Skip to content

Yi xósɛxweta ɔ jí

TAN GBƐZÁN TƆN

Un gɔn nǔ kplɔ́n gbeɖé ǎ

Un gɔn nǔ kplɔ́n gbeɖé ǎ

UN DÓ kú nú Jexóva nú wǔ e é jɔ mì, bo nyí “Mɛ̌si ɖaxó” ce é. (Eza. 30:20, nwt) É nɔ kplɔ́n nǔ mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ́ gbɔn Xó tɔn Biblu ɔ, nǔjíwǔ e é dá lɛ́ é kpó tutoblónúnǔ tɔn kpó gblamɛ. É nɔ lɛ́ zán nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó mǐtɔn lɛ́ dó d’alɔ mǐ. Un ko ɖibla ɖó xwe 100 din có, un kpo ɖo nǔ e Jexóva nɔ kplɔ́n mɛ lɛ́ é sín le ɖu wɛ ɖo ali énɛ́ lɛ́ bǐ nu. Mi nú má tínmɛ lěe nǔ nɔ nyí mɔ̌ gbɔn é nú mi.

Nyi kpó xwédo ce kpó ɖo 1948

È ji mì ɖo 1927 ɖo toxo kpɛví ɖé mɛ, ɖo malínmálín dó Chicago, ɖo Illinois, ɖo États-Unis. Vǐ atɔ́ɔ́n wɛ papá kpó mamáa kpó ɖó; Jetha, Don, nyɛ, Karl kpó Joy kpó. Mǐ bǐ wɛ wá gbeta ɔ kɔn bá sɛn Jexóva kpó lǐndɔ̌n mǐtɔn bǐ kpó. Jetha yi klási wegɔ́ Galádi tɔn ɖo 1943. Don, Karl kpó Joy kpó yi Betɛ́li ɖo Brooklyn, New York ɖě jɛ ɖě gúdo ɖo 1944, 1947 kpó 1951 kpó. Kpɔ́ndéwú ɖagbe yětɔn, gɔ́ nú mɛjitɔ́ ce lɛ́ tɔn dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mì tawun.

LĚE XWÉDO MǏTƆN MƆ NǓGBÓ Ɔ GBƆN É

Bibluxatɔ́ e yí wǎn nú Mawu lɛ́ é wɛ papá kpó mamáa kpó nyí, bo zé wǎnyíyí énɛ́ dó ayi mɛ nú mǐ mɛ vǐ lɛ́. Amɔ̌, papá sɔ́ nɔ ké ya nú amǐsa ǎ, hwenu e é byɔ́ ahwan mɛ ɖo Elɔ́pu ɖo Wɛ̌kɛ́hwan Itɔn ɔ hwenu gúdo é. É víví nú mamáa tawun ɖɔ é zɔn gbɛ bo wá xwé, bo ɖɔ n’i ɖɔ: “Karl, nǔ mǐ ní yi amǐsa lěe mǐ ko nɔ bló gbɔn ɖ’ayǐ é.” Papá ɖɔ: “Un ná kplá we hɛn yi dɔ̌n, un ka ná byɔ́ xɔ ɔ mɛ ǎ.” É kanbyɔ́ ɛ ɖɔ: “Étɛ́wú?” É yí gbe ɖɔ: “Ðo ahwan ɔ hwenu ɔ, sinsɛngán e ɖo sinsɛn ɖokpó ɔ mɛ bo ka ɖo akpá vovo xwé lɛ́ é xo ɖɛ dó sɔ́ja e ɖo ahwan fun xá yěɖée lɛ́ wɛ é jí! Akpá we lɛ́ bǐ xwé wɛ Mawu ɖe a?”

Nukɔnmɛ hwenu e mamáa ɖo amǐsa é ɔ, Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn we wá xúxú hɔn mǐtɔn. Yě xwlé wěma e è nɔ ylɔ́ ɖɔ Lumière bo ɖɔ xó dó wěma Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn wú é we papá. É jló papá, b’ɛ yí gbe ná. Ée mamáa mɔ wěma lɛ́ é ɔ, é jɛ yě xa jí. Gbe ɖokpó ɔ, é wá mɔ wɛn ɖé ɖo xójláwéma xá ɔ mɛ tɔn ɖé mɛ, b’ɛ ɖo ɖiɖɔ wɛ ɖɔ ényí mɛɖé ba ɔ, é ná wá, bɔ è ná zán wěma Lumière ɔ dó kplɔ́n Biblu xá ɛ. É ɖɔ émí ná yi. Ée é yi é ɔ, nǎwe mɛxómɔ ɖé wɛ wá hun hɔn ɔ. Mamáa hɛn wěma lɛ́ ɖokpó alɔ mɛ bo kanbyɔ́ ɖɔ: “Mi nɔ kplɔ́n wěma élɔ́ ɖo fí a?” Xósin tɛ́ nǎwe ɔ ka ná ɛ? “Ɛɛn, kówún ce, byɔ̌ xɔ mɛ.” Ðo aklúnɔzángbla e bɔ d’é wú é mɛ ɔ, mamáa kplá mǐ mɛ vǐ tɔn lɛ́ hɛn yi, bɔ bɛ́sín gbe nɛ́ gbe ɔ, mǐ nɔ yi ɖo gbesisɔmɛ.

Mǐ ɖo kplé jí gbe ɖokpó, bɔ mɛ e ɖo nukún kpé dó kplé ɔ wú wɛ é byɔ́ mì ɖɔ nyi ní xa Ðɛhan 144:15; fínɛ́ ɖɔ nǔ nyɔ́ nú mɛ ɖěɖěe ɖo Jexóva sɛn wɛ lɛ́ é. Un yí wǎn nú wěmafɔ énɛ́ tawun kpó wěmafɔ we ɖěvo lɛ́ kpó, yě wɛ nyí 1 Timɔtée 1:11, éé ɖɔ ɖɔ Jexóva nyí “Mawu awǎjijɛnɔ” é kpó Efɛ́zinu lɛ́ 5:1, éé byɔ́ mǐ ɖɔ mǐ ní “xwedó kpɔ́ndéwú Mawu tɔn” é kpó. Un mɔ ɖɔ Gbɛɖótɔ́ ce sinsɛn ɖó ná dó awǎjijɛ nú mì, bɔ un ɖó ná dó kú n’i nú yɛ̌yi e é wlí nú mì bɔ un ná wa mɔ̌ é. Nǔ we e un tɛ́n kpɔ́n bo wa ɖo gbɛzán ce bǐ mɛ é nɛ́.

Agun e sɛkpɔ́ mǐ hú gǎn é ɖó kilomɛ́tlu 32 dó Chicago. É ɖo mɔ̌ có, mǐ nɔ yi, bɔ nǔ e un tuun dó Biblu jí é ɖo jijɛjí wɛ. Un flín ɖɔ gbe ɖokpó ɔ, mɛ e ɖo nukún kpé dó kplé ɔ wú wɛ é ɖe Jetha ɖɔ é ní ná xósin. Ée un ɖótó è é ɔ, un lin nǔ gbɔn lě: ‘Un tuun nǔ énɛ́, nyi lɔ hɛn ɔ, un ná sɔ́ alɔ dó jǐ, bo ná xósin.’ Un jɛ nǔ sɔ́ nú kplé lɛ́ jí, bo nɔ ná xósin nyiɖésúnɔ tɔn lɛ́. Tají hú gǎn ɔ, un jɛ susu jí ɖo gbigbɔ lixo nɔví ce lɛ́ ɖɔhun. Un bló batɛ́mu ɖo 1941.

NǓ KPÍNKPLƆ́N DÓ JEXÓVA WÚ ÐO KPLÉÐÓKPƆ́ ÐAXÓ LƐ́ JÍ

Kpléɖókpɔ́ ɖaxó e un flín tawun é wɛ nyí, ée è bló ɖo 1942 ɖo Cleveland, Ohio é. Xwédo mǐtɔn jínjɔ́n azava lɛ́ sá, gɔ́ nú xwédo gěgé ɖěvo lɛ́, ɖo malínmálín dó nɔtɛn kpléɖókpɔ́ ɔ tɔn. Gɔ́ ná ɔ, nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó lɛ́ nɔ toxo 50 jɛjí ɖěvo lɛ́ mɛ, ɖo États-Unis, bo ɖótó tuto ɔ gbɔn alǒkan jí. Énɛ́ gúdo ɔ, Wɛ̌kɛ́hwan IIgɔ́ ɔ bɛ́, bɔ gbe e klán xá Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ wɛ è ɖe é lɛ́ syɛ́n d’é jí. Zǎn mɛ ɔ, un nɔ mɔ gbɛ̌ta nɔví súnnu lɛ́ tɔn lɛ́, bɔ yě nɔ gán mɔ̌to yětɔn lɛ́, bo nɔ tá fáa lɛ́ nyi te. Yě ɖó gbe kpɔ́ bɔ mɛɖé nɔ ɖo mɔ̌to lɛ́ ɖokpó ɖokpó mɛ, bo nɔ ɖo zǎn cɔ́ wɛ ɖo zǎn ɔ bǐ mɛ. Ényí nɔví lɛ́ mɔ alǎnnúwatɔ́ ɖé sín yɛ ɔ, yě nɔ tá fáa yětɔn lɛ́ dó gba nukún i, bo nɔ jɛ kpɛn xo jí. Énɛ́ gúdo ɔ, mɛ ɖěvo lɛ́ sixú bɛ́ wezun bo wá d’alɔ. Un lin ɖɔ ‘togun Jexóva tɔn ɖo gbesisɔmɛ nú nǔ ɖěbǔ!’ Nǔ nyanya ɖěbǔ jɛ ǎ. Gɔ́ ná ɔ, ɖó un mɔ ɖɔ un ɖo ayijayǐ mɛ wútu ɔ, un nɔ d’amlɔ ganjí.

Xwe lɛ́ gúdo ɔ, ényí un ɖo tamɛ lin dó kpléɖókpɔ́ ɖaxó énɛ́ jí wɛ ɔ, un nɔ mɔ ɖɔ ado ɖě kún hu mamáa ce, alǒ xɛsi ɖě kún ɖi i ó. É ɖeji dó Jexóva kpó tutoblónúnǔ tɔn kpó wú bǐ mlɛ́mlɛ́. Un ná wɔn kpɔ́ndéwú tɔn ɖaaɖagbe énɛ́ gbeɖé ǎ.

Nɔ ce húzú gběxosín-alijítɔ́ hwebǐnu tɔn é ɔ, é lín cóbónú è bló kpléɖókpɔ́ ɖaxó énɛ́ ǎ. Énɛ́ wú ɔ, é nɔ ɖ’ayi te tawun hwenu e xóɖiɖɔ lɛ́ ɖo xó ɖɔ dó sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn wú wɛ é. Ée mǐ ɖo ali jí xwe xwé é ɔ, é ɖɔ: “Un ba ná kpo ɖo gběxosín-alijítɔ́zɔ́ wa wɛ, amɔ̌, un ka sixú kpé wú bo lɛ́ kpo ɖo nukún kpé dó xwédo mǐtɔn wú wɛ ganjí ǎ.” Énɛ́ gúdo ɔ, é kanbyɔ́ ɖɔ mǐ ná d’alɔ émí a jí. Mǐ ɖɔ ɛɛn, énɛ́ wú ɔ, é ɖɔ nú mǐ mɛ ɖokpó ɖokpó ɖɔ mǐ ná nɔ súnsún xɔ ɖokpó, alǒ we mɛ cóbó ná nɔ ɖu zǎnzǎn núɖuɖu. Ényí mǐ yi azɔ̌ mɛ gúdo ɔ, é nɔ kpɔ́n ɖɔ xwé ɔ gbe ka ɖo mǐmɛ́ jí a jí. Énɛ́ gúdo ɔ, é nɔ ɖidó sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ. Nyɔ̌nu azɔ̌syɛ́nsyɛ́nwatɔ́ ɖé wɛ n’i, é ka nɔ dó vɛ̌ nú vǐ tɔn lɛ́ gbeɖé ǎ. Ényí mǐ tɔ́n sín azɔ̌ mɛ, bo lɛ́ kɔ wá xwégbe bo ná ɖu hwemɛ núɖuɖu ɔ, é nɔ ɖo fínɛ́ nú mǐ hwebǐnu. Mǐ tɔ́n sín azɔ̌ mɛ hweɖélɛ́nu ɔ, mǐ nɔ xwed’è yi sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ, énɛ́ nɔ zɔ́n bɔ mǐ nɔ tuun nǔ e gběxosín-alijítɔ́ nyínyí nyí é.

SINSƐNZƆ́ HWEBǏNU TƆN BÍBƐ́

Un bɛ́ gběxosín-alijítɔ́zɔ́ hwenu e un ɖó xwe 16 é. Papá ko nyí Kúnnuɖetɔ́ hwe ɔ nu ǎ có, lěe wa nǔ gbɔn wɛ un ɖe é nɔ ɖu ayi mɛ n’i. Un ɖɔ n’i gbadanu ɖokpó ɖɔ, un ɖo gǎn lɛ́ bǐ dó wɛ có, un kún ka ko mɔ mɛɖé bónú é ba ná kplɔ́n Biblu ó. É yi agbɔ̌n jí zaan, bo kanbyɔ́ mì ɖɔ: “A ba ná kplɔ́n Biblu xá mì a?” Un lin tamɛ nú hwenu ɖé, bo ɖɔ: “É ná nylá ǎ.” Énɛ́ wú ɔ, tɔ́ ce wɛ nyí Biblu kplɔ́ntɔ́ ce nukɔntɔn ɔ. Wǔjɔmɛ ɖé wɛ énɛ́ nyí nú mì!

Mǐ kplɔ́n wěma “La vérité vous affranchira.” Ée nǔkplɔ́nkplɔ́n ɔ ɖo nukɔn yi wɛ é ɔ, un mɔ ɖɔ papá ɖo alɔ dó mì wɛ bónú má húzú nǔkplɔ́ntɔ́ kpó nǔkplɔ́nmɛtɔ́ kpó ɖagbe ɖé. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mǐ xa akpáxwé ɖé gbadanu ɖokpó, bɔ papá ɖɔ: “Un mɔ nǔ e wěma ɔ ɖɔ é. Amɔ̌, nɛ̌ hwɛ ka wa gbɔn bo tuun ɖɔ nǔ e wěma ɔ ɖɔ é ɔ nǔgbó wɛ?” Un ko sɔ́ nǔ nú énɛ́ ɖ’ayǐ ǎ, énɛ́ wú ɔ, un ɖɔ: “Un sixú tínmɛ nú mi din ǎ, amɔ̌, ɖo nǔkplɔ́nkplɔ́n mǐtɔn e ná bɔ d’é wú é hwenu ɔ, mi ná mɔ xósin ɔ.” Bɔ un wa mɔ̌. Un mɔ wěmafɔ ɖěɖěe nɔ gǔdo nú nǔ e jí ɖɔ xó dó wɛ mǐ ɖe é. Sín gbe nɛ́ gbe ɔ, un nɔ sɔ́ nǔ hú gǎn nú nǔkplɔ́nkplɔ́n mǐtɔn, bo lɛ́ kplɔ́n dobanúnǔ. Énɛ́ gɔ́ so nú nukɔnyiyi ɖo gbigbɔ lixo nyi kpó tɔ́ ce kpó tɔn. É nɔ zán nǔ e kplɔ́n wɛ é ɖe lɛ́ é, bo bló batɛ́mu ɖo 1952.

NǓ YƆ̌YƆ́ ÐĚVO LƐ́ GƆ́ SO NÚ NǓKPLƆ́NKPLƆ́N CE

Ée un ɖó xwe 17 é ɔ, un gosín xwégbe. Jetha a húzú mɛsɛ́dó, bɔ Don nɔ wa sinsɛnzɔ́ ɖo Betɛ́li. Yě yí wǎn nú azɔ̌ yětɔn, b’ɛ nɔ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mì ɖésú. Énɛ́ wú ɔ, un d’alɔ wěma mɛ bá yi Betɛ́li, bo lɛ́ d’alɔ wěma mɛ bá yi wěmaxɔmɛ Galádi tɔn, bo jó bǐ dó nyi alɔ mɛ nú Jexóva. Étɛ́ ka wá jɛ? È ylɔ́ mì ɖɔ nyi ní wá wa sinsɛnzɔ́ ɖo Betɛ́li ɖo 1946.

Ðo xwe lɛ́ vlamɛ ɔ, azɔ̌ vovo gěgé wɛ un wa ɖo Betɛ́li, énɛ́ wú ɔ, un kpé wú bo kplɔ́n nǔ yɔ̌yɔ́ gěgé. Nǔgbó ɔ, ɖo xwe 75 e un bló ɖo Betɛ́li lɛ́ é mɛ ɔ, un kplɔ́n lěe è nɔ bló wěma lɛ́ gbɔn é kpó lěe è nɔ lɛ́n akwɛ́ gbɔn é kpó. Un lɛ́ kplɔ́n lěe è nɔ xɔ agban lɛ́ bo nɔ sɛ́ yě dó fí ɖěvo lɛ́ gbɔn é. Amɔ̌, hú gǎn bǐ ɔ, un ɖu vǐví nǔ gbigbɔ tɔn e Betɛ́li nɔ kplɔ́n mɛ gbɔn tɛ́si zǎnzǎn tɔn lɛ́ kpó xóɖiɖɔ jínjɔ́n Biblu jí lɛ́ kpó gblamɛ é tɔn.

Un ɖo nǔ kplɔ́n mɛ wɛ ɖo wěmaxɔmɛ mɛxó agun tɔn lɛ́ tɔn ɖé

Un lɛ́ kplɔ́n nǔ ɖo nɔví ce kpɛví Karl éé wá Betɛ́li ɖo 1947 é gɔ́n. Biblu kplɔ́ntɔ́ kpó Biblu kplɔ́nmɛtɔ́ kpó alɔsekpɛ́nnánɔ wɛ n’i. Un yi ba alɔdó ɖo gɔ̌n tɔn gbe ɖokpó nú xóɖiɖɔ e un ná xwlé mɛ é ɖé. Un tínmɛ nú Karl ɖɔ un xo mɔjɛmɛ gěgé kplé, bo kún ka tuun lěe un ná zán yě gbɔn é ó. É kan nǔ ɖokpó byɔ́ mì dó ná xósin ɔ mì: “Joel, xóta xóɖiɖɔ ɔ tɔn lo?” Un yá wǔ wlí nǔ e ɖɔ gbé é ja é. Mɔjɛmɛ e ná d’alɔ bɔ un ná tínmɛ xóta ɔ lɛ́ é kɛ́ɖɛ́ sín hudó jɛ́n un ɖó kpowun bo ná jó éé kpo é dó. Un wɔn nǔkplɔ́nmɛ énɛ́ gbeɖé ǎ.

Bo ná dó ɖ’awǎjijɛ ɖo Betɛ́li ɔ, mǐ ɖó ná nɔ ɖ’alɔ ɖo sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ bǐ mlɛ́mlɛ́. Ényí mǐ wa mɔ̌ ɔ, mǐ sixú mɔ nǔ e ná dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mɛ lɛ́ é. Akpakpa sɔ́ mɛ nú e un flín é ɖokpó wɛ nyí nǔ e jɛ gbadanu cawun ɖé ɖo toxo New York tɔn mɛ é. Nyi kpó nɔví súnnu ɖé kpó yi ba nǎwe e yí Atɔxwɛ kpó Réveillez-vous! kpó wá yi é ɖé kpɔ́n. Mǐ dó gesí mǐɖée bo ɖɔ: “Gbadanu élɔ́ ɔ, mǐ ɖo alɔ dó mɛ lɛ́ wɛ, bɔ yě ná kplɔ́n wǔsyɛ́n dó lanmɛ nú mɛ sín nǔ lɛ́ ɖo Biblu mɛ.” É yí gbe ɖɔ: “Ényí Biblu wú wɛ hǔn, mi byɔ́ xɔ mɛ.” Mǐ xa wěmafɔ Biblu tɔn gěgé dó Axɔ́súɖuto Mawu tɔn kpó gbɛ yɔ̌yɔ́ e jawě é kpó wú, bo ɖɔ xó dó yě jí. É ɖo wɛn ɖɔ é yí wǎn ná tawun, ɖó ɖo aklúnɔzángbla e bɔ d’é wú é mɛ ɔ, é ylɔ́ xɔ́ntɔn tɔn lɛ́ gěgé bɔ yě xo kpóɖó nú mǐ. Nukɔnmɛ ɔ, é kpó asú tɔn kpó wá húzú mɛsɛntɔ́ Jexóva tɔn gbejínɔtɔ́ lɛ́.

ASI CE KPLƆ́N NǓ MÌ

Un ɖo mɛ e un ná wlí alɔ xá é ba wɛ é ɔ, xwe 10 mɔ̌ ko wá yi cóbɔ un wá xo go asi ce. Étɛ́ ka d’alɔ mì bɔ un mɔ asi e jɛxá mì é ɖé? Un xo ɖɛ bo lin tamɛ dó nǔkanbyɔ́ élɔ́ jí: ‘Étɛ́ un ka ba ná wa ɖo alɔwlíwlí ce gúdo?’

Nyi kpó Mary kpó ɖo lɛ̌dózɔ́ ɔ

Ée è bló kpléɖókpɔ́ ɖaxó 1953 tɔn gúdo ɖo Yankee Stadium é ɔ, un xo go nɔví nyɔ̌nu ɖé, bɔ é nɔ nyí Mary Aniol. É kpó Jetha kpó bǐ wɛ yi klási wegɔ́ Galádi tɔn, bɔ é kpó é kpó nɔ lɛ́ wa mɛsɛ́dózɔ́ ɖó kpɔ́. Kpó akpakpa sɔ́ mɛ ɖaxó kpó wɛ Mary nɔ ɖɔ xó nú mì dó mɛsɛ́dózɔ́ e é wa ɖo Caraïbe lɛ́ é kpó Biblu kplɔ́nkplɔ́n e wú é kpé nukún dó nú xwe mɔ̌kpán lɛ́ é kpó wú. Ée mǐ wá tuun mǐɖée lɛ́ é ɔ, mǐ mɔ ɖɔ nǔ ɖokpó ɔ lɛ́ gbé nya wɛ mǐ ɖe ɖo gbigbɔ lixo. Wǎn e mǐ yí nú mǐɖée lɛ́ é ɖo jijɛjí wɛ, bɔ mǐ wlí alɔ ɖo avril 1955. Mary xlɛ́ ɖo ali gěgé nu ɖɔ nǔníná ɖé wɛ émí nyí sín Jexóva gɔ́n, bo lɛ́ nyí kpɔ́ndéwú e è sixú xwedó é ɖé. É nɔ ɖó awǎjijɛ ɖo azɔ̌ ɖěbǔ e è sɔ́ dó así n’i é kɔn. É nɔ wa azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n, nǔ mɛ ɖěvo lɛ́ tɔn nɔ ɖu ayi mɛ n’i tawun, bɔ hwebǐnu wɛ é nɔ lɛ́ sɔ́ nǔ Axɔ́súɖuto ɔ tɔn lɛ́ ɖó tɛn nukɔntɔn ɔ mɛ. (Mat. 6:33) Mǐ wa lɛ̌dózɔ́ nú xwe atɔn, bɔ ɖo 1958 ɔ, è byɔ́ mǐ ɖɔ mǐ ní wá Betɛ́li.

Un kplɔ́n nǔ gěgé ɖo Mary gɔ́n. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ée mǐ wlí alɔ tlóló é ɔ, mǐ wá gbeta ɔ kɔn bo ná nɔ xwedó tuto Biblu xixa tɔn mǐtɔn ɖó kpɔ́, bo ná nɔ xa wěmafɔ 15 ɖo tɛndo ɖokpó mɛ . Ényí mǐ mɛ ɖě xa akpáxwé ɖé fó ɔ, mǐ ɖó ná ɖɔ xó dó wěmafɔ lɛ́ jí, bo lɛ́ ɖɔ xó ɖó kpɔ́ dó lěe mǐ ná zán yě ɖo gbɛzán mǐtɔn mɛ gbɔn é jí. Mary nɔ ɖɔ xó nú mì hwɛhwɛ dó nǔ ɖěɖěe é kplɔ́n ɖo Galádi, alǒ ɖo sinsɛnzɔ́ mɛsɛ́dó tɔn tɔn hwenu lɛ́ é wú. Xóɖɔɖókpɔ́ énɛ́ lɛ́ zɔ́n bɔ un lɛ́ mɔ nukúnnú jɛ nǔ mɛ d’é jí, bo lɛ́ d’alɔ mì bɔ xóɖiɖɔ ce lɛ́ kpó wǔsyɛ́n dó lanmɛ nú mɛ xó e un nɔ ɖɔ nú nɔví nyɔ̌nu lɛ́ é kpó lɛ́ kpɔ́n te d’é jí.—Nǔx. 25:11.

Asivɛ́ ce Mary kú ɖo 2013. Mimɔ ɛ ɖo gbɛ yɔ̌yɔ́ ɔ mɛ sín akpakpa ɖo sísɔ́ mì wɛ b’ɛ vɛ́ jlɛ́! Din hwɛ̌ ɔ, un kán ɖ’é jí bá kpo ɖo nǔ kplɔ́n dó Jexóva wú wɛ, bá lɛ́ kpo ɖo jiɖe ɖó dó wǔ tɔn wɛ, kpó ayi ce bǐ kpó. (Nǔx. 3:5, 6) Tamɛ linlin dó nǔ e togun Jexóva tɔn ná wa ɖo gbɛ yɔ̌yɔ́ ɔ mɛ é jí nɔ dó gbɔ nú mì, bo nɔ lɛ́ ná awǎjijɛ mì. É ɖo wɛn ɖɔ nǔ yɔ̌yɔ́ lɛ́ kplɔ́nkplɔ́n ɖo Mɛ̌si ɖaxó mǐtɔn gɔ́n, kpó kplɔ́nkplɔ́n yě dó wǔ tɔn kpó ɖo nǔ énɛ́ lɛ́ mɛ! Ɛɛn, un sixú dó nǔ tootóbú e é kplɔ́n mì káká jɛ din lɛ́ é kpó xomɛnyínyɔ́nú tootóbú e é wa nú mì bɔ un ma jɛxá ǎ lɛ́ é bǐ sín kú n’i gbeɖé ǎ.

a Kpɔ́n tan gbɛzán tɔn Jetha Sunal tɔn ɖo Atɔxwɛ (Flanségbe) 1er mars 2003 mɛ, wěx. 23-29.