1. Nɛ̌ wɔ̌xúxú ka ɖo tají nú mɛ e xó è ɖɔ ɖo Biblu mɛ lɛ́ é sɔ?

 WƆ̌XÚXÚ ɖo tají nú mɛ gěgé ɖo Biblu sín táan mɛ. (Bǐb. 14:18; Luk. 4:4) Nǔgbó ɔ, é ɖo tají sɔmɔ̌ bɔ ɖo hweɖélɛ́nu ɔ, Biblu nɔ zán “wɔ̌xúxú” dó dó gesí nǔɖuɖu ɖo kpaa mɛ. (Mat. 6:11; Mɛ. 20:7) Jezu zán wɔ̌xúxú ɖo nǔjíwǔ tɔn e è tuun ganjí lɛ́ é we mɛ. (Mat. 16:9, 10) Mǐ mɔ tan énɛ́ lɛ́ ɖokpó ɖo Jaan wěmata 6​gɔ́ ɔ mɛ. Ée mǐ ná ɖo tan énɛ́ gbéjé kpɔ́n wɛ é ɔ, mǐ ná ba nǔkplɔ́nmɛ e mǐ sixú zán ɖo égbé lɛ́ é.

2. Hwetɛ́nu gbɛtɔ́ afatɔ́n mɔ̌kpán ka ɖó hudó nǔɖuɖu tɔn?

² Ée mɛsɛ́dó Jezu tɔn lɛ́ fó tomɛyiyi wɛnjíjlá tɔn ɖé gúdo é ɔ, Jezu kplá yě, bɔ yě byɔ́ tɔjíhún ɖé mɛ, bo d’asá Galilée xu ɔ, bo ná dó sixú gbɔjɛ. (Mak. 6:7, 30-32; Luk. 9:10) Yě yi xá e jɛ zɔ é ɖé mɛ, ɖo malínmálín dó Bɛtisayída. Amɔ̌, é ná nɔ zaan é ɔ, gbɛtɔ́ afatɔ́n mɔ̌kpán nyi ahwan bo wá, bo lɛ́ lɛ̌ dó yě. Jezu wɔn ya nú yě ǎ. É zán hwenu bo kplɔ́n nǔ yě dó Axɔ́súɖuto ɔ wú kpó xomɛnyínyɔ́ kpó, bo lɛ́ gbɔ azɔn nú mɛ lɛ́. Ée ganmɛ ɖo yiyi wɛ é ɔ, ahwanvú lɛ́ kan lěe mɛ énɛ́ lɛ́ bǐ ná mɔ nǔɖé ɖu gbɔn é byɔ́ yěɖée. Yě mɛɖé lɛ́ tíin bɔ bóyá nǔ kléwún ɖé jɛ́n ɖo yě sí, amɔ̌, gěgé mɛ e kpo lɛ́ é tɔn ɖó ná yi gletoxo lɛ́ mɛ, bá xɔ nǔɖuɖu. (Mat. 14:15; Jaan 6:4, 5) Étɛ́ Jezu ka ná wa?

 JEZU BLÓ WƆ̌XÚXÚ GBƆN NǓJÍWǓ GBLAMƐ

3. Étɛ́ Jezu ka ɖɔ nú mɛsɛ́dó tɔn lɛ́ ɖɔ yě ní wa nú ahwan ɔ? (Kpɔ́n ɖiɖe ɔ lɔmɔ̌.)

³ Jezu ɖɔ nú mɛsɛ́dó tɔn lɛ́ ɖɔ: “É byɔ́ ɖɔ yě ní yi ǎ; midɛɛ lɛ́ ní ná nǔɖé yě bónú yě ní ɖu.” (Mat. 14:16) Fí e xó ɔ ka ɖe é nɛ́, ɖó yě mɛ súnnu 5000 mɔ̌ wɛ. Gɔ́ ná ɔ, ényí è gɔ́ nyɔ̌nu lɛ́ kpó yɔkpɔ́vú lɛ́ kpó ná ɔ, gbɛtɔ́ nabí e è ná nǔɖuɖu é ná ko yi 15000. (Mat. 14:21) Andlé ɖɔ: “Nyaví ɖokpó ɖo fí, bo ɖó wɔ̌xúxú e è sɔ́ ɔ́ji dó ɖa ná é atɔ́ɔ́n kpó hweví kpɛví kpɛví we kpó. Amɔ̌, fítɛ́ é ka ná jɛ nú mɛ tobutóbú énɛ́ lɛ́?” (Jaan 6:9) Wɔ̌xúxú e è sɔ́ ɔjí dó ɖa ná lɛ́ é wɛ wamamɔnɔ lɛ́ kpó mɛ ɖěvo lɛ́ kpó nɔ ɖu ɖo kpaa mɛ, bɔ hweví kpɛví kpɛví lɛ́ sixú ko nyí hweví e è sá jɛ dó, bo xyá bɔ yě xú lɛ́ é. É ɖo mɔ̌ có, wɔ̌xúxú kpó hweví kpó nabí e nyaví ɔ hɛn é ná kpé bónú è ná ná nǔɖuɖu mɛ tobutóbú énɛ́ lɛ́ ǎ, kabǐ?

4. Étɛ́ Jaan 6:11-13 ka sixú kplɔ́n mǐ? (Kpɔ́n ɖiɖe lɛ́ lɔmɔ̌.)

⁴ Ðó Jezu ba ná nyɔ́ xomɛ dó ahwan ɔ wú wútu ɔ, é byɔ́ mɛ lɛ́ bǐ ɖɔ yě ní jínjɔ́n gběhan mǔ lɛ́ jí sonu sonu. (Mak. 6:39, 40; xa Jaan 6:11-13.) Mǐ xa ɖɔ Jezu dó kú nú Tɔ́ tɔn, ɖó wɔ̌xúxú ɔ kpó hweví ɔ kpó wú. É jɛxá bǐ mlɛ́mlɛ́ ɖɔ è ní dó kú nú Mawu, éé nyí Jɔtɛn nǔɖuɖu ɔ tɔn é. Nǔflínmɛ ɖagbe ɖé wɛ nyí énɛ́ nú mǐ, ɖɔ mǐ ní nɔ xwedó kpɔ́ndéwú Jezu tɔn gbɔn ɖɛ xixo cóbó ɖu nǔ gblamɛ, ényí mǐ ɖo mǐɖokpó, alǒ mɛ ɖěvo lɛ́ ɖo kpɔ́ xá mǐ ɔ nɛ́. Énɛ́ gúdo ɔ, Jezu ɖɔ è ní má nǔɖuɖu ɔ nú mɛ lɛ́, bɔ yě ɖu nǔ bo gɔ́ xo. É tlɛ lɛ́ kpo bɔ Jezu ba ɖɔ é ní ma yi gbě ó. Énɛ́ wú ɔ, é ɖɔ è ní xo éé kpo lɛ́ é kplé bóyá bónú è ná zán ɖo nukɔnmɛ.  Jezu sɔ́ kpɔ́ndéwú ɖ’ayǐ nú mǐ ɖo nǔɖókan mǐtɔn lɛ́ zínzán kpó nǔnywɛ́ kpó kpáxwé. Ényí mɛjitɔ́ wɛ nú we ɔ, aniwú a ma ka ná vɔ́ tan élɔ́ gbéjé kpɔ́n xá vǐ towe lɛ́ bónú mi ná ɖɔ xó ɖó kpɔ́ dó nǔ ɖěɖěe é sixú kplɔ́n mi dó ɖɛxixo, jǒnɔyíyí kpó alɔhundónánǔmɛ kpó wú é wú ǎ.

5. Nɛ̌ mɛ lɛ́ ka wa nǔ gbɔn ɖó nǔ e Jezu wa gbe énɛ́ gbe é wú? Nɛ̌ Jezu ka wa nǔ gbɔn?

⁵ Lěe Jezu nɔ kplɔ́n nǔ mɛ gbɔn é kpó nǔjíwǔ e é nɔ bló lɛ́ é kpó jí wǔ nú mɛ lɛ́ tawun. Ðó yě tuun ɖɔ Mɔyízi ko d’akpá ɖɔ Mawu ná sɛ́ gbeyíɖɔ bǔnɔ ɖé dó wútu ɔ, yě sixú ko kanbyɔ́ yěɖée ɖɔ: ‘Jezu wɛ ka nyí gbeyíɖɔ énɛ́ a?’ (Sɛ́n. 18:15-18) Ényí mɔ̌ wɛ é nyí ɔ, é sixú ko cí ɖɔ é ná nyí acɛkpatɔ́ nukúnɖéjí ɖé, bóyá, bo ná kpé wú, bo ná bló wɔ̌xúxú nú akɔta ɔ blěbú. Énɛ́ wú ɔ, ahwan ɔ ba ná “sɔ́ [Jezu] gǎnnugǎnnu dó ɖó axɔ́sú.” (Jaan 6:14, 15) Ényí Jezu ko yí gbe bɔ nǔ mɔ̌hun jɛ wɛ ɔ, é ná ɖ’alɔ ɖo toxóɖiɖɔ Jwifu lɛ́ tɔn e ɖo acɛkpikpa Hlɔ̌ma tɔn glɔ́ é mɛ. É wa mɔ̌ wɛ a? Éǒ. Mǐ xa ɖɔ Jezu wá gbeta ɔ kɔn bo ‘tunta só kan ɔ mɛ.’ Hǔn, mɛ ɖěvo lɛ́ ɖo kɔ gbídí n’i wɛ có, é ka ɖ’alɔ ɖo toxóɖiɖɔ mɛ ǎ. Nǔkplɔ́nmɛ tají ɖé wɛ énɛ́ nyí nú mǐ!

6. Nɛ̌ mǐ ka sixú xlɛ́ ɖɔ mǐ ba ná xwedó kpɔ́ndéwú Jezu tɔn gbɔn? (Kpɔ́n ɖiɖe ɔ lɔmɔ̌.)

⁶ É ɖo wɛn ɖɔ mɛ ɖěvo lɛ́ kún ná byɔ́ mǐ ɖɔ mǐ ní bló wɔ̌xúxú, alǒ mǐ ní gbɔ azɔn ɖo nǔjíwǔ linu ó, mɔ̌ jɛ́n yě ma ka ná lɛ́ tɛ́n kpɔ́n bo  sɔ́ mǐ axɔ́sú, alǒ gǎntosɔ́ ɖé ǎ é nɛ́. Amɔ̌, yě sixú byɔ́ mǐ ɖɔ mǐ ní ɖ’alɔ ɖo toxóɖiɖɔ mɛ, gbɔn gǎn sísɔ́, alǒ gǔdo ninɔ nú mɛ e yě lin ɖɔ é ná bló bɔ nǔ lɛ́ ná kpɔ́n te é ɖé gblamɛ. É ɖo mɔ̌ có, kpɔ́ndéwú Jezu tɔn ɖo wɛn. É gbɛ́ ɖɔ émí kún ná ɖ’alɔ ɖo toxóɖiɖɔ núwiwa lɛ́ mɛ ó, bo tlɛ ɖɔ ɖo nukɔnmɛ ɖɔ: “Axɔ́súɖuto ce nyí gbɛ élɔ́ tɔn ǎ.” (Jaan 17:14; 18:36) É ná nyɔ́ ɖɔ klisánwun égbé tɔn lɛ́ ní nɔ xwedó lěe Jezu nɔ lin nǔ gbɔn é kpó lěe é nɔ wa nǔ gbɔn é kpó sín kpɔ́ndéwú. Mǐ nɔ nɔ gǔdo nú Axɔ́súɖuto énɛ́, nɔ ɖe kúnnu dó wǔtu tɔn, bo nɔ lɛ́ xo ɖɛ ɖɔ é ní wá. (Mat. 6:10) Mǐ ní lɛ́ kɔ yi tan e ɖɔ xó dó nǔjíwǔ e Jezu bló, bo bló wɔ̌xúxú é jí, bo kpɔ́n nǔ ɖěvo e mǐ sixú kplɔ́n é.

“NǓJÍWǓ WƆ̌XÚXÚ LƐ́ TƆN Ɔ SÍN TÍNMƐ”

7. Étɛ́ Jezu kpó mɛsɛ́dó lɛ́ kpó ka wa? (Jaan 6:16-20)

⁷ Ée Jezu ná nǔɖuɖu ahwan ɔ gúdo é ɔ, é ɖɔ nú mɛsɛ́dó tɔn lɛ́ ɖɔ yě ní dó tɔjíhún, bo gosín fínɛ́ bo lɛ́ kɔ yi Kafaanawúmu, bɔ éyɛ́ ɖidó sókan mɛ. Mɔ̌ mɛ ɔ, é gló gǎn e dó wɛ ahwan ɔ ɖe bá sɔ́ ɛ axɔ́sú é. (Xa Jaan 6:16-20.) Ée mɛsɛ́dó lɛ́ ɖo tɔjíhún ɔ kun wɛ é ɔ, jɔhɔn ɖaxó ɖé jɛ nyinyi jí, bo zɔ́n bɔ aslɔkɛ́ lɛ́ jɛ xixo jí. Énɛ́ gúdo ɔ, yě mɔ bɔ Jezu ɖo zɔnlin zun wɛ gbɔn sin ɔ jí ja yě gɔ́n. Gɔ́ ná ɔ, é ɖɔ nú mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ ɖɔ é lɔ ní zun zɔnlin gbɔn sin ɔ jí. (Mat. 14:22-31) Ée Jezu byɔ́ tɔjíhún ɔ mɛ tlóló é ɔ, jɔhɔn ɔ xwɛ. É jí wǔ nú ahwanvú lɛ́ bɔ yě ɖɔ: “Vǐ Mawu tɔn wɛ a nyí nǔgbó.” a (Mat. 14:33) É ɖo mɔ̌ có, yě mɔ kancícá e ɖo nǔjíwǔ énɛ́ kpó nǔ e jɛ wá yi xá ahwan ɔ é kpó tɛ́ntin é ǎ. Maki gɔ́ gǒflɛ́mɛ élɔ́ ná: “É jí wǔ nú [mɛsɛ́dó lɛ́] tawun, ɖó yě ko mɔ nukúnnú jɛ nǔjíwǔ wɔ̌xúxú lɛ́ tɔn ɔ sín tínmɛ mɛ ǎ. Ayi yětɔn ko wlí nǔ ǎ.” (Mak. 6:50-52) Ɛɛn, yě ɖ’ayi lěe hlɔ̌nhlɔ́n e Jexóva ná Jezu bɔ é ná bló nǔjíwǔ lɛ́ ná é d’agba sɔ é wú ǎ. Énɛ́ gúdo zaan ɔ, Jezu ɖésú lɛ́ sɔ́ nǔjíwǔ wɔ̌xúxú lɛ́ tɔn sín xó ɔ nyi atɛ jí, bo ɖe nǔkplɔ́nmɛ ɔ tɔ́n nú mǐ.

8-9. Étɛ́wú ahwan ɔ ka ba Jezu mɔ? (Jaan 6:26, 27)

⁸ Ahwan e Jezu ná nǔɖuɖu é sɔ́ ayi ɖó hudó agbaza tɔn tɔn lɛ́ kpó nǔ e nyí jlǒ tɔn lɛ́ é kpó sín do súsú jí. Gbɔn nɛ̌ é? Ayǐhɔ́ngbe tɔn ɔ, yě mɔ ɖɔ Jezu kpó mɛsɛ́dó tɔn lɛ́ kpó ko yi. Énɛ́ wú ɔ, ahwan ɔ byɔ́ tɔjíhún e gosín Tibɛliadi wá é ɖé lɛ́ mɛ, bo tunta Kafaanawúmu bá yi mɔ Jezu. (Jaan 6:22-24) Yě wa mɔ̌, ɖo tají ɔ, bo ná dó kplɔ́n nǔ dó Axɔ́súɖuto ɔ wú d’é jí wú wɛ a? Éǒ. Nǔ e ba wɛ yě ɖe tawun é wɛ nyí ɖɔ yě ná mɔ wɔ̌xúxú dó sú hudó agbaza tɔn yětɔn sín do. Nɛ̌ mǐ ka wa gbɔn bo tuun mɔ̌?

⁹ Ð’ayi nǔ e jɛ hwenu e ahwan ɔ wá mɔ Jezu ɖo malínmálín dó Kafaanawúmu é wú. Jezu ɖɔ nú yě nyi wɛn ɖɔ, nǔ e myá nukún nú yě é wɛ nyí hudó agbaza tɔn hwenu kléwún ɖé tɔn yětɔn sín do súsú. É tuun ɖɔ yě ‘ɖu wɔ̌xúxú b’ɛ jɛmɛ nú yě.’ Jezu ɖɔ ɖɔ “nǔɖuɖu e nɔ gblé é” wɛ nǔɖuɖu énɛ́ nyí. É ɖɔ nú yě ɖɔ “nǔɖuɖu e nɔ nɔ ayǐ bo nɔ kplá mɛ yi gbɛ mavɔmavɔ mɛ é” tamɛ wɛ yě ɖó ná jɛ tagba dó. (Xa Jaan 6:26, 27.) Jezu ɖɔ ɖɔ Tɔ́ émítɔn ná ná nǔɖuɖu mɔ̌hun yě. Linlin e ɖɔ ɖɔ nǔɖuɖu sixú ná mɛ gbɛ mavɔmavɔ é ná ko kpácá yě tawun! Nǔɖuɖu alɔkpa tɛ́ ka sixú wa mɔ̌? Nɛ̌ tóɖómɛtɔ́ Jezu tɔn lɛ́ ka sixú mɔ gbɔn?

10. “Mawu sín azɔ̌” tɛ́ wú gbɛtɔ́ lɛ́ ka ɖó ná kplɔ́n nǔ dó?

¹⁰ É cí ɖɔ Jwifu énɛ́ lɛ́ lin ɖɔ émí ɖó ná wa nǔɖé lɛ́, alǒ azɔ̌ ɖé lɛ́ bá dó jɛxá bá mɔ nǔɖuɖu mɔ̌hun. Yě sixú ko ɖo “azɔ̌” e Mɔyízisɛ́n ɔ zɔ́n lɛ́ é jí lin tamɛ dó wɛ. Loɔ, Jezu ɖɔ nú yě ɖɔ: “Mawu sín azɔ̌ ɔ wɛ nyí ɖɔ, mi ní ɖe xlɛ́ ɖɔ  émí ɖi nǔ nú mɛ e é sɛ́ dó é.” (Jaan 6:28, 29) É byɔ́ ɖɔ è ní ɖi nǔ nú mɛ e Mawu sɛ́ dó é cóbá “mɔ gbɛ mavɔmavɔ.” Nǔgbó ɔ, Jezu ko ɖɔ xó dó énɛ́ wú ɖ’ayǐ. (Jaan 3:16-18, 36) Ðo nukɔnmɛ ɔ, é ná lɛ́ ɖɔ xó d’é wú d’é jí.—Jaan 17:3.

11. Nɛ̌ Jwifu lɛ́ ka ɖe xlɛ́ ɖɔ wɔ̌xúxú kɛ́ɖɛ́ gbé nya wɛ émí ɖe gbɔn? (Ðɛhan 78:24, 25)

¹¹ Jwifu énɛ́ lɛ́ yí gbe nú nǔkplɔ́nmɛ Jezu tɔn e kunkplá “Mawu sín azɔ̌” yɔ̌yɔ́ ɔ é ǎ. Yě kanbyɔ́ ɛ ɖɔ: “Nǔjíwǔ tɛ́ a ka ná bló bɔ mǐ ná mɔ bo ɖi nǔ nú we?” (Jaan 6:30) Yě ɖɔ ɖɔ ɖo Mɔyízi hwenu ɔ, è ná mǎna tɔ́gbó émítɔn lɛ́, bɔ é nyí nǔɖuɖu gbe bǐ gbe tɔn yětɔn. (Nɛɛ. 9:15; xa Ðɛhan 78:24, 25.) É ɖo wɛn ɖɔ nǔɖuɖu agbaza tɔn mimɔ kɛ́ɖɛ́ wɛ nyí nǔ e ɖo hǔn mɛ nú yě é. Gɔ́ ná ɔ, hwenu e Jezu ɖɔ xó dó “wɔ̌xúxú jɔ wɔ̌xúxú e gosín jǐxwé é” wú, b’ɛ gbɔn vo nú mǎna bo sixú ná yě gbɛ mavɔmavɔ é ɔ, yě tlɛ kan nǔ byɔ́ dó nǔ e ɖɔ wɛ é ɖe tawun é wú ǎ. (Jaan 6:32) Hudó agbaza tɔn yětɔn lɛ́ gbo vɛ̌ yě sɔmɔ̌, bɔ yě wɔn ya nú nǔgbó gbigbɔ tɔn e Jezu ɖo tíntɛ́nkpɔ́n wɛ, bá má xá yě lɛ́ é. Étɛ́ tan énɛ́ ka sixú kplɔ́n mǐ?

NǓ E ÐÓ NÁ ÐO TAJÍ HÚ GǍN NÚ MǏ É

12. Nɛ̌ Jezu ka xlɛ́ nǔ e ɖo tají hú gǎn é gbɔn?

¹² Nǔ tají e Jaan wěmata 6​gɔ́ ɔ sixú kplɔ́n mǐ é ɖé ɖíe. Nǔ e ɖó ná ɖo tají hú gǎn nú mǐ é wɛ nyí hudó gbigbɔ tɔn mǐtɔn lɛ́. Flín ɖɔ Jezu tɛ ɖɛ̌ nǔ tají énɛ́ jí hwenu e Satáan tɛ́n ɛ kpɔ́n é. (Mat. 4:3, 4) Gɔ́ ná ɔ, ɖo mawuxóɖiɖɔ só jí tɔn ɔ hwenu ɔ, é tɛ ɖɛ̌ jí ɖɔ é ɖo tají ɖɔ è ní tuun ɖɔ è ɖó hudó nǔ gbigbɔ tɔn lɛ́ tɔn. (Mat. 5:3) Énɛ́ wú ɔ, mǐ ɖó ná nɔ kanbyɔ́ mǐɖée ɖɔ: ‘Lěe un nɔ zán gbɛ gbɔn é ka nɔ xlɛ́ ɖɔ hudó gbigbɔ tɔn ce lɛ́ sín do súsú ka ɖo tají nú mì hú nǔ e nɔ jló mì ɖo agbaza lixo lɛ́ é sín do súsú a?’

13. (a) Étɛ́wú nǔɖuɖu ma ka nylá ǎ? (b) Akpágbanúmɛ tɛ́ mǐ ka ɖó ná hɛn ayi mɛ? (1 Kɔlɛ́ntinu lɛ́ 10:6, 7, 11)

¹³ É sɔgbe ɖɔ mǐ ní nɔ xo ɖɛ dó hudó agbaza tɔn mǐtɔn lɛ́ sín tamɛ, bo lɛ́ ɖu do yětɔn súsú sín vǐví. (Luk. 11:3) Biblu ɖɔ ɖɔ é nyɔ́ ɖɔ mɛɖé ní “ɖu nǔ, bo nu ahan, bo ɖu azɔ̌ e é wa é sín gbɛ,” bo lɛ́ ɖɔ ɖɔ “Mawu wɛ nɔ hun alɔ bo nɔ ná mɛ.” (Nǔt. 2:24; 8:15; Ja. 1:17) É ɖo mɔ̌ có, mǐ ɖó ná zé nǔ agbaza tɔn lɛ́ ɖó tɛn e jɛxá é mɛ. Mǐ sixú mɔ énɛ́ ɖo nǔ e mɛsɛ́dó Pɔ́lu wlán sɛ́dó klisánwun lɛ́ é mɛ. É ɖɔ xó dó nǔ e jɛ ɖo Izlayɛ́li hwexónu tɔn é wú, káká jɛ nǔ e jɛ ɖo malínmálín dó só Sinayíi tɔn é jí. É gba akpá nú klisánwun lɛ́ ɖɔ yě “ní ma jló nǔ e ná hɛn nǔ gblé dó mɛ wú lɛ́ é lěe [Izlayɛ́li ví lɛ́] jló gbɔn é ó.” (Xa 1 Kɔlɛ́ntinu lɛ́ 10:6, 7, 11.) Izlayɛ́li ví lɛ́ lɔn bɔ nǔɖuɖu e ɖo jlǒjló yě wɛ é tlɛ fɛ́ ayi yětɔn sín nǔɖuɖu e Jexóva ná yě ɖo nǔjíwǔ linu é jí yi “nǔ e ná hɛn nǔ gblé dó wǔ nú mɛ lɛ́ é jí.” (Kɛ́n. 11:4-6, 31-34) Hwenu e yě ɖo siká nyibúví ɔ sɛn wɛ é ɔ, yě ɖu nǔ, nu ahan, bo j’awǎ. (Tín. 32:4-6) Pɔ́lu ɖɔ xó dó kpɔ́ndéwú yětɔn wú b’ɛ nyí akpágbanúmɛ ɖé nú klisánwun e nɔ gbɛ jɛ nukɔn nú hwenu e è sú kún dó nú Jeluzalɛ́mu kpó tɛ́npli tɔn kpó ɖo xwe 70 H.M. tɔn é. Mǐ lɔ ɖo gbɛ nɔ wɛ ɖo malínmálín dó vivɔnu gbɛ élɔ́ tɔn, énɛ́ wú ɔ, é ná nyɔ́ ɖɔ mǐ ní ma sɔ́ wěɖexámɛ Pɔ́lu tɔn dó d’ayihún ɖěbǔ ó.

14. Étɛ́ mǐ ka sixú ɖó nukún ɖo gbɛ yɔ̌yɔ́ ɔ mɛ dó nǔɖuɖu wú?

¹⁴ Hwenu e Jezu ɖɔ nú mǐ ɖɔ mǐ ní nɔ xo ɖɛ bo byɔ́ “nǔɖuɖu e sín hudó mǐ ɖó égbé é” ɔ, é lɛ́ kplɔ́n mǐ ɖɔ mǐ ní nɔ xo ɖɛ bo nɔ byɔ́ ɖɔ jlǒ Mawu tɔn ní “nyí wiwa ɖo ayǐkúngban ɔ lɔmɔ̌ jí, lěe é nɔ nyí wiwa ɖo jǐxwé gbɔn é ɖɔhun.” (Mat. 6:9-11) Nɛ̌ gbɛ ɔ ka ná cí hwenɛ́nu? Biblu xlɛ́ ɖɔ nǔɖuɖu ɖagbe ní tíin ɖo jlǒ Mawu tɔn énɛ́ e ná nyí wiwa ɖo ayǐkúngban ɔ  jí é mɛ. Ezayíi 25:6-8 tínmɛ nú mǐ ɖɔ nǔɖuɖu ɖagbe ná tíin nú gbɛtɔ́ lɛ́ ɖo Axɔ́súɖuto Jexóva tɔn glɔ́, b’ɛ ná túnflá. Ðɛhan 72:16 ɖɔ: “Ji ní jɛ ɖo to ɔ mɛ káká bo túnflá. Atínsínsɛ́n ní blá ta nú só lɛ́.” A ka ɖo nukún ɖó wɛ bo ná zán jinukún énɛ́ lɛ́ ɖě dó ɖa nǔɖuɖu e a yí wǎn ná é ɖé, alǒ tɛ́n yɔ̌yɔ́ ɖěvo lɛ́ kpɔ́n a? Gɔ́ nú nǔ énɛ́ lɛ́ ɔ, a sixú ɖu vǐwun e a tun lɛ́ é sín sínsɛ́n. (Eza. 65:21, 22) É ka nyí hwiɖokpó wɛ nǔ ná nyí mɔ̌ ná ǎ.

15. Étɛ́ mɛ ɖěɖěe è ná fɔ́n sín kú lɛ́ é ka ná kplɔ́n? (Jaan 6:35)

¹⁵ Xa Jaan 6:35. Étɛ́ ka ɖo nukɔn ja nú mɛ ɖěɖěe ɖu wɔ̌xúxú kpó hweví kpó e Jezu bló lɛ́ é? Ðo fínfɔ́n sín kú e ja é hwenu ɔ, a sixú xo go yě mɛɖé lɛ́. Yě ná bo ma tlɛ ko ɖe nǔɖiɖi yětɔn xlɛ́ ɖ’ayǐ ǎ ɔ, è sixú fɔ́n yě wá gbɛ. (Jaan 5:28, 29) Yě ná kplɔ́n xó élɔ́ lɛ́ e Jezu ɖɔ é sín tínmɛ: “Nyɛ wɛ nyí wɔ̌xúxú e nɔ ná gbɛ mɛ é. Mɛ ɖěbǔ e wá gɔ̌n ce é ɔ, xovɛ́ ná sin i kpɔ́n ǎ.” Yě ɖó ná ɖó nǔɖiɖi ɖɔ Jezu sɔ́ gbɛ tɔn jó dó ta yětɔn mɛ. Hwenɛ́nu ɔ, nǔkplɔ́nkplɔ́n gbigbɔ tɔn sín tuto ɖé ná tíin nú mɛ e fɔ́n sín kú lɛ́ é kpó vǐ e è ná wá ji ɖo gbɛ yɔ̌yɔ́ ɔ mɛ lɛ́ é bǐ kpó. Alɔ ɖíɖó ɖo tuto mɛkplɔ́nkplɔ́n tɔn énɛ́ mɛ ná hɛn awǎjijɛ wá b’ɛ ná zɛ! Alɔ dídó mɛ ɖěvo lɛ́ nú yě ná sɛn Jexóva ná hɛn awǎjijɛ wá nú mǐ hú nǔɖuɖu víví ɖěbǔ e mǐ ná ɖu ɖo gbɛ yɔ̌yɔ́ ɔ mɛ é.

16. Étɛ́ mǐ ka ná kplɔ́n ɖo xóta e bɔ d’é wú é mɛ?

¹⁶ Mǐ gbéjé tan e ɖo Jaan wěmata 6​gɔ́ ɔ mɛ é sín akpáxwé ɖé kpɔ́n, amɔ̌, Jezu ɖó nǔ gěgé ɖěvo lɛ́ bo ná kplɔ́n mǐ dó “gbɛ mavɔmavɔ ɔ” wú. Jwifu ɖěɖěe Jezu ɖɔ xó ná lɛ́ é ɖó ná hɛn xó tɔn lɛ́ ayi mɛ, bɔ nǔ ɖokpó ɔ wɛ mǐ lɔ ɖó ná wa. Mǐ ná gbɛ kan dó Jaan wěmata 6​gɔ́ ɔ gbígbéjé kpɔ́n nu ɖo xóta e bɔ d’é wú é mɛ.