1. Aniwú è ka nɔ ɖe wě xá mǐ? Étɛ́wú mǐ bǐ ka ɖó hudó tɔn?

 MǏ BǏ wɛ nɔ ɖó hudó wěɖexámɛ tɔn sín hweɖénu jɛ hweɖénu. Ðo ninɔmɛ ɖé lɛ́ mɛ ɔ, mǐ sixú ɖe afɔ nukɔntɔn ɔ, bó byɔ́ mɛ e mǐ nɔ ɖó sísí ná é ɖé ɖɔ é ní ɖe wě xá mǐ. Ðo ninɔmɛ ɖěvo lɛ́ mɛ ɔ, nɔví e nǔ mǐtɔn nɔ ɖu ayi mɛ ná é ɖé sixú sɛkpɔ́ mǐ, bó ɖɔ nú mǐ ɖɔ é cí ɖɔ mǐ ja nǔ e ná wá vɛ́ nú mǐ é ɖé “wa nyi do” gbé ɖɔhun. (Ga. 6:1) Alǒ, ényí mǐ hu hwɛ syɛ́nsyɛ́n ɖé ɔ, mɛɖé sixú ɖe wě xá mǐ dó gbɛ́ nǔ nú mǐ. É ná bó tlɛ nyí hwɛjijɔ ɖěbǔ wú wɛ è ɖe wě xá mǐ ɔ, mǐ ɖó ná ɖótó. Mɔ̌ wiwa ná wa ɖagbe nú mǐ, bó sixú lɛ́ xɔ gbɛ nú mǐ!—Nǔx. 6:23.

2. Sɔgbe xá Nǔnywɛ́xó 12:15 ɔ, aniwú mǐ ka ɖó ná nɔ ɖótó wěɖexámɛ?

² Wěmafɔ e jí xóta mǐtɔn jínjɔ́n é dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mǐ ɖɔ mǐ ní nɔ “[ɖótó] te bó se nǔnywɛ́tɔ́ lɛ́ xó.” (Nǔx. 22:17) È nɔ tuun nǔ yi kpé ǎ; mɛɖé ná ɖe dandan bó tuun nǔ, alǒ mɔ nǔ kpɔ́n hú mǐ. (Xa Nǔnywɛ́xó 12:15.) Énɛ́ wú ɔ, wěɖexámɛ lɛ́ ɖíɖó tó nɔ xlɛ́ ɖɔ mǐ nɔ sɔ́ mǐɖée hwe. É nɔ xlɛ́ ɖɔ mǐ tuun gǎnmaɖó mǐtɔn lɛ́ céɖécéɖé, bó lɛ́ tuun ɖɔ mǐ ɖó hudó alɔdó tɔn bá mɔ tɛn dó kpé nǔ e gbé nya wɛ mǐ ɖe lɛ́ é wú. Mawu sɔ́ d’ayi mɛ nú Axɔ́sú nǔnywɛ́tɔ́ Salomɔ́ɔ b’ɛ wlán ɖɔ: ‘Mɛ gěgé ɖe wě dó nǔɖé wú xá mɛ ɔ, è nɔ mɔ nu tɔn.’—Nǔx. 15:22.

3. Ali tɛ́ lɛ́ nu è ka sixú ɖe wě xá mǐ ɖe?

³ È sixú ɖe wě xá mǐ ɖo ali e ma nyí tlɔlɔ tɔn ǎ é nu, alǒ tlɔlɔ. Étɛ́ ka nɔ nyí wěɖexámɛ e ma ɖo tlɔlɔ ǎ é? Mǐ sixú xa nǔɖé ɖo Biblu, alǒ wěma mǐtɔn lɛ́ ɖě mɛ, bɔ énɛ́ ná zɔ́n bɔ mǐ ná nɔ te bó lin tamɛ dó lěe wa nǔ gbɔn wɛ mǐ ɖe é wú, énɛ́ gúdo ɔ, nǔ e mǐ xa é nɔ sísɛ́ mǐ bɔ mǐ nɔ w’azɔ̌ ɖo linlin kpó nǔwalɔ mǐtɔn lɛ́ kpó wú. (Ebl. 4:12) Nǔ e è nɔ ylɔ́ ɖɔ wěɖexámɛ e ma ɖo tlɔlɔ ǎ é nɛ́. Étɛ́ ka nɔ nyí wěɖexámɛ e ɖo tlɔlɔ é? Mɛxó agun tɔn ɖé, alǒ nɔví e zin ɖo gbigbɔ lixo é ɖé sixú ɖɔ xó nú mǐ dó nǔ e jí mǐ ɖó ná w’azɔ̌ dó é ɖé wú. Énɛ́  wɛ è nɔ ylɔ́ ɖɔ wěɖexámɛ e ɖo tlɔlɔ é. Ényí mɛɖé yí wǎn nú mǐ káká bó ɖe wě e jínjɔ́n Biblu jí é ɖé xá mǐ ɔ, mǐ ɖó ná ɖótó wěɖexámɛ tɔn, lobo zán dó xlɛ́ ɖɔ é su nukún mǐtɔn mɛ.

4. Sɔgbe xá Nǔnywɛ́tɔ́xó 7:9 ɔ, ényí è ɖe wě xá mǐ ɔ, étɛ́ mǐ ma ka ɖó ná wa ǎ?

⁴ É ɖo wɛn ɖɔ mǐ sixú mɔ ɖɔ é vɛ́ wǔ tawun ɖɔ mǐ ní xwedó wě e è ɖe xá mǐ tlɔlɔ é ɖé, lobo lɛ́ zán. Akpɔ tlɛ sixú ɖó mǐ lɔ. Aniwú? Mǐ tuun ɖɔ hwɛhutɔ́ wɛ nú mǐ có, ényí mɛɖé dɔn ayi mǐtɔn wá nǔ e mǐ wa nyi do é ɖé jí ɔ, é sixú vɛ́ wǔ bɔ mǐ ná yí gbe nú wěɖexámɛ tɔn. (Xa Nǔnywɛ́tɔ́xó 7:9.) Mǐ sixú jɛ hwɛjijɔ ba jí. Mǐ sixú jɛ nǔ kanbyɔ́ mǐɖée dó nǔ e sísɛ́ wěɖexámɛtɔ́ ɔ b’ɛ ɖe wě xá mǐ é wú jí, alǒ akpɔ ná ɖó mǐ dó lěe é ɖe wě ɔ xá mǐ gbɔn é wú. Mǐ tlɛ sixú jɛ xó mɔ ɖɔ dó wěɖexámɛtɔ́ ɔ wú jí, lobo lin nǔ gbɔn lě: ‘Acɛ tɛ́ é ka ɖó bó ná ɖe wě xá mì? É ma ka kpɔ́n te hú mì nɛ́!’ Gɔ́ ná ɔ, ényí mǐ ma yí wǎn nú wěɖexámɛ ɔ ǎ ɔ, mǐ sixú wɔn ya ná, alǒ byɔ́ mɛ ɖěvo ɖɔ é ní ɖe wě xá mǐ, ɖó mǐ tuun ɖɔ é ná ɖɔ nǔ e ba ná se wɛ mǐ ɖe é nú mǐ.

5. Étɛ́ lɛ́ jí mǐ ka ná ɖɔ xó dó ɖo xóta élɔ́ mɛ?

⁵ Ðo xóta élɔ́ mɛ ɔ, mǐ ná ɖɔ xó dó mɛ ɖěɖěe gbɛ́ wěɖexámɛ, gɔ́ nú mɛ ɖěɖěe yí gbe nú wěɖexámɛ bɔ è ɖɔ xó yětɔn ɖo Biblu mɛ é ɖé lɛ́ wú. Mǐ ná lɛ́ gbéjé nǔ e ná d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná nɔ yí gbe nú wěɖexámɛ, lobo ɖu le tɔn é ɖé lɛ́ kpɔ́n.

6. Étɛ́ lěe Axɔ́sú Hlobowámu yí wě e è ɖe xá ɛ é gbɔn é ka kplɔ́n mǐ?

⁶ Mǐ ní ɖɔ xó dó kpɔ́ndéwú Hlobowámu tɔn wú. Hwenu e é húzú axɔ́sú ɖo Izlayɛ́li é ɔ, mɛ e jí kp’acɛ dó wɛ é ɖe lɛ́ é wá byɔ́ ɛ nǔɖé. Yě byɔ́ ɛ ɖɔ é ní ɖe agban e tɔ́ tɔn Salomɔ́ɔ dó nú émí lɛ́ é kpo. Hlobowámu wa nǔ ɖó ganjí, ɖó é kan lěe é ɖó ná ná xósin gbɔn é byɔ́ tomɛxó Izlayɛ́li tɔn lɛ́. Tomɛxó lɛ́ ɖe wě xá axɔ́sú ɔ ɖɔ ényí é wa nǔ e togun ɔ byɔ́ ɛ é ɔ, hwebǐnu wɛ yě ná nɔ gǔdo n’i. (1 Axɔ́. 12:3-7) É cí ɖɔ wě e yě ɖe xá Hlobowámu é kún jɛ mɛ n’i ó ɖɔhun, énɛ́ wú ɔ, é yi kan nǔ byɔ́ gbɛ̌ tɔn jí e kpó é kpó su ɖó kpɔ́ lɛ́ é. É cí ɖɔ xwe 40 mɔ̌ ɖó wɛ súnnu énɛ́ lɛ́ ná ɖe, énɛ́ wú ɔ, yě lɔ ná ko mɔ nǔɖé lɛ́ kpɔ́n ɖo gbɛ mɛ. (2 Tan 12:13) Amɔ̌, ɖo ninɔmɛ énɛ́ mɛ ɔ, wě e yě ɖe xá Hlobowámu é nyɔ́ ǎ. Yě ɖɔ n’i ɖɔ é ní dó agban nú togun ɔ hú éé hɛn wɛ yě ɖe é. (1 Axɔ́. 12:8-11) Wě vovo we wɛ è ɖe xá Hlobowámu, énɛ́ wú ɔ, é hɛn ɔ, é ná ko xo ɖɛ sɛ́ dó Jehovah bó kan ée é ná xwedó é byɔ́ ɛ. Amɔ̌, é wá gbeta ɔ kɔn bó ná xwedó wěɖexámɛ e é yí wǎn ná hú gǎn é, lobo wa nǔ e gbɛ̌ tɔn jí lɛ́ ɖɔ n’i é. Nǔ nyanya gěgé mɛ wɛ énɛ́ tɔ́n kɔ dó nǔ Hlobowámu kpó togun Izlayɛ́li tɔn ɔ kpó. Nú mǐdɛɛ lɛ́ ɔ, wě e è nɔ ɖe xá mǐ é sixú gɔn nǔ e mǐ nɔ ba ná se hwebǐnu é nyí. É ɖo mɔ̌ có, ényí é jínjɔ́n Xó Mawu tɔn jí ɔ, mǐ ɖó ná yí gbe ná.

7. Étɛ́ kpɔ́ndéwú Axɔ́sú Oziyási tɔn ka kplɔ́n mǐ?

⁷ Axɔ́sú Oziyási gbɛ́ wě e è ɖe xá ɛ é. É byɔ́ fí e vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ lɛ́ kɛ́ɖɛ́ wɛ è ná gbe ɖɔ yě ní byɔ́ ɖo tɛ́npli Jehovah tɔn mɛ é, bó tɛ́n kpɔ́n bá dó zǎlínkpɔ́n zo. Vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ Jehovah tɔn lɛ́ ɖɔ n’i ɖɔ: ‘Axɔ́sú Oziyási, a ɖó acɛ e xwlé zǎlínkpɔ́n Jehovah ɔ ǎ. Vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ Aalɔ́ɔn-ví lɛ́ wɛ ɖó acɛ énɛ́.’ Nɛ̌ Oziyási ka wa nǔ gbɔn? Ényí é ko sɔ́ éɖée hwe, bó yí gbe nú wě e è ɖe xá ɛ é, lobo tɔ́n sín tɛ́npli ɔ mɛ afɔjí afɔjí wɛ ɔ, Jehovah sixú ko sɔ́ hwɛ kɛ ɛ. Amɔ̌, “Oziyási . . . sin xomɛ.” Aniwú é ka gbɛ́ wěɖexámɛ ɔ? É ɖo wɛn ɖɔ é lin ɖɔ ɖó émí nyí axɔ́sú wútu ɔ, émí ɖó acɛ bó sixú wa nǔ ɖěbǔ e jló émí é. Amɔ̌, mɔ̌ wɛ Jehovah nɔ kpɔ́n nǔ lɛ́ gbɔn ǎ. Ðó Oziyási wa nǔ e è ma ná gbe tɔn ɛ ǎ é ɖé wútu ɔ, é bɛ́ gudu, “bɔ gudu ɔ nɔ wǔ tɔn  mɔ̌ jɛ gbe e gbe é kú é.” (2 Tan 26:16-21) Kpɔ́ndéwú Oziyási tɔn kplɔ́n mǐ ɖɔ mǐ ná bó tlɛ nyí mɛ ɖěbǔ bó nɔ gbɛ́ wě e è ɖe xá mǐ bɔ é jínjɔ́n Biblu jí lɛ́ é ɔ, nǔ mǐtɔn kún sɔ́ ná nyɔ́ Jehovah nukúnmɛ ó.

8. Nɛ̌ Jɔbu ka wa nǔ gbɔn hwenu e è ɖe wě xá ɛ é?

⁸ Kpɔ́ndéwú ɖagbe mɛ ɖěɖěe yí gbe nú wěɖexámɛ bɔ è kɔn nyɔ̌ná dó yě jí lɛ́ é tɔn ɖé lɛ́ ɖo Biblu mɛ bó gbɔn vo nú kpɔ́ndéwú akpágbánúmɛ tɔn ɖěɖěe xó mǐ ɖɔ wá yi din lɛ́ é. Ð’ayǐ kpɔ́ndéwú Jɔbu tɔn wú. É yí wǎn nú Mawu, bó lɛ́ ba ɖɔ nǔ émítɔn ní nyɔ́ nukún tɔn mɛ có, é ka nyí mɛ maɖóblɔ̌ ǎ. Hwenu e è ɖo kɔ gbídí n’i wɛ syɛ́nsyɛ́n é ɔ, é ɖɔ xó e ma sɔgbe ǎ é ɖé lɛ́. Wǎgbɔ tɔn ɔ, Elihu kpó Jehovah kpó bǐ ɖe wě e ɖo tlɔlɔ lɛ́ é xá ɛ. Nɛ̌ Jɔbu ka wa nǔ gbɔn? É zé éɖée hwe bó yí gbe nú wěɖexámɛ. É ɖɔ: “Un ɖɔ xó dó nǔ e wú un ma mɔ nukúnnú jɛ ǎ lɛ́ wú. . . . Un jó xó e ɖɔ wɛ un ɖe ɔ dó, un jínjɔ́n kɔ́gúdu kpó afín kpó mɛ.” Jehovah kɔn nyɔ̌ná dó Jɔbu jí, ɖó sɔ́ e é sɔ́ éɖée hwe é wú.—Jɔb. 42:3-6, 12-17.

9. Nɛ̌ Mɔyízi ka wa nǔ gbɔn hwenu e è ɖe wě xá ɛ é? Aniwú é ka nyí kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖé nú mǐ?

⁹ Mɔyízi nyí kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖé ɖó é yí gbe bɔ è gbɛ́ nǔ n’i hwenu e é hu hwɛ syɛ́nsyɛ́n ɖé é. Ðo ninɔmɛ ɖé mɛ ɔ, Mɔyízi kpé wú bó fá xomɛ ǎ, bɔ énɛ́ zɔ́n b’ɛ kpa susu nú Jehovah ǎ. Nǔ e wú è ma ná gbe Mɔyízi bónú é ná yi akpádídó yíkúngban ɔ jí ǎ é nɛ́. (Kɛ́n. 20:1-13) Hwenu e Mɔyízi byɔ́ Jehovah ɖɔ é ní vɔ́ ninɔmɛ ɔ gbéjé kpɔ́n é ɔ, Jehovah ɖɔ n’i ɖɔ: “Ma sɔ́ ɖɔ xó énɛ́ ɖě nú má se ó.” (Sɛ́n. 3:23-27) Xomɛ sin Mɔyízi ǎ. É nyɔ́ wa ɔ, é yí gbe nú gbeta e kɔn Jehovah wá é, bɔ Jehovah kpo ɖo zǐnzán ɛ wɛ bónú é ná xlɛ́ ali Izlayɛ́li ví lɛ́. (Sɛ́n. 4:1) Jɔbu kpó Mɔyízi kpó bǐ wɛ yí gbe nú wě e è ɖe xá yě é, bó nyí kpɔ́ndéwú ɖagbe bɔ mǐ ná xwedó. Jɔbu jlá linlin tɔn ɖó; é ba hwɛjijɔ ǎ. Mɔyízi kpo ɖo gbejí, é ná bó tlɛ nyí hwenu e é ba wǔjɔmɛ e xɔ akwɛ́ n’i é ɖé kpo é, dó xlɛ́ ɖɔ émí yí gbe nú wěɖexámɛ Jehovah tɔn.

10. (a) Étɛ́ Nǔnywɛ́xó 4:10-13 ka kplɔ́n mǐ dó le e ɖo gbeyíyí nú wěɖexámɛ mɛ lɛ́ é wú? (b) Hwenu e è ɖe wě xá mɛɖé lɛ́ é ɔ, afɔ ɖagbe tɛ́ yě ka ɖe?

¹⁰ Ényí mǐ xwedó kpɔ́ndéwú e súnnu gbejínɔtɔ́ ɖé lɛ́ ɖi Jɔbu kpó Mɔyízi kpó sɔ́ ɖ’ayǐ é ɔ, mǐ nɔ ɖu le tɔn. (Xa Nǔnywɛ́xó 4:10-13.) Nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó gěgé ko xwedó kpɔ́ndéwú yětɔn, bó yí gbe nú wě e è ɖe xá yě é. Ð’ayi nǔ e nɔví súnnu e nɔ nɔ Congo, bó nɔ nyí Emmanuel é ɖɔ dó akpá e è gba n’i é ɖé wú é wú: “Nɔví súnnu e ɖo agun ce mɛ, bó zin ɖo gbigbɔ lixo é ɖé lɛ́ ɖ’ayi wú ɖɔ akpa jló ná jɛ kancícá e ɖo nyi kpó Jehovah kpó tɛ́ntin é wú, bó tɛ́n kpɔ́n bó d’alɔ mì. Un zán wě e yě ɖe xá mì é, bɔ é d’alɔ mì bɔ un nyi alɔ nú tagba gěgé.” * Gběxosín-alijítɔ́ e nɔ nɔ Canada bó nɔ nyí Megan é ɖɔ dó wě e è nɔ ɖe xá ɛ lɛ́ é wú ɖɔ: “Nǔ e un nɔ ba ná se lɛ́ é wɛ è nɔ ɖɔ nú mì hwebǐnu ǎ, amɔ̌, nǔ e é nɔ byɔ́ ɖɔ má se lɛ́ é wɛ.” Nɔví súnnu ɖé nɔ nɔ Croatie bó nɔ nyí Marko, bó ɖɔ: “Un ba wǔjɔmɛzɔ́ ce kpo, amɔ̌, ényí un dó nukún nǔ e jɛ hwe ɔ nu lɛ́ é mɛ kpɔ́n ɔ, un nɔ mɔ ɖɔ wě e è ɖe xá mì é d’alɔ mì bɔ un lɛ́ ná hlɔ̌nhlɔ́n kancícá e ɖo nyi kpó Jehovah kpó tɛ́ntin é.”

11. Étɛ́ Nɔví Karl Klein ka ɖɔ dó gbeyíyí nú wěɖexámɛ wú?

¹¹ Mɛ ɖěvo e yí gbe nú wěɖexámɛ bó ɖu le tɔn é wɛ nyí Nɔví Karl Klein; é ko nɔ Hǎgbɛ́ Alixlɛ́mɛtɔ́ ɔ mɛ kpɔ́n. Ðo tan gbɛzán tɔn Nɔví Klein tɔn mɛ ɔ, é ɖɔ ɖɔ hweɖénu wá su bɔ Nɔví Joseph F. Rutherford e nyí xɔ́ntɔn émítɔn alɔmayimɛ é gbɛ́ nǔ nú émí syɛ́nsyɛ́n. Nɔví Klein yí gbe ɖɔ  tlóló ɔ wěɖexámɛ ɔ ɖ’akpɔ nú émí. É ɖɔ: “Ayǐhɔ́ngbe tɔn e [Nɔví Rutherford] mɔ mì é ɔ, é dó gbe mì kpó akpakpa sɔ́ mɛ kpó, bó ɖɔ: ‘Kú d’é wú Karl!’ Amɔ̌, ɖó un kpo ɖo xomɛsin jí wútu ɔ, un yí gbe n’i mɔ̌tɔn mɔ̌tɔn. É ɖɔ: ‘Karl, cɔ́ hwiɖée! Awǒvi wɛ ɖo yo towe nu!’ Un sɔ́ tuun nǔ e un ná ɖɔ é ǎ, bó ɖɔ: ‘Áa, un sin xomɛ dó we ǎ mɛ Nɔví Rutherford.’ Amɔ̌, é tuun ganjí ɖɔ xomɛ sin mì, bó vɔ́ nǔ ɖokpó ɔ lɛ́ ɖɔ nú mì, bó ɖɔ: ‘É nyɔ́! Vɛ̌ ko cɔ́ hwiɖée. Awǒvi ɖo yo towe nu.’ Nǔgbó séé wɛ é ɖɔ. Ényí mǐ hɛn nɔví ɖé dó xomɛ, tají ɔ, ényí xó e é ɖ’acɛ tɔn é ɖé wɛ é ɖɔ bɔ nǔ dó nyí mɔ̌ ɔ . . . , é ná bɔwǔ nú Satáan bɔ é ná dɔn mǐ dó mɔ tɔn lɛ́ mɛ.” * (Efɛ́. 4:25-27) Nɔví Klein yí gbe nú wěɖexámɛ Nɔví Rutherford tɔn, bɔ yě lɛ́ kpo ɖo xɔ́ntɔn vívɛ́ nyí wɛ.

12. Nɛ̌ mɛɖéesɔ́hwe ka sixú d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná yí gbe nú wěɖexámɛ gbɔn? (Ðɛhan 141:5)

¹² Étɛ́ ka sixú d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná nɔ yí gbe nú wěɖexámɛ? Mǐ ɖó ná nɔ sɔ́ mǐɖée hwe, bó ná nɔ flín ɖɔ hwɛhutɔ́ wɛ nú mǐ bɔ mǐ sixú wa xlonɔnú hweɖélɛ́nu. Lěe mǐ ko ɖɔ gbɔn wá yi é ɔ, Jɔbu ɖó linlin masɔgbe. Amɔ̌, gǔdo mɛ ɔ, é jlá linlin tɔn lɛ́ ɖó, bɔ Jehovah kɔn nyɔ̌ná dó jǐ tɔn. Étɛ́wú? Ðó Jɔbu nɔ sɔ́ éɖée hwe. É nyí mɛxó nú Elihu tawun có, é yí gbe nú wě e é ɖe xá ɛ é, dó ɖe xlɛ́ ɖɔ émí nɔ sɔ́ émíɖée hwe. (Jɔb. 32:6, 7) Mɔ̌ ɖokpó ɔ, mɛɖéesɔ́hwe ná d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná zán wě e è ɖe xá mǐ é, ényí mǐ ná bó tlɛ mɔ ɖɔ mǐ kún ɖó hudó wě énɛ́ e è ɖe xá mǐ é tɔn ó, alǒ mǐ ná bó tlɛ nyí mɛxó nú mɛ e ɖe wě ɔ xá mǐ é ɔ nɛ́. Mɛxó agun tɔn ɖé ɖo Canada, bó ɖɔ: “Ðó linlin e mǐ nɔ ɖó dó mǐɖée wú é ma nɔ nyí ɖokpó ɔ kpó linlin e mɛ ɖěvo lɛ́ nɔ ɖó dó mǐ wú é kpó ǎ wútu ɔ, ényí mɛ ɖěbǔ ma nɔ ɖe wě xá mǐ ǎ ɔ, é ná vɛ́ wǔ nú mǐ tawun bónú mǐ ná yi nukɔn.” Mǐ mɛ bǐ wɛ ɖó ná kpo ɖo nǔ e gbigbɔ mímɛ́ nɔ ná mɛ lɛ́ é sɔ́ nǔ ná wɛ, bá húzú wɛnɖagbejlátɔ́ kpó nǔkplɔ́nmɛtɔ́ kpó ɖagbe ɖé.—Xa Ðɛhan 141:5.

13. Nɛ̌ mǐ ka ɖó ná nɔ yí wě e è ɖe xá mi é gbɔn?

¹³ Nɔ kpɔ́n wě e è ɖe xá we é dó mɔ xlɛ̌ wǎnyíyí Mawu tɔn tɔn. Nǔ e nyɔ́ hú gǎn é wɛ Jehovah nɔ ba nú mǐ. (Nǔx. 4:20-22) É nɔ xlɛ́ ɖɔ émí yí wǎn nú mǐ gbɔn wě e é nɔ ɖe xá mǐ gbɔn Xó tɔn, wěma jínjɔ́n Biblu jí ɖé kpó Klisánwun hǎtɔ́ e zin ɖo gbigbɔ lixo é ɖé kpó gblamɛ é. “[É] nɔ kplɔ́n mǐ ɖó ɖagbe mǐɖésúnɔ tɔn wú,” wɛ Eblée lɛ́ 12:9, 10 ɖɔ.

14. Étɛ́ jí mǐ ka ɖó ná sɔ́ ayi ɖó hwenu e è ɖe wě xá mǐ é?

¹⁴ Sɔ́ ayi ɖó wěɖexámɛ ɔ jí; ma sɔ́ ayi ɖó lěe è ɖe wě ɔ xá we gbɔn é jí ó. Hweɖélɛ́nu ɔ, mǐ sixú mɔ ɖɔ wě e è ɖe xá mǐ é kún jɛ gan ó. Nǔgbó ɔ, ényí mɛ ɖěbǔ ɖo wě ɖe xá  mɛ wɛ ɔ, é ɖó ná bló bɔ wěɖexámɛ ɔ ná bɔkun lěe é nyɔ́ bló gbɔn é bónú è ná yí gbe ná. * (Ga. 6:1) Amɔ̌, ényí mǐdɛɛ lɛ́ ɖe wě xá wɛ è ɖe ɔ, é ná nyɔ́ hú gǎn ɖɔ mǐ ní sɔ́ ayi ɖó wěɖexámɛ ɔ jí, nú mǐ ná bó tlɛ mɔ ɖɔ è kún ɖe wě ɔ xá mǐ ganjí ó ɔ nɛ́. Mǐ sixú kanbyɔ́ mǐɖée ɖɔ: ‘Ényí lěe è ɖe wě ɔ xá mǐ gbɔn é ná bó ma tlɛ jɛjí nú mǐ ǎ ɔ, nǔgbó ka ɖo nǔ e ɖɔ nú mǐ wɛ è ɖe é mɛ a? Mǐ ka sixú mɔ nǔ zɛ nǔwanyido wěɖexámɛtɔ́ ɔ tɔn lɛ́ wú, bó ɖu le wěɖexámɛ ɔ tɔn a?’ Nǔnywɛ́nú wɛ é ná nyí ɖɔ mǐ ní nɔ ba ali e nu mǐ ná ɖu le wě e è ɖe xá mǐ é ɖé tɔn ɖe é.—Nǔx. 15:31.

15. Étɛ́wú mǐ ka ɖó ná nɔ yi ba wěɖexámɛ?

¹⁵ Biblu dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mǐ ɖɔ mǐ ní nɔ byɔ́ ɖɔ è ní nɔ ɖe wě xá mǐ. Nǔnywɛ́xó 13:10 ɖɔ: “Mɛ e è kplɔ́n nǔ i ɔ é nɔ se ɔ, mɛ énɛ́ ɔ ɖó nǔnywɛ́.” Nǔgbó séé wɛ nyí xó énɛ́! Hwɛhwɛ ɔ, mɛ ɖěɖěe ma nɔ nɔ te bónú è ná wá ɖe wě xá yě ǎ, bɔ yěɖésúnɔ nɔ yi ba wěɖexámɛ lɛ́ é nɔ yi nukɔn tawun ɖo gbigbɔ lixo, hú mɛ ɖěɖěe ma nɔ yi ba wěɖexámɛ ǎ lɛ́ é. Énɛ́ wú ɔ, nɔ ɖe afɔ nukɔntɔn ɔ, bó nɔ yi ba wěɖexámɛ.

16. Ðɔ ninɔmɛ e mɛ mǐ sixú ba wěɖexámɛ ɖe é ɖé lɛ́.

¹⁶ Hwetɛ́nu mǐ ka sixú yi ba wěɖexámɛ ɖo nǔɖitɔ́ hǎtɔ́ mǐtɔn lɛ́ gɔ́n? Ninɔmɛ ɖé lɛ́ ɖíe: (1) Nɔví nyɔ̌nu ɖé byɔ́ nɔví nyɔ̌nu e ko mɔ nǔ kpɔ́n é ɖé ɖɔ é ní kplá émí yi Biblu kplɔ́nkplɔ́n ɖé domɛ, bɔ nukɔnmɛ ɔ, é wá ɖo wěɖexámɛ ba wɛ ɖo gɔ̌n tɔn dó lěe é sixú bló gbɔn bɔ wlɛnwín mɛkplɔ́nkplɔ́n tɔn tɔn lɛ́ ná lɛ́ kpɔ́n te d’é jí é wú. (2) Nɔví nyɔ̌nu tlɛnnɔ ɖé jló ná xɔ nǔzínzán ɖé lɛ́, énɛ́ wú ɔ, é ɖo kinkanbyɔ́ nɔví nyɔ̌nu mɛxómɔ ɖé wɛ ɖɔ é ní ɖɔ nǔ e é lin dó nǔzínzán e ná xɔ gbé wɛ émí ja lɛ́ é wú é nú émí. (3) È ɖe azɔ̌ nú nɔví súnnu ɖé bónú é ná xwlé xóɖiɖɔ nú mɛ lɛ́ bǐ tɔn nukɔntɔn ɔ mɛ. É byɔ́ xóɖɔtɔ́ e ko mɔ nǔ kpɔ́n é ɖé ɖɔ é ní ɖótó émí kpó sɔxwixwe kpó hwenu e émí ná ɖo xóɖiɖɔ ɔ xwlé mɛ wɛ é, bó ɖɔ lěe émí sixú wa nǔ gbɔn bɔ é ná lɛ́ kpɔ́n te d’é jí é nú émí. É ná nyɔ́ ɖɔ nɔví súnnu e tlɛ ko xwlé xóɖiɖɔ mɛ nú xwe mɔ̌kpán é ɖé ní nɔ kan nǔ byɔ́ nɔví súnnu e nɔ xwlé xóɖiɖɔ mɛ, bó ko mɔ nǔ kpɔ́n lɛ́ é, lobo nɔ xwedó wě e è ɖe xá ɛ lɛ́ é.

17. Étɛ́ mǐ ka sixú wa bó ɖu le wě e è ɖe xá mǐ é tɔn?

¹⁷ Ðo aklúnɔzángbla, alǒ sun e ja lɛ́ é mɛ ɔ, mǐ bǐ wɛ è ná ɖe wě xá tlɔlɔ, alǒ ɖo ali e ma nyí tlɔlɔ ǎ lɛ́ é nu. Ényí nǔ mɔ̌hun jɛ hǔn, flín nǔ e jí mǐ ɖɔ xó dó lɛ́ é. Kpo ɖo hwiɖée sɔ́ hwe wɛ. Nɔ sɔ́ ayi ɖó wě e è ɖe xá we é jí, ní ma nyí ɖó lěe è ɖe wě ɔ xá we gbɔn é jí ó. Gɔ́ ná ɔ, nɔ zán wě e è ɖe xá we é. È ji mǐ ɖě kpó nǔnywɛ́ kpó ǎ. Amɔ̌, ényí mǐ ‘nɔ ɖótó kplɔ́n, bɔ è kplɔ́n nǔ mǐ ɔ mǐ nɔ se’ ɔ, Xó Mawu tɔn d’akpá ɖɔ mǐ ná “húzú nǔnywɛ́tɔ́.”—Nǔx. 19:20.