1. Etɛ lɛ ka sixu wà nǔ dó lee sunnu ɖé nɔ wà nǔ xá asì tɔn kpo vǐ tɔn lɛ kpo gbɔn é wu?

ETƐ ka nyí tinmɛ xókwín “acɛkpikpa” ɔ tɔn bɔ a lin? Sunnu ɖé lɛ nɔ jó hwɛndomɛnúwiwa yetɔn, aca yetɔn kpo ninɔmɛ xwédo e mɛ ye gosin é tɔn kpo dó, bɔ é nɔ wà nǔ dó lee ye nɔ wà nǔ xá asì yetɔn kpo vǐ yetɔn lɛ kpo gbɔn é wu. Ð’ayi nǔ e nɔví nyɔnu e nɔ nyí Yanita bo nɔ nɔ Elɔpu é ɖɔ é wu: “Fí e un nɔ nɔ é ɔ, linlin e ɖɔ ɖɔ sunnu lɛ hugǎn nyɔnu lɛ, bɔ è ɖó na kpɔ́n nyɔnu lɛ dó mɔ kannumɔ é dó ɖɔ dò ɖò mɛ lɛ sín ayi mɛ tawun.” Nɔví sunnu ɖé nɔ nyí Luke, bo nɔ nɔ États-Unis bo ɖɔ: “Vǐtɔ́ ɖé lɛ nɔ kplɔ́n vǐ sunnu yetɔn lɛ ɖɔ è kún ɖó na kpɔ́n nyɔnu lɛ sín jɛ jí lɔ kaka bo ɖótó ye ó, lé linlin yetɔn lɛ kún ɖò taji ó.” Amɔ̌, Jehovah nɔ ba ɖɔ sunnu lɛ ni nɔ wà nǔ xá asì yetɔn lɛ gbɔn mɔ̌ ǎ. (Sɔ́ jlɛ́ dó Maki 7:13 wu.) Nɛ̌ sunnu ɖé ka sixu kplɔ́n, bo na nyí tatɔ́ xwédo tɔn ɖagbe ɖé gbɔn?

2. Etɛ tatɔ́ xwédo tɔn ɖé ka ɖó na tuùn? Etɛwu?

² Bo na dó nyí tatɔ́ xwédo tɔn ɖagbe ɖé ɔ, sunnu ɖé ɖó na tó mɔ nǔ jɛ nǔ e Jehovah byɔ ɖò así tɔn é wu hwɛ̌. É ɖó na lɛ́ mɔ̌ nǔ jɛ nǔ e wu Jehovah na acɛ mɛ ɖevo lɛ é kpo lee é sixu xwedó kpɔ́ndéwú Jehovah kpo Jezu kpo tɔn gbɔn é kpo wu. Etɛwu é ka ɖò taji ɖɔ sunnu ɖé ni tuùn nǔ enɛ lɛ? Ðó Jehovah na acɛ ɖé tatɔ́ xwédo tɔn lɛ, bo nɔ ɖó nukún ɖɔ ye ni zán ganji.—Luk. 12:48b.

3. Etɛ tuto acɛkpikpa tɔn e xó è ɖɔ ɖò 1 Kɔlɛntinu lɛ 11:3 mɛ é ka sixu kplɔ́n mǐ?

³ Xà 1 Kɔlɛntinu lɛ 11:3. Wemafɔ ɔ tinmɛ lee Jehovah bló tuto nú xwédo tɔn e ɖò jixwé é kpo ee ɖò ayikúngban jí é kpo gbɔn é. Ðó é wɛ nyí ta ɔ wutu ɔ, é ɖó acɛ lɛ bǐ. Gbɔn tuto acɛkpikpa tɔn e é bló é gblamɛ ɔ, é na acɛ mɛ ɖevo lɛ ɖó bǎ ɖé mɛ, amɔ̌, ye ɖó na ɖó gbè lee ye zán acɛ yetɔn lɛ gbɔn é  tɔn n’i. (Hlɔ. 14:12; Efɛ. 3:14, 15) Jehovah sɔ́ Jezu b’ɛ nyí gǎn nú agun ɔ, amɔ̌, Jezu ɖó na ɖó gbè lee é wà nǔ xá mǐ gbɔn é tɔn n’i. (1 Kɔ. 15:27) Jehovah lɛ́ na acɛ asú ɖé bɔ é na kp’acɛ dó asì tɔn kpo vǐ tɔn lɛ kpo jí, amɔ̌, asú ɖé ɖó na ɖó gbè lee é wà nǔ xá xwédo tɔn gbɔn é tɔn nú Jehovah kpo Jezu kpo.—1 Pi. 3:7.

4. Acɛ tɛ Jehovah kpo Jezu kpo ka ɖó?

⁴ Ðó Jehovah wɛ nyí Ta nú xwédo e gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ lɛ é wutu ɔ, é ɖó acɛ bo na dó sɛ́n nú vǐ tɔn lɛ dó lee ye na wà nǔ gbɔn é wu, bo na lɛ́ mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ mǐ setónú nú sɛ́n enɛ lɛ. (Eza. 33:22) Ðó Jezu wɛ nyí ta nú agun Klisanwun tɔn wutu ɔ, é lɔmɔ̌ ɖó acɛ bo na dó sɛ́n lɛ, lobo mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ mǐ nyi ye.—Ga. 6:2; Kolo. 1:18-20.

5. Acɛ tɛ tatɔ́ xwédo tɔn e nyí Klisanwun ɖé é ka ɖó? Dogbó tɛ lɛ acɛ tɔn ka ɖó?

⁵ Jehovah kpo Jezu kpo ɖɔhun ɔ, tatɔ́ xwédo tɔn ɖé ɖó acɛ bo na wá gbeta lɛ kɔn dó xwédo tɔn sín takúnmɛ. (Hlɔ. 7:2; Efɛ. 6:4) É ɖò mɔ̌ có, acɛ tɔn ɖó dogbó. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, sɛ́n e é ɖó na dó lɛ é ɖó na junjɔn nǔgbododó ɖěɖee ɖò Xó Mawu tɔn mɛ lɛ é jí. (Nǔx. 3:5, 6) Tatɔ́ xwédo tɔn ɖé ɖó acɛ bo na dó sɛ́n lɛ nú mɛ e ma ɖò xwédo tɔn mɛ ǎ lɛ é ǎ. (Hlɔ. 14:4) Gɔ́ na ɔ, enyi vǐ tɔn lɛ sù bo gosin xwégbe ɔ, ye ɖó na kpò ɖò sísí i wɛ, có ye ka sɔ́ kpò ɖò acɛ tɔn glɔ́ ǎ.—Mat. 19:5.

6. Etɛwu Jehovah ka bló tuto bɔ mɛɖé lɛ ɖó acɛ?

⁶ Jehovah bló tuto bɔ mɛɖé lɛ ɖó acɛ ɖó wǎn e é yí nú xwédo tɔn é wu. Nǔnina Jehovah tɔn ɖé wɛ. Tuto acɛkpikpa tɔn enɛ ɔ nɔ zɔ́n bɔ xwédo Jehovah tɔn nɔ nɔ fífá mɛ, bo nɔ lɛ́ wà nǔ kpo tuto kpo. (1 Kɔ. 14:33, 40) Nú tuto acɛkpikpa tɔn e zawě é ɖé ma ɖè ǎ ɔ, xwédo Jehovah tɔn na hánnyá, bo na lɛ́ ba awǎjijɛ kpò. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mɛɖé na tuùn mɛ e na nɔ wá gbeta gudogudo tɔn lɛ kɔn é kpo mɛ e na nɔ xlɛ́ ali nǔ lɛ, bɔ è na nɔ xwedó gbeta enɛ lɛ é kpo ǎ.

7. Sɔgbe xá Efɛzinu lɛ 5:25, 28 ɔ, linlin Jehovah tɔn wɛ nyí ɖɔ sunnu lɛ ni kp’acɛ gannaganna nú asì yetɔn lɛ à?

⁷ Enyi tuto acɛkpikpa tɔn e Jehovah bló é nyí nǔ ɖagbe ɖé ɔ, aniwu nyɔnu gegě ka nɔ mɔ égbé ɖɔ asú yetɔn nɔ xò daka ye wu, bo nɔ kp’acɛ gannaganna nú ye? Nǔ nɔ nyí mɔ̌, ɖó sunnu gegě nɔ wɔn ya nú nǔgbododó Jehovah tɔn e ɖɔ nǔ dó xwédo lɛ nu é, bo nɔ xwedó aca ɖěɖee ɖò xá yetɔn lɛ mɛ lɛ é. Ye sixu nɔ lɛ́ xò daka asì yetɔn lɛ wu, bo na sú jlǒ cejɛnnabi tɔn yetɔn lɛ sín dò. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, sunnu ɖé sixu nɔ kp’acɛ nú asì tɔn dó xlɛ́ ɖɔ emi wɛ sɔ lě, alǒ, xlɛ́ mɛ ɖevo lɛ ɖɔ emi nyí sunnu. É sixu nɔ lin ɖɔ emi kún sixu hɛn asì emitɔn gannugánnú bɔ é na yí wǎn nú emi ó, amɔ̌, emi sixu bló bɔ é na nɔ ɖi xɛsi nú emi. É sixu gbɔn xɛsi enɛ sín yɛkan mɛ bo kp’acɛ gannaganna n’i. * É ɖò wɛn ɖɔ linlin enɛ kpo walɔ enɛ kpo e sunnu ɖé lɛ ɖó é kún sɔgbe ó. Ye nɔ sí nyɔnu lɛ lee ye ɖó na wà gbɔn é ǎ, bɔ nǔ e ye nɔ wà lɛ é nɔ sɔ́ ta nǔ e Jehovah ba lɛ é tlɔlɔ.—Xà Efɛzinu lɛ 5:25, 28.

8. Nɛ̌ sunnu ɖé ka sixu kplɔ́n bo na nyí tatɔ́ xwédo tɔn ɖagbe ɖé gbɔn?

⁸ Sunnu ɖé sixu kplɔ́n bo nyí tatɔ́ xwédo tɔn ɖagbe ɖé gbɔn lee Jehovah kpo Jezu kpo nɔ zán acɛ yetɔn gbɔn é xwixwedó gblamɛ. Mǐ ni gbéjé jijɔ e Jehovah kpo Jezu kpo nɔ ɖexlɛ́ lɛ é we kpowun kpɔ́n. Gɔ́ na ɔ, ɖ’ayi lee tatɔ́ xwédo tɔn ɖé sixu ɖè jijɔ enɛ lɛ xlɛ́ asì tɔn kpo vǐ tɔn lɛ kpo gbɔn é wu.

9. Nɛ̌ Jehovah ka nɔ ɖè mɛɖéesɔ́hwe xlɛ́ gbɔn?

 ⁹ Mɛɖéesɔ́hwe. Jehovah wɛ ɖó nǔnywɛ hú mɛ bǐ có, é ka nɔ ɖótó linlin mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ tɔn. (Bǐb. 18:23, 24, 32) É nɔ yí gbè bɔ mɛ e ɖò acɛ tɔn glɔ́ lɛ é nɔ ɖɔ nǔ e ye lin lɛ é. (1 Axɔ́. 22:19-22) Mɛ maɖóblɔ̌ wɛ nú Jehovah có, é ka nɔ ɖó nukún ɖɔ mǐ ni nɔ wà nǔ bonu blɔ̌ ni hán ɖ’ewu ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, é nɔ d’alɔ gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ e ɖò sinsɛn ɛ wɛ lɛ é, bonu gbɛ̀ na nyɔ́ nú ye. (Ðɛh. 113:6, 7) Nǔgbo ɔ, Biblu tlɛ ɖɔ dó Jehovah wu ɖɔ é wɛ nyí “gbɛ̀” nú mǐ. (Ðɛh. 27:9; Ebl. 13:6) Axɔ́su Davidi tlɛ yí gbè ɖɔ emi kún sixu wà azɔ̌ e è sɔ́ d’así nú emi é emiɖokpo ó, lé mɛɖéesɔ́hwe Jehovah tɔn wɛ nyí tɔn bɔ nǔ dó nyí mɔ̌.—2 Sam. 22:36, nwt.

10. Nɛ̌ Jezu ka ɖè mɛɖéesɔ́hwe xlɛ́ gbɔn?

¹⁰ Mǐ ni gbéjé kpɔ́ndéwú Jezu tɔn kpɔ́n. É nyí Aklunɔ, bo lɛ́ nyí Mɛ̌si nú ahwanvu tɔn lɛ có, é ka klɔ́ afɔ nú ye. Hwɛjijɔ e wu Jehovah lɔn bɔ è wlán tan enɛ dó Biblu mɛ lɛ é ɖokpo wɛ nyí ɖɔ é na nyí kpɔ́ndéwú ɖé nú mɛ bǐ kaka jɛ tatɔ́ xwédo tɔn lɛ jí. Jezu ɖesu ɖɔ: “Kpɔ́ndéwú ɖé wɛ é nyí, bɔ un na mi, bonu mi lɔmɔ̌ na nɔ bló lee un bló gbɔn nú mi é.” (Jaan 13:12-17) Jezu ɖó acɛ tawun có, é ka nɔ ɖó nukún ɖɔ mɛ ɖevo lɛ ni sɛn emi ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, é sɛn mɛ ɖevo lɛ.—Mat. 20:28.

11. Etɛ kpɔ́ndéwú mɛɖéesɔ́hwe tɔn Jehovah kpo Jezu kpo tɔn ka sixu kplɔ́n tatɔ́ xwédo tɔn ɖé?

¹¹ Nǔkplɔnmɛ. Tatɔ́ xwédo tɔn ɖé sixu ɖè mɛɖéesɔ́hwe xlɛ́ ɖò ali gegě nu. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é nɔ ɖó nukún ɖɔ asì tɔn kpo vǐ tɔn lɛ kpo ni wà nǔ bonu blɔ̌ ni hán ɖ’ewu ǎ. É nɔ ɖótó linlin mɛ e ɖò xwédo ɔ mɛ lɛ é tɔn, enyi linlin yetɔn na bo ma tlɛ sɔgbe xá étɔn ǎ ɔ nɛ. Marley e nɔ nɔ États-Unis é ɖɔ: “Hweɖelɛnu ɔ, linlin nyɛ kpo asú ce kpo tɔn lɛ nɔ gbɔn vovo. Amɔ̌, un tuùn ɖɔ un xɔ akwɛ n’i, bɔ é nɔ sí mì ɖó é nɔ kan linlin ce byɔ, lobo nɔ lin tamɛ d’eji hwɛ̌ cobo nɔ wá gbeta ɖé kɔn.” Gɔ́ na ɔ, asú e nɔ sɔ́ éɖée hwe é ɖé nɔ sɔ́ jlǒ dó wà xwégbezɔ́ lɛ, enyi mɛ e lɛlɛ̌ dó ye lɛ é na bo tlɛ nɔ mɔ ɖɔ nyɔnu sín azɔ̌ wɛ ye nyí ɔ nɛ. Enɛ sixu vɛwǔ. Etɛwu? Nɔví nyɔnu ɖé nɔ nyí Rachel bo ɖɔ ɖɔ, “Fí e un gosin é ɔ, enyi asú ɖé nɔ d’alɔ asì tɔn bo nɔ klɔ́ gannú lɛ, alǒ, wà xwégbezɔ́ lɛ ɔ, nɔzo tɔn kpo hɛ̌nnumɔ tɔn lɛ kpo nɔ kanbyɔ ɖɔ sunnu jɛn ka n’i à jí. Ye nɔ lin ɖɔ é kún sixu ɖó gbè dó asì tɔn jí ó.” Enyi  mɔ̌ wɛ mɛ lɛ nɔ lin nǔ gbɔn ɖò fí e a ɖè é hǔn, flín ɖɔ Jezu klɔ́ afɔ nú ahwanvu tɔn lɛ, có kannumɔ sín azɔ̌ ɖé wɛ è nɔ kpɔ́n azɔ̌ enɛ dó mɔ. Tatɔ́ xwédo tɔn ɖagbe ɖé nɔ ba na bló bɔ mɛ ɖevo lɛ na mɔ ɖɔ é wɛ ɖó hlɔnhlɔn ǎ. É nɔ ba na bló bɔ asì tɔn kpo vǐ tɔn lɛ kpo na ɖó awǎjijɛ. Gbɔn vo nú mɛɖéesɔ́hwe ɔ, jijɔ ɖevo tɛ ka ɖò taji nú tatɔ́ xwédo tɔn ɖagbe ɖé?

12. Etɛ wanyiyi ka nɔ sísɛ́ Jehovah kpo Jezu kpo bɔ ye nɔ wà?

¹² Wanyiyi. Wanyiyi wɛ nɔ sísɛ́ Jehovah bɔ é nɔ wà nǔ lɛ bǐ. (1 Jaan 4:7, 8) Wanyiyi nɔ sísɛ́ ɛ bɔ é nɔ kpé nukún dó hudo gbigbɔ tɔn mǐtɔn lɛ wu, gbɔn Xó tɔn Biblu ɔ kpo tutoblonunu tɔn kpo gblamɛ. É nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ mɔ ɖɔ mǐ ɖò ayijayǐ mɛ gbɔn jiɖe nina mǐ ɖɔ emi yí wǎn nú mǐ gblamɛ. Bɔ nǔ e nɔ hudo mǐ ɖò agbaza lixo lɛ é ka lo? Jehovah “nɔ na nǔ bǐ mǐ, bɔ é nɔ túnflá, bonu mǐ na ɖu gbɛ̀ yetɔn.” (1 Tim. 6:17) Enyi mǐ ɖè afɔ nyi dò ɔ, é nɔ gbɛ́ nǔ nú mǐ, amɔ̌, é nɔ gɔn wǎn yí nú mǐ ǎ. Wanyiyi sísɛ́ Jehovah bɔ é sɔnǔ nú gbɛxixɔ ɔ nú mǐ. Jezu yí wǎn nú mǐ tawun ɖó é sɔ́ gbɛ̀ tɔn jó dó ta mǐtɔn mɛ. (Jaan 3:16; 15:13) Nǔ ɖebǔ sixu sú ali dó Jehovah kpo Jezu kpo bɔ ye na gɔn wǎn yí nú mɛ ɖěɖee ɖò gbeji nú ye lɛ é ǎ.—Jaan 13:1; Hlɔ. 8:35, 38, 39.

13. Etɛwu é ka ɖò taji ɖɔ tatɔ́ xwédo tɔn ɖé ni ɖè wanyiyi xlɛ́ xwédo tɔn? (Lɛ̌ kpɔ́n gbǎví “ Nɛ̌ Sunnu E Wlí Alɔ Yɔyɔ̌ É ɖé ka Sixu Bló Bɔ Asì Tɔn Na Nɔ Sí I Gbɔn?”)

¹³ Nǔkplɔnmɛ. Wanyiyi wɛ ɖó na nɔ sísɛ́ tatɔ́ xwédo tɔn ɖé bɔ é na nɔ wà nǔ bǐ. Etɛwu enɛ ka ɖò taji? Mɛsɛ́dó Jaan na xósin ɔ, bo ɖɔ: “Mɛ e ma yí wǎn nú nɔví [alǒ xwédo] tɔn e mɔ wɛ é ɖè ɔ ǎ ɔ, nɛ̌ é ka na sixu yí wǎn nú Mawu e mɔ wɛ é ma ɖè ǎ é gbɔn?” (1 Jaan 4:11, 20) Taji ɔ, sunnu e yí wǎn nú xwédo tɔn bo ba na xwedó kpɔ́ndéwú Jehovah kpo Jezu kpo tɔn é ɖó na sú nǔ e nɔ hudo xwédo tɔn ɖò gbigbɔ, lee nǔ nɔ cí nú mɛ é kpo agbaza kpo lixo é sín dò. (1 Tim. 5:8) É na nɔ kplɔ́n nǔ vǐ tɔn lɛ, bo na nɔ lɛ́ gbɛ́ nǔ nú ye. É ɖó na kplɔ́n, bo na kpò ɖò gbeta ɖěɖee na kpa susu nú Jehovah, bo na wà ɖagbe nú xwédo tɔn lɛ é kɔn wá wɛ. Mi nú mǐ ni gbéjé nǔ enɛ lɛ ɖokpo  ɖokpo kpɔ́n, bo na kpɔ́n lee tatɔ́ xwédo tɔn ɖé sixu xwedó kpɔ́ndéwú Jehovah kpo Jezu kpo tɔn gbɔn é.

14. Nɛ̌ tatɔ́ xwédo tɔn ɖé ka sixu sú hudo gbigbɔ tɔn xwédo tɔn tɔn lɛ sín dò gbɔn?

¹⁴ É nɔ sú hudo gbigbɔ tɔn xwédo tɔn tɔn lɛ sín dò. Jezu xlɛ́ ɖɔ emi cí Tɔ́ emitɔn ɖɔhun, ɖó é ba na d’alɔ ahwanvu tɔn lɛ bɔ ye na kpò ɖò dǒ lí wɛ ɖò nǔɖiɖi mɛ. (Mat. 5:3, nwt; 5:6; Mak. 6:34) Mɔ̌ ɖokpo ɔ, nǔ e ɖó na vɛ́ adɔ̌ tatɔ́ xwédo tɔn ɖé é wɛ nyí hudo gbigbɔ tɔn xwédo tɔn tɔn sín dò súsú. (Sɛ́n. 6:6-9) Lee é na bló enɛ gbɔn é wɛ nyí ɖɔ é na nɔ mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ xwédo tɔn kpo éɖesu kpo bǐ nɔ xà Xó Mawu tɔn bo nɔ lɛ́ kplɔ́n, nɔ yì kplé lɛ, nɔ jlá wɛnɖagbe ɔ, nɔ dó gǎn bo nɔ ɖó kancica ɖagbe ɖé xá Jehovah, lobo nɔ lɛ́ nya xɛ ɖ’eji.

15. Ðɔ ali e nu tatɔ́ xwédo tɔn ɖé nɔ sú lee nǔ nɔ cí nú xwédo tɔn é sín dò ɖè é ɖokpo.

¹⁵ É nɔ sú lee nǔ nɔ cí nú xwédo tɔn é sín dò. Jehovah ɖɔ lee é yí wǎn nú vǐ tɔn Jezu gbɔn é ɖò agbawungba. (Mat. 3:17) Hwɛhwɛ ɔ, Jezu nɔ xlɛ́ ɖɔ emi yí wǎn nú ahwanvu emitɔn lɛ gbɔn nǔ e é nɔ wà lɛ é kpo nǔ e é nɔ ɖɔ lɛ é kpo gblamɛ. Ahwanvu tɔn lɛ lɔmɔ̌ nɔ ɖɔ n’i ɖɔ emi yí wǎn n’i. (Jaan 15:9, 12, 13; 21:16) Tatɔ́ xwédo tɔn ɖé sixu ɖexlɛ́ asì tɔn kpo vǐ tɔn lɛ kpo ɖɔ emi yí wǎn nú ye gbɔn nǔ e é nɔ wà lɛ é gblamɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, gbɔn Biblu kplɔnkplɔn xá ye gblamɛ. É ɖó na nɔ lɛ́ ɖɔ nú ye ɖɔ emi yí wǎn nú ye, bɔ ye lɛ́ xɔ akwɛ nú emi; é ka ɖó na nɔ lɛ́ kpa ye ɖò mɛ ɖevo lɛ nukɔn hwenu e é jɛxa dó é.—Nǔx. 31:28, 29.

16. Nǔ ɖevo tɛ tatɔ́ xwédo tɔn ɖé ka ɖó na wà? Nɛ̌ é ka sixu nɔ jlɛ̌ jí gbɔn?

¹⁶ É nɔ sú nǔ e hudo xwédo tɔn ɖò agbaza lixo lɛ é sín dò. Jehovah sú nǔ taji e hudo Izlayɛli-ví lɛ é sín dò, é na bo tlɛ nyí hwenu e é ɖò tó dɔn nú ye wɛ ɖó tónúmase wu é ɔ nɛ. (Sɛ́n. 2:7; 29:5) É nɔ lɛ́ sú hudo mǐtɔn taji lɛ sín dò ɖò égbé. (Mat. 6:31-33; 7:11) Ðò ali ɖokpo ɔ nu ɔ, Jezu na nǔɖuɖu ahwanvu tɔn lɛ. (Mat. 14:17-20) É lɛ́ gbɔ azɔn nú mɛ e ɖò azɔn jɛ wɛ lɛ é gegě. (Mat. 4:24) Bo na dó nyɔ́ Jehovah nukúnmɛ ɔ, tatɔ́ xwédo tɔn ɖé ɖó na nɔ sú nǔ e nɔ hudo xwédo tɔn ɖò agbaza lixo lɛ é sín dò. Amɔ̌, é ɖó na tɛ́n kpɔ́n bo nɔ jlɛ̌ jí. É ɖó na nɔ zán hwenu sukpɔ́ ɖò agbazazɔ́ tɔn kɔn, kaka bo na gɔn nukún kpé dó xwédo tɔn wu ganji ɖò gbigbɔ kpo lee nǔ nɔ cí nú mɛ é kpo lixo ǎ.

17. Nɛ̌ Jehovah kpo Jezu kpo ka nɔ kplɔ́n azɔ̌ mǐ, bo nɔ lɛ́ gbɛ́ nǔ nú mǐ gbɔn?

¹⁷ É nɔ kplɔ́n azɔ̌ xwédo tɔn. Jehovah nɔ kplɔ́n azɔ̌ mǐ bo nɔ lɛ́ gbɛ́ nǔ nú mǐ, ɖó é jló na d’alɔ mǐ wu. (Ebl. 12:7-9) Jezu kplɔ́n azɔ̌ mɛ ɖěɖee ɖò acɛ tɔn glɔ́ lɛ é kpo wanyiyi kpo Tɔ́ tɔn ɖɔhun. (Jaan 15:14, 15) É nɔ ɖè wě xá mɛ syɛnsyɛn, bo ka nɔ wà mɔ̌ kpo xomɛnyínyɔ́ kpo. (Mat. 20:24-28) É tuùn  ɖɔ hwɛhutɔ́ wɛ mǐ nyí, bɔ hwɛhwɛ ɔ, mǐ nɔ wà nǔ nyi dò.—Mat. 26:41.

18. Etɛ lɛ tatɔ́ xwédo tɔn ɖagbe ɖé ka ɖó na nɔ flín?

¹⁸ Tatɔ́ xwédo tɔn e nɔ wà nǔ Jehovah kpo Jezu kpo ɖɔhun é ɖé nɔ flín ɖɔ mɛ e ɖò xwédo emitɔn mɛ lɛ é bǐ wɛ nyí hwɛhutɔ́. É nɔ “nylahun dó” asì tɔn alǒ vǐ tɔn lɛ ǎ. (Efɛ. 4:31; Kolo. 3:19) É nyɔ́ wà ɔ, é nɔ flín ɖɔ hwɛhutɔ́ wɛ nú emi lɔ, bo nɔ zán nǔgbododó e ɖò Galatinu lɛ 6:1 mɛ é, lobo nɔ tɛ́n kpɔ́n bo na nɔ ɖè wě xá ye kpo “xomɛfífá” kpo. Jezu ɖɔhun ɔ, é tuùn ɖɔ ali ɖagbe hugǎn e nu è nɔ kplɔ́n nǔ mɛ ɖè é wɛ nyí ɖɔ mɛɖesunɔ ni sɔ́ kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖ’ayǐ.—1 Pi. 2:21.

19-20. Enyi tatɔ́ xwédo tɔn ɖé ja gbeta lɛ kɔn wá gbé ɔ, nɛ̌ é ka sixu xwedó kpɔ́ndéwú Jehovah kpo Jezu kpo tɔn gbɔn?

¹⁹ É nɔ wá gbeta lɛ kɔn kpo cejɛnnabi kpo ǎ. Jehovah nɔ wá gbeta e na wà ɖagbe nú mɛ ɖevo lɛ é kɔn. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é ɖó gbɛ̀ ɔ nú ɖagbe éɖesunɔ tɔn ǎ, loɔ, é ba ɖɔ mǐ ni ɖu gbɛ̀ ɔ sín vivǐ. Mɛ ɖebǔ hɛn ɛ gannugánnú bonu é na sɔ́ Vǐ tɔn jó dó súnsún hwɛ mǐtɔn lɛ ǎ. É sɔ́ jlǒ dó savɔ̌ mɔ̌hun nú lè mǐtɔn. Jezu ɖesu wá gbeta e hɛn lè wá nú mɛ ɖevo lɛ é kɔn. (Hlɔ. 15:3) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, hwenu e nǔ cikɔ n’i tawun é ɔ, é gbɔjɛ ǎ, é nyɔ́ wà ɔ, é kplɔ́n nǔ ahwan ɖé.—Mak. 6:31-34.

²⁰ Tatɔ́ xwédo tɔn ɖagbe ɖé tuùn ɖɔ nǔ e vɛwǔ bɔ emi na wà lɛ é ɖokpo wɛ nyí ɖɔ emi na wá gbeta e nǔnywɛ kpé lɛ é kɔn, bo nɔ sɔ́ nukún nǔjɔnǔ tɔn dó kpɔ́n azɔ̌ enɛ. É nɔ nyi alɔ nú gbeta e è ma lin tamɛ kpɔ́n ganji cobo wá kɔn ǎ lɛ é, alǒ ɖěɖee junjɔn lee nǔ cí nú mɛ é jí lɛ é kɔn wíwá. É nyɔ́ wà ɔ, é nɔ na tɛn Jehovah bɔ é nɔ kplɔ́n azɔ̌ ɛ. * (Nǔx. 2:6, 7) Mɔ̌ mɛ ɔ, é na lin ɖagbe mɛ ɖevo lɛ tɔn kpɔ́n, é na nyí éɖesunɔ tɔn ǎ.—Fili. 2:4.

21. Etɛ lɛ jí mǐ ka na ɖɔ xó dó ɖò xóta e bɔ d’ewu é mɛ?

²¹ Jehovah sɔ́ azɔ̌ kpinkpɛn ɖé d’así nú tatɔ́ xwédo tɔn lɛ, bɔ ye ka na ɖó gbè lee ye wà gbɔn é tɔn n’i. Amɔ̌, enyi asú ɖé tɛ́n kpɔ́n bo nɔ xwedó kpɔ́ndéwú e Jehovah kpo Jezu kpo sɔ́ ɖ’ayǐ é ɔ, é na nyí tatɔ́ xwédo tɔn ɖagbe ɖé. Bɔ enyi asì ɖé w’azɔ̌ e nyí étɔn é ɔ, alɔwliwli yetɔn na ɖó awǎjijɛ. Nukún tɛ asì ɖé ka ɖó na sɔ́ dó kpɔ́n tatɔ́ e asú tɔn nyí é na? Wuvɛ̌ tɛ lɛ é ka na ɖí xwi xá? Xóta e bɔ d’ewu é na na xósin nú nǔkanbyɔ enɛ lɛ.