwú ɖé. (Kpɔ́n ɖiɖe ɔ lɔmɔ̌.)

6 D’alɔ vǐ towe nú é ní nɔ zán nǔwúkpíkpé tamɛ linlin tɔn tɔn ganjí. Ali vovo wɛ hun nú mɛjitɔ́ lɛ́ bónú yě ná bɛ́ xóɖɔɖókpɔ́ e sɔ́ akpakpa mɛ lɛ́ é xá vǐ yětɔn dó Biblu, alǒ nǔɖiɖi ɖíɖó nú Mawu wú. Ali énɛ́ lɛ́ sixú hun hwenu e mi yi ba nǔxóxósɛxwetɛn ɖé kpɔ́n, ɖi sa gbɔn jikpá ɖé mɛ, alǒ yi ba alaxɔ Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ tɔn ɖé kpɔ́n é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ényí mi ɖo nǔxóxósɛxwetɛn ɖé ba kpɔ́n wɛ, é sixú nyí tlɔlɔ alǒ gbɔn kan jí ɔ, a sixú xlɛ́ ɛ nǔɖé, alǒ nǔ e jɛ ɖo hwexónu bo cá kan xá nǔ e Biblu ɖɔ é ɖé vǐ towe. Énɛ́ sixú d’alɔ ɛ b’ɛ ná mɔ ɖɔ nǔ e Biblu ɖɔ é nyí nǔgbó. Vǐ towe ka tuun ɖɔ nyǐkɔ Mawu tɔn ɖésúnɔ tɔ́n ɖo awǐnnyaxwɛ Mɔwábunu lɛ́ tɔn éé ko ɖó xwe 3000 é ɖé jí a? Awǐnnya xóxó Mɔwábunu lɛ́ tɔn énɛ́ ɖo Musée du Louvre ɖo Paris, ɖo France. Gɔ́ ná ɔ, vɔ̌bló awǐnnyaxwɛ Mɔwábunu lɛ́ tɔn ɔ tɔn ɖokpó ɖo fɔwátɛ́ “La Bible et le nom divin” éé ɖo Hɔ̌nkan Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ tɔn é mɛ ɖo Warwick, ɖo New York. Awǐnnya Mɔwábunu lɛ́ tɔn ɔ xlɛ́ ɖɔ Mɔwábu xɔ́sú Mɛca fɔ́n gǔ dó Izlayɛ́li jí. Énɛ́ sɔgbe xá nǔ e Biblu ɖɔ é. (2 Axɔ́. 3:4, 5) Ényí vǐ towe mɔ kúnnuɖenú ɖěɖěe xlɛ́ ɖɔ Biblu nyí nǔgbó, bo lɛ́ sɔgbe lɛ́ é kpó nukún éɖésúnɔ tɔn lɛ́ kpó ɔ, nǔɖiɖi tɔn ná lɛ́ lí dǒ d’é jí.—Sɔ́ jlɛ́ dó 2 Tan 9:6 wú.

D’alɔ vǐ towe bónú é ní tɛ́n kpɔ́n bo ɖó nǔɖiɖi syɛ́nsyɛ́n nú Mawu kpó Biblu kpó gbɔn xó ɖiɖɔ ɖó kpɔ́ xá ɛ dó nǔ e ɖo nǔxóxósɛxwetɛn lɛ́ bo xlɛ́ ɖɔ Biblu sɔgbe lɛ́ é jí gblamɛ (Kpɔ́n akpáxwé 6)


7-8. (a) Étɛ́ ɖɛkpɛ e nǔ e ɖo wɛ̌kɛ́ ɔ mɛ lɛ́ é nyɔ́ é kpó lěe è bló yě gbɔn é kpó ka sixú kplɔ́n mǐ? Nǎ kpɔ́ndéwú ɖé. (Kpɔ́n ɖiɖe ɔ lɔmɔ̌.) (b) Nǔkanbyɔ́ tɛ́ lɛ́ ka sixú d’alɔ vǐ towe b’ɛ ná ná hlɔ̌nhlɔ́n nǔ e é ɖi ɖɔ Gbɛɖótɔ́ ɖé tíin é?

7 Dǒ wǔsyɛ́n lanmɛ nú vǐ towe nú é ní nɔ lin tamɛ dó nǔ e Jexóva dá lɛ́ é jí. Ényí mi ɖo sa ɖi wɛ gbɔn gletoxo ɖé mɛ, alǒ ɖo jikpá ɖé mɛ hǔn, dɔn ayi vǐ towe tɔn wá nǔ ɖagbe ɖagbe ɖěɖěe è sixú mɔ ɖo wɛ̌kɛ́ ɔ mɛ lɛ́ é jí. Étɛ́wú? Nǔɖíɖó énɛ́ lɛ́ ná xlɛ́ vǐ towe ɖɔ, mɛ e bí tawun, bo lɛ́ ɖó nǔnywɛ́ é ɖé wɛ ɖó ná ko dá yě. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, nǔɖíɖó e nɔ xásá lɛ́ é gěgé wɛ nǔnywɛ́xwítíxwítízɔ́watɔ́ lɛ́ ko ba do ná nú xwe gěgé. Nǔnywɛ́xwítíxwítízɔ́watɔ́ Nicola Fameli tínmɛ ɖɔ ényí è xa nǔɖíɖó e nɔ xásá ɖo gbɛ ɔ mɛ lɛ́ é ɔ, alɔkpa tɔn gěgé wɛ è nɔ mɔ. È nɔ ylɔ́ alɔkpa énɛ́ lɛ́ ɖɔ Séquence de Fibonacci. È sixú mɔ xásá xásá sín alɔkpa lɛ́ ɖo nǔ gěgé wú, ɖi lěe sunvísɛkplé ɖé lɛ́ nɔ cí é, nǔ agwǐngo ɖɔhun e nɔ nyí nautile é, lěe atín ɖé lɛ́ sín ama nɔ cí é kpó lěe folówa ɖé lɛ́ nɔ cí é kpó. a

8 Ényí vǐ towe ɖo wěmaxɔmɛ yi wɛ ɔ, é sixú kplɔ́n nǔ dó nǔ alɔkpa ɖěvo e ɖo wɛ̌kɛ́ ɔ mɛ bo ɖi yěɖée lɛ́ é wú. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖibla nyí atín lɛ́ bǐ wɛ nɔ su gbɔn alɔkpa ɖokpó ɔ. Goto ɔ nɔ zɛ ala ɖaxó ɖaxó lɛ́, bɔ ala ɖaxó ɖaxó lɛ́ nɔ zɛ kpɛví kpɛví lɛ́, bɔ kpɛví kpɛví lɛ́ nɔ zɛ kpɛví bǐ lɛ́. È nɔ ylɔ́ lěe yě nɔ su gbɔn nɛ́ é ɖɔ fractal. È nɔ lɛ́ mɔ fractal lɛ́ ɖo nǔ ɖěvo lɛ́ mɛ ɖo wɛ̌kɛ́ ɔ mɛ. Amɔ̌, mɛ̌ ka dá nǔ ɖɛkpɛ ɖɛkpɛ énɛ́ lɛ́? Lě do vǐ towe ɖo tamɛ lin dó nǔkanbyɔ́ mɔ̌hun lɛ́ jí wɛ sɔ é ɔ, mɔ̌ do wɛ é ná ɖibla kpé wú, bo ɖó nǔɖiɖi syɛ́nsyɛ́n ɖɔ Mawu wɛ dá nǔ lɛ́ bǐ sɔ. (Ebl. 3:4) Hweɖélɛ́nu ɔ, a sixú kan nǔ lěhun byɔ́ ɛ: “Ényí Mawu wɛ dá mǐ ɔ, a lin ɖɔ é tuun lěe mǐ ɖó ná zán gbɛ gbɔn, bá dó ɖó awǎjijɛ é hú gǎn ǎ cé?” Énɛ́ gúdo ɔ, a sixú tínmɛ n’i ɖɔ Mawu ná mǐ Biblu ɔ bá dó xlɛ́ mǐ lěe mǐ sixú ɖó awǎjijɛ gbɔn é.

NASA, ESA, kpó Hubble Heritage (STScl/AURA)-ESA/Hubble Collaboration kpó

Mɛ̌ ka dá nǔ ɖɛɛɖɛkpɛ e ɖo wɛ̌kɛ́ ɔ mɛ lɛ́ é? (Kpɔ́n akpáxwé 7-8)


BLǑ BÓNÚ NǓGBÓDODÓ WALƆ ÐAGBE TƆN BIBLU TƆN LƐ́ NÍ SU NUKÚN TƆN MƐ D’É JÍ

9. Étɛ́ ka sixú zɔ́n bɔ vǐ ɖé ná xo nǔ kpɔ́n dó nǔgbódodó walɔ ɖagbe tɔn Biblu tɔn lɛ́ wú?

9 Ényí vǐ towe jɛ nǔ xo kpɔ́n dó nǔgbódodó walɔ ɖagbe tɔn Biblu tɔn lɛ́ wú jí hǔn, tɛ́n kpɔ́n bo mɔ nǔ jɛ hwɛjijɔ tají ɖěɖěe wú é ɖo nǔ lɛ́ kanbyɔ́ wɛ é wú. Nǔgbódodó walɔ ɖagbe tɔn Biblu tɔn lɛ́ wɛ é yí gbe ná nǔgbó ǎ dóó a, kabǐ xó ɔ kpowun wɛ nyí ɖɔ ényí é ɖo xó ɖɔ xá mɛ ɖěvo lɛ́ wɛ ɔ, é nɔ tuun lěe é ná jɛ hun dó nǔɖiɖi tɔn jí gbɔn é ǎ? Ðěbǔ wɛ é ná bo nyí ɔ, a sixú d’alɔ vǐ towe bɔ nǔgbódodó walɔ ɖagbe tɔn Biblu tɔn lɛ́ ná nɔ su nukún tɔn mɛ, gbɔn wěma Ðu gbɛ víví káká sɔ́yi! kplɔ́nkplɔ́n xá ɛ gblamɛ. b

10. Nɛ̌ a ka sixú d’alɔ vǐ towe b’ɛ ná lin tamɛ dó lěe é sixú zun xɔ́ntɔn vívɛ́ xá Jexóva gbɔn é jí gbɔn?

10 D’alɔ vǐ towe nú é ní zun xɔ́ntɔn vívɛ́ xá Jexóva. Ényí a ɖo Biblu kplɔ́n xá vǐ towe wɛ hǔn, tɛ́n kpɔ́n bo nɔ zán nǔkanbyɔ́ ɖěɖěe ná zɔ́n bɔ é ná ɖɔ linlin tɔn lɛ́ é kpó nǔjlɛ́dónǔwú kpó ɖěɖěe ɖo wěma Ðu gbɛ víví káká sɔ́yi! mɛ lɛ́ é dó d’alɔ ɛ bónú é ná ɖɔ linlin tɔn. (Nǔx. 20:5) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, nǔkplɔ́nkplɔ́n 8​gɔ́ ɔ jlɛ́ Jexóva dó xɔ́ntɔn e nǔ mǐtɔn nɔ ɖu ayi mɛ ná b’ɛ nɔ flín nǔ ɖěɖěe sixú nya xɛ ɖo mǐ jí, bo lɛ́ hɛn le wá nú mǐ lɛ́ é ɖé wú. Ényí mi ɖɔ xó ɖó kpɔ́ dó 1 Jaan 5:3 jí gúdo ɔ, a sixú kanbyɔ́ ɛ ɖɔ: “Ényí mǐ tuun ɖɔ Jexóva nyí Xɔ́ntɔn ɖagbe mɔ̌hun ɔ, nɛ̌ nǔ ka ɖó ná cí nǔ mǐ dó nǔ e é ɖɔ mǐ ní nɔ wa lɛ́ é wú?” Énɛ́ sixú cí nǔkanbyɔ́ e bɔ wǔ é ɖé ɖɔhun, amɔ̌, kinkanbyɔ́ vǐ towe sixú d’alɔ ɛ bɔ é ná nɔ mɔ sɛ́n Mawu tɔn lɛ́ dó mɔ kúnnuɖenú e xlɛ́ ɖɔ é yí wǎn nú mǐ é.—Eza. 48:17, 18.

11. Nɛ̌ a ka sixú d’alɔ vǐ towe bɔ nǔgbódodó Biblu tɔn lɛ́ ná xɔ akwɛ́ ɖo nukún tɔn mɛ gbɔn? (Nǔnywɛ́xó 2:10, 11)

11 Mi ɖɔ xó ɖó kpɔ́ dó lěe nǔgbódodó Biblu tɔn lɛ́ zínzán nɔ hɛn le wá nú mǐ gbɔn é jí. Ényí mi ɖo Biblu xa wɛ, alǒ ɖo tɛ́si bló ɖó kpɔ́ wɛ hǔn, mi ɖɔ xó ɖó kpɔ́ dó lěe nǔgbódodó Biblu tɔn lɛ́ ko d’alɔ xwédo mitɔn gbɔn é jí. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, vǐ towe ka nɔ mɔ le ɖěɖěe azɔ̌syɛ́nsyɛ́nwiwa kpó nǔgbóɖiɖɔ kpó nɔ hɛn wá lɛ́ é a? (Ebl. 13:18) A sixú lɛ́ tɛ ɖɛ̌ lěe nǔgbódodó Biblu tɔn lɛ́ zínzán nɔ nya xɛ mǐ jí ɖo agbaza kpó lěe nǔ nɔ cí nú mɛ é kpó linu gbɔn é jí. (Nǔx. 14:29, 30) Xó ɖɔ ɖó kpɔ́ dó nǔgbódodó mɔ̌hun lɛ́ jí ná ɖibla d’alɔ vǐ towe, bɔ wěɖexámɛ Biblu tɔn lɛ́ tlɛ ná su nukún tɔn mɛ d’é jí.—Xa Nǔnywɛ́xó 2:10, 11.

12. Nɛ̌ vǐtɔ́ ɖé ka nɔ d’alɔ vǐ tɔn bɔ nǔgbódodó Biblu tɔn lɛ́ xwixwedó xɔ akwɛ́ n’i gbɔn?

12 Steve, éé nyí vǐtɔ́ ɖé bo nɔ nɔ France é tínmɛ lěe é kpó asi tɔn kpó nɔ d’alɔ vǐ súnnu wínnyáwínnyá yětɔn Ethan, b’ɛ nɔ mɔ wǎnyíyí e ɖo sɛ́n Jexóva tɔn lɛ́ mɛ é; é ɖɔ: “Mǐ nɔ kan nǔ lěhun lɛ́ byɔ́ ɛ: ‘Étɛ́wú Jexóva ka byɔ́ ɖo mǐ sí ɖɔ mǐ ní nɔ ɖó sísí nú nǔgbódodó élɔ́? Nɛ̌ énɛ́ ka xlɛ́ ɖɔ é yí wǎn nú mǐ gbɔn? Ényí a ma ko xwedó nǔgbódodó énɛ́ ǎ ɔ, étɛ́ ka ná ko jɛ?’” Xóɖɔɖókpɔ́ mɔ̌hun lɛ́ ko d’alɔ Ethan bɔ é sɔ́ nǔgbódodó walɔ ɖagbe tɔn Jexóva tɔn lɛ́ dó ɖó étɔn. Steve ɖɔ gɔ́ ná ɖɔ: “Nǔ e gbé nya wɛ mǐ ɖe é wɛ nyí ɖɔ mǐ ná d’alɔ Ethan b’ɛ ná mɔ ɖɔ nǔnywɛ́ e ɖo Biblu mɛ é nyɔ́ hú gbɛtɔ́ tɔn flaflá tɔn.”

13. Nɛ̌ mɛjitɔ́ lɛ́ ka sixú d’alɔ vǐ yětɔn, b’ɛ ná nɔ zán gbɛ sɔgbe xá nǔgbódodó Biblu tɔn lɛ́ gbɔn? Nǎ kpɔ́ndéwú ɖé.

13 Kplɔ́n vǐ towe bónú é ní nɔ xwedó nǔgbódodó Biblu tɔn lɛ́. Ali e nu a ná wa mɔ̌ ɖe é ɖokpó wɛ nyí hwenu e è zɔ́n azɔ̌ vǐ towe ɖo azɔ̌ mɛ ɖɔ é ní xa wěma ɖé é. Mɛ e xó è ɖɔ ɖo wěma ɔ mɛ lɛ́ é sixú nɔ wa nǔ ɖěɖěe xó Jexóva ɖɔ ɖɔ yě nylá lɛ́ é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, yě sixú nɔ zán gbɛ blíblí, alǒ nɔ xo dǎka, bɔ è wlán wěma ɔ ɖo ali ɖé nu bɔ é cí ɖɔ nǔ mɔ̌hun lɛ́ kún nylá ó ɖɔhun. A sixú dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú vǐ towe ɖɔ é ní zán nǔgbódodó Biblu tɔn lɛ́ dó lin tamɛ dó walɔ mɛ e xó wěma ɔ ɖɔ lɛ́ é tɔn jí. (Nǔx. 22:24, 25; 1 Kɔ. 15:33; Filí. 4:8) Énɛ́ sixú d’alɔ ɛ bɔ é ná ɖe kúnnu nú mɛ̌si tɔn kpó wěmaxɔmɛvígbɛ́ tɔn lɛ́ kpó hwenu e yě ná ɖo xó ɖɔ ɖó kpɔ́ dó azɔ̌ e è ɖe n’i é jí wɛ é.

SƆ́ NǓ NÚ VǏ TOWE BÓNÚ É NÁ JƐ HUN DÓ NǓ E É ÐI NǓ NÁ LƐ́ É JÍ

14. Xóta tɛ́ ka sixú nɔ dó xɛsi klisánwun wínnyáwínnyá ɖé? Étɛ́wú?

14 Adɔgbígbó sixú hwedó klisánwun wínnyáwínnyá lɛ́ hweɖélɛ́nu bónú yě ná jɛ hun dó nǔ e yě ɖi nǔ ná lɛ́ é jí. Xɛsi sixú ɖi yě hwenu e nǔ lɛ́ jɔ nú yěɖée xó wá xwetɔ́n ɖo klási é. Étɛ́wú? Mɛ̌si yětɔn lɛ́ sixú xwlé nǔ lɛ́ jɔ nú yěɖée xó ɔ mɛ ɖo ali ɖé nú bɔ é ná cí nǔ e xwe ali é ɖɔhun. Ényí mɛjitɔ́ wɛ nú we ɔ, nɛ̌ a ka sixú d’alɔ vǐ towe b’ɛ ná kú d’é jí bǐ mlɛ́mlɛ́ ɖɔ nǔ e émí ɖi nǔ ná lɛ́ é nyí nǔgbó gbɔn?

15. Étɛ́ ka sixú d’alɔ klisánwun wínnyáwínnyá ɖé b’ɛ ná kú dó nǔ e é ɖi nǔ ná lɛ́ é jí hú gǎn?

15 D’alɔ vǐ towe bónú é ní lɛ́ kú dó nǔ e é ɖi nǔ ná lɛ́ é jí hú gǎn. É byɔ́ ɖɔ winnyá ní hu vǐ towe, ɖó é tuun nǔgbó ɔ dó nǔɖíɖó lɛ́ wú wútu ǎ. (2 Tim. 1:8) Étɛ́wú? Nǔgbó ɔ wɛ nyí ɖɔ nǔnywɛ́xwítíxwítízɔ́watɔ́ gěgé tíin bɔ yě lɔ mɔ nǔ jɛ wú ɖɔ gbɛ ɔ kún jɔ nú éɖée kpowun, alǒ nyí nǔkpédónǔnu ó. Nǔnywɛ́xwítíxwítízɔ́watɔ́ énɛ́ lɛ́ mɔ kúnnuɖenú e xlɛ́ ɖɔ nǔnywɛ́tɔ́ ɖé wɛ ɖó ná ko dá nǔɖogbɛ gɛ́dɛ́gɛ́dɛ́ lɛ́ bǐ é. Wǎgbɔ tɔn ɔ, yě nɔ yí gbe nú nǔ lɛ́ jɔ nú yěɖée xó ɔ e è nɔ kplɔ́n mɛ lɛ́ kpaa ɖo wěmaxɔmɛ lɛ́ gbɔn gbɛ ɔ bǐ mɛ é ǎ. Nǔ e sixú d’alɔ vǐ towe b’ɛ ná ná hlɔ̌nhlɔ́n nǔɖiɖi tɔn kpó akɔ́nkpinkpan tɔn kpó é ɖokpó wɛ nyí nǔ e zɔ́n bɔ nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó ɖěvo lɛ́ kú d’é jí ɖɔ dǎ wɛ è dá gbɛ ɔ é mimɔ. c

16. Nɛ̌ mɛjitɔ́ lɛ́ ka sixú d’alɔ vǐ yětɔn b’ɛ ná jɛ hun dó nǔ e é ɖi ɖɔ Gbɛɖótɔ́ ɖé tíin é jí gbɔn? (1 Piyɛ́ɛ 3:15) (Kpɔ́n ɖiɖe ɔ lɔmɔ̌.)

16 Sɔ́ nǔ nú vǐ towe bónú é ní jɛ hun dó nǔ e é ɖi ɖɔ Gbɛɖótɔ́ ɖé tíin é jí. (Xa 1 Piyɛ́ɛ 3:15.) Xóta ɖěbɔdóɖěwú lɛ́, Les jeunes s’interrogent: Création ou Évolution éé nɔ tɔ́n ɖo jw.org jí lɛ́ é gbígbéjé kpɔ́n sixú d’alɔ. Énɛ́ gúdo hǔn, mi ɖɔ xó ɖó kpɔ́ dó nǔ e vǐ towe mɔ ɖɔ é sixú d’alɔ mɛ lɛ́ hú gǎn bɔ yě ná mɔ nǔ jɛ mɛ ɖɔ Gbɛɖótɔ́ ɖé tíin é wú. Flín i ɖɔ é kún byɔ́ ɖɔ é ní dɔn nǔ xá wěmaxɔmɛvígbɛ́ tɔn lɛ́ ó. Dǒ wǔsyɛ́n lanmɛ n’i ɖɔ ényí mɛ ɖěvo lɛ́ ɖo gbesisɔmɛ bo ná ɖɔ xó ɖó kpɔ́ xá ɛ ganjí hǔn, xó tɔn ní bɔkun, bo lɛ́ xwe ali. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, wěmaxɔmɛvígbɛ́ ɖé sixú ɖɔ: “Nǔ e nyɛ sixú mɔ é kɛ́ɖɛ́ wɛ un nɔ ɖi nǔ ná, un ka mɔ Mawu kpɔ́n ǎ.” Klisánwun wínnyáwínnyá ɔ sixú ɖɔ nǔ lěhun ɖé: “Mǐ ní ɖɔ ɖɔ a ɖo zɔnlin zun wɛ ɖo zungbó ɖé mɛ, fí e gbɛtɔ́ núwiwa ɖěbǔ ma ɖe ǎ é, bo wá yi tɔ́n dó sɛ́tɔ e mɛ sin ɖe é ɖé jí. Gbeta tɛ́ kɔn a ka ná wá? Ényí tíin e sɛ́tɔ ɔ tíin é xlɛ́ nyi wɛ ɖɔ mɛ e ɖó nǔnywɛ́ é ɖé wɛ kun ɔ, ɖětɛ́ ka sɔ́ wá nyí wɛ̌kɛ́ e tíin é tɔn!”

Ényí a ɖo xó ɖɔ ɖó kpɔ́ xá wěmaxɔmɛvígbɛ́ towe lɛ́ wɛ hǔn, nǔ xó towe n’i nɔ xwe ali, bo lɛ́ bɔkun (Kpɔ́n akpáxwé 16-17) d


17. Nɛ̌ mɛjitɔ́ lɛ́ ka sixú d’alɔ vǐ yětɔn b’ɛ ná ba ali ɖěɖěe nu é ná má nǔgbó Biblu tɔn xá mɛ ɖěvo lɛ́ ɖe é gbɔn? Jlɛ̌ dó nǔɖé wú.

17 Dǒ wǔsyɛ́n lanmɛ nú vǐ towe bónú é ní nɔ ba ali e nu é ná nɔ má nǔgbó Biblu tɔn xá mɛ ɖěvo lɛ́ ɖe lɛ́ é. (Hlɔ̌. 10:10) A sixú jlɛ́ gǎn e dó wɛ é ɖe bá ɖɔ xó dó nǔɖiɖi tɔn wú é dó gǎn e é byɔ́ ɖɔ è ní dó bá zán nǔxonú ɖé dó xo nǔ é wú. Ðo bǐbɛ́mɛ ɔ, mɛ e ɖo nǔxixo kplɔ́n wɛ é nɔ xo nǔ e bɔ wǔ lɛ́ é. Hwenu ɖo yiyi wɛ ɔ, nǔxixo nɔ bɔ wǔ n’i hú gǎn. Ðo ali ɖokpó ɔ nu ɔ, klisánwun wínnyáwínnyá ɖé sixú nɔ zán wlɛnwín e bɔ wǔ é ɖo bǐbɛ́mɛ hwenu e é ɖo xó ɖɔ dó nǔɖiɖi tɔn wú nú mɛ ɖěvo lɛ́ wɛ é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é sixú kanbyɔ́ wěmaxɔmɛvígbɛ́ ɖé ɖɔ: “A ka tuun ɖɔ nǔnywɛ́xwítíxwítízɔ́watɔ́ lɛ́ nɔ kpɔ́n nǔ dó nǔ e ɖo wɛ̌kɛ́ ɔ mɛ lɛ́ é wú hwɛhwɛ dó bló nǔɖé lɛ́ a? Nǔ má xlɛ́ video ɖaaɖagbe élɔ́ we.” Ényí é xlɛ́ video ɖěbɔdóɖěwú Dǎ wɛ è dá a? ɔ ɖé gúdo ɔ, é sixú ɖɔ: “Ényí è xɔ susu nú nǔnywɛ́xwítíxwítízɔ́watɔ́ ɖé ɖó é kpɔ́n nǔ dó nǔ e ko tíin ɖo wɛ̌kɛ́ ɔ mɛ é ɖé wú wútu ɔ, mɛ̌ è ka ná xɔ susu nǔ e wú é kpɔ́n nǔ dó é tɔn ná?” Wlɛnwín énɛ́ e bɔkun é mɔ̌hun ɖé sixú ko kpé bo ná fɔ́n jlǒ mɛ wínnyáwínnyá ɖé tɔn nyi te bɔ é ná ba ná kplɔ́n nǔ d’é jí.

KPO ÐO ALƆ DÓ VǏ TOWE WƐ BÓNÚ É NÁ NÁ HLƆ̌NHLƆ́N NǓÐIÐI TƆN

18. Nɛ̌ mɛjitɔ́ lɛ́ ka sixú kpo ɖo hlɔ̌nhlɔ́n ná nǔ e vǐ yětɔn ɖi nú Mawu é wɛ gbɔn?

18 Mǐ ɖo gbɛ nɔ wɛ ɖo gbɛ e mɛ mɛ e ma ɖó nǔɖiɖi nú Jexóva ǎ lɛ́ é gɔ́ é ɖé mɛ. (2 Pi. 3:3) Énɛ́ wú ɔ, mɛjitɔ́ lɛ́ mi, ée mi ná ɖo Biblu kplɔ́n xá vǐ mitɔn wɛ é ɔ, mi dó wǔsyɛ́n lanmɛ n’i, bónú é ní kíjé xóta ɖěɖěe ná bló bɔ sísí e é ɖó nú Xó Mawu tɔn kpó nǔgbódodó walɔ ɖagbe tɔn lɛ́ kpó é ná jɛjí é kpɔ́n. Mi d’alɔ ɛ bónú é ní nɔ lin tamɛ yi gɔngɔn mɛ hú gǎn, bo lɛ́ ná hlɔ̌nhlɔ́n nǔɖiɖi e é ɖó nú Jexóva é, gbɔn xó ɖɔ ɖó kpɔ́ xá ɛ dó nǔɖíɖó Jexóva tɔn lɛ́ jí gblamɛ. Mi d’alɔ ɛ bónú é ní mɔ nukúnnú jɛ nǔɖɔɖayǐ jí wǔ Biblu tɔn e ko jɛnu lɛ́ é mɛ. Hú gǎn bǐ ɔ, mi nɔ xo ɖɛ xá vǐ mitɔn, bo nɔ lɛ́ xo ɖɛ dó ta tɔn mɛ. Ényí mi wa mɔ̌ ɔ, mi sixú kú d’é jí ɖɔ Jexóva ná d’ajɔ mi nú gǎn ɖěɖěe mi dó dó d’alɔ vǐ mitɔn b’ɛ ná hlɔ̌nhlɔ́n nǔɖiɖi tɔn é.—2 Tan 15:7.

HAN 133 Sɛn Jexóva ɖo wǐnnyáwínnyá mɛ

a Bo ná dó ɖó mɔjɛmɛ ɖěvo lɛ́ d’é jí hǔn, kpɔ́n video Les merveilles de la création révellent la gloire de Dieu ɖo jw.org jí.

b Ényí vǐ towe ko kplɔ́n wěma Ðu gbɛ víví káká sɔ́yi! ɔ fó ɔ, a sixú vɔ́ nǔkplɔ́nkplɔ́n e ɖɔ xó dó nǔgbódodó walɔ ɖagbe tɔn Biblu tɔn lɛ́ wú, bo ɖo mǐmámɛ 3 kpó 4 kpó mɛ é ɖé lɛ́ jí gbɔn xá ɛ.

c Kpɔ́n xóta “Pourquoi nous croyons en un créateur” ɖo Réveillez-vous!, septembre 2006 mɛ, kpó alɔnuwéma Cinq questions à se poser sur l’origine de la vie kpó. Bo ná dó mɔ kpɔ́ndéwú ɖěvo lɛ́ gɔ́ ná hǔn, kpɔ́n video ɖěbɔdóɖěwú Linlin e mɛ lɛ́ ɖó dó fí e gbɛ ɔ jɔ sín é wú é ɖo jw.org jí.

d ÐIÐE Ɔ SÍN TÍNMƐ: Kúnnuɖetɔ́ wínnyáwínnyá ɖé xlɛ́ wěmaxɔmɛvígbɛ́ tɔn e yí wǎn nú kameláa e nɔ zɔn gbɔn jɔhɔn mɛ é video ɖěbɔdóɖěwú Dǎ wɛ è dá a? lɛ́ ɖokpó