È ji mì ɖo 22 décembre 1929, ɖo Noville; gletoxo kpɛví ɖé wɛ ɖo Bastogne kpá, ɖo Ardennes (Belgique); bɔ fí e è nɔ lɛ gle bo nɔ lɛ́ nyi kan lin ɖe é tɛ́nnɛ ɖ’é mɛ. Un ɖó awǎjijɛ tawun ɖo vǔhwenu ce hwenu e nyi kpó mɛjitɔ́ ce lɛ́ kpó ɖo kpɔ́ ɖo gle ɔ ta é. Nɔví ce súnnu kpɛví Raymond kpó nyi kpó nɔ yi fyɔ́n nyibú mǐtɔn lɛ́ sín anɔ̌sin gbe bǐ gbe, bo nɔ lɛ́ d’alɔ bɔ è nɔ ya jinukún. Ðo gletoxo mǐtɔn mɛ ɔ, mǐ mɛ bǐ nɔ w’azɔ̌ ɖó bǔ dó d’alɔ mǐɖée lɛ́.

Mɛjitɔ́ ce Emile kpó Alice kpó nyí sinsɛnví Katolíka tɔn akowunká lɛ́. Yě nɔ yi amǐsa aklúnɔzángbe lɛ́ bǐ. É ɖo mɔ̌ có, ɖo 1939 mɔ̌ ɔ, gběxosín-alijítɔ́ e gosín Angleterre lɛ́ é wá gletoxo mǐtɔn mɛ, bo byɔ́ tɔ́ ce ɖɔ é ní ná nyǐkɔ bá jɛ xójláwéma Consolation (è nɔ ylɔ́ ɖɔ Fɔ́n! ɖo égbé) yí jí. Tɔ́ ce yá wǔ mɔ ɖɔ nǔgbó ɔ wɛ, bo jɛ Biblu xa jí. Hwenu e é ɖó amǐsa yiyi te é ɔ, nɔzo mǐtɔn e nɔ nyɔ́ xomɛ dó wǔ tɔn ɖ’ayǐ lɛ́ é jɛ gbe klán xá ɛ jí syɛ́nsyɛ́n. Yě gbídí kɔ nú tɔ́ ce ɖɔ é ní cí sinsɛn Katolíka tɔn mɛ, bɔ énɛ́ dɔn tagba syɛ́nsyɛ́n gěgé wá.

Kɔgbídínúmɛ syɛ́nsyɛ́n énɛ́ e tɔ́ ce ɖí xwi xá é ɖó wǔvɛ́ nú mì. Énɛ́ sísɛ́ mì bɔ un ba alɔdó Mawu tɔn ɖo ɖɛ vívɛ́ e un xo sɛ́dó è bo ɖɔ xó tɔn ɖo xóta élɔ́ sín bǐbɛ́mɛ é mɛ. Hwenu e gbeklánxámɛ nɔzo mǐtɔn lɛ́ tɔn túntún da kpo é ɔ, awǎjijɛ ce túnflá. Un wá kú d’é jí ɖɔ Jexóva wɛ nyí mɛ e “nɔ se ɖɛ” é nǔgbó.

Ahwankpa Nazi tɔn e ɖo Allemagne é tɔ́n ahwan Belgique ɖo 10 mai 1940 bɔ énɛ́ zɔ́n bɔ mɛ gěgé tún xwé. Xwédo mǐtɔn hɔn yi gbadahwe jí France tɔn. Ée mǐ ɖo ali ɔ jí é ɔ, mǐ nɔ wá mɔ mǐɖée lɛ́ ɖo fí e ahwankpá Allemagne tɔn kpó  ahwankpá France tɔn kpó ɖo ahwan fun wɛ ɖe é ɖé lɛ́.

Ée mǐ lɛ́ kɔ yi gle mǐtɔn ta é ɔ, mǐ mɔ ɖɔ ɖibla nyí nǔɖókan mǐtɔn lɛ́ bǐ wɛ è ko fin. Cukú mǐtɔn Bobbie kɛ́ɖɛ́ wɛ ɖo fínɛ́ bo dó kúabɔ nú mǐ. Nǔ énɛ́ lɛ́ e mɛ mǐ gbɔn dín é zɔ́n bɔ un nɔ kanbyɔ́ nyiɖée ɖɔ: ‘Étɛ́wú ahwan kpó wǔvɛ́ sise kpó ka tíin sɔmɔ̌?’

Hwe énɛ́ nu ɔ, mǐ ɖu ba e nɔví súnnu Emile Schrantz a ba mǐ kpɔ́n é sín le tawun; mɛxó agun tɔn gběxosín-alijítɔ́ gbejínɔtɔ́ ɖé wɛ n’i. É zán Biblu dó tínmɛ nǔ e wú wǔvɛ́ sise dó tíin é nyi wɛn, bo lɛ́ ná xósin nú nǔkanbyɔ́ ɖěvo e un ɖó dó gbɛ wú lɛ́ é. Un zun xɔ́ntɔn vívɛ́ xá Jexóva bo wá kú d’é jí ɖɔ é nyí Mawu wǎnyíyínɔ ɖé.

Cóbónú ahwan ɔ tlɛ ná fó ɔ, xwédo mǐtɔn kpé wú bo mɔ Kúnnuɖetɔ́ ɖěvo lɛ́, bo nɔ ɖɔ xó xá yě. Ðo août 1943 ɔ, nɔví José-Nicolas Minet wá ba mǐ kpɔ́n ɖo gle mǐtɔn ta, bo ná xwlé xóɖiɖɔ ɖé mǐ. É kanbyɔ́ ɖɔ: “Mɛ̌ ka jló ná bló batɛ́mu?” Tɔ́ ce sɔ́ alɔ dó jǐ, bɔ nyi lɔ wa nǔ ɖokpó ɔ. Mǐ bló batɛ́mu ɖo tɔsisa kpɛví e sɛkpɔ́ gle mǐtɔn é mɛ.

Ðo décembre 1944 ɔ, ahwankpá Allemagne tɔn jɛ ahwan tají gǔdo tɔn e é fun ɖo gbadahwe jí Elɔ́pu tɔn ɖo Wɛ̌kɛ́hwan 2​gɔ́ ɔ hwenu é fun jí; ahwan énɛ́ wɛ è ylɔ́ ɖɔ Bataille des Ardennes. Fí e mǐ nɔ nɔ é sɛkpɔ́ fí e fun ahwan ɔ ɖe wɛ è ɖe é, bɔ mǐ cí xɔ do glɔ́ tɔn mǐtɔn mɛ nú sun ɖokpó mɔ̌. Un tɔ́n gbe ɖokpó bo xwe nǔɖuɖu ná kanlin lɛ́ gbé bɔ bɔ̌nbu e yě da é jɛ gle mǐtɔn mɛ, bo kɔ́n aza nú agbanxɔ ɔ. Sɔ́ja Amɛlíka tɔn e ɖo fí e kanlin lɛ́ nɔ nɔ, bɔ é ɖo malínmálín dó mì é sú xó bo ɖɔ: “Tɛ́ gba!” Un kán wezun bo mlɔ́ kɔ́mɛ ɖo akpá tɔn, bɔ é cyɔ́n gangbakún tɔn nú mì, bo ná dó cyɔ́n alɔ jǐ ce.

Ahwan ɔ gúdo ɔ, mǐ kpé wú bo nɔ kplé hwɛhwɛ xá agun e ɖo Liège, bo ɖó kilomɛ́tlu 90 mɔ̌ dó mǐ ɖo totaligbé é. É wá yá é ɔ, mǐ kpé wú bo ɖó gbɛ̌ta nǔkplɔ́nkplɔ́n tɔn kpɛví ɖé ayǐ ɖo Bastogne. Un jɛ azɔ̌ wa jí ɖo azɔ̌xwé e nɔ kpé nukún dó takwɛ́ yíyí wú é, bɔ ali ɔ hun nú mì bɔ un kplɔ́n sɛ́n. Nukɔnmɛ ɔ, un w’azɔ̌ ɖo azɔ̌xɔsá acɛkpikpa ɔ tɔn xá ɔ mɛ tɔn ɖé. Ðo 1951 ɔ, mǐ bló tuto nú kpléɖókpɔ́ lɛ̌dó tɔn kpɛví ɖé ɖo Bastogne. Gbɛtɔ́ kanweko  mɔ̌ wɛ wá do tɔn mɛ, káká jɛ nɔví nyɔ̌nu gběxosín-alijítɔ́, kanɖódónǔwútɔ́ Elly Reuter jí. É kun kɛkɛ́ afɔdókwín nú kilomɛ́tlu 50 dó wá do tɔn mɛ. É sɔ́ lín ǎ bɔ mǐ yí wǎn nú mǐɖée, bo byɔ́ xɔ́ntɔn mɛ. È ko ylɔ́ Elly ɖɔ é ní wá wěmaxɔmɛ Galádi tɔn ɖo États-Unis hwenɛ́nu. É wlán wěma sɛ́dó hɔ̌nkan gbɛ ɔ tɔn mǐtɔn dó tínmɛ nǔ e wú é lin ɖɔ émí kún sixú wá ó é. Nɔví Knorr e ɖo nukɔn nú togun Jexóva tɔn ɖo hwe ɔ nu é ná ɛ xósin kpó xomɛnyínyɔ́ kpó ɖɔ é sixú wá yi Galádi xá asú tɔn gbe ɖokpó. Mǐ wlí alɔ ɖo février 1953.

Ðo xwe énɛ́ ɖokpó ɔ mɛ ɔ, Elly kpó nyi kpó yi kpléɖókpɔ́ Togun gbɛ yɔ̌yɔ́ ɔ tɔn tɔn e è bló ɖo Yankee Stadium, ɖo New York é. Hwenu e mǐ yi dɔ̌n é ɔ, un xo go nɔví súnnu ɖé bɔ é xwlé agbazazɔ́ ɖaaɖagbe ɖé mì, bo byɔ́ mì ɖɔ nyi ní sɛ tɛn wá États-Unis. Ée nyi kpó Elly kpó xwlé xó ɔ Jexóva ɖo ɖɛ mɛ gúdo é ɔ, mǐ wá gbeta ɔ kɔn bo gbɛ́ ylɔ̌ ɔ, lobo lɛ́ kɔ yi Belgique bá dó nɔ gǔdo nú gbɛ̌ta kpɛví e mɛ wɛnjlátɔ́ wǒ mɔ̌ ɖe ɖo Bastogne é. Ðo xwe e bɔ d’é wú é mɛ ɔ, Jexóva kɔn nyɔ̌ná dó mǐ jí, bo ná vǐ súnnu kpɛví ɖokpó mǐ; é nɔ nyí Serge. É blá wǔ ɖɔ sun tɛ́nwe gúdo ɔ, Serge jɛ azɔn bo kú. Mǐ ɖɔ aluwɛ e mɛ énɛ́ dɔn mǐ dó é nú Jexóva ɖo ɖɛ mɛ, bɔ nukúnɖíɖó ɖejidéwú fínfɔ́n sín kú tɔn ɔ ná hlɔ̌nhlɔ́n mǐ.

Ðo octobre 1961 ɔ, un mɔ agbazazɔ́ hwenu kléwún tɔn e ná zɔ́n bɔ un ná húzú gběxosín-alijítɔ́ é ɖé. Amɔ̌, ɖo azǎn énɛ́ ɖokpó ɔ jí ɔ, alaxɔ Belgique tɔn sín nukúnkpénǔwútɔ́ ylɔ́ mì. É kanbyɔ́ mì ɖɔ nyi ka ɖo gbesisɔmɛ bo ná nyí mɛsɛntɔ́ lɛ̌dó tɔn a jí (nukúnkpénǔwútɔ́ lɛ̌dó tɔn wɛ è nɔ ylɔ́ ɖɔ ɖo égbé). Un kanbyɔ́ ɛ ɖɔ: “Mǐ sixú nyí gběxosín-alijítɔ́ jɛ nukɔn cóbó ná yí gbe nú azɔ̌ énɛ́ a?” È yí gbe nú nǔ e un byɔ́ é. Ée mǐ nyí gběxosín-alijítɔ́ nú sun tántɔn gúdo é ɔ, mǐ bɛ́ lɛ̌dózɔ́ ɖo septembre 1962.

Ée mǐ ɖo lɛ̌dózɔ́ wa wɛ ɖo xwe wegɔ́ ɔ mɛ é ɔ, è ylɔ́ mǐ ɖɔ mǐ ní wá Betɛ́li Bruxelles tɔn. Mǐ jɛ sinsɛnzɔ́ wa jí ɖo fínɛ́ ɖo octobre 1964. Azɔ̌ yɔ̌yɔ́ énɛ́ hɛn nyɔ̌ná gěgé wá nú mǐ. Ée nɔví Knorr wá ba Betɛ́li mǐtɔn kpɔ́n gúdo ɖo 1965 bɔ é ná nɔ zaan é ɔ, é kpácá mì ɖɔ è ɖe azɔ̌ nú mì bɔ un ná nyí nukúnkpénǔwútɔ́ alaxɔ tɔn. Nukɔnmɛ ɔ, è ylɔ́ Elly kpó nyi kpó bónú mǐ ná yi wěmaxɔmɛ Galádi tɔn sín klási 41​gɔ́ ɔ. Xó e nɔví Knorr ɖɔ xwe 13 ɖíe é jɛnu! Ée mǐ yí kúnnuɖewéma gúdo é ɔ, mǐ lɛ́ kɔ yi Betɛ́li Belgique tɔn.

Ðo xwe lɛ́ vlamɛ ɔ, è jɔ wǔ mì bɔ un zán nǔ e un tuun ɖo sɛ́n linu lɛ́ é dó d’alɔ bɔ è jɛ hun dó vivomɛninɔ bá sɛ́n Mawu mǐtɔn jí ɖo Elɔ́pu kpó fí ɖěvo lɛ́ kpó. (Filí. 1:7) Énɛ́ zɔ́n bɔ un w’azɔ̌ ɖó kpɔ́ xá axɔ́súzɔ́watɔ́ mɔ̌kpán ɖo to e mɛ è ɖó dogbó nú azɔ̌ mǐtɔn ɖe, alǒ gbɛ́ ɖe lɛ́ é 55 jɛjí mɛ. Un jló ná dó nyiɖée gesí ɔ, un nɔ ɖɔ nǔ e un tuun ɖo sɛ́n linu lɛ́ é sín xó ǎ, é nyɔ́ wa ɔ, un nɔ ɖɔ ɖɔ un nyí “mɛsɛntɔ́ Mawu tɔn.” Hwebǐnu wɛ un nɔ  xo ɖɛ dó ba wěɖexámɛ Jexóva tɔn, ɖó un tuun ɖɔ ‘ayixa e ɖo axɔ́sú [alǒ hwɛɖɔtɔ́] xomɛ ɔ, tɔsisa wɛ bo ɖo Jexóva sín alɔ mɛ; fí e jló è é wɛ é nɔ ɖe ali n’i gbɔn.’—Nǔx. 21:1.

Nǔ e jɛ bɔ un kpo ɖo flínflín wɛ é ɖokpó wɛ nyí xó e un ɖɔ ɖó kpɔ́ xá ɖɛ̌mɛnu Elɔ́pu tɔn ɖé é. Un byɔ́ azɔn mɔ̌kpán ɖɔ un jló ná ɖɔ xó xá ɛ bɔ wǎgbɔ tɔn ɔ, é yí gbe bɔ mǐ mɔ mǐɖée. É ɖɔ: “Un ná ná we cɛ́jú atɔ́ɔ́n, ɖokpó ná jɛjí ǎ.” Un dó kɔ do, bo jɛ ɖɛ xo jí. Nya ɔ kan nǔ e wa wɛ un ɖe é byɔ́ mì kpó xomɛsin kpó. Un jlɔ́ kɔ bo ɖɔ n’i ɖɔ: “Un dó kú nú Mawu, ɖó azɔ̌watɔ́ tɔn e mi lɔmɔ̌ nyí é wú.” É kanbyɔ́ ɖɔ: “Étɛ́ ná ɖɔ a ɖe?” Un xlɛ́ ɛ Hlɔ̌manu lɛ́ 13:4. Sinsɛn Protestant tɔn wɛ é nɔ yi, énɛ́ wú ɔ, wěmafɔ Biblu tɔn énɛ́ dɔn ɛ. Étɛ́ ka jɛ bɔ d’é wú? É ná mì cɛ́jú 30, bɔ xóɖɔɖókpɔ́ mǐtɔn yi ganjí. É tlɛ lɛ́ ɖe xlɛ́ ɖɔ émí nɔ ɖó sísí nú azɔ̌ e Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ nɔ wa lɛ́ é.

Ðo xwe lɛ́ vlamɛ ɔ, Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn e ɖo Elɔ́pu lɛ́ é yi hwɛ nukɔn azɔn mɔ̌kpán ɖó xó élɔ́ lɛ́ wú: wǔ ɖíɖó zɔ klisánwun tɔn, acɛ vǐ wú kpíkpé nukún dó tɔn, takwɛ́xó lɛ́ kpó nǔ ɖěvo lɛ́ kpó. È jɔ wǔ mì bɔ un ɖó alɔ ɖo hwɛɖiɖɔxó énɛ́ lɛ́ gěgé mɛ, bɔ nyiɖésúnɔ mɛtún ɔ mɔ lěe Jexóva ná ɖuɖéjí mǐ gbɔn é. Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ ko ɖu ɖo hwɛɖiɖɔ 140 jɛjí jí ɖo Hwɛɖɔxɔsá Elɔ́pu tɔn e nɔ jɛ hun dó acɛ gbɛtɔ́ tɔn lɛ́ jí é.

Ðo 1990 kpó 1999 kpó vlamɛ ɔ, un w’azɔ̌ ɖó kpɔ́ xá nɔví Philip Brumley e nɔ nɔ hɔ̌nkan gbɛ ɔ tɔn mǐtɔn é kpó nɔví Valter Farneti e nɔ nɔ Italie é kpó bo ná dó bló bónú nɔví mǐtɔn e nɔ nɔ Cuba, fí e è ɖó dogbó nú azɔ̌ mǐtɔn ɖe é lɛ́ é ní dó sixú vo hú gǎn, bo sɛn Jexóva. Un wlán nǔ sɛ́dó afɔsɔ́ɖótetɔ́ Cuba tɔn e nɔ nɔ Belgique é bɔ énɛ́ gúdo ɔ, un mɔ axɔ́súzɔ́watɔ́ e è ɖe azɔ̌ ná bɔ é ná kpé nukún dó xó mǐtɔn wú é. Ðo kplé nukɔn nukɔntɔn e mǐ bló lɛ́ é hwenu ɔ, mǐ kpé wú bo ɖe ɖɛ nukúnnúmamɔjɛnǔmɛ e zɔ́n bɔ acɛkpikpa ɔ ɖó dogbó nú azɔ̌ mǐtɔn ɖo fínɛ́ lɛ́ é ǎ.

Ée mǐ ba wěɖexámɛ Jexóva tɔn ɖo ɖɛ mɛ gúdo é ɔ, mǐ byɔ́ gbe lobɔ è ná gbe mǐ bɔ mǐ sɛ́ Biblu 5 000 dó Cuba gbɔn tɔjíhún mɛ. È bɛ́ Biblu lɛ́ yi ɖo ayijayǐ mɛ bo má yě nú nɔví lɛ́; énɛ́ zɔ́n bɔ mǐ kú d’é jí ɖɔ Jexóva ɖo nyɔ̌ná kɔn dó gǎndídó mǐtɔn lɛ́ jí wɛ. Énɛ́ gúdo ɔ, mǐ byɔ́ gbe bá dó sɛ́ Biblu 27500 dó gɔ́ ná. È lɛ́ ná gbe tɔn mǐ. Alɔ dídó nɔví vívɛ́ mǐtɔn e ɖo Cuba lɛ́ é bónú yě ná ɖó Biblu yěɖésúnɔ tɔn dó awǎjijɛ nú mì tawun.

Un yi Cuba azɔn mɔ̌kpán bo ná dó d’alɔ bónú ninɔmɛ e mɛ azɔ̌ mǐtɔn ɖe ɖo sɛ́n linu é ní dó kpɔ́n te. Ée mǐ ɖo azɔ̌ énɛ́ lɛ́ wa wɛ é ɔ, un kpé wú bo bló bɔ kancícá ɖagbe ɖé ɖo mǐ kpó axɔ́súzɔ́watɔ́ gěgé kpó tɛ́ntin.

Ðo 1994 ɔ, mɛ 1 000 000 jɛjí wɛ è hu dó adǎka mɛ ɖo akɔhwan e è fun xá Tutsi lɛ́ ɖo Rwanda é hwenu. É blá wǔ ɖɔ nɔví mǐtɔn ɖé lɛ́ lɔmɔ̌ kú. É lín ǎ bɔ è bló tuto nú gbɛ̌ta sɔhɛnmɛ tɔn ɖé bo ná dó d’alɔ nɔví mǐtɔn lɛ́ ɖo to ɔ mɛ.

Hwenu e gbɛ̌ta mǐtɔn wá Kigali e nyí azinkan to ɔ tɔn é ɔ, mǐ mɔ ɖɔ è ko da tú dó azɔ̌xɔsá nǔtínmɛdógbeɖěvomɛ tɔn ɔ kpó fí e è nɔ bɛ́ wěma lɛ́ dó é kpó bɔ túkpa gbɔn dǒ lɛ́ wú bǐ. Mǐ se nǔ baɖabaɖa e xá nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó gěgé e è zán gyankpa dó hu lɛ́ é. Amɔ̌, mǐ lɛ́ se wǎnyíyí e nɔví lɛ́ ɖe xlɛ́ é sín tan. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mǐ xo go nɔví súnnu Tutsi ɖé bɔ é hwlá cí do ɖé mɛ nú azǎn 28, bɔ xwédo Kúnnuɖetɔ́ lɛ́ tɔn Hutu ɖé nya xɛ ɖo jǐ tɔn. Ðo kplé e mǐ bló ɖo Kigali é ɖokpó hwenu ɔ, mǐ dó gbɔ nú nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó 900 jɛjí ɖo gbigbɔ lixo.

Énɛ́ gúdo ɔ, mǐ d’asá dogbó ɔ bo yi Zaïre (République démocratique du Congo wɛ è nɔ ylɔ́ ɖɔ din) bo ná yi ba Kúnnuɖetɔ́ Rwanda tɔn tootóbú e hɔn yi bibɛtɛnkpá lɛ́ mɛ ɖo malínmálín dó toxo Goma tɔn lɛ́ é kpɔ́n. Mǐ kpé wú bo mɔ yě ǎ, énɛ́ wú ɔ, mǐ xo ɖɛ bo byɔ́ Jexóva ɖɔ é ní xlɛ́ ali mǐ yi yě gɔ̌n. Énɛ́ gúdo ɔ, mǐ mɔ mɛɖé bɔ é ja gɔ̌n mǐtɔn, bɔ mǐ kanbyɔ́ ɛ ɖɔ é ka tuun Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn ɖé a jí. É yí gbe ɖɔ: “Ɛɛn, Kúnnuɖetɔ́ wɛ nú mì. Kpó awǎjijɛ kpó wɛ un ná kplá mi yi wěɖegbɛ́ sɔhɛnmɛ tɔn ɔ gɔ́n.” Ée mǐ bló kplé wǔsyɛ́n dó lanmɛ nú mɛ tɔn ɖé xá wěɖegbɛ́ sɔhɛnmɛ tɔn ɔ gúdo é ɔ, mǐ bló kplé xá bibɛtɛnbatɔ́ 1600 mɔ̌, bo dó gbɔ nú yě ɖo gbigbɔ lixo, lobo lɛ́ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú yě. Mǐ lɛ́ xa wěma e gosín Hǎgbɛ́ alixlɛ́mɛtɔ́ ɔ gɔ́n é ɖé nú yě. Gǎnjɛwúxó élɔ́ lɛ́ e nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó énɛ́ lɛ́ se é byɔ́ lanmɛ nú yě tawun: “Mǐ nɔ flín mi ɖo ɖɛ mǐtɔn lɛ́ mɛ hwebǐnu. Mǐ tuun ɖɔ Jexóva kún ná jó mi dó ó.” Xójɔxó wɛ xó énɛ́ lɛ́ e Hǎgbɛ́ alixlɛ́mɛtɔ́ ɔ ɖɔ é nyí. Égbé ɔ, Kúnnuɖetɔ́ 30000 jɛjí wɛ ɖo Jexóva sɛn wɛ kpó awǎjijɛ kpó ɖo Rwanda.

Ée mǐ wlí alɔ bɔ é bló xwe 58 mɔ̌ gúdo ɔ, asivɛ́ ce Elly kú ɖo 2011. Un ɖɔ aluwɛ e mɛ énɛ́ dɔn mì dó é nú Jexóva ɖo ɖɛ mɛ, bɔ é dó gbɔ nú mì. Wɛn ɖagbe Axɔ́súɖuto ɔ tɔn jíjlá nɔzo ce lɛ́ lɔ dó gbɔ nú mì.

Un ko ɖó xwe 90 jɛjí din có, un kpo ɖo alɔ ɖó ɖo wɛn ɖagbe ɔ jíjlá mɛ wɛ ɖo aklúnɔzángbla lɛ́ bǐ mɛ. É lɛ́ víví nú mì tawun ɖɔ un nɔ d’alɔ ɖo azɔ̌xɔsá e nɔ kpé nukún dó hwɛɖiɖɔ sín xó lɛ́ wú é ɖo alaxɔ Belgique tɔn mɛ fí, bo nɔ lɛ́ má nǔ e un ko mɔ kpɔ́n lɛ́ é xá mɛ ɖěvo lɛ́, lobo nɔ lɛ́ d’alɔ bɔ è nɔ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mɛ wínnyáwínnyá e ɖo xwédo Betɛ́li tɔn mɛ lɛ́ é.

Xwe 84 mɔ̌ ɖíe ɔ, un xo ɖɛ sɛ́dó Jexóva azɔn nukɔntɔn ɔ. Gbɛzán ɖaaɖagbe ɖé bɛ́ hwenɛ́nu, bɔ un sɛkpɔ́ Jexóva hú gǎn. É su nukún ce mɛ tawun ɖɔ ɖo gbɛzán ce bǐ mɛ ɔ, Jexóva wlí tó ɖɛ ce lɛ́ wú.—Ðɛh. 66:19. b