1. Ðɔ hwɛjijɔ e wú Jexóva bló tuto alɔwlíwlí tɔn é ɖokpó.

 JEXÓVA ɔ, “Mawu awǎjijɛnɔ” wɛ n’i, bo ba ɖɔ mǐ lɔ n’i ɖó awǎjijɛ. (1 Tim. 1:11) É ná nǔ gěgé mǐ, bá dó d’alɔ mǐ bónú mǐ ná ɖu gbɛ víví. (Ja. 1:17) Nǔníná énɛ́ lɛ́ ɖokpó wɛ nyí alɔwlíwlí. Ényí súnnu ɖé kpó nyɔ̌nu ɖé kpó wlí alɔ ɔ, yě nɔ dó akpá ɖɔ émí ná yí wǎn nú émíɖée, ɖó sísí nú émíɖée, bo lɛ́ wlí yɛ̌yi nú émíɖée. Ényí yě kpo ɖo vǐvɛ́ xá yěɖée wɛ ɔ, énɛ́ sixú zɔ́n bɔ yě ná ɖó awǎjijɛ nǔgbó ɔ.—Nǔx. 5:18.

2. Ninɔmɛ tɛ́ mɛ alɔwlíwlí gěgé ka ɖe ɖo égbé?

² É blá wǔ ɖɔ asú kpó asi kpó égbé tɔn lɛ́ gěgé nɔ wɔn akpá ɖěɖěe yě dó ɖo alɔwlíwlízán yětɔn gbe lɛ́ é. Wǎgbɔ tɔn ɔ, yě sɔ́ nɔ ɖ’awǎjijɛ ǎ. Tutomɛ gbɛ ɔ tɔn e nɔ kpé nukún dó lanmɛ ná nɔ ganjí wú é sín gbeɖíɖó agaɖanu din tɔn ɖé xlɛ́ ɖɔ asú gěgé nɔ wa alǎnnú asi yětɔn lɛ́ wú, nɔ ɖɔ nǔyá nú yě, alǒ nɔ wa nǔ xá yě ɖo ali agɔ ɖěvo lɛ́ nu. Asú e nɔ wa mɔ̌ é ɖé sixú wa nǔ xá asi tɔn kpó sísí kpó ɖo mɛ ɖěvo lɛ́ nukɔn, bo ka ná nɔ wa alǎnnú wǔ tɔn ɖo xwégbe. Xɛsi nɔ lɛ́ jɛ alɔwlíwlí gěgé jí hwenu e asú ɖé nɔ kpɔ́n fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn é.

3. Étɛ́wú asú ɖé ka sixú xo dǎka asi tɔn wú?

³ Étɛ́wú asú ɖé lɛ́ ka nɔ wa nǔ xá asi yětɔn ɖo ali e ma sɔgbe ǎ é nu? Tɔ́ yětɔn sixú ko nɔ wa alǎnnú nɔ yětɔn wú, énɛ́ wú ɔ, yě lɔ sixú nɔ lin ɖɔ é kún nylá ɖɔ émí ní nɔ wa alǎnnú asi émítɔn wú ó. Súnnu ɖěvo lɛ́ nɔ xo dǎka asi yětɔn wú, ɖó nǔ e mɛ e lɛ́ lɛ̌ dó yě lɛ́ é gěgé nɔ wa é nɛ́. Súnnu énɛ́ lɛ́ sixú ko nɔ lin ɖɔ é byɔ́ ɖɔ émí ní nylá hun dó asi émítɔn, énɛ́ ɔ, é ná tuun ɖɔ émí wɛ nyí gǎn ɔ. Súnnu ɖěvo lɛ́ tíin bɔ è kplɔ́n yě bónú yě ná nɔ ɖu ɖo lěe nǔ nɔ  cí nú yě é jí, káká jɛ xomɛsin yětɔn jí ǎ. Ðó súnnu ɖé lɛ́ nɔ kpɔ́n fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn hwɛhwɛ wútu ɔ, énɛ́ wa nǔ dó linlin e yě nɔ ɖó dó nyɔ̌nu lɛ́ kpó xóɖóxámɛ kpó wú é wú. Gɔ́ ná ɔ, akɔwé gěgé mɔ ɖɔ, ɖo jɛmɛjí Covid-19 hwenu ɔ, asú ɖěɖěe nɔ xo dǎka asi yětɔn lɛ́ wú é sín kɛ́n lɛ́ jɛjí. Amɔ̌, hwɛjijɔ énɛ́ lɛ́ ɖěbǔ ɖó ná zɔ́n bónú asú ɖé ná xo dǎka asi tɔn wú ǎ.

4. Étɛ́ wú asú klisánwun lɛ́ ka sixú cɔ́ yěɖée dó? Étɛ́wú?

⁴ Asú klisánwun lɛ́ ɖó ná ɖ’ayi te dó linlin e ma sɔgbe ǎ é ɖíɖó dó nyɔ̌nu lɛ́ wú wú. a Étɛ́wú? Hwɛjijɔ e wú wɛ é ɖokpó wɛ nyí ɖɔ hwɛhwɛ ɔ, nǔ e mɛɖé nɔ lin é wɛ nɔ sísɛ́ ɛ bɔ é nɔ wa nǔ. Mɛsɛ́dó Pɔ́lu gba akpá nú klisánwun e gbigbɔ sɔ́ bɔ yě ɖo Hlɔ̌ma lɛ́ é ɖɔ yě ní “ma sɔ́ nɔ wa nǔ gbɛ élɔ́ ɖɔhun ɖě ó.” (Hlɔ̌. 12:1, 2) Hwenu e Pɔ́lu wlán nǔ sɛ́dó Hlɔ̌manu lɛ́ é ɔ, é ɖo wɛn ɖɔ è ɖó agun ɔ ayǐ é ɔ, xwe ko jɛ. É ɖo mɔ̌ có, xó Pɔ́lu tɔn lɛ́ xlɛ́ ɖɔ nǔwalɔ gbɛ ɔ tɔn lɛ́ kpó linlin gbɛ ɔ tɔn kpó kpo ɖo nǔ wa dó mɛ e ɖo agun ɔ mɛ é ɖé lɛ́ wú wɛ. Nǔ e wú é dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú yě ɖɔ yě ní húzú linlin kpó nǔwalɔ kpó yětɔn lɛ́ é nɛ́. É ɖo wɛn ɖɔ wěɖexámɛ énɛ́ kan asú klisánwun lɛ́ ɖo égbé. É blá wǔ ɖɔ linlin gbɛ ɔ tɔn ko wa nǔ dó yě mɛɖé lɛ́ wú, bɔ yě tlɛ ko xo dǎka asi yětɔn lɛ́ wú. b Nɛ̌ Jexóva ka nɔ ɖó nukún ɖɔ asú ɖé ní nɔ wa nǔ xá asi tɔn gbɔn? Mǐ mɔ xósin ɔ ɖo wěmafɔ e jí xóta élɔ́ jínjɔ́n é mɛ.

5. Sɔgbe xá 1 Piyɛ́ɛ 3:7 ɔ, nɛ̌ asú ɖé ka ɖó ná wa nǔ xá asi tɔn gbɔn?

⁵ Xa 1 Piyɛ́ɛ 3:7. Jexóva ɖe gbe nú asú lɛ́ ɖɔ yě ní nɔ wlí yɛ̌yi nú asi yětɔn lɛ́. Yɛ̌yi wlí nú mɛ nɔ dó gesí lěe mǐ nɔ wa nǔ xá mɛ e mǐ nɔ ɖó sísí ná é ɖé gbɔn é. Asú e yí wǎn nú asi tɔn é ná wa nǔ xá ɛ kpó xomɛnyínyɔ́ kpó, kpódó wǎnyíyí kpán. Ðo xóta élɔ́ mɛ ɔ, mǐ ná gbéjé lěe asú ɖé sixú wlí yɛ̌yi nú asi tɔn gbɔn é kpɔ́n. Amɔ̌, jɛ nukɔn hwɛ̌ ɔ, mi nú mǐ ní ɖɔ xó dó nǔwalɔ alɔkpa ɖěɖěe nɔ ɖe yɛ̌yi sín nyɔ̌nu lɛ́ wú lɛ́ é wú.

NYI ALƆ NÚ NǓWALƆ E NƆ ÐE YƐ̌YI SÍN ASI TOWE WÚ LƐ́ É

6. Nɛ̌ nǔ ka nɔ cí nú Jexóva dó asú ɖěɖěe nɔ wa alǎnnú así yětɔn wú lɛ́ é wú? (Kolósinu lɛ́ 3:19)

⁶ Asú ɖé ɖó ná xo dǎka asi tɔn wú ǎ. Jexóva gbɛ́ wǎn nú mɛ ɖěbǔ e nɔ wa alǎnnú é. (Ðɛh. 11:5) Asú e nɔ xo dǎka asi yětɔn wú é wɛ é nɔ gbɛ́ wǎn ná tawun. (Mal. 2:16; xa Kolósinu lɛ́ 3:19.) Sɔgbe xá 1 Piyɛ́ɛ 3:7 éé jí xóta mǐtɔn jínjɔ́n é ɔ, ényí asú ɖé ma nɔ wa nǔ xá asi tɔn ganjí ǎ ɔ, xɔ́ntɔn e é zun xá Mawu é nɔ xo akpa. Jexóva tlɛ sixú gɔn ɖɛ tɔn lɛ́ ɖótó.

7. Sɔgbe xá Efɛ́zinu lɛ́ 4:31, 32 ɔ, xó alɔkpa tɛ́ lɛ́ asú lɛ́ ka ɖó ná nyi alɔ ná? (Kpɔ́n “Tínmɛ ɖé lɛ́” lɔmɔ̌.)

⁷ Asú ɖé ɖó ná nɔ sú xó dó asi tɔn ta, alǒ ɖɔ nǔyá n’i ǎ. Asú ɖé lɛ́ nɔ xo dǎka asi yětɔn lɛ́ wú, gbɔn xó ɖiɖɔ nú yě kpó xomɛsin kpó, gɔ́ nú xó e ná gblé wǔ yě lɛ́ é ɖiɖɔ gblamɛ. Amɔ̌, Jexóva gbɛ́ wǎn nú ‘xomɛsin, majijɛ, jlɛɖiɖɔ, kpó mɛzunzun kpó.’ c (Xa Efɛ́zinu lɛ́ 4:31, 32.) É nɔ se nǔ lɛ́ bǐ. Lěe asú ɖé nɔ ɖɔ xó nú asi tɔn gbɔn, é ná bo tlɛ nyí ɖo xɔ yětɔn mɛ é nɔ ɖu ayi mɛ nú Jexóva. É nyí alɔwlíwlí ɔ kɛ́ɖɛ́ wú wɛ asú e nɔ ɖɔ xó nú asi tɔn kpó hunnylánylá kpó é nɔ wa nǔ dó ǎ, loɔ, é nɔ lɛ́ wa nǔ dó xɔ́ntɔn e é zun xá Mawu é wú.—Ja. 1:26.

8. Nɛ̌ nǔ ka nɔ cí nú Jexóva dó fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ wú? Aniwú?

⁸ Fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn kpínkpɔ́n. Nɛ̌ nǔ ka nɔ cí nú Jexóva dó fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn wú? É gbɛ́ wǎn ná. Énɛ́ wú ɔ, asú e nɔ kpɔ́n fɔtóo blíblí lɛ́ é nɔ wa nǔ dó xɔ́ntɔn e é zun xá  Jexóva é wú, bo nɔ kɔ́n wi nú asi tɔn. d Jexóva nɔ ɖó nukún ɖɔ asú ɖé ní nɔ gbejí nú asi tɔn, é ka nyí ɖo nǔwiwa tɔn lɛ́ mɛ kɛ́ɖɛ́ ǎ, loɔ, ɖo linlin tɔn lɛ́ lɔmɔ̌ mɛ. Jezu ɖɔ ɖɔ súnnu e kpɔ́n nyɔ̌nu ɖěvo, bo ɖó jlǒ bo ná ɖóxó xá ɛ é, ko ba ɛ “ɖo ayi mɛ.” e—Mat. 5:28, 29.

9. Ényí asú ɖé nɔ byɔ́ nǔ e asi tɔn ma ba ǎ é ɖé ɖo así tɔn ɖo xóɖóxámɛ kpáxwé ɔ, étɛ́wú Jexóva ka gbɛ́ wǎn ná?

⁹ Asú ɖé ɖó ná hɛn asi tɔn gǎnnugǎnnu bɔ é ná wa nǔ e é ma ba ǎ é ɖé hwenu e yě ɖo xó ɖó xá yěɖée wɛ é ǎ. Asú ɖé lɛ́ nɔ gbídí kɔ nú asi yětɔn lɛ́ bónú yě ná ɖ’alɔ ɖo xóɖóxámɛ sín walɔ ɖěɖěe nɔ ɖe mɛ kpo, bo sixú zɔ́n bɔ nyɔ̌nu ɔ ná mɔ ɖɔ émí nyí mɛ blíblí, alǒ è kún yí wǎn nú émí ó lɛ́ é mɛ. Jexóva gbɛ́ wǎn nú cejɛ́nnábí núwiwa mɔ̌hun lɛ́ kpó nǔbláwǔ ma kú nú mɛ núwiwa mɔ̌hun lɛ́ kpó. Jexóva nɔ ɖó nukún ɖɔ asú ɖé ní yí wǎn nú asi tɔn, wlí bo n’i, bo nɔ lɛ́ ɖó sísí nú lěe nǔ nɔ cí n’i é. (Efɛ́. 5:28, 29) Nú asú klisánwun ɖé ka ko nɔ hɛn asi tɔn gǎnnugǎnnu, bɔ é nɔ wa nǔ e é ma ba ǎ é ɖé, alǒ nɔ bló bɔ é nɔ mɔ ɖɔ émí blí, kabǐ è kún yí wǎn nú émí ó, alǒ ényí súnnu ɔ nɔ kpɔ́n fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn ɔ ka lo? Nɛ̌ é ka sixú húzú linlin tɔn kpó nǔwalɔ tɔn lɛ́ kpó gbɔn?

LĚE È SIXÚ ÐU ÐO WALƆ E MA WLÍ YƐ̌YI Ǎ LƐ́ É JÍ GBƆN É

10. Nɛ̌ kpɔ́ndéwú Jezu tɔn ka sixú wa ɖagbe nú asú lɛ́ gbɔn?

¹⁰ Étɛ́ ka sixú d’alɔ asú ɖé bɔ é ná ɖu ɖo dǎkaxixo kpó mɛɖekpo kpó sín jijɔ e é ɖó é jí? É sixú tɛ́n kpɔ́n bo xwedó kpɔ́ndéwú Jezu tɔn. Jezu da asi kpɔ́n ǎ có, lěe é wa nǔ xá ahwanvú tɔn lɛ́ gbɔn é ɔ, kpɔ́ndéwú ɖagbe lěe asú ɖé ɖó ná wa nǔ xá asi tɔn gbɔn é tɔn ɖé wɛ. (Efɛ́. 5:25) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, lin tamɛ dó nǔ e lěe Jezu wa nǔ xá mɛsɛ́dó tɔn lɛ́, bo lɛ́ ɖɔ xó nú yě gbɔn é sixú kplɔ́n asú lɛ́ é jí.

11. Nɛ̌ Jezu ka nɔ wa nǔ xá mɛsɛ́dó tɔn lɛ́ gbɔn?

¹¹ Jezu nyɔ́ xomɛ dó mɛsɛ́dó tɔn lɛ́ wú, bo lɛ́ wlí yɛ̌yi nú yě. É nylá hun dó yě, alǒ xo dǎka yě wú kpɔ́n ǎ. Jezu ɔ, Aklúnɔ yětɔn kpó Gǎn yětɔn kpó wɛ é nyí có, é ka nɔ mɔ ɖɔ émí ɖó ná ɖe acɛ e émí ɖó dó yě jí é xlɛ́ gbeɖé ǎ. É nyɔ́ wa ɔ, é nɔ wa mɛsɛntɔ́zɔ́ nú yě kpó mɛɖéesɔ́hwe kpó. (Jaan 13:12-17) É ɖɔ xó élɔ́ nú ahwanvú tɔn lɛ́: “Mi . . . kplɔ́n nǔ ɖo gɔ̌n ce, ɖó mɛfífá wɛ un nyí bo nyí mɛɖéesɔ́hwetɔ́ ɖo ayi mɛ, énɛ́ ɔ, mi ná mɔ kɔ dó sa fún.” (Mat. 11:28-30) Ð’ayi wú ɖɔ mɛfífá wɛ Jezu nyí. Ényí è ɖɔ mɛɖé nyí mɛfífá ɔ, ɖiɖɔ wɛ è ɖe ɖɔ mɛ ɔ kún ɖó gǎn ó ǎ. É nyɔ́ wa ɔ, é nɔ ɖu ɖo éɖée jí. Ényí è ba nǔɖɔ ɛ ɔ, é nɔ cí xwíí, bo nɔ kpo ɖo éɖée jí ɖu ɖe wɛ.

12. Nɛ̌ Jezu ka nɔ ɖɔ xó nú mɛ ɖěvo lɛ́ gbɔn?

¹² Jezu nɔ dó gbɔ nú mɛ ɖěvo lɛ́ bo nɔ lɛ́ fá kɔ nú yě gbɔn xó tɔn lɛ́ gblamɛ. É nɔ ɖɔ xó nú ahwanvú tɔn lɛ́ kpó hunnylánylá kpó ǎ. (Luk. 8:47, 48) É tlɛ “zun mɛ” hwenu e gbeklánxámɛtɔ́ tɔn lɛ́ zun i, bo tɛ́n kpɔ́n bo ba nu tɔn é ǎ. (1 Pi. 2:21-23) Hweɖélɛ́nu ɔ, Jezu tlɛ nɔ wá gbeta ɔ kɔn bo nɔ cí xwíí, bo nɔ ɖɔ xó kpó xomɛsin kpó ǎ. (Mat. 27:12-14) Kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖé nɛ́ nú asú klisánwun lɛ́!

13. Sɔgbe xá Matíe 19:4-6 ɔ, nɛ̌ asú ɖé ka sixú “tɛ́ dó asi tɔn wú” gbɔn? (Kpɔ́n ɖiɖe ɔ lɔmɔ̌.)

¹³ Jezu kplɔ́n asú lɛ́ ɖɔ yě ní nɔ gbejí nú asi yětɔn lɛ́. É ɖe xó sín xó Tɔ́ tɔn tɔn e ɖɔ ɖɔ asú ɖé ɖó ná “tɛ́ dó asi tɔn wú” é mɛ. (Xa Matíe 19:4-6.) Xókwín Glɛ̌kigbe tɔn e è zán ɖo wěmafɔ énɛ́ mɛ nú “tɛ́ dó” é sín tínmɛ blǔju ɔ wɛ nyí “tlɛ́ dó.” Nǔgbó ɔ, kancícá e ɖo asú kpó asi kpó tɛ́ntin é ɖó ná syɛ́n tawun, cí nǔ ɖɔ è tlɛ́ yě ɖó kpɔ́ wɛ ɖɔhun. È sixú klán yě ma wa nǔ dó yě mɛ we lɛ́ wú ǎ. Asú e tɛ́n kpɔ́n bo ɖó wǎnyíyí mɔ̌hun nú asi tɔn é ná nyi alɔ nú fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn alɔkpa lɛ́ bǐ. Afɔjíafɔjí wɛ é ná ɖe  nukún sín “nǔ ma xɔ akwɛ́ lɛ́” jí. (Ðɛh. 119:37) Nǔgbó ɔ, é nu alɛ ɖé xá nukún tɔn lɛ́, bo ná kpɔ́n nyɔ̌nu ɖěvo e ma nyí asi tɔn ǎ é kpó linlin blíblí kpó ǎ.—Jɔb. 31:1.

14. Afɔ tɛ́ lɛ́ asú e nɔ xo dǎka asi tɔn wú é ka ɖó ná ɖe bónú xɔ́ntɔn e é zun xá Jexóva kpó asi tɔn kpó é ná lɛ́ jɛ ganjí?

¹⁴ Súnnu e nɔ wa alǎnnú, alǒ ɖɔ dǎnú asi tɔn wú é ɖó ná ɖe afɔ ɖěvo lɛ́, bá dó bló bɔ xɔ́ntɔn e é zun xá Jexóva kpó asi tɔn kpó é ná lɛ́ jɛ ganjí. Afɔ tɛ́ lɛ́ ka wɛ? Nukɔntɔn, é ɖó ná tuun ɖɔ nǔ e wa wɛ émí ɖe é kún nyɔ́ ó. Nǔ ɖěbǔ ɖo hwlǎhwlá dó Jexóva ǎ. (Ðɛh. 44:22; Nǔt. 12:14; Ebl. 4:13) Wegɔ́, é sɔ́ ná nɔ xo dǎka asi tɔn wú ɖě ǎ, bo ná húzú walɔ. (Nǔx. 28:13) Atɔngɔ́, é ná dó kɛnklɛ́n nú asi tɔn kpó Jexóva kpó, bo ná byɔ́ yě ɖɔ yě ní sɔ́ hwɛ kɛ émí. (Mɛ. 3:19) É ɖó ná lɛ́ sa vo nú Jexóva ɖɔ é ní bló bónú émí ná ɖó jlǒ ɔ bá húzú, bo lɛ́ d’alɔ émí, bónú émí ná ɖó acɛ dó linlin, xó kpó nǔwiwa kpó émítɔn lɛ́ jí. (Ðɛh. 51:12-14; 2 Kɔ. 10:5; Filí. 2:13) Ɛnɛgɔ́, é ná wa nǔ sɔgbe xá ɖɛ e é xo é gbɔn kplɔ́nkplɔ́n bo gbɛ́ wǎn nú dǎkaxixo alɔkpa lɛ́ bǐ kpó mɛzunzun alɔkpa lɛ́ bǐ kpó gblamɛ. (Ðɛh. 97:10) Atɔ́ɔ́ngɔ́, é ɖó ná yá wǔ ba alɔdó ɖo lɛ̌ngbɔ́nyitɔ́ wǎnyíyínɔ e ɖo agun ɔ mɛ lɛ́ é gɔ́n. (Ja. 5:14-16) Ayizɛ́ngɔ́, é ɖó ná bló tuto e ná d’alɔ ɛ bɔ é ná nyi alɔ nú nǔwalɔ mɔ̌hun lɛ́ bǐ ɖo nukɔnmɛ é. Afɔ énɛ́ lɛ́ ɖokpó ɔ wɛ asú e nɔ kpɔ́n fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ é lɔ ɖó ná ɖe. Jexóva ná kɔn nyɔ̌ná tɔn dó gǎn e dó wɛ é ɖe bá húzú walɔ lɛ́ é jí. (Ðɛh. 37:5) Amɔ̌, é ko kpé kpowun ɖɔ asú ɖé ní jó zǐnzán e nɔ ɖe yɛ̌yi sín mɛ wú lɛ́ é dó ǎ. É lɛ́ byɔ́ ɖɔ é ní kplɔ́n bo nɔ wlí yɛ̌yi nú asi tɔn. Nɛ̌ é ka sixú wa énɛ́ gbɔn?

LĚE A NÁ NƆ WLÍ YƐ̌YI NÚ ASI TOWE GBƆN É

15. Nɛ̌ asú ɖé ka sixú ɖe wǎnyíyí xlɛ́ asi tɔn gbɔn?

¹⁵ Nɔ ɖe wǎnyíyí xlɛ́ ɛ. Nɔví súnnu e ɖó alɔwlíwlí awǎjijɛnɔ tawun é ɖé lɛ́ nɔ tɛ́n kpɔ́n bo nɔ wa nǔɖé gbe bǐ gbe nú asi yětɔn dó ɖe lě do yě yí wǎn n’i sɔ é xlɛ́. (1 Jaan 3:18) Asú ɖé sixú ɖe wǎnyíyí adodwé xlɛ́ asi tɔn ɖo ali kléwún kléwún lɛ́ nu, ɖi alɔ tɔn hinhɛn, alǒ así kplá kɔ n’i kpó akpakpa sɔ́ mɛ kpó. É sixú nɔ wlán nǔ sɛ́dó è, bo nɔ ɖɔ n’i ɖɔ “Un jɛ do towe” alǒ kanbyɔ́ ɛ ɖɔ “Nɛ̌ kéze ɔ ka ɖo yiyi gbɔn wɛ?”  Sín hweɖénu jɛ hweɖénu ɔ, é sixú nɔ wlán lě do é yí wǎn n’i sɔ é ɖó káti ɖé jí, bo nɔ sɔ́ n’i. Ényí asú ɖé nɔ wa nǔ énɛ́ lɛ́ hǔn, yɛ̌yi wlí nú asi tɔn wɛ é ɖe, bo ɖo hlɔ̌nhlɔ́n ná alɔwlíwlí yětɔn wɛ.

16. Étɛ́wú asú ɖé ka ɖó ná nɔ kpa asi tɔn?

¹⁶ Nɔ ɖe nǔsumɛnukúnmɛ xlɛ́. Asú e nɔ wlí yɛ̌yi nú asi tɔn é ɖé nɔ bló bɔ é nɔ mɔ nǔ jɛ nǔ e wú é xɔ akwɛ́ n’i é wú, bo nɔ lɛ́ dó wǔsyɛ́n lanmɛ n’i. Ali e nu é nɔ wa mɔ̌ ɖe é ɖokpó wɛ nyí ɖɔ, é nɔ flín bo nɔ ɖe nǔsumɛnukúnmɛ xlɛ́ nú nǔ e é nɔ wa bo nɔ nɔ gǔdo n’i lɛ́ é bǐ. (Koló. 3:15) Ényí asú ɖé nɔ kpa asi tɔn kpó ayi tɔn bǐ kpó ɔ, é nɔ dó xomɛhunhun nú nyɔ̌nu ɔ. É ná mɔ ɖɔ émí ɖo ayijayǐ mɛ, è yí wǎn nú émí, bo nɔ lɛ́ wlí yɛ̌yi nú émí.—Nǔx. 31:28.

17. Nɛ̌ asú ɖé ka sixú nɔ ɖe sísí e é ɖó nú asi tɔn é xlɛ́ gbɔn?

¹⁷ Nɔ nyɔ́ xomɛ, bo nɔ lɛ́ ɖó sísí nú mɛ. Asú e yí wǎn nú asi tɔn é ɖé nɔ sɔ́ ɛ su, bo nɔ lɛ́ wlí yɛ̌yi n’i. É nɔ mɔ ɖɔ nǔníná e akwɛ́ ma sixú xɔ ǎ é ɖé wɛ é nyí sín Jexóva gɔ́n. (Nǔx. 18:22; 31:10) Wǎgbɔ tɔn ɔ, é nɔ wa nǔ xá ɛ kpó xomɛnyínyɔ́ kpó, kpódó sísí kpán, nǔ tlɛ nɔ nyí mɔ̌ hwenu e yě ɖo xó ɖó xá yěɖée wɛ é. É ná dó cɔcɔ n’i bɔ é ná ɖ’alɔ ɖo xóɖóxámɛ ɖěɖěe ná zɔ́n bɔ é ma ná vo ǎ, mɔ ɖɔ è kún yí wǎn nú émí ó, kabǐ blí, alǒ ayixa tɔn ná dó hwɛ ɛ lɛ́ é mɛ ǎ. f Asú ɔ lɔ ná tɛ́n kpɔ́n bo ɖó ayixa mímɛ́ ɖo Jexóva nukɔn.—Mɛ. 24:16.

18. Étɛ́ asú lɛ́ ka ɖó ná kán ɖ’é jí bo ná wa? (Kpɔ́n gbǎví “ Ali e nu asú ɖé nɔ ɖó sísí nú asi tɔn ɖe é ɛnɛ.”)

¹⁸ Asú lɛ́ mi, mi sixú ɖeji ɖɔ Jexóva nɔ mɔ gǎn ɖěɖěe dó wɛ mi ɖe bo ná wlí yɛ̌yi nú asi mitɔn lɛ́ ɖo akpáxwé gbɛzínzán mitɔn tɔn lɛ́ bǐ mɛ é, bɔ é nɔ lɛ́ su nukún tɔn mɛ. Kán ɖ’é jí bo ná wlí yɛ̌yi n’i gbɔn nǔ élɔ́ lɛ́ wiwa gblamɛ: alɔ nyinyi nú nǔwalɔ e ná ɖe yɛ̌yi sín wǔ tɔn é, xomɛ nyínyɔ́ dó wǔ tɔn, sísí ɖíɖó n’i kpó wǎnyíyí ɖiɖexlɛ́ ɛ kpó. Ényí a nɔ wa mɔ̌ hǔn, xlɛ́xlɛ́ wɛ a ɖe ɖɔ a yí wǎn n’i, bɔ é lɛ́ xɔ akwɛ́ nú we nɛ́. Nɔ wlí yɛ̌yi nú asi towe, énɛ́ ɔ, a ná nya xɛ ɖo xɔ́ntɔn zunzun e ɖo tají hú gǎn bǐ nú we é jí, énɛ́ wɛ nyí xɔ́ntɔn e a zun xá Jexóva é.—Ðɛh. 25:14.