1. Aniwú mɛ gěgé ma ka nɔ ɖeji dó Biblu wú ɖo égbé ǎ?

 ÉGBÉ ɔ, mɛ gěgé sɔ́ tuun mɛ e wú yě ná ɖeji dó é ǎ. Yě nɔ kanbyɔ́ yěɖée ɖɔ mɛ ɖěɖěe wú émí nɔ ɖeji dó lɛ́ é, ɖi toxóɖɔtɔ́ lɛ́, nǔnywɛ́ xwítíxwítízɔ́watɔ́ lɛ́, alǒ ajɔ̌tɔ́ lɛ́ ɔ, nǔ émítɔn ka nɔ ɖu ayi mɛ nú yě dóó a jí. Gɔ́ ná ɔ, yě nɔ mɔ yɛ ɖo ta nú sinsɛngán ɖěɖěe nɔ ɖɔ ɖɔ émí nyí klisánwun lɛ́ é ǎ. Énɛ́ wú ɔ, jiɖe e mɛ lɛ́ ma nɔ ɖó dó Biblu e nyí wěma e sinsɛngán lɛ́ nɔ ɖɔ ɖɔ émí nɔ se tónú ná enyíi é wú ǎ é, sɔ́ nɔ kpácá mǐ ǎ.

2. Sɔgbe xá Ðɛhan 119:160 ɔ, étɛ́ jí mǐ ka ɖó ná kú dó?

² Mɛsɛntɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ bǐ wɛ tuun ɖɔ é wɛ nyí “Mawu e nɔ ɖɔ nǔgbó é,” bo nɔ ba nǔ e nyɔ́ hú gǎn é nú mǐ hwebǐnu. (Ðɛh. 31:5, nwt; Eza. 48:17) Mǐ tuun ɖɔ mǐ sixú ɖeji dó nǔ e mǐ xa ɖo Biblu mɛ lɛ́ é wú, ɖó “Xó [Mawu tɔn] bǐ wɛ nyí nǔgbó.” (Xa Ðɛhan 119:160.) Mǐ yí gbe nú xó élɔ́ e akɔwé Biblu tɔn ɖokpó ɖɔ é: “Nǔ e Mawu ɖɔ lɛ́ é ɖě nyí nǔvú ǎ, ɖě ka ná gɔn jijɛnu ǎ. Togun Mawu tɔn sixú gán jɛ nǔ e Biblu ɖɔ lɛ́ é wú, ɖó é ɖeji dó Mawu e ɖɔ xó e ɖo Biblu mɛ lɛ́ é wú wútu.”

3. Étɛ́ lɛ́ mǐ ka ná gbéjé kpɔ́n ɖo xóta élɔ́ mɛ?

³ Nɛ̌ mǐ ka sixú d’alɔ mɛ ɖěvo lɛ́, bɔ yě ná ɖeji dó Xó Mawu tɔn wú mǐɖɔhun gbɔn? Mǐ ná gbéjé hwɛjijɔ e wú mǐ sixú ɖeji dó Biblu wú é atɔn kpɔ́n; yě wɛ nyí: lěe xó e ɖo Biblu mɛ lɛ́ é sɔgbe gbɔn é, lěe nǔɖɔɖayǐ Biblu tɔn ɖé lɛ́ ko jɛnu gbɔn é, lěe Biblu ɖó hlɔ̌nhlɔ́n bo nɔ ɖyɔ́ gbɛzán mɛ lɛ́ tɔn gbɔn é.

4. Aniwú mɛɖé lɛ́ ka nɔ lin ɖɔ wɛn e ɖo Biblu mɛ é húzú?

⁴ Jexóva zán súnnu gbejínɔtɔ́ 40 mɔ̌, bɔ yě wlán wěma Biblu tɔn lɛ́. Amɔ̌, nǔwlánwlán dodó lɛ́ ɖě sɔ́ ɖe ɖo égbé ǎ. Biblu e ɖo así mǐtɔn égbé é ɔ, è vɔ́ wlán azɔn mɔ̌kpán wɛ. Énɛ́ zɔ́n bɔ mɛɖé lɛ́ nɔ kanbyɔ́ yěɖée ɖɔ nǔ e mǐ nɔ xa ɖo Biblu mɛ égbé lɛ́ é ɔ, nǔ ɖokpó ɔ jɛ́n yě ka nyí kpó nǔ e súnnu énɛ́ lɛ́ wlán lɛ́ é kpó a jí. Mǐ kú d’é jí ɖɔ nǔ ɖokpó ɔ wɛ. A ka ko kan nǔ e wú mǐ kú d’é jí é byɔ́ hwiɖée kpɔ́n a?

5. Nɛ̌ è ka vɔ́ Nǔwlánwlán mímɛ́ Ebléegbe tɔn lɛ́ wlán gbɔn? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖo akpa ɔ jí é.)

⁵ Bónú Jexóva ná dó cyɔ́n alɔ wɛn e ɖo Biblu mɛ é jí ɔ, é byɔ́ mɛ tɔn lɛ́ ɖɔ yě ní vɔ́ wlán. É ɖɔ nú axɔ́sú Izlayɛ́li tɔn lɛ́ ɖɔ yě mɛ ɖokpó ɖokpó ní nɔ vɔ́ Sɛ́nwéma ɔ wlán, lobo nɔ hɛn; é sɔ́ Levíi ví lɛ́ bɔ yě ná kplɔ́n Sɛ́n énɛ́ togun ɔ. (Sɛ́n. 17:18; 31:24-26; Nɛɛ. 8:7) Ée Jwifu lɛ́ gosín kannumɔgbénu ɖo Babilɔ́nunu gúdo é ɔ, nǔwlántɔ́ alɔsekpɛ́nnánɔ lɛ́ sín gbɛ̌ta ɖokpó jɛ Nǔwlánwlán mímɛ́ Ebléegbe tɔn lɛ́ gěgé vɔ́ wlán jí. (Ɛsd. 7:6) Súnnu énɛ́ lɛ́ ɖ’ayi te tawun. Ée nǔwlántɔ́ énɛ́ lɛ́ w’azɔ̌ yětɔn kpé é ɔ, é nyí xókwín lɛ́ ɖokpó ɖokpó wɛ yě xa kpowun ǎ, loɔ, yě lɛ́ xa wěkwín lɛ́ ɖokpó ɖokpó bo ná dó mɔ nǔ jɛ wú ɖɔ émí vɔ́ nǔ lɛ́ wlán ganjí. Nǔ ɖo mɔ̌ có, ɖó yě nyí hwɛhutɔ́ wútu ɔ, nǔjɛdo kléwún kléwún ɖé lɛ́ ɖo nǔ e yě wlán lɛ́ é mɛ. Amɔ̌, ɖó nǔ ɖokpó ɔ lɛ́ gěgé wɛ è vɔ́ wlán wútu ɔ, è hɛn ɔ, è ná mɔ nǔjɛdo énɛ́ lɛ́ ɖo nukɔnmɛ. Gbɔn nɛ̌ é?

6. Nɛ̌ è ka nɔ mɔ nǔ e è wlán gbɔ ɖo akpáxwé Biblu tɔn e è vɔ́ wlán lɛ́ é mɛ é gbɔn?

⁶ Akɔwé égbé tɔn lɛ́ ɖó wlɛnwín ɖagbe hú gǎn e è sixú zán dó mɔ fí e mɛ e vɔ́ Biblu ɔ wlán lɛ́ é wlán nǔ gbɔ ɖe lɛ́ é. Nǔjlɛ́dónǔwú ɖokpó ɖíe: Mǐ ní ɖɔ ɖɔ è sɔ́ akpáxwé ɖokpó nú súnnu 100, bo byɔ́ yě ɖɔ yě ní wlán. Mɛ ɖokpó ɖo yě mɛ bo wlán nǔ kléwún ɖé gbɔ. Ali e nu è sixú mɔ nǔ énɛ́ e é wlán gbɔ é ɖe é ɖokpó wɛ nyí ɖɔ è ní sɔ́ nǔ e é wlán é sɔ́ jlɛ́ dó mɛ ɖěvo lɛ́ tɔn wú. Mɔ̌ ɖokpó ɔ, ée akɔwé lɛ́ sɔ́ akpáxwé Biblu tɔn e è vɔ́ wlán lɛ́ é ɖě sɔ́ jlɛ́ dó ɖě wú é ɔ, yě kpé wú bo mɔ fí e nǔwlántɔ́ ɖé wlán nǔ gbɔ, alǒ wɔn xókwín ɖé ɖe é.

7. Nɛ̌ do mɛ e vɔ́ Biblu wlán lɛ́ é gěgé ka ɖó ayi te sɔ?

⁷ Mɛ ɖěɖěe vɔ́ akpáxwé Biblu tɔn lɛ́ wlán lɛ́ é tɛ́n kpɔ́n bo wlán nǔ lɛ́ bɔ yě sɔgbe. Kpɔ́ndéwú e xlɛ́ mɔ̌ é ɖokpó ɖíe. Nǔwlánwlán mímɛ́ Ebléegbe tɔn lɛ́ ɔ, blěbú tɔn e dóxó hú gǎn é ɔ, 1008 alǒ 1009 H.M. tɔn wɛ è vɔ́ wlán fó. É wɛ è nɔ ylɔ́ ɖɔ Codex de Leningrad. Amɔ̌, agaɖanu din ɔ, è mɔ Biblu e è vɔ́ wlán lɛ́ é gěgé kpó xwɛ Biblu tɔn ɖé lɛ́ kpó, bɔ yě lɛ́ dóxó hú Codex de Leningrad; è wlán akpáxwé énɛ́ lɛ́ é ɔ, é ko bló xwe 1000 mɔ̌ cóbɔ è wá wlán Codex de Leningrad. Mɛɖé sixú lin ɖɔ ɖó è vɔ́ akpáxwé Biblu tɔn énɛ́ lɛ́ wlán azɔn mɔ̌kpán ɖo xwe 1000 vlamɛ wútu ɔ, nǔ e è wlán dó Codex de Leningrad mɛ é ná gbɔn vo séé nú akpáxwé Biblu tɔn e dóxó hú i lɛ́ é. Amɔ̌, xó énɛ́ nyí nǔgbó ǎ. Ée akɔwé lɛ́ jlɛ́ nǔwlánwlán xóxó lɛ́ dó ée è wlán bɔ d’é wú lɛ́ é wú é ɔ, yě mɔ ɖɔ xókwín ɖé lɛ́ jɛ́n gbɔn vo kpɛɖé kpɛɖé; énɛ́ kún ka húzú nukúnnúmɔjɛnǔmɛ e è ɖó dó wɛn e ɖo Biblu mɛ é wú é ó.

8. Vogbingbɔn tɛ́ ka ɖo Nǔwlánwlán mímɛ́ Glɛ̌kigbe tɔn e è vɔ́ wlán lɛ́ é kpó wěma ɖěvo e è vɔ́ wlán lɛ́ é kpó tɛ́ntin?

⁸ Klisánwun nukɔntɔn lɛ́ lɔmɔ̌ vɔ́ Nǔwlánwlán mímɛ́ lɛ́ wlán. Yě xwe sɔ dó vɔ́ Nǔwlánwlán mímɛ́ Glɛ̌kigbe tɔn lɛ́ sín wěma 27 lɛ́ wlán, bo nɔ zán ɖo kplé yětɔn lɛ́ hwenu, lobo nɔ lɛ́ zán ɖo wɛnɖagbejíjlázɔ́ ɔ mɛ. Ée akɔwé Biblu tɔn ɖokpó jlɛ́ Nǔwlánwlán mímɛ́  Glɛ̌kigbe tɔn e è vɔ́ wlán é dó wěma ɖěvo e è wlán ɖo hwe ɖokpó ɔ nu lɛ́ é wú gúdo é ɔ, é ɖɔ: “È ná ɖɔ ɔ, Nǔwlánwlán mímɛ́ Glɛ̌kigbe tɔn e è vɔ́ wlán lɛ́ é gěgé tíin ɖo égbé, hú wěma ɖěvo lɛ́, . . . bɔ bǐ wɛ lɛ́ kpo ɖo bǔte.” Wěma Anatomy of the New Testament ɖɔ: “Mǐ sixú ɖeji dó nǔ e mǐ nɔ xa ɖo Nǔwlánwlán mímɛ́ Glɛ̌kigbe tɔn e è lɛ́ tínmɛ égbé, bɔ yě ɖó gǎnjɛwú lɛ́ é wú, ɖó wɛn ɖokpó ɔ e mɛ hwexónu tɔn lɛ́ wlán lɛ́ é wɛ ɖo yě lɔ mɛ.”

9. Nǔgbó tɛ́ Ezayíi 40:8 ka ɖe xlɛ́ dó wɛn e ɖo Biblu mɛ é wú?

⁹ Nú xwe kanweko mɔ̌kpán ɔ, nǔwlántɔ́ gěgé w’azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n bo vɔ́ Biblu ɔ wlán kpó sɔxwixwe kpó; énɛ́ wɛ zɔ́n bɔ mǐ ɖó Biblu e sɔgbe é bo nɔ xa, lobo nɔ lɛ́ kplɔ́n ɖo égbé. b É ɖo wɛn ɖɔ, Jexóva wɛ bló bɔ Xó tɔn dó tíin ɖo égbé, bo ka lɛ́ sɔgbe. (Xa Ezayíi 40:8.) Mɛɖé lɛ́ sixú ɖɔ ɖɔ é kún nyí ɖyɔ̌ e wɛn e ɖo Biblu mɛ é ma ɖyɔ́ ǎ é kpowun wútu wɛ è ná ɖɔ Mawu gɔ́n wɛ é gosín ó. Énɛ́ wú ɔ, mi nú mǐ ní gbéjé kúnnuɖenú e xlɛ́ ɖɔ Biblu ɔ, Mawu gɔ́n wɛ é gosín é ɖé lɛ́ kpɔ́n.

10. Nǎ kpɔ́ndéwú nǔɖɔɖayǐ e ko jɛnu bo xlɛ́ ɖɔ xó e ɖo 2 Piyɛ́ɛ 1:21 mɛ é nyí nǔgbó é tɔn ɖokpó. (Kpɔ́n ɖiɖe lɛ́.)

¹⁰ Biblu ɖɔ nǔɖɔɖayǐ gěgé xó bɔ yě ko jɛnu; ɖé lɛ́ tíin bɔ è wlán é ɔ, é ko bló xwe kanweko mɔ̌kpán cóbɔ yě wá jɛnu. Hwenuxó dó zǒgbe jí ɖɔ nǔɖɔɖayǐ énɛ́ lɛ́ jɛnu. Énɛ́ kpácá mǐ ǎ, ɖó mǐ tuun ɖɔ Jexóva wɛ nyí Dǒwátɔ́ nǔɖɔɖayǐ énɛ́ lɛ́ e ɖo Biblu mɛ lɛ́ é tɔn. (Xa 2 Piyɛ́ɛ 1:21.) Lin tamɛ dó nǔɖɔɖayǐ ɖěɖěe kúnkplá lěe è ná gba toxo hwexónu tɔn Babilɔ́nu gbɔn é wú. Ðo xwe kanweko tántɔngɔ́ J.H.M. tɔn mɛ ɔ, gbeyíɖɔ Ezayíi ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ toxo hlɔ̌nhlɔ́nnɔ e nɔ nyí Babilɔ́nu é ɔ, è ná gba. É tlɛ ɖɔ ɖɔ nya e nɔ nyí Silúsi é wɛ ná gba Babilɔ́nu toxo ɔ, bo lɛ́ tín lěe é ná wa mɔ̌ gbɔn é mɛ pɛ́pɛ́pɛ́. (Eza. 44:27–45:2) Ezayíi lɛ́ ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ è ná wá gba Babilɔ́nu, bɔ mɛɖé kún sɔ́ ná nɔ fínɛ́ kpɔ́n ó. (Eza. 13:19, 20) Nǔ e ka jɛ é pɛ́ɛ́ nɛ́. Mɛdinu lɛ́ kpó Pɛ́sinu lɛ́ kpó gba Babilɔ́nu toxo ɔ ɖo  539 J.H.M. tɔn, bɔ toxo ɖaxó énɛ́ wá húzú dǒglín.—Kpɔ́n video Biblu ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ Babilɔ́nu ná j’ayǐ, éé ɖo wěma Ðu gbɛ víví káká sɔ́yi! mɛ é, ɖo alǒkan, alǒ tablɛ́ti jí; nǔkplɔ́nkplɔ́n 03gɔ́, xótala 5.

11. Nǔɖɔɖayǐ e ɖo Daniyɛ́li 2:41-43 mɛ é ɖo jijɛnu wɛ ɖo égbé. Tínmɛ lěe nǔ ɖo mɔ̌ nyí wɛ gbɔn é.

¹¹ Ényí hwexónu kɛ́ɖɛ́ wɛ nǔɖɔɖayǐ Biblu tɔn lɛ́ jɛnu ǎ, yě lɛ́ ɖo jijɛnu wɛ ɖo égbé. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖ’ayi lěe nǔɖɔɖayǐ e kúnkplá acɛkpikpa e ɖ’agbɔ̌n hú bǐ ɖo gbɛ ɔ mɛ bɔ è nɔ ylɔ́ ɖɔ Anglo-Amérique, bɔ Daniyɛ́li ɖɔ xó tɔn é ɖo jijɛnu wɛ gbɔn é wú. (Xa Daniyɛ́li 2:41-43.) Nǔɖɔɖayǐ ɔ tɛ ɖɛ̌ jí ɖɔ Anglo-Amérique, éé nyí acɛkpikpa e ɖ’agbɔ̌n hú bǐ ɖo gbɛ ɔ mɛ é sín “akpáxwé ɖé ná syɛ́n” gan ɖɔhun, bɔ “akpá bǔ ná vɔ́ da” ko ɖɔhun. Kúnnuɖenú xlɛ́ ɖɔ nǔgbó wɛ nyí xó énɛ́. Grande-Bretagne kpó Amérique kpó dó hlɔ̌nhlɔ́n tawun gan ɖɔhun, ɖó yě wa nǔ tají ɖé ɖo ɖu e è ɖu ɖo Wɛ̌kɛ́ hwan we lɛ́ bǐ jí é mɛ, bo ka lɛ́ kpo ɖo ahwankpá hlɔ̌nhlɔ́nnɔ lɛ́ ɖó wɛ. É ɖo mɔ̌ có, toví yětɔn lɛ́ nɔ vɔ́ da nú acɛkpikpa yětɔn gbɔn gǔ e yě nɔ fɔ́n dó tuto ajɔ̌wiwa tɔn lɛ́ kpó acɛkpikpa ɔ ɖésú kpó jí hwɛhwɛ é gblamɛ. Mɛ e alɔ se kpɛ́n ná ɖo toxóɖiɖɔ linu é ɖokpó ɖɔ xó élɔ́ agaɖanu din: “To e mɛ tuto toxóɖiɖɔ tɔn e è nɔ ylɔ́ ɖɔ démocratie é ɖo azɔ̌ wa ɖe wɛ ɖo égbé é ɖě klán ɖo toxóɖiɖɔ linu sɔ États-Unis ǎ.” Gɔ́ ná ɔ, Grande-Bretagne e nyí akpáxwé acɛkpikpa e ɖ’agbɔ̌n hú bǐ ɖo gbɛ ɔ mɛ é tɔn é klán tawun ɖo agaɖanu din, ɖó é sɔ́ nɔ ɖó gbe kpɔ́ xá to ɖěvo e ɖo Union européenne mɛ lɛ́ é ǎ. Kínklán énɛ́ lɛ́ zɔ́n bɔ é cí ɖɔ Anglo-Amérique e nyí acɛkpikpa e ɖ’agbɔ̌n hú bǐ ɖo gbɛ ɔ mɛ é kún sɔ́ sixú nɔ wá gbeta lɛ́ kɔn ganjí ó ɖɔhun.

12. Jiɖe tɛ́ nǔɖɔɖayǐ ɖěɖěe ɖo Biblu mɛ lɛ́ é ka ná mǐ?

¹² Nǔɖɔɖayǐ Biblu tɔn ɖěɖěe ko jɛnu lɛ́ é nɔ ná hlɔ̌nhlɔ́n kán e mǐ kán ɖ’é jí ɖɔ akpá e Mawu dó dó sɔgúdo wú lɛ́ é ɖó jiɖe é. Lěe nǔ cí nú ɖɛhanwlántɔ́ ɔ bɔ é xo ɖɛ élɔ́ sɛ́dó Jexóva é wɛ é nɔ cí nú mǐ lɔmɔ̌: “Un ɖo hwlɛngán ba wɛ ɖo gɔ̌n towe káká bɔ agbɔ̌n kpé mì, un ɖo te kpɔ́n xó e a ná ɖɔ é.” (Ðɛh. 119:81) Jexóva gbɔn xó e ɖo Biblu mɛ lɛ́ é gblamɛ bo ná mǐ sɔgúdo ɖagbe kpó nukúnɖíɖó kpó. (Jel. 29:11) Nukúnɖíɖó sɔgúdo tɔn mǐtɔn jínjɔ́n gǎndídó gbɛtɔ́ tɔn jí ǎ, loɔ, akpá Mawu tɔn lɛ́ jí wɛ é jínjɔ́n. Mi nú mǐ ní kpo ɖo blǒbló wɛ bónú jiɖe e mǐ ɖó dó Xó Mawu tɔn wú é ní lí dǒ, gbɔn nǔɖɔɖayǐ e ɖo Biblu mɛ lɛ́ é kpínkplɔ́n ganjí gblamɛ.

13. Sɔgbe xá Ðɛhan 119:66, 138 ɔ, hwɛjijɔ ɖěvo tɛ́ wú mǐ ka sixú ɖeji dó Biblu wú?

¹³ Hwɛjijɔ ɖěvo e wú mǐ sixú ɖeji dó Biblu wú é wɛ nyí ɖɔ, ényí è xwedó wěɖexámɛ tɔn lɛ́ ɔ, é nɔ d’alɔ mɛ. (Xa Ðɛhan 119:66, 138.) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, asú kpó asi kpó ɖé ko jló ná gbɛ́ yěɖée, amɔ̌ din ɔ, yě xwedó wěɖexámɛ Biblu tɔn lɛ́. Xomɛ nɔ hun vǐ yětɔn lɛ́ ɖɔ émí ɖo xwédo klisánwun tɔn ɖé mɛ, bɔ mɛjitɔ́ émítɔn lɛ́ nɔ kpé nukún dó émí wú, lobo lɛ́ yí wǎn nú émí.—Efɛ́. 5:22-29.

14. Wěɖexámɛ Biblu tɔn lɛ́ zínzán nɔ zɔ́n bɔ è nɔ ɖó gbɛzán ɖagbe. Nǎ kpɔ́ndéwú tɔn ɖokpó.

¹⁴ Wěɖexámɛ Biblu tɔn lɛ́ ko zɔ́n bɔ dǎnúwatɔ́ akowunká lɛ́ tlɛ ko húzú lěe yě nɔ zán gbɛ gbɔn é. Ð’ayi lěe wěɖexámɛ Biblu tɔn lɛ́ ko d’alɔ gantɔ́ e nɔ nyí Jack é gbɔn é wú. c Dǎkaxotɔ́ akowunká wɛ n’i, bɔ è tuun ɖɔ é ɖo gantɔ́ jɛ̌ngbɛn ɖěɖěe è ɖó kúhwɛ ná lɛ́ é mɛ. Amɔ̌, gbe ɖokpó ɔ, Jack nɔ Biblu kplɔ́nkplɔ́n ɖé domɛ. Xomɛnyínyɔ́ e nɔví e ɖo nukún kpé dó Biblu kplɔ́nkplɔ́n ɔ wú wɛ é ɖe  xlɛ́ é dɔn ɛ tawun, bɔ é lɔmɔ̌ jɛ Biblu kplɔ́n jí. Ée Jack jɛ nǔgbó e ɖo Biblu mɛ lɛ́ é zán ɖo gbɛzán tɔn mɛ jí é ɔ, nǔwalɔ tɔn lɛ́, káká jɛ mɛ alɔkpa e é nyí é jí jɛ te kpɔ́n jí. Hwenu ɖo yiyi wɛ é ɔ, Jack húzú wɛnjlátɔ́ e ma ko bló batɛ́mu ǎ é, bo wá bló batɛ́mu. É jlá Axɔ́súɖuto Mawu tɔn sín wɛn ɖagbe gantɔ́ gbɛ̌ tɔn ɖěvo lɛ́ kpó akpakpa sɔ́ mɛ kpó, bɔ é hwe bǐ ɔ, é d’alɔ mɛ ɛnɛ bɔ yě kplɔ́n Biblu. Jack ko húzú jijɔ cóbɔ gbe e gbe è ná hu i é su. Mɛɖesínhwɛmɛtɔ́ tɔn lɛ́ ɖokpó ɖɔ: “Jack sɔ́ nyí mɛ e é nyí xwe 20 ɖíe é ǎ. Nǔkplɔ́nmɛ Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ tɔn ko húzú gbɛzán tɔn.” È hu Jack có, kpɔ́ndéwú tɔn xlɛ́ ɖɔ mǐ sixú ɖeji dó Xó Mawu tɔn wú, ɖó é ɖó hlɔ̌nhlɔ́n, bo nɔ ɖyɔ́ gbɛzán gbɛtɔ́ lɛ́ tɔn dó ɖagbe jí.—Eza. 11:6-9.

15. Nɛ̌ nǔgbó Biblu tɔn lɛ́ zínzán ka nɔ zɔ́n bɔ mɛ Jexóva tɔn lɛ́ nɔ gbɔn vo ɖo égbé gbɔn? (Kpɔ́n fɔtóo ɔ.)

¹⁵ Ðó mɛ e ɖo togun Jexóva tɔn mɛ lɛ́ é nɔ zán nǔgbó e ɖo Biblu mɛ lɛ́ é wútu ɔ, yě ɖo bǔ. (Jaan 13:35; 1 Kɔ. 1:10) Tají ɔ, mɛ lɛ́ nɔ ɖ’ayi fífá kpó bǔninɔ kpó e ɖo tɛ́ntin mǐtɔn é wú, ɖó ɖo égbé ɔ, mɛ gěgé klán ɖó linlin e yě nɔ ɖó ɖo toxóɖiɖɔ linu é wú; akɔ, alǒ tɛn e mɛ yě ɖe é lɔ nɔ klán yě. Hwenu e dɔ̌nkpɛvú e nɔ nyí Jean é ɖó ayi bǔninɔ e nɔ nɔ Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ tɛ́ntin é wú é ɔ, é jí wǔ n’i. Aflíkato ɖokpó mɛ wɛ é su ɖe. Hwenu e tohwan ɖé bɛ́ é ɔ, é byɔ́ ahwan mɛ, amɔ̌, ɖo nukɔnmɛ ɔ, é hɔn sín to ɔ mɛ, bo yi jɛ to e sɛkpɔ́ fínɛ́ é ɖokpó mɛ. Fínɛ́ wɛ é xo go Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ ɖe. Jean ɖɔ: “Un kplɔ́n ɖɔ mɛ ɖěɖěe ɖo sinsɛn nǔgbó ɔ mɛ lɛ́ é kún nɔ ɖó nu ɖo toxóɖiɖɔ mɛ ó, bo ka lɛ́ ɖo bǔ. Yě nɔ lɛ́ yí wǎn nú yěɖée.” É ɖɔ gɔ́ ná ɖɔ: “Un ko sɔ́ gbɛzán ce jó dó jɛ hun dó to ɖé jí kpɔ́n. Amɔ̌, hwenu e un kplɔ́n nǔgbó e ɖo Biblu mɛ lɛ́ é ɔ, un wá gbeta ɔ kɔn bo ná sɔ́ gbɛzán ce dó sɛn Jexóva.” Jean húzú bǐ mlɛ́mlɛ́. É sɔ́ nɔ fun ahwan bo nɔ hu mɛ e kpó é kpó ma nyí to ɖokpó ɔ mɛ nu, alǒ gosín akɔ ɖokpó ɔ mɛ ǎ lɛ́ é ɖě ǎ, é nyɔ́ wa ɔ, wɛn fífá tɔn e ɖo Biblu mɛ é wɛ é  nɔ dó mɛ ɖěɖěe é nɔ xo go lɛ́ é bǐ din. Nǔgbó ɔ, wěɖexámɛ Biblu tɔn lɛ́ nɔ d’alɔ mɛ ɖěɖěe gosín to vovo mɛ lɛ́ é, bɔ énɛ́ nyí kúnnuɖenú agbɔ̌nnɔ ɖé ɖɔ mǐ sixú ɖeji dó Xó Mawu tɔn wú.

16. Aniwú é ka ɖo tají ɖɔ mǐ ní ná hlɔ̌nhlɔ́n jiɖe e mǐ ɖó dó Xó Mawu tɔn wú é?

¹⁶ Ðó gbɛ élɔ́ fɔ́n bo ɖo nylǎnylá d’é jí wɛ wútu ɔ, jiɖe e mǐ ɖó dó Xó Mawu tɔn wú é ná gbɔn tɛ́nkpɔ́n nu. Mɛ lɛ́ sixú tɛ́n kpɔ́n bo ná bló bɔ mǐ ná xo nǔ kpɔ́n ɖɔ Biblu ɔ nǔgbó jɛ́n é ka nyí a jí, alǒ, ɖɔ Jexóva jɛ́n ka sɔ́ mɛsɛntɔ́ gbejínɔtɔ́ ayiɖotenánɔ ɔ b’ɛ ɖo ali xlɛ́ togun tɔn wɛ égbé a jí. Amɔ̌, ényí mǐ kú d’é jí ɖɔ Xó Jexóva tɔn nyí nǔgbó hwebǐnu ɔ, mǐ ná kpé wú bá ɖí xwi xá ahwan ɖěɖěe è nɔ tɔ́n nǔɖiɖi mǐtɔn lɛ́ é. Mǐ ná ‘zin alɔ dó akɔ́n bo ná xwedó tito Jexóva tɔn lɛ́ hwebǐnu, mǐ ná xwedó káká sɔ́yi.’ (Ðɛh. 119:112) “Winnyá” ná hu mǐ dó nǔgbówɛn ɔ dídó mɛ ɖěvo lɛ́ kpó wǔsyɛ́n dídó lanmɛ nú yě bónú yě ná zán gbɛ sɔgbe xá wěɖexámɛ Biblu tɔn lɛ́ kpó wú ǎ. (Ðɛh. 119:46) Gɔ́ ná ɔ, mǐ ná kpé wú bo ná dɛ ɖo ninɔmɛ e tlɛ vɛ́ wǔ tawun lɛ́ é nu, káká jɛ yadónúmɛ jí “kpó hǔnkúkú kpó kpódó xomɛhunhun kpán.”—Koló. 1:11; Ðɛh. 119:143, 157.

17. Étɛ́ xóta xwe ɔ tɔn mǐtɔn ka ná flín mǐ?

¹⁷ É su nukún mǐtɔn mɛ ɖɔ Jexóva ɖe nǔgbó ɔ xlɛ́ mǐ! Nǔgbó énɛ́ nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ ɖó fífá kpó jiɖiɖe kpó; é nɔ lɛ́ kplɔ́n mǐ lěe mǐ ná zán gbɛ gbɔn ɖo gbɛ élɔ́ e fɔ́n bo ɖo nylǎnylá d’é jí wɛ é mɛ é nyi wɛn. É bló bɔ mǐ ɖo nukún ɖó sɔgúdo ɖaaɖagbe ɖé wɛ ɖo Axɔ́súɖuto Mawu tɔn glɔ́. Xwe 2023 tɔn sín xóta ná d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná kú d’é jí ɖɔ Xó Mawu tɔn bǐ wɛ nyí nǔgbó!—Ðɛh. 119:160.