1. Sɔgbe xá 1 Piyɛ́ɛ 5:2 ɔ, azɔ̌ tají tɛ́ mɛxó agun tɔn lɛ́ ka ɖó ná wa?

 MƐXÓ agun tɔn lɛ́ ɖó ná kpé nukún dó lɛ̌ngbɔ́ xɔ akwɛ́ Jexóva tɔn lɛ́ wú. É nɔ su súnnu azɔ̌syɛ́nsyɛ́nwatɔ́ énɛ́ lɛ́ nukúnmɛ ɖɔ Jexóva ɖeji dó yě wú ɖɔ yě ná wa mɛsɛntɔ́zɔ́ nú nɔví yětɔn lɛ́; nǔgbó ɔ, yě nɔ w’azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n, bo nɔ nyí ‘lɛ̌ngbɔ́nyitɔ́ ɖagbe nú lɛ̌ngbɔ́ lɛ́.’ (Jel. 23:4; xa 1 Piyɛ́ɛ 5:2.) É nɔ su nukún mǐtɔn mɛ tawun ɖɔ mǐ ɖó súnnu mɔ̌hun lɛ́ ɖo agun mǐtɔn lɛ́ mɛ!

2. Tɛ́nkpɔ́n tɛ́ lɛ́ mɛxó agun tɔn lɛ́ ka sixú mɔ?

² Mɛxó agun tɔn lɛ́ nɔ mɔ wǔvɛ́ gěgé hwenu e yě nɔ ɖo azɔ̌ yětɔn lɛ́ wa wɛ é. É nɔ byɔ́ ɖɔ yě ní w’azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n bá dó kpé nukún dó agun ɔ wú. Tony ɔ mɛxó agun tɔn ɖé wɛ n’i, bo nɔ nɔ États-Unis, bɔ é byɔ́ ɖɔ é ní kplɔ́n bo nɔ nɔ jlɛ̌ jí hú gǎn ɖo gbeyíyí nú azɔ̌ e è nɔ sɔ́ n’i lɛ́ é kpáxwé. É tínmɛ ɖɔ: “Hwenu e jɛmɛjí Covid-19 bɛ́ tlóló é ɔ, un nɔ dó gǎn tawun bo nɔ w’azɔ̌ gěgé bá dó bló tuto nú kplé agun tɔn lɛ́ kpó sinsɛnzɔ́ ɔ kpó. Amɔ̌, un na bo dó gǎn gbɔn ɖěbǔ ɔ, hwebǐnu wɛ é nɔ lɛ́ kpo nǔ gěgé bɔ un ná wa. Alɔnu ce nɔ ján káká bɔ un sɔ́ nɔ sixú mɔ hwenu bo nɔ xa Biblu, kplɔ́n nǔ, lobo nɔ lɛ́ xo ɖɛ ǎ.” Ilir nyí mɛxó agun tɔn ɖé bo nɔ nɔ Kosovo, bɔ éyɛ́ ɔ, wǔvɛ́ ɖěvo wɛ é mɔ. Hwenu e é ɖo fí e è ɖo ahwan fun ɖe wɛ é ɖé é ɔ, é mɔ ɖɔ tónúsise nú wěɖexámɛ tutoblónúnǔ ɔ tɔn lɛ́ vɛ́ wǔ. É ɖɔ: “Hwenu e alaxɔ ɖe azɔ̌ nú mì ɖɔ nyi ní d’alɔ nɔví ɖěɖěe ɖo xá e mɛ ayijayǐ ma ɖe ǎ é ɖé é ɔ, akɔ́nkpinkpan ce gbɔn tɛ́nkpɔ́n nu. Xɛsi ɖi mì, bɔ wěɖexámɛ ɔ cí nǔ e ma nyɔ́ zán ǎ é ɖɔhun nú mì.” Tim ɔ, mɛsɛ́dó wɛ é nyí ɖo Azíi, bo mɔ ɖɔ é vɛ́ wǔ nú émí tawun bɔ émí ná wa nǔ e émí ɖó ná wa ayǐhɔ́ngbe ayǐhɔ́ngbe lɛ́ é bǐ. É ɖɔ: “Hweɖélɛ́nu ɔ, nǔ nɔ ci kɔ nú mì káká bɔ un nɔ sixú ɖɔ nɔví lɛ́ tɔn ǎ.” Étɛ́ ka sixú d’alɔ mɛxó agun tɔn e ɖo wǔvɛ́ mɔ̌hun lɛ́ mɔ wɛ é?

3. Nɛ̌ mǐ mɛ bǐ ka sixú ɖu le kpɔ́ndéwú hwɛɖɔtɔ́ Jedenyɔ́ɔ tɔn gbígbéjé kpɔ́n tɔn gbɔn?

 ³ Kpɔ́ndéwú hwɛɖɔtɔ́ Jedenyɔ́ɔ tɔn sixú kplɔ́n nǔ mɛxó agun tɔn lɛ́. (Ebl. 6:12; 11:32) Alɔcyɔ́nmɛjítɔ́ ɖé kpó lɛ̌ngbɔ́nyitɔ́ ɖé kpó wɛ é nyí nú togun Mawu tɔn. (Hwɛ. 2:16; 1 Tan 17:6) Jedenyɔ́ɔ ɖɔhun ɔ, è sɔ́ mɛxó agun tɔn lɛ́ bónú yě ná kpé nukún dó togun Mawu tɔn wú ɖo hwe élɔ́ lɛ́ e vɛ́ wǔ tawun é nu. (Mɛ. 20:28; 2 Tim. 3:1) Jlɛ̌jíninɔ Jedenyɔ́ɔ tɔn, mɛɖéesɔ́hwe tɔn kpó tónúsise tɔn kpó sixú kplɔ́n nǔ mǐ. Hwenu e é ɖo azɔ̌ e è sɔ́ d’así n’i lɛ́ é wa wɛ é ɔ, didɛ tɔn gbɔn tɛ́nkpɔ́n nu. Mǐ ná bo tlɛ nyí mɛxó agun tɔn alǒ gbɔ ɔ, lě do nǔ mɛxó agun tɔn mǐtɔn lɛ́ tɔn nɔ su nukún mǐtɔn mɛ sɔ é sixú jɛjí. Mǐ sixú nɔ gǔdo nú súnnu azɔ̌syɛ́nsyɛ́nwatɔ́ énɛ́ lɛ́ e gbigbɔ mímɛ́ Jexóva tɔn nɔ xlɛ́ ali lɛ́ é.—Ebl. 13:17.

4. Nɛ̌ Jedenyɔ́ɔ ka ɖe xlɛ́ ɖɔ émí nɔ nɔ jlɛ̌ jí, bo nɔ lɛ́ sɔ́ émíɖée hwe gbɔn?

⁴ Jedenyɔ́ɔ nɔ nɔ jlɛ̌ jí, bo nɔ lɛ́ sɔ́ éɖée hwe. b Hwenu e wɛnsagun Jexóva tɔn ɖɔ nú Jedenyɔ́ɔ ɖɔ è sɔ́ ɛ bɔ é ná hwlɛ́n Izlayɛ́li ví lɛ́ ɖo ahwankpá hlɔ̌nhlɔ́nnɔ Madiáani ví lɛ́ tɔn sí é ɔ, nya mɛɖéesɔ́hwetɔ́ énɛ́ ɖɔ: “Hɛ̌nnu ce wɛ nyí hɛ̌nnu e ɖo gǔdo bǐ ɖo akɔta Manasée tɔn ɔ mɛ é; nyɛ wɛ ka nyí yɔkpɔ́vú bǐ ɖo xwédo ce mɛ.” (Hwɛ. 6:15) É mɔ ɖɔ émí kún jɛxá bo ná w’azɔ̌ ɔ ó, amɔ̌, Jexóva tuun ɖɔ é sixú kpé wú. Kpó alɔdó Jexóva tɔn kpó ɔ, Jedenyɔ́ɔ wa azɔ̌ e è sɔ́ d’alɔ mɛ n’i é bǐ mlɛ́mlɛ́ bɔ é kpa ɛ.

5. Nɛ̌ jlɛ̌jíninɔ kpó mɛɖéesɔ́hwe kpó mɛxó agun tɔn ɖé tɔn ka sixú gbɔn tɛ́nkpɔ́n nu gbɔn?

⁵ Mɛxó agun tɔn lɛ́ nɔ wa nǔ e wú yě kpé é bǐ bo nɔ nɔ jlɛ̌ jí, lobo nɔ lɛ́ sɔ́ yěɖée hwe ɖo nǔ bǐ mɛ. (Micée 6:8; Mɛ. 20:18, 19) Yě nɔ yí nu go ɖó nǔwúkpíkpé e yě ɖó lɛ́ é, alǒ nǔ ɖěɖěe yě ko wa lɛ́ é wú ǎ; mɔ̌ jɛ́n yě ma ka nɔ lɛ́ mɔ ɖɔ émí kún nyí nǔɖéwanú ó ɖó gǎnmaɖó yětɔn lɛ́, alǒ nǔ e yě wa nyi do lɛ́ é wútu ǎ é nɛ́. Amɔ̌ hweɖélɛ́nu ɔ, é sixú vɛ́ wǔ nú mɛxó agun tɔn ɖé ɖɔ é ní sɔ́ éɖée hwe bo lɛ́ nɔ jlɛ̌ jí. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é sixú yí gbe nú azɔ̌ gěgé, bɔ énɛ́ gúdo ɔ, é wá mɔ ɖɔ émí kún sixú kpé wú bo wa azɔ̌ énɛ́ lɛ́ bǐ ó. Alǒ é sixú vɛ́ wǔ n’i ɖɔ é ní sɔ́ éɖée hwe, bo lɛ́ nɔ jlɛ̌ jí hwenu e mɛɖé lɛ́ nɔ mɔ xó ɖɔ dó lěe é nɔ wa nǔ lɛ́ gbɔn é wú, bɔ mɛ ɖěvo lɛ́ ka nɔ kpa ɛ ɖó lěe é nɔ w’azɔ̌ tɔn lɛ́ gbɔn é wú é. Nɛ̌ kpɔ́ndéwú Jedenyɔ́ɔ tɔn ka sixú d’alɔ mɛxó agun tɔn lɛ́ ɖo ninɔmɛ mɔ̌hun lɛ́ mɛ gbɔn?

6. Étɛ́ kpɔ́ndéwú jlɛ̌jíninɔ tɔn Jedenyɔ́ɔ tɔn ka sixú kplɔ́n mɛxó agun tɔn lɛ́? (Lɛ̌ kpɔ́n fɔtóo ɔ.)

 ⁶ Nɔ byɔ́ alɔdó. Mɛ e nɔ nɔ jlɛ̌ jí é nɔ tuun dogbó tɔn lɛ́. Jedenyɔ́ɔ xlɛ́ ɖɔ émí nɔ nɔ jlɛ̌ jí, ɖó é byɔ́ alɔdó mɛ ɖěvo lɛ́ tɔn. (Hwɛ. 6:27, 35; 7:24) Mɛxó agun tɔn nǔnywɛ́tɔ́ lɛ́ nɔ wa nǔ ɖokpó ɔ. Tony e xó mǐ ɖɔ wá yi é tínmɛ ɖɔ: “Kplɔ́n e un yí é zɔ́n bɔ un nɔ yí gbe nú azɔ̌ gěgé hú éé ɖo jlɛ̌ jí bɔ un sixú wa é. Énɛ́ wú ɔ, un wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ mǐ ná kplɔ́n nǔ dó jlɛ̌jíninɔ wú ɖo mawusinsɛn ɖo xwédo mɛ mǐtɔn hwenu, bo kanbyɔ́ asi ce ɖɔ nɛ̌ un ka ɖe gbɔn ɖo akpá énɛ́ xwé a jí. Un lɛ́vɔ́ kpɔ́n video Kplɔ́n azɔ̌ mɛ ɖěvo lɛ́, ɖeji dó yě wú bo ná hlɔ̌nhlɔ́n yě Jezu ɖɔhun ɔ ɖo jw.org jí.” Tony jɛ byɔ̌byɔ́ mɛ ɖěvo lɛ́ jí ɖɔ yě ní wá d’alɔ émí ɖo azɔ̌ émítɔn lɛ́ kɔn. Étɛ́ mɛ é ka tɔ́n kɔ dó? Tony ɖɔ: “È ɖo nukún kpé dó agunzɔ́ lɛ́ wú wɛ ganjí, bɔ un nɔ lɛ́ mɔ hwenu hú gǎn bá ná hlɔ̌nhlɔ́n xɔ́ntɔn e un zun xá Jexóva é.”

7. Ényí è mɔ xó ɖɔ dó mɛxó agun tɔn lɛ́ wú ɔ, nɛ̌ yě ka sixú wa nǔ Jedenyɔ́ɔ ɖɔhun gbɔn? (Jaki 3:13)

⁷ Ényí mɛɖé mɔ xó ɖɔ dó wǔ we hǔn, ma sin xomɛ ó. Tɛ́nkpɔ́n ɖěvo e mɛxó agun tɔn lɛ́ nɔ mɔ é wɛ nyí xómɔɖɔdómɛwú. Ðo akpá énɛ́ lɔ xwé ɔ, kpɔ́ndéwú Jedenyɔ́ɔ tɔn sixú d’alɔ yě. É tuun ɖɔ émí kún nyí mɛ maɖóblɔ̌ ó, énɛ́ wú ɔ, hwenu e Eflayímunu lɛ́ mɔ xó ɖɔ dó wǔ tɔn é ɔ, é ná xósin yě kpó gbe fífá kpó. (Hwɛ. 8:1-3) Jedenyɔ́ɔ ná xósin yě kpó adǎn kpó ǎ. É xlɛ́ ɖɔ émí nɔ sɔ́ émíɖée hwe gbɔn tó ɖíɖó nǔ e dó xomɛsin nú yě é kpó xó ɖiɖɔ nú yě kpó xomɛnyínyɔ́ kpó gblamɛ; énɛ́ zɔ́n bɔ xomɛ yětɔn fá. Mɛxó agun tɔn nǔnywɛ́tɔ́ lɛ́ nɔ wa nǔ Jedenyɔ́ɔ ɖɔhun gbɔn tó ɖíɖó mɛ kpó sɔxwixwe kpó, kpódó xósin níná kpó gbe fífá kpó gblamɛ, ényí è tlɛ mɔ xó ɖɔ dó yě wú ɔ nɛ́. (Xa Jaki 3:13.) Mɔ̌ mɛ ɔ, yě nɔ gɔ́ so nú fífá ɖo agun ɔ mɛ.

8. Ényí è xɔ susu nú mɛxó agun tɔn lɛ́ ɔ, nɛ̌ yě ka ɖó ná nɔ wa nǔ gbɔn? Nǎ kpɔ́ndéwú ɖé.

⁸ Nɔ sɔ́ susu ɔ bǐ jó nú Jexóva. Hwenu e mɛ ɖěvo lɛ́ xɔ susu nú Jedenyɔ́ɔ ɖó ɖu e é ɖu ɖo Madiáani ví lɛ́ jí é wútu é ɔ, é sɔ́ susu ɔ bǐ jó nú Jexóva. (Hwɛ. 8:22, 23) Nɛ̌ súnnu ɖěɖěe è sɔ́ azɔ̌ d’así ná lɛ́ é ka sixú wa nǔ Jedenyɔ́ɔ ɖɔhun gbɔn? Yě ɖó ná nɔ sɔ́ susu nǔ e yě wa lɛ́ é tɔn nú Jexóva. (1 Kɔ. 4:6, 7) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ényí è kpa mɛxó agun tɔn ɖé ɖó nǔwúkpíkpé e é ɖó bo nɔ kplɔ́n nǔ mɛ ganjí é wú ɔ, é sixú dɔn ayi mɛ lɛ́ tɔn yi Xó Mawu tɔn e nyí jɔtɛn nǔkplɔ́nmɛ lɛ́ tɔn é jí, alǒ dɔn ayi yětɔn yi azɔ̌ e kplɔ́n mǐ wɛ tutoblónúnǔ Jexóva tɔn ɖe é jí. Mɛxó agun tɔn lɛ́ sixú nɔ kanbyɔ́ yěɖée hweɖélɛ́nu ɖɔ lěe émí nɔ kplɔ́n nǔ mɛ gbɔn é ka nɔ kpa susu nú Jexóva a jí, alǒ nɔ dɔn ayi mɛ lɛ́ tɔn wá émíɖée jí. Mǐ ní ɖɔ xó dó nǔ e jɛ dó mɛxó agun tɔn e nɔ nyí Timothy é jí é wú. Hwenu e è sɔ́ Timothy bɔ é húzú mɛxó agun tɔn tlóló é ɔ, é yí wǎn nú xóɖiɖɔ nú mɛ bǐ xwíxwlé mɛ. É ɖɔ: “Xónusɔ́ɖóte ce lɛ́ kpó nǔjlɛ́dónǔwú ce lɛ́ kpó nɔ ɖi ga, lobo nɔ lɛ́ gɛ́dɛ́. Hwɛhwɛ wɛ mɛ lɛ́ nɔ kpa mì ɖó nǔ énɛ́ lɛ́ wú. Amɔ̌, énɛ́ nɔ zɔ́n bɔ kpléwátɔ́ lɛ́ nɔ sɔ́ ayi ɖó jǐ ce, bɔ é sɔ́ nɔ nyí ɖó Biblu alǒ Jexóva jí ǎ.” Timothy wá mɔ ɖɔ é byɔ́ ɖɔ émí ní w’azɔ̌ ɖo lěe émí nɔ kplɔ́n nǔ mɛ gbɔn é wú, énɛ́ ná zɔ́n bɔ mɛ ɖěvo lɛ́ kún sɔ́ ná nɔ sɔ́ ayi ɖó émí jí dín ó. (Nǔx. 27:21) Étɛ́ mɛ é ka tɔ́n kɔ dó? É tínmɛ ɖɔ: “Din ɔ, nɔví lɛ́ nɔ ɖɔ nú mì ɖɔ xóɖiɖɔ ce d’alɔ émí bɔ émí ɖu ɖo tagba ɖé jí, dɛ ɖo mɛtɛ́nkpɔ́n ɖé nu, alǒ vɛ́ kpó Jexóva kpó d’é jí. Xó énɛ́ lɛ́ e yě nɔ ɖɔ lɛ́ é nɔ ná mì awǎjijɛ tawun hú susu e yě nɔ xɔ nú mì xwe ɖé lɛ́ ɖíe é.”

9. Nɛ̌ tónúsise Jedenyɔ́ɔ tɔn kpó akɔ́nkpinkpan tɔn kpó ka gbɔn tɛ́nkpɔ́n nu gbɔn? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖo akpa ɔ jí é.)

⁹ Ée è sɔ́ Jedenyɔ́ɔ hwɛɖɔtɔ́ gúdo é ɔ, tónúsise tɔn kpó akɔ́nkpinkpan tɔn kpó gbɔn tɛ́nkpɔ́n nu. È ɖe azɔ̌ e vɛ́ wǔ bo sixú sɔ́ gbɛ tɔn ɖó axɔ́ nu é ɖé n’i, énɛ́ wɛ nyí ɖɔ é ná gba vɔ̌sákpe e jí tɔ́ tɔn nɔ sɛn Baálu ɖe é. (Hwɛ. 6:25, 26) Nukɔnmɛ, hwenu e Jedenyɔ́ɔ xo ahwankpá ɖé  kplé gúdo é ɔ, Jexóva byɔ́ ɛ azɔn we ɖɔ é ní ɖe mɛ kpo. (Hwɛ. 7:2-7) Gǔdo mɛ ɔ, è ɖɔ n’i ɖɔ é ní yi tɔ́n ahwan kɛntɔ́ tɔn lɛ́ zǎn xóxó mɛ.—Hwɛ. 7:9-11.

10. Étɛ́ lɛ́ ka sixú tɛ́n tónúsise mɛxó agun tɔn ɖé tɔn kpɔ́n?

¹⁰ Mɛxó agun tɔn lɛ́ ɖó ná ɖo “gbesisɔmɛ bo ná se tónú.” (Ja. 3:17) Mɛxó agun tɔn tónúsetɔ́ ɖé nɔ ɖo gbesisɔmɛ bo nɔ wa nǔ sɔgbe xá nǔ e Biblu ɖɔ lɛ́ é, lobo nɔ lɛ́ xwedó wěɖexámɛ tutoblónúnǔ Mawu tɔn tɔn lɛ́. Mɔ̌ mɛ ɔ, é nɔ sɔ́ kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖ’ayǐ nú mɛ ɖěvo lɛ́. Nǔ ɖo mɔ̌ có, tónúsise tɔn sixú lɛ́ gbɔn tɛ́nkpɔ́n nu. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, wě e è nɔ ɖe xá ɛ lɛ́ é xwixwedó sixú nɔ vɛ́ wǔ n’i hweɖélɛ́nu. Ðo ninɔmɛ ɖé lɛ́ mɛ ɔ, é sixú nɔ kanbyɔ́ éɖée ɖɔ wěɖexámɛ ɖé lɛ́ ka ná nyɔ́ zán dóó, alǒ nyí nǔnywɛ́nú a jí. Alǒ è sixú byɔ́ ɛ ɖɔ é ní wa azɔ̌ e ná sɔ́ mɛɖésúsíninɔ tɔn ɖó axɔ́ nu é ɖé. Nɛ̌ mɛxó agun tɔn lɛ́ ka sixú xwedó kpɔ́ndéwú tónúsise tɔn Jedenyɔ́ɔ tɔn ɖo ninɔmɛ énɛ́ lɛ́ mɛ gbɔn?

11. Étɛ́ ka sixú d’alɔ mɛxó agun tɔn lɛ́ bɔ yě ná nɔ se tónú?

¹¹ Nɔ ɖótó wě e è nɔ ɖe xá we é kpó sɔxwixwe kpó, bo nɔ lɛ́ zán. Mawu ɖɔ lěe Jedenyɔ́ɔ ná gba tɔ́ tɔn sín vɔ̌sákpe gbɔn é, fí e é ná gbá yɔ̌yɔ́ ɔ ɖó nú Jexóva é kpó kanlin e é ná zán dó sá vɔ̌ é kpó n’i. Jedenyɔ́ɔ mɔ xó ɖɔ dó wěɖexámɛ lɛ́ wú ǎ. É wa nǔ e Jexóva ɖɔ é ní wa lɛ́ é pɛ́pɛ́pɛ́. Égbé ɔ, tutoblónúnǔ Jexóva tɔn nɔ ɖe wě xá mɛxó agun tɔn lɛ́ gbɔn wěmasɛ́dómɛ lɛ́ kpó ɖɔnúese lɛ́ kpó gblamɛ; é nɔ lɛ́ ɖe wě xá yě dó lěe mǐ ná nɔ ganjí ɖo gbigbɔ kpó agbaza kpó lixo gbɔn é wú. Mǐ yí wǎn nú mɛxó agun tɔn mǐtɔn lɛ́ ɖó wěɖexámɛ tutoblónúnǔ ɔ tɔn lɛ́ e yě nɔ xwedó kpó gbejíninɔ kpó é wú. Agun ɔ bǐ wɛ nɔ ɖu le tɔn.—Ðɛh. 119:112.

12. Ényí è bló hǔzúhúzú ɖé ɖo tutoblónúnǔ Jexóva tɔn mɛ ɔ, nɛ̌ mɛxó agun tɔn lɛ́ ka sixú wa nǔ sɔgbe xá Eblée lɛ́ 13:17 gbɔn?

¹² Nɔ ɖo gbesisɔmɛ bá bló hǔzúhúzú lɛ́. Flín ɖɔ Jexóva ɖɔ nú Jedenyɔ́ɔ ɖɔ é ní sɛ́ ɖibla nyí ahwanfuntɔ́ tɔn lɛ́ bǐ (kanwe afɔtɔn nukún ɛnɛ ɖo kanweko jí) dó xwé. (Hwɛ. 7:8) É sixú ko lin nǔ gbɔn lě: ‘Hǔzúhúzú énɛ́ ka ɖo dandan dóó a? É ka ná w’azɔ̌ a?’ É ɖo mɔ̌ có, Jedenyɔ́ɔ ka se tónú. Égbé ɔ, mɛxó agun tɔn lɛ́ nɔ wa nǔ Jedenyɔ́ɔ ɖɔhun, bo nɔ xwedó wěɖexámɛ tutoblónúnǔ ɔ tɔn lɛ́, ényí é ná bo tlɛ gbɔn vo nú nǔ e lin ná wa wɛ yě ɖe é ɔ nɛ́. (Xa Eblée lɛ́ 13:17.) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖo 2014 ɔ, Hǎgbɛ́ alixlɛ́mɛtɔ́ ɔ bló hǔzúhúzú ɖo akwɛ́ e è nɔ zán dó gbá kpléxɔ Axɔ́súɖuto ɔ tɔn lɛ́ kpó kpléɖókpɔ́xɔ lɛ́ kpó é kpáxwé. (2 Kɔ. 8:12-14) É sɔ́ nɔ nyí akwɛ́ wɛ è nɔ nya nú agun lɛ́ bɔ yě nɔ wá sú ǎ. Ð’ayǐ ɔ, tutoblónúnǔ ɔ nɔ nya akwɛ́ nú agun lɛ́ bónú yě ná dó gbá kpléxɔ Axɔ́súɖuto ɔ tɔn yětɔn lɛ́, bɔ agun lɛ́ nɔ wá sú i. Amɔ̌ din ɔ, tutoblónúnǔ ɔ nɔ zán nǔníná e agun e gbɔn gbɛ ɔ bǐ mɛ lɛ́ é nɔ ná lɛ́ é dó gbá kpléxɔ Axɔ́súɖuto ɔ tɔn lɛ́ kpó kpléɖókpɔ́ sín xɔ lɛ́ kpó gbɔn fí ɖěbǔ e è ɖó hudó tɔn ɖe é, ényí agun e ɖo xá ɔ mɛ lɛ́ é ná bo ma tlɛ ɖó nǔ káká ɖé ǎ ɔ nɛ́. Hwenu e José se hǔzúhúzú énɛ́ xó é ɔ, é xo nǔ kpɔ́n ɖɔ é ka ná  w’azɔ̌ a jí, bo lin nǔ gbɔn lě: ‘È tlɛ ja kpléxɔ Axɔ́súɖuto ɔ tɔn ɖokpó lě vɔ́vɔ́ gbá gbé lɔ ǎ mɛ. Lěe è nɔ wa nǔ lɛ́ gbɔn ɖo akpáxwé gbɛ ɔ tɔn élɔ́ é nɛ́ ǎ.’ Étɛ́ ka d’alɔ José bɔ é nɔ gǔdo nú hǔzúhúzú énɛ́? É ɖɔ: “Xó e ɖo Nǔnywɛ́xó 3:5, 6 mɛ lɛ́ é flín mì ɖɔ un ɖó ná ɖeji dó Jexóva wú. Bɔ mɔ̌ e un wa é hɛn le gěgé wá. É nyí kpléxɔ Axɔ́súɖuto ɔ tɔn gěgé wɛ mǐ nɔ gbá kpowun ǎ, loɔ, mǐ lɛ́ kplɔ́n bo nɔ jɔ fún dó gbǐgbá yětɔn mɛ ɖo ali vovo lɛ́ nu, énɛ́ zɔ́n bɔ mɛ bǐ ɖo zɛ̌ɛ́n.”

13. (a) Étɛ́ jí Jedenyɔ́ɔ ka kú dó? (b) Nɛ̌ mɛxó agun tɔn lɛ́ ka sixú xwedó kpɔ́ndéwú Jedenyɔ́ɔ tɔn gbɔn? (Lɛ̌ kpɔ́n fɔtóo ɔ.)

¹³ Nɔ wa jlǒ Jexóva tɔn kpó akɔ́nkpinkpan kpó. É ná bo tlɛ nyí hwenu e xɛsi ɖi Jedenyɔ́ɔ, bɔ gbɛ tɔn lɛ́ ɖo axɔ́ nu ɖó azɔ̌ e è sɔ́ d’así n’i é wútu é ɔ, é se tónú nú Jexóva. (Hwɛ. 9:17) Ée Jexóva ná gǎnjɛwú Jedenyɔ́ɔ gúdo é ɔ, é kú d’é jí bǐ mlɛ́mlɛ́ ɖɔ Mawu ná d’alɔ émí bɔ émí ná cyɔ́n alɔ mɛ tɔn lɛ́ jí. Mɛxó agun tɔn ɖěɖěe nɔ nɔ xá e mɛ è gbɛ́ azɔ̌ mǐtɔn ɖe lɛ́ é nɔ wa nǔ Jedenyɔ́ɔ ɖɔhun. Ényí yě ná bo ɖo ninɔmɛ élɔ́ lɛ́ ɖěbǔ mɛ ɔ, yě nɔ kpo ɖo nukún kpé dó nǔ lɛ́ wú wɛ ɖo kplé lɛ́ jí, bo nɔ lɛ́ wa mɔ̌ ɖo sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ kpó akɔ́nkpinkpan kpó: adǎngblɔ́nnúmɛ, nǔkanbyɔ́mɛ, azɔ̌gblédómɛ, alǒ dǎkaxomɛwú. c Ðo wǔvɛ́ ɖaxó ɔ hwenu ɔ, mɛxó agun tɔn lɛ́ ná ɖó hudó akɔ́nkpinkpan tɔn bá dó se tónú nú wě vovo e è ná ɖe xá yě lɛ́ é, ényí wěɖexámɛ énɛ́ lɛ́ xwixwedó tlɛ ná sɔ́ gbɛ yětɔn ɖó axɔ́ nu ɔ nɛ́. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, è sixú ɖe wě ɖé lɛ́ xá mǐ dó lěe mǐ ná jlá wɛn hwɛɖónúmɛ tɔn syɛ́nsyɛ́n ɔ kpó lěe mǐ ná gán ɖo ahwantɔ́nmɛ Gɔ̌gu Magɔ́gi tɔn tɔn hwenu kpó gbɔn é wú.—Ezek. 38:18; Nǔɖe. 16:21.

14. Nɛ̌ didɛ Jedenyɔ́ɔ tɔn ka gbɔn tɛ́nkpɔ́n nu gbɔn?

¹⁴ Hwɛɖɔtɔ́ e Jedenyɔ́ɔ nyí é nɔ byɔ́ azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n ɖo así tɔn. Hwenu e Madiáani ví lɛ́ hɔn ɖo ahwantɔ́nmɛ zǎnmɛ tɔn ɔ hwenu é ɔ, Jedenyɔ́ɔ nya yě sín tɔdo Izleyɛ́li tɔn mɛ, káká yi Judɛ́ɛn tɔ e atín sixú ko lɛ́ lɛ̌ dó é tó. (Hwɛ. 7:22) Jedenyɔ́ɔ ka nɔ te ɖo Judɛ́ɛn tɔ ɔ tó wɛ a? Éǒ! Nǔ cikɔ n’i có, é kpó súnnu 300 lɛ́ kpó d’asá Judɛ́ɛn tɔ ɔ, bo kpo ɖo kɛntɔ́ yětɔn lɛ́ nya wɛ.  Wǎgbɔ tɔn ɔ, yě xwedó Madiáani ví lɛ́ wú, bo sú kún yětɔn dó.—Hwɛ. 8:4-12.

15. Hwetɛ́nu didɛ mɛxó agun tɔn ɖé tɔn ka sixú gbɔn tɛ́nkpɔ́n nu?

¹⁵ Mɛxó agun tɔn ɖé sixú mɔ hweɖélɛ́nu ɖɔ nǔ cikɔ nú émí tawun ɖo agbaza lixo, ɖo taglomɛ, alǒ ɖo lěe nǔ nɔ cí nú mɛ é linu ɖó nukún e é nɔ kpé dó agunzɔ́ lɛ́ kpó xwédo sín azɔ̌ lɛ́ kpó wú é wútu. Ðo ninɔmɛ mɔ̌hun lɛ́ mɛ ɔ, nɛ̌ mɛxó agun tɔn lɛ́ ka sixú wa nǔ Jedenyɔ́ɔ ɖɔhun gbɔn?

16-17. Étɛ́ ka d’alɔ Jedenyɔ́ɔ bɔ é dɛ? Gǎnjɛwú tɛ́ mɛxó agun tɔn lɛ́ ka sixú ɖó? (Ezayíi 40:28-31) (Lɛ̌ kpɔ́n fɔtóo ɔ.)

¹⁶ Nɔ ɖeji ɖɔ Jexóva ná ná we hlɔ̌nhlɔ́n. Jedenyɔ́ɔ ɖeji ɖɔ Jexóva ná ná émí hlɔ̌nhlɔ́n, bɔ lěe Jexóva ka wa nǔ gbɔn nǔgbó é nɛ́. (Hwɛ. 6:14, 34) É wá su hweɖénu bɔ Jedenyɔ́ɔ kpó mɛ tɔn lɛ́ kpó ɖo axɔ́sú Madiáani ví lɛ́ tɔn we nya ɖ’afɔ wú wɛ; lǎkúnmí jí wɛ axɔ́sú énɛ́ lɛ́ ka sixú ko ɖe bo ɖo yiyi wɛ. (Hwɛ. 8:12, 21) Amɔ̌, Mawu d’alɔ Izlayɛ́li ví lɛ́ bɔ yě xwedó yě wú, bo ɖu ɖo ahwan ɔ jí. Ðo ali ɖokpó ɔ nu ɔ, mɛxó agun tɔn lɛ́ sixú ɖeji dó Jexóva wú; “kanmɛ nɔ gbɔjɔ ɛ gbeɖé ǎ, nǔ ka nɔ cikɔ n’i gbeɖé ǎ.” É ná ná yě hlɔ̌nhlɔ́n hwenu e yě ɖó hudó tɔn dó é.—Xa Ezayíi 40:28-31.

¹⁷ Mǐ ní ɖɔ xó dó kpɔ́ndéwú Matthew tɔn wú; é ɖo Wěɖegbɛ́ e nɔ kpé nukún dó dotóoxwéxó lɛ́ wú é ɖokpó mɛ. Étɛ́ ka d’alɔ ɛ bɔ é dɛ? Matthew ɖɔ: “Un mɔ hlɔ̌nhlɔ́n e nɔ gosín Jexóva gɔ́n bɔ Filípunu lɛ́ 4:13 ɖɔ xó tɔn é. Hweɖébǔnu e un mɔ ɖɔ nǔ cikɔ nú mì bɔ un kún sɔ́ sixú wa nǔ ɖěbǔ d’é jí ó é ɔ, un nɔ xo ɖɛ vívɛ́, bo nɔ sa vo nú Mawu ɖɔ é ní ná hlɔ̌nhlɔ́n e sín hudó un ɖó ɖo agbaza lixo, bo lɛ́ ɖó ɖo taglomɛ bá dó nɔ gǔdo nú nɔví lɛ́ é mì. Hwe énɛ́ lɛ́ nu ɔ, un nɔ mɔ ɖɔ gbigbɔ Jexóva tɔn nɔ ná mì hlɔ̌nhlɔ́n, bɔ énɛ́ nɔ d’alɔ mì bɔ un nɔ dɛ.” Jedenyɔ́ɔ ɖɔhun ɔ, mɛxó agun tɔn mǐtɔn lɛ́ nɔ wa azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n dó kpé nukún dó mɛ Jexóva tɔn lɛ́ wú, ényí mɔ̌ wiwa ná bo ma tlɛ nɔ bɔ wǔ nú yě hwebǐnu ǎ ɔ nɛ́. É ɖo wɛn ɖɔ yě ɖó ná nɔ nɔ jlɛ̌ jí, bo ná tuun ɖɔ émí kún sixú kpé wú bo wa nǔ e émí nɔ ba ná wa lɛ́ é bǐ hwebǐnu ó. É ɖo mɔ̌ có, yě sixú ɖeji ɖɔ Jexóva ná se vo e sa wɛ yě ɖe bo ɖo alɔdó byɔ́ wɛ é, bo ná ná hlɔ̌nhlɔ́n yě bɔ yě ná dɛ.—Ðɛh. 116:1; Filí. 2:13.

18. Bo ná dó sɛ sin xwe ná ɔ, nɛ̌ mɛxó agun tɔn lɛ́ ka sixú wa nǔ Jedenyɔ́ɔ ɖɔhun gbɔn?

¹⁸ Nǔkplɔ́nmɛ e wá dó ganmɛ, bo lɛ́ nyɔ́ zán é gěgé wɛ ɖo kpɔ́ndéwú Jedenyɔ́ɔ tɔn mɛ nú mɛxó agun tɔn lɛ́. Mɛxó agun tɔn lɛ́ ɖó ná nɔ nɔ jlɛ̌ jí, bo ná nɔ lɛ́ sɔ́ yěɖée hwe ɖo gbeyíyí nú azɔ̌ e yě ná nɔ wa lɛ́ é kpáxwé, bo ná nɔ lɛ́ wa mɔ̌ hwenu e mɛ ɖěvo lɛ́ mɔ xó ɖɔ dó yě wú, alǒ xɔ susu nú yě é. Yě ɖó ná nɔ se tónú, bo lɛ́ kpan akɔ́n, tají ɔ, din e vivɔnu gbɛ élɔ́ tɔn ɖo sisɛkpɔ́ wɛ é. Gɔ́ ná ɔ, yě ɖó ná ɖeji ɖɔ ényí émí ná bo tlɛ ɖo wǔvɛ́ ɖěbǔ mɔ wɛ ɔ, Mawu kpé wú bo ná ná hlɔ̌nhlɔ́n émí. É ɖo wɛn ɖɔ, lɛ̌ngbɔ́nyitɔ́ azɔ̌syɛ́nsyɛ́nwatɔ́ énɛ́ lɛ́ sín nǔ nɔ su nukún mǐtɔn mɛ, bɔ mǐ ba ɖɔ yě ní ‘kpo ɖo mɛ vívɛ́ná nyí nú mǐ wɛ.’—Filí. 2:29.