1. Etɛ Jehovah ka wà nú mǐ mɛ ɖokpo ɖokpo?

JEHOVAH dɔn mǐ mɛ ɖokpo ɖokpo. (Jaan 6:44) Lin tamɛ dó nǔ e enɛ ɖexlɛ́ é jí. Ee Jehovah ɖò gbɛtɔ́ liva mɔ̌kpan e ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ lɛ é gbéjé kpɔ́n wɛ kpo sɔxwixwe kpo é ɔ, é ɖó ayi nǔ xɔ akwɛ ɖé wu ɖò wǔ towe; enɛ wɛ nyí ɖɔ é mɔ ɖɔ a nyí ayijlɔjlɔnɔ, bo sixu yí wǎn n’i. (1 Tan 28:9) Jehovah tuùn we, mɔ nukúnnú jɛ ninɔmɛ towe mɛ, bo lɛ́ yí wǎn nú we. Enɛ vɔ́ ganjɛwu na mɛ tawun!

2. Nɛ̌ Jezu ka xlɛ́ ɖɔ lɛngbɔ̌ e ɖò lɛngbɔ̌kpó Jehovah tɔn mɛ lɛ é ɖokpo ɖokpo sín nǔ nɔ ɖu ayi mɛ nú Jehovah gbɔn?

² Nǔ towe nɔ ɖu ayi mɛ nú Jehovah tawun, bɔ nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu kpo towe lɛ lɔ sín nǔ nɔ ɖu ayi mɛ n’i. Bonu mǐ na mɔ nukúnnú jɛ enɛ wu ɔ, Jezu jlɛ́ Jehovah dó lɛngbɔ̌nyitɔ́ ɖé wu. Enyi lɛngbɔ̌ 1 bú sín lɛngbɔ̌kpó e mɛ lɛngbɔ̌ 100 ɖè é ɔ, etɛ lɛngbɔ̌nyitɔ́ ɔ ka na wà? É na “jó kanwe afɔtɔn-nukún-ɛnɛ (99) ɖě lɛ dó nyi fí ɖokpo ɖò sókan mɛ, lobo ɖidó ɖokpo e bú ɔ ba gbé.” Enyi lɛngbɔ̌nyitɔ́ ɔ mɔ lɛngbɔ̌ tɔn ɔ, xomɛ na síìn dó wǔ tɔn ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, é na j’awǎ. Etɛ enɛ ka kplɔ́n mǐ? Lɛngbɔ̌ lɛ bǐ wɛ xɔ akwɛ nú Jehovah. Jezu ɖɔ: ‘Tɔ́ ce e ɖò jixwé é jló ɖɔ mɛ ɖokpo géé ni bú ɖò yɔkpɔvu elɔ lɛ mɛ ǎ.’—Mat. 18:12-14.

3. Etɛ lɛ jí mǐ ka na ɖɔ xó dó ɖò xóta elɔ mɛ?

³ É ɖò wɛn ɖɔ mǐ kún ba gbeɖé nú é na sín mǐ wu bonu awakanmɛ na kú nɔví sunnu, alǒ nɔví nyɔnu mǐtɔn lɛ ɖě ó. Nɛ̌ mǐ ka sixu wà gbɔn bo ma na nyí afɔklɛ́nnú nú mɛ ɖevo lɛ ǎ? Enyi mɛɖé dó xomɛsin nú mǐ ɔ, etɛ mǐ ka sixu wà? Mǐ na mɔ xósin nú nǔkanbyɔ enɛ lɛ ɖò xóta elɔ mɛ. Amɔ̌ jɛ nukɔn hwɛ̌ ɔ, mǐ na kplɔ́n nǔ gegě dó “yɔkpɔvu elɔ lɛ” e xó è ɖɔ ɖò Matie wemata 18gɔ́ ɔ mɛ é wu.

4. Mɛ̌ mɛ̌ e ka nyí “yɔkpɔvu elɔ lɛ” ɔ?

⁴ “Yɔkpɔvu elɔ lɛ” ɔ wɛ nyí ahwanvu Jezu tɔn lɛ bǐ. Ye na bo tlɛ ɖó xwè ɖebǔ ɔ, “yɔkpɔvu lɛ” ɖɔhun wɛ ye cí, ɖó ye jló ɖɔ Jezu ni kplɔ́n nǔ emi. (Mat. 18:3) Ye gosin fí vovo lɛ, ɖó aca vovo, linlin vovo, bo lɛ́ gbɔn vovo có, ye bǐ ka ɖi nǔ nú Klisu. Klisu lɔmɔ̌ yí wǎn nú ye tawun.—Jaan 1:12.

5. Enyi mɛɖé nyí afɔklɛ́nnú nú mɛsɛntɔ́ Jehovah tɔn lɛ ɖě, alǒ dó akpɔ nú ye mɛ ɖě ɔ, nɛ̌ nǔ ka nɔ cí n’i?

⁵ “Yɔkpɔvu elɔ lɛ” bǐ wɛ xɔ akwɛ nú Jehovah. Bo na dó mɔ nukúnnú jɛ lee nǔ nɔ cí n’i é wu ɔ, mi nú mǐ ni kpɔ́n lee nǔ nɔ cí nú mǐ dó yɔkpɔvu lɛ wu é. Ye xɔ akwɛ nú mǐ. Mǐ ba na cyɔn alɔ ye jí, ɖó ye ɖó hlɔnhlɔn sɔmɔ̌ ǎ, mɔ nǔ kaka ɖé kpɔ́n ǎ, bo ka lɛ́ ɖó nǔnywɛ mɛxo lɛ ɖɔhun ǎ. Nǔgbo wɛ ɖɔ mǐ nɔ ba na mɔ mɛɖé bonu é na ɖò wuvɛ̌ sè wɛ ǎ, amɔ̌, enyi è ɖò daka xò vǐ kpɛví wu wɛ ɔ, xomɛ nɔ lɛ́ sin mǐ tawun. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, Jehovah nɔ ba na cyɔn alɔ mǐ jí. Enyi mɛɖé dó xomɛsin nú mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ ɖě ɔ, akpɔ nɔ ɖó è, bɔ xomɛ tlɛ nɔ lɛ́ sin i lɔ.—Eza. 63:9.

6. Sɔgbe xá 1 Kɔlɛntinu lɛ 1:26-29 ɔ, nɛ̌ gbɛ̀ ɔ ka nɔ kpɔ́n ahwanvu Jezu tɔn lɛ gbɔn?

⁶ Ali ɖevo tɛ nu ahwanvu Jezu tɔn lɛ ka cí ‘yɔkpɔvu lɛ’ ɖɔhun ɖè? Mɛ̌ mɛ̌ e gbɛ̀ ɔ ka nɔ kpɔ́n dó mɔ mɛjɔmɛ lɛ? Dɔkunnɔ lɛ, mɛ nukúnɖeji lɛ kpo mɛ e ɖò tɛn acɛkpikpa tɔn mɛ lɛ é kpo. Ðò alɔ ɖevo mɛ ɔ, ahwanvu Jezu tɔn lɛ cí mɛ e ma hwɛ́n nǔɖe ǎ lɛ é ɖɔhun, ‘yɔkpɔvu lɛ’ ɖɔhun. (Xà 1 Kɔlɛntinu lɛ 1:26-29.) Amɔ̌, Jehovah nɔ kpɔ́n ye gbɔn mɔ̌ ǎ.

7. Nɛ̌ Jehovah ka nɔ ba ɖɔ nǔ ni nɔ cí nú mǐ dó nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu kpo mǐtɔn lɛ wu?

⁷ Jehovah yí wǎn nú mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ bǐ, ye na bo tlɛ ko ɖò sinsɛn ɛ wɛ sín xwè mɔ̌kpan ɖíe, alǒ wá nǔgbo ɔ mɛ yɔyɔ̌ ɔ nɛ. Nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu kpo mǐtɔn lɛ bǐ wɛ xɔ akwɛ nú Jehovah, enɛ wɛ zɔ́n bɔ ye ɖó na xɔ akwɛ nú mǐ lɔ. Ðó “mǐ bǐ cá dó mǐɖée wu wǔjɔnú e ɖò agbaza ɖokpo wu lɛ ɖɔhun” wutu ɔ, mǐ jló na yí wǎn nú kplékplé nɔví lɛ bǐ tɔn, é na nyí nú mɛɖé lɛ kpowun ǎ. (Hlɔ. 12:5) Mǐ ɖó na ɖò gbesisɔmɛ bo na wà nǔ e wu mǐ kpé é bǐ dó cyɔn alɔ ye jí, bo lɛ́ kpé nukún dó ye wu. Enyi mǐ sè ɖɔ mǐ wà nǔ nyi dò nú mɛɖé ɔ, mǐ ɖó na wà nǔ cí nǔ ɖɔ nǔɖe kún jɛ ó ɖɔhun, bo lin ɖɔ mɛ ɔ ɖó na sɔ́ hwɛ kɛ mǐ, bo wɔn nǔ e mǐ wà nyi dò n’i é ǎ. Etɛwu mɛɖé lɛ ka sixu sin xomɛ? Fí e nɔví ɖé lɛ sù ɖè é sixu zɔ́n bɔ ye nɔ lin ɖɔ emi kún hwɛ́n nǔɖe ó. Mɛ ɖevo lɛ wá nǔgbo ɔ mɛ yɔyɔ̌, bo ko kplɔ́n lee ye na ɖí xwi xá nǔwanyido mɛ ɖevo lɛ tɔn gbɔn é ǎ. Ðebǔ wɛ é na bo nyí ɔ, mǐ ɖó na wà nǔ e wu mǐ kpé é, bo xò fífá kan. Gɔ́ na ɔ, mɛ e xomɛ nɔ yawǔ sin é ɖó na tuùn ɖɔ jijɔ enɛ kún sɔgbe ó, bo ɖó na dó gǎn, lobo huzu. É ɖó na wà mɔ̌ bá ɖó fífá ayi mɛ tɔn, lobo lɛ́ ɖó kancica ɖagbe xá mɛ ɖevo lɛ.

8. Linlin tɛ mɛ ɖěɖee nɔ gbɛ̀ ɖò Jezu hwenu lɛ é ka ɖó, b’ɛ wà nǔ dó ahwanvu Jezu tɔn lɛ wu?

⁸ Etɛ ka sísɛ́ Jezu, bɔ é ɖɔ xó dó “yɔkpɔvu elɔ lɛ” wu? Ahwanvu tɔn lɛ kan nǔ elɔ byɔ ɛ: “Mɛ̌ wɛ na ɖu gǎn ɖò mǐ nu ɖò Axɔ́suɖuto [jixwé] tɔn mɛ?” (Mat. 18:1) Jwifu gegě nɔ ba hwe ɔ nu ɖɔ mɛ ɖevo lɛ ni lin ɖɔ emi nyí mɛjɔmɛ. Akɔwé ɖé ɖɔ: “Nǔ e gbé mɛ lɛ nɔ nya ɖò gbɛ̀ mɛ kaka bo nɔ kú é wɛ nyí susu xixɔ, nyǐ jijɛ, mɛ nukúnɖeji ɖé nyínyí, lobo nɔ lɛ́ ba ɖɔ mɛ ɖevo lɛ ni sí emi.”

9. Etɛ ahwanvu Jezu tɔn lɛ ka ɖó na wà?

⁹ Jezu tuùn ɖɔ ahwanvu emitɔn lɛ ɖó na w’azɔ̌ syɛnsyɛn bo na hɔn linlin  agbahwlɛnhwlɛn tɔn e dó ɖɔ dò ɖò aca Jwifu lɛ tɔn mɛ é sín ayi mɛ. É ɖɔ nú ye ɖɔ: “Mɛ e nyí nǔɖaxó ɖò mi mɛ é ni cí yɔkpɔvu ɖɔhun; mɛ e ka nyí gǎn é ni cí mɛsɛntɔ́ ɖɔhun.” (Luk. 22:26) Enyi mǐ “nɔ mɔ ɖɔ mɛ ɖě lɛ hugǎn [mǐ]” ɔ, mǐ nɔ ɖexlɛ́ ɖɔ mǐ ɖò nǔ wà wɛ ‘yɔkpɔvu lɛ’ ɖɔhun. (Fili. 2:3) Lě dò mǐ sɔnǔ nú linlin mɛɖéesɔ́hwe tɔn enɛ sɔ é ɔ, mɔ̌ dò wɛ mǐ ma na nyí afɔklɛ́nnú nú mɛ ɖevo lɛ ǎ sɔ.

10. Wěɖexámɛ Pɔlu tɔn tɛ mǐ ka ɖó na hɛn dó ayi mɛ?

¹⁰ Nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu kpo mǐtɔn lɛ bǐ wɛ hugǎn mǐ ɖò ali ɖé alǒ ɖevo nu. Enyi mǐ nɔ zé ayi ɖó jijɔ ɖagbe yetɔn lɛ jí ɔ, é na bɔwǔ bɔ mǐ na mɔ nǔ jɛ enɛ wu. Mǐ ɖó na hɛn wě elɔ e mɛsɛ́dó Pɔlu ɖè xá Kɔlɛntinu lɛ é d’ayi mɛ: “Mɛ̌ wɛ bló bɔ a hugǎn mɛ ɖě lɛ? Mawu wɛ na nǔ e a ɖó lɛ bǐ we à cé? Ee nǔ ka nyí mɔ̌ ɔ, nɛ̌ ka gbɔn bɔ a nɔ sɔ́ nǔ e ɖò así we ɔ dó yí gò na, nǎ wɛ è na we ǎ ɖɔhun?” (1 Kɔ. 4:7) Mǐ ɖó na ɖò acéjí bo na lɔn, bo dɔn ayi mɛ ɖevo lɛ tɔn wá mǐɖée jí, alǒ lin ɖɔ mǐ hugǎn ye ǎ. Enyi nɔví sunnu ɖé nɔ xwlé xóɖiɖɔ e nɔ sɔ́ akpakpa mɛ é mɛ, alǒ nɔví nyɔnu ɖé nɔ kpéwú bo nɔ bɛ́ Biblu kplɔnkplɔn xá mɛ lɛ ɔ, é ɖó na tuùn ɖɔ Jehovah wɛ nyí tɔn bɔ nǔ nyí mɔ̌.

11. Etɛ lǒ e Jezu dó dó axɔ́su ɖé kpo mɛsɛntɔ́ tɔn kpo wu é ka kplɔ́n mǐ?

¹¹ Ee Jezu gb’akpá nú ahwanvu tɔn lɛ ɖɔ ye ni ma nyí afɔklɛ́nnú nú mɛ ɖevo lɛ ó gudo é ɔ, é dó lǒ ɖé dó axɔ́su ɖé kpo mɛsɛntɔ́ tɔn kpo wu. Axɔ́su ɔ dɔn nǔ gbɔn axɔ́ ɖaxó e mɛsɛntɔ́ ɔ ɖu dó è bo ma sixu sú gbeɖé ǎ é jí. Nukɔnmɛ ɔ, mɛsɛntɔ́ ɖokpo enɛ ɔ gbɛ́ ɖɔ emi kún na dɔn nǔ gbɔn axɔ́ kpɛ e mɛsɛntɔ́ hatɔ́ emitɔn ɖé ɖu dó emi é jí ó. Wǎgbɔ tɔn ɔ, axɔ́su ɔ sɔ́ mɛsɛntɔ́ enɛ e ma nyɔ́ xomɛ ǎ é dó ganmɛ. Etɛ enɛ ka kplɔ́n mǐ? Jezu ɖɔ: “Enyi ɖokpo ɖokpo mitɔn lɛ ma nɔ sɔ́ hwɛ kɛ miɖée kpodo ayi mitɔn bǐ kpan ǎ ɔ, lee Tɔ́ ce e ɖò [jixwé] ɔ na bló gbɔn xá mi ɔ nɛ.”—Mat. 18:21-35.

12. Enyi mǐ gbɛ́ ɖɔ mǐ kún na sɔ́ hwɛ kɛ mɛ ó ɔ, nɛ̌ é ka nɔ wà nǔ dó mɛ ɖevo lɛ wu gbɔn?

¹² Nǔ e mɛsɛntɔ́ ɔ wà é hɛn nǔ gblé dó éɖesunɔ mɛtún ɔ kɛɖɛ wu ǎ, loɔ, é lɛ́ hɛn nǔ gblé dó mɛ ɖevo lɛ lɔ wu. Jɛ nukɔn hwɛ̌ ɔ, é nyɔ́ xomɛ dó mɛsɛntɔ́ hatɔ́ tɔn wu ǎ, é ka lɛ́ kú nǔblawu n’i ǎ, bo “kplá . . . [ɛ] yì dó gankpá mɛ, bɔ é na nɔ finɛ kaka yì jɛ hwenu e é na sú axɔ́ ɖee é ɖu dó è ɔ bǐ vɔ é.” Wegɔ́ ɔ, é dó xomɛsin nú mɛsɛntɔ́ ɖevo ɖěɖee mɔ nǔ e é wà é é. “Azɔ̌gbɛ́ tɔn ɖě lɛ ka mɔ nǔ e jɛ nɛ ɔ bǐ bɔ é kú wǔ nú ye tlala.” Ðò ali ɖokpo ɔ nu ɔ, nǔwalɔ mǐtɔn lɛ nɔ kúnkplá mɛ ɖevo lɛ. Enyi mɛɖé wà nǔ nyi dò nú mǐ, bɔ mǐ gbɛ́ ɖɔ mǐ kún na sɔ́ hwɛ kɛ ɛ ó ɔ, etɛ ka sixu jɛ? Nukɔntɔn ɔ, mǐ na wà nǔ dó wǔ tɔn, ɖó mǐ gbɛ́ hwɛ sɔ́ kɛ ɛ, kéya n’i ǎ, bo lɛ́ ɖè wanyiyi xlɛ́ ɛ ǎ. Wegɔ́ ɔ, enyi mɛ e ɖò agun ɔ mɛ lɛ é ɖ’ayi wu ɖɔ mǐ kún sɔ́ ɖò fífá mɛ xá mɛ enɛ ó ɔ, é sixu cí kliwun nú ye.

13. Etɛ nǔ e jɛ dó gbexosin-alijitɔ́ ɖé jí é ka kplɔ́n we?

¹³ Enyi mǐ sɔ́ hwɛ kɛ nɔví mǐtɔn lɛ ɔ, mǐ kpo mɛ ɖevo lɛ kpo nɔ ɖu lè tɔn. Nǔ e kpɔ́ndéwú gbexosin-alijitɔ́ e mǐ na ylɔ́ ɖɔ Crystal é tɔn xlɛ́ é nɛ. Nɔví nyɔnu e ɖò agun ɔ mɛ é ɖé wà nǔ nyi dò n’i. Crystal flín ɖɔ: “Xógbe tɔn lɛ nɔ syɛn hweɖelɛnu kaka bo nɔ cí ɖɔ jivǐ wɛ è sɔ́ mì ɖɔhun. Un tlɛ sɔ́ nɔ ba ɖɔ nyi kpo é kpo ni zɔn bo ɖɔ Mawuxó ǎ. Akpakpa sɔ́ nɔ sɔ́ mì dó sinsɛnzɔ́ ɔ wu ǎ, bɔ un sɔ́ ɖó awǎjijɛ ǎ.” Crystal mɔ ɖɔ é sɔgbe ɖɔ emi ni sin xomɛ. Amɔ̌, é sin xomɛ dó nɔví nyɔnu ɔ, alǒ sɔ́ ayi dó lee nǔ cí n’i é jí kaka sɔyi ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, é sɔ́ éɖée hwe bo zán wěɖexámɛ jinjɔn Biblu jí e é mɔ ɖò xóta elɔ mɛ é: “Mì Nọ Jonamẹ sọn Ahun Mìtọn Mẹ.” Xóta enɛ tɔ́n ɖò  Atɔxwɛ (Gungbe) 15 octobre 1999 tɔn mɛ. É sɔ́ hwɛ kɛ nɔví nyɔnu tɔn. Crystal ɖɔ: “Un mɔ dìn ɖɔ mǐ bǐ wɛ ɖò gǎn dó wɛ, bo na sɔ́ gbɛtɔ́ yɔyɔ̌ ɔ dó, bɔ Jehovah ka nɔ sɔ́ hwɛ kɛ mǐ faa gbè bǐ gbè. É cí ɖɔ è ɖè agban kpinkpɛn ɖé sín abɔ̌ ce lɛ ta wɛ ɖɔhun. Un lɛ́vɔ wá ɖó awǎjijɛ.”

14. Sɔgbe xá Matie 18:21, 22 ɔ, wuvɛ̌ tɛ ɖí xwi xá wɛ mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ sixu ko ɖè? Etɛ xósin e Jezu na ɛ é ka sixu kplɔ́n we?

¹⁴ Mǐ tuùn ɖɔ mǐ ɖó na nɔ sɔ́ hwɛ kɛ mɛ; nǔ e sɔgbe bɔ è ɖó na wà é nɛ. Amɔ̌, mɔ̌ wiwa sixu nɔ vɛwǔ nú mǐ. Nǔ sixu ko nɔ cí mɔ̌ nú mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ hweɖelɛnu. (Xà Matie 18:21, 22.) Etɛ ka sixu d’alɔ we? Nukɔntɔn, lin tamɛ dó lě dò Jehovah nɔ sɔ́ hwɛ kɛ we sɔ é jí. (Mat. 18:32, 33) Mǐ jɛxa hwɛsɔ́kɛmɛ tɔn ǎ có, é ka nɔ wà mɔ̌ faa. (Ðɛh. 103:8-10) Ðò hwe ɖokpo ɔ nu ɔ, mǐ lɔ “ɖó na yí wǎn nú mǐɖée.” Hǔn, dandan wɛ è ɖó na nɔ sɔ́ hwɛ kɛ mɛ. Mǐ ɖu hwɛ sísɔ́ kɛ mɛ sín axɔ́ dó nɔví mǐtɔn lɛ. (1 Jaan 4:11) Wegɔ́, lin tamɛ dó nǔ e nɔ jɛ hwenu e mǐ sɔ́ hwɛ kɛ mɛ é jí. Mǐ sixu d’alɔ mɛ e dó xomɛsin nú mǐ é, enɛ nɔ zɔ́n bɔ agun ɔ nɔ nɔ bǔ, nɔ cyɔn alɔ kancica e ɖò mǐ kpo Jehovah kpo tɛntin é jí, lobo nɔ lɛ́ ɖè agban ɖé sín abɔ̌ mǐtɔn lɛ ta. (2 Kɔ. 2:7; Kolo. 3:14) Gudo mɛ ɔ, xoɖɛ sɛ́dó Mɛ e byɔ mǐ ɖɔ mǐ ni sɔ́ hwɛ kɛ mɛ é. Ma nú Satáan hɛn kancica e ɖò hwi kpo nɔví towe lɛ kpo tɛntin é gblé ó. (Efɛ. 4:26, 27) Mǐ ɖó hudo alɔdó Jehovah tɔn tɔn, cobo na nyi alɔ nú mɔ Satáan tɔn lɛ mɛ jijɛ.

15. Sɔgbe xá Kolosinu lɛ 3:13 ɔ, enyi nǔwalɔ nɔví sunnu alǒ nɔví nyɔnu ɖé tɔn dó xomɛsin nú mǐ ɔ, etɛ mǐ ka ɖó na wà?

¹⁵ Amɔ̌, nú nǔɖitɔ́ hatɔ́ ɖé ka wà nǔɖe b’ɛ dó xomɛsin nú we tawun ɔ ka lo? Etɛ a ka ɖó na wà? Wà nǔ e wu a kpé é bǐ, bo kpò ɖò fífá mɛ xá nɔví towe. Nɔ xoɖɛ vívɛ́ sɛ́dó Jehovah. Byɔ̌ ɛ ɖɔ é ni kɔn nyɔna dó mɛ e  wà nǔ nyi dò nú we é jí, bo d’alɔ we nú a na mɔ jijɔ ɖagbe e é ɖó lɛ é; enɛ wɛ nyí jijɔ ɖěɖee Jehovah yí wǎn na ɖò gɔ̌n tɔn lɛ é. (Luk. 6:28) Enyi a ma sixu wɔn nǔ e nɔví towe wà nyi dò nú we é ǎ hǔn, lin tamɛ dó lee a sixu ɖɔ xó xá ɛ gbɔn é jí. É na nyɔ́ tawun ɖɔ hwebǐnu ɔ, mǐ ni nɔ mɔ ɖɔ nɔví ɔ kún na sɔ́ jlǒ dó dó xomɛsin nú mǐ gbeɖé ó. (Mat. 5:23, 24; 1 Kɔ. 13:7) Enyi a ɖò xó ɖɔ xá ɛ wɛ hǔn, hɛn d’ayi mɛ ɖɔ é ɖó linlin ɖagbe lɛ. Enyi é ma tlɛ ba na jó xó dó ǎ hǔn, ‘kpò ɖò mimɔ ɛ gbɔ wɛ.’ Nɔví towe sín agbɔ̌n ni ma kpé we ó. (Xà Kolosinu lɛ 3:13.) Taji hú bǐ ɔ, ma hɛn ɛ dó xomɛ gbeɖé ó, ɖó enɛ sixu wà nǔ dó kancica e ɖò hwi kpo Jehovah kpo tɛntin é wu. Ma na tɛn nǔ ɖebǔ bonu é zɔ́n nú a klɛ́n afɔ ó. Enyi a nɔ wà mɔ̌ hǔn, xlɛ́xlɛ́ wɛ a ɖè ɖɔ emi yí wǎn nú Jehovah hú nǔ ɖevo ɖebǔ.—Ðɛh. 119:165.

16. Azɔ̌ tɛ mǐ mɛ ɖokpo ɖokpo ka ɖó na wà?

¹⁶ É sù nukún mǐtɔn mɛ tawun ɖɔ mǐ ɖò Jehovah sɛn wɛ ɖó kpɔ́, bo nyí ‘lɛngbɔ̌hwan ɖokpo’ ɖò ‘lɛngbɔ̌nyitɔ́ ɖokpo’ sín acɛ mɛ. (Jaan 10:16) Wema Tutoblonunu Ee Nɔ Wà Jlǒ Jehovah Tɔn É ɖɔ ɖò wexwɛ 165gɔ́ ɔ jí ɖɔ: “Ðó a ɖò bǔninɔ mɔ̌hun sín lè ɖu wɛ wutu ɔ, hwi lɔ ɖó na bló b’ɛ na kpò ɖò te.” Enɛ wu ɔ, mǐ ɖó na “dó gǎn bo nɔ kpɔ́n nɔví sunnu mǐtɔn lɛ kpo nɔví nyɔnu mǐtɔn lɛ kpo lee Jehovah nɔ wà gbɔn é.” Nú Jehovah ɔ, mǐ mɛ bǐ wɛ nyí “yɔkpɔvu” ɖěɖee xɔ akwɛ lɛ é. Nukún e a ka nɔ sɔ́ dó kpɔ́n nɔví towe lɛ na é nɛ à? Jehovah nɔ ɖ’ayi nǔ e a nɔ wà dó d’alɔ ye, lobo lɛ́ kpé nukún dó ye wu lɛ é bǐ wu, bɔ ye nɔ xɔ akwɛ n’i.—Mat. 10:42.

17. Etɛ mǐ ka kánɖeji bo na wà?

¹⁷ Mǐ yí wǎn nú nǔɖitɔ́ hatɔ́ mǐtɔn lɛ. Enɛ wu ɔ, “mǐ ni ma wà nǔ e na zɔ́n bɔ nɔví mǐtɔn na klɛ́n afɔ, abǐ é na jɛ hwɛ mɛ é ɖebǔ ó.” (Hlɔ. 14:13) Mǐ nɔ mɔ ɖɔ nɔví mǐtɔn lɛ hugǎn mǐ, bo nɔ ba na sɔ́ hwɛ kɛ ye kpo ayi bǐ kpo. Mi nú mǐ ni ma lɔn nú nǔ ɖebǔ ni zɔ́n bonu mǐ na nyí afɔklɛ́nnú nú mɛ ɖevo lɛ ó. É nyɔ́ wà hǔn, mi nú mǐ ni nɔ “ba nǔ e nɔ dɔn fífá wá, bo na zɔ́n bɔ mǐ na dó wusyɛn lanmɛ nú mǐɖée ɖò nǔɖiɖi mɛ é.”—Hlɔ. 14:19.