1. Étɛ́ wa nú togun Mawu tɔn wɛ Satáan ka ɖe, bɔ wěma Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn ɖɔ?

 WĚMA Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn xlɛ́ ɖɔ è ko ɖó Axɔ́súɖuto Mawu tɔn ayǐ ɖo jǐxwé, bó nya Satáan sín dɔ̌n. (Nǔɖe. 12:1-9) Énɛ́ zɔ́n bɔ fífá tíin ɖo jǐxwé, amɔ̌, wǔvɛ́ wɛ é dɔn nyi ayǐ ɖo ayǐkúngban jí. Aniwú? Ðó Satáan ɖo xomɛsin jí, bó tɔ́n ahwan mɛ ɖěɖěe ɖo Jehovah sɛn wɛ ɖo ayǐkúngban jí kpó gbejíninɔ kpó lɛ́ é.—Nǔɖe. 12:12, 15, 17.

2. Étɛ́ ka ná d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná gbí dɔn?

² Nɛ̌ mǐ ka sixú gbí dɔn ɖo ahwantɔ́nmɛ Satáan tɔn lɛ́ nukɔn gbɔn? (Nǔɖe. 13:10) Nǔ e ná d’alɔ mǐ é ɖokpó wɛ nyí ɖɔ mǐ ní tuun nǔ e sɔgúdo hɛn nu é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖo wěma Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn mɛ ɔ, mɛsɛ́dó Jaan ɖɔ xó dó nyɔ̌ná e sín vǐví mǐ ná ɖu ɖo malínmálín mɛ é ɖé lɛ́ wú. Ðokpó wɛ nyí kún e è ná sú dó nú kɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ́ é. Ðin ɔ, mi nú mǐ ní gbéjé lěe wěma Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn ɖɔ xó dó kɛntɔ́ énɛ́ lɛ́ wú gbɔn é kpó nǔ e ná jɛ dó yě wú é kpó kpɔ́n.

3. Ðɔ xlɛ̌ e è zán ɖo wěma Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn mɛ é ɖé lɛ́.

³ Wěmafɔ nukɔntɔn wěma Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn ɖɔ nú mǐ ɖɔ nǔ e xa gbé mǐ ja é ɔ, nǔ e è “ɖe xlɛ́” lɛ́ é wɛ, énɛ́ wɛ nyí nǔ e è ɖɔ ɖo nǔjlɛ́dónǔwú linu lɛ́ é. (Nǔɖe. 1:1) Nukɔnmɛ ɔ, mǐ xa nǔ dó gběkanlin gěgé wú bɔ yě nɔ te nú kɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ́. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, “kanlin ɖé tɔ́n sín xu mɛ.” É ɖó “zo wǒ, bó ɖó ta tɛ́nwe.” (Nǔɖe. 13:1) ‘Kanlin ɖěvo ɖo ayǐkúngban glɔ́ tɔ́n sín wɛ,’ bó ɖo kanlin énɛ́ gúdo. Kanlin énɛ́ nɔ ɖɔ xó Dlagɔ́ɔn ɖɔhun, bó “nɔ dɔn myɔ sín jǐxwé wá ayǐkúngban jí.” (Nǔɖe. 13:11-13) Énɛ́ gúdo ɔ, mǐ mɔ kanlin ɖěvo. “Kanlin vɔvɔ cɛ́cɛ́ ɖé” wɛ, bɔ agalɛtɔ́ ɖokpó ɖ’é jí. Gběkanlin  atɔn énɛ́ lɛ́ ɔ, mɛ e nyí kɛntɔ́ nú Jehovah Mawu kpó Axɔ́súɖuto tɔn kpó sín hwenu línlín ɖíe lɛ́ é wɛ yě nɔ te ná. Énɛ́ wú ɔ, é ɖo tají tawun ɖɔ mǐ ní tuun nǔ e yě nyí é.—Nǔɖe. 17:1, 3.

4-5. Nɛ̌ nǔ e è ɖɔ ɖo Daniyɛ́li 7:15-17 mɛ é ka d’alɔ mǐ bɔ mǐ mɔ nukúnnú jɛ xlɛ̌ énɛ́ lɛ́ wú gbɔn?

⁴ Cóbónú mǐ ná tuun nǔ e kɛntɔ́ énɛ́ lɛ́ nyí é ɔ, mǐ ɖó ná mɔ nǔ jɛ xógbe nǔjlɛ́dónǔwú tɔn e è zán dó dó gesí yě é sín tínmɛ wú hwɛ̌. Ali ɖagbe hú gǎn e nu mǐ sixú kpé énɛ́ wú ɖe é wɛ nyí ɖɔ mǐ ní jó Biblu ɔ dó bónú é ní tínmɛ éɖée. Xlɛ̌ ɖěɖěe è mɔ ɖo wěma Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn mɛ lɛ́ é gěgé wɛ è ko tínmɛ ɖo wěma Biblu tɔn ɖěvo lɛ́ mɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, gbeyíɖɔ Daniyɛ́li kú dlɔ̌, bó mɔ ‘kanlin ɖaxó ɛnɛ tɔ́n sín xu mɛ.’ (Dan. 7:1-3) Daniyɛ́li ɖɔ nǔ e yě nɔ te ná é nú mǐ. Gběkanlin ɖaxó énɛ́ lɛ́ nɔ te nú “axɔ́sú,” alǒ acɛkpikpa ɛnɛ. (Xa Daniyɛ́li 7:15-17.) Tínmɛ énɛ́ e è ná b’ɛ za wě é d’alɔ mǐ bɔ mǐ mɔ nǔ jɛ mɛ ɖɔ gběkanlin ɖěɖěe xó è ɖɔ ɖo wěma Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn mɛ lɛ́ é lɔmɔ̌ ɖó ná nɔ te nú acɛkpikpa lɛ́.

⁵ Din ɔ, mi nú mǐ ní gbéjé xlɛ̌ e xó è ɖɔ ɖo wěma Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn mɛ é ɖé lɛ́ kpɔ́n. Ée mǐ ná ɖo mɔ̌ wa wɛ é ɔ, mǐ ná mɔ lěe Biblu d’alɔ mǐ bɔ mǐ mɔ nǔ jɛ nǔ e xlɛ̌ énɛ́ lɛ́ nɔ te ná é mɛ gbɔn é. Mǐ ná bɛ́ kpó gběkanlin ɖějɛɖěgúdo lɛ́ kpó. Jɛ nukɔn hwɛ̌ ɔ, mǐ ná ba do nú nǔ e yě nɔ te ná é. Énɛ́ gúdo ɔ, mǐ ná mɔ nǔ e jɛ dó gběkanlin énɛ́ lɛ́ wú é. Gǔdo mɛ ɔ, mǐ ná gbéjé lěe nǔ énɛ́ lɛ́ kan mǐ gbɔn é kpɔ́n.

6. Étɛ́ gběkanlin ta tɛ́nwenɔ e xó è ɖɔ ɖo Nǔɖexlɛ́mɛ 13:1-4 mɛ é ka nyí?

⁶ Étɛ́ gběkanlin ta tɛ́nwenɔ ɔ ka nyí? (Xa Nǔɖexlɛ́mɛ 13:1-4.) Mǐ ɖ’ayi wú ɖɔ kanlin énɛ́ cí kpɔ ɖɔhun, bɔ afɔ tɔn lɛ́ cí lɔnmɔ sín afɔ ɖɔhun, bɔ nu tɔn cí kinnikínní sín nu ɖɔhun, b’ɛ ɖó zo wǒ. Lěe gběkanlin ɛnɛ e xó è ɖɔ ɖo Daniyɛ́li wěmata tɛ́nwegɔ́ ɔ mɛ lɛ́ é cí é pɛ́ɛ nɛ́. Amɔ̌, ɖo wěma Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn mɛ fí ɔ, gběkanlin ɖokpó géé wɛ ɖó nǔ énɛ́ lɛ́ bǐ, é nyí gběkanlin vovo ɛnɛ ǎ. Mɔ̌ mɛ ɔ, é nyí acɛkpikpa ɖokpó kpowun wɛ gběkanlin énɛ́ nɔ te ná ǎ. Jaan lɛ́ ɖɔ ɖɔ é ɖo acɛ kpa dó ‘akɔta lɛ́ bǐ, togun lɛ́ bǐ, gbe lɛ́ bǐ kpó to lɛ́ bǐ kpó nu’ wɛ. Énɛ́ wú ɔ, é ɖó ná ɖ’agbɔ̌n hú acɛkpikpa ɖěvo ɖěbǔ. (Nǔɖe. 13:7) Hǔn, acɛkpikpa ɖěɖěe kp’acɛ dó gbɛtɔ́ lɛ́ nu sín hwexónu káká jɛ din lɛ́ é wɛ gběkanlin énɛ́ ɖó ná nɔ te ná. *—Nǔt. 8:9.

7. Étɛ́ ta tɛ́nwe gběkanlin ɔ tɔn lɛ́ ɖokpó ɖokpó ka nɔ te ná?

⁷ Étɛ́ ta tɛ́nwe lɛ́ ɖokpó ɖokpó ka nɔ te ná? Nǔɖexlɛ́mɛ wěmata 17gɔ́ ɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ mɔ xósin ɔ, ɖó é tínmɛ akpajlɛ́ gběkanlin e xó è ɖɔ ɖo Nǔɖexlɛ́mɛ wěmata 13gɔ́ ɔ mɛ é tɔn. Ðo Nǔɖexlɛ́mɛ 17:9, 10 mɛ ɔ, mǐ xa ɖɔ: “Ta tɛ́nwe lɛ́ ɔ, . . . axɔ́sú tɛ́nwe [wɛ]. Mɛ atɔ́ɔ́n jɛ ayǐ ɖo yě mɛ; mɛ ɖokpó ɖo axɔ́sú ɖu wɛ din; mɛ tɛ́nwegɔ́ ɔ ka ko wá ǎ; hwenu e é ná wá ɔ, hwenu kpɛɖé jɛ́n é ná nɔ ayǐ ná.” Ðo acɛkpikpa e Satáan ko zán wá yi lɛ́ é bǐ mɛ ɔ, è sɔ́ tɛ́nwe jlɛ́ dó ta lɛ́ wú, ɖó yě ɖ’agbɔ̌n tawun wútu. Acɛkpikpa énɛ́ lɛ́ wɛ wa nǔ dó togun Mawu tɔn wú hú gǎn. Ðo mɛsɛ́dó Jaan hwenu ɔ, yě mɛ atɔ́ɔ́n ko kpa acɛ wá yi; yě wɛ nyí: Ejípu, Asilíi, Babilɔ́nu, Mɛdi kpó Pɛ́si kpó, gɔ́ nú Glɛ̌ki. Hwenu e è ɖe nǔ énɛ́ xlɛ́ Jaan é ɔ, Hlɔ̌ma e nyí acɛkpikpa ayizɛ́ngɔ́ éé ɖ’agbɔ̌n hú bǐ ɖo gbɛ ɔ mɛ é kpo ɖo acɛ kpa wɛ. Acɛkpikpa e ɖ’agbɔ̌n hú bǐ ɖo gbɛ ɔ mɛ é tɛ́ ka ná nyí ta tɛ́nwegɔ́ ɔ, alǒ gǔdo tɔn ɔ?

8. Acɛkpikpa tɛ́ ka nɔ te nú ta tɛ́nwegɔ́ gběkanlin ɔ tɔn?

 ⁸ Din ɔ, mǐ ní kpɔ́n lěe nǔɖɔɖayǐ ɖěɖěe ɖo wěma Daniyɛ́li tɔn mɛ lɛ́ é d’alɔ mǐ, bɔ mǐ tuun ta tɛ́nwegɔ́ gběkanlin ɔ tɔn, éé ɖo gǔdo tɔn ɔ nyí wɛ é gbɔn é. Acɛkpikpa e ɖ’agbɔ̌n hú bǐ é tɛ́ ka ɖo acɛ kpa wɛ ɖo azǎn gǔdo gúdo tɔn élɔ́ lɛ́ e ɖo ‘Aklúnɔ sín azǎn ɔ’ nyí wɛ é mɛ? (Nǔɖe. 1:10) Royaume-Unis kpó États-Unis d’Amérique kpó wɛ xo yěɖée kplé, ɖo xógbe ɖěvo mɛ ɔ, Anglo-Amérique wɛ nyí acɛkpikpa e ɖ’agbɔ̌n hú bǐ ɖo gbɛ ɔ mɛ é. Énɛ́ wú ɔ, mǐ sixú ɖɔ ɖɔ é wɛ nyí ta tɛ́nwegɔ́ gběkanlin e xó è ɖɔ ɖo Nǔɖexlɛ́mɛ 13:1-4 mɛ é tɔn.

9. Étɛ́ gběkanlin e ɖó “zo we, bɔ zo lɛ́ cí lɛ̌ngbɔ́ví sín zo ɖɔhun” é ka nɔ te ná?

⁹ Nǔɖexlɛ́mɛ wěmata 13gɔ́ ɔ ɖɔ nú mǐ ɖɔ Anglo-Amérique e nyí ta tɛ́nwegɔ́, bó nyí acɛkpikpa e ɖ’agbɔ̌n hú bǐ ɖo gbɛ ɔ mɛ é nɔ lɛ́ wa nǔ kanlin e ɖó ‘zo we, bɔ zo lɛ́ cí lɛ̌ngbɔ́ví sín zo ɖɔhun, b’ɛ nɔ ɖɔ xó Dlagɔ́ɔ́n ɖɔhun’ é ɖɔhun. Gběkanlin énɛ́ “nɔ jlɛ́ nǔ ɖaxó ɖaxó lɛ́; é nɔ dɔn myɔ sín jǐxwé wá ayǐkúngban jí ɖo gbɛtɔ́ lɛ́ bǐ nukɔn.” (Nǔɖe. 13:11-15) Nǔɖexlɛ́mɛ wěmata 16 kpó 19gɔ́ ɔ kpó ylɔ́ gběkanlin énɛ́ ɖɔ “gbeyíɖɔ-nyíjɛtɔ́.” (Nǔɖe. 16:13; 19:20) Daniyɛ́li ɖɔ nǔ mɔ̌hun ɖé. É ɖɔ dó Anglo-Amérique e nyí acɛkpikpa e ɖ’agbɔ̌n hú bǐ ɖo gbɛ ɔ mɛ é wú ɖɔ “é ná dɔn nǔ gěgé gúdú.” (Dan. 8:19, 23, 24.) Nǔ e jɛ ɖo Wɛ̌kɛ́hwan wegɔ́ ɔ hwenu é pɛ́ɛ nɛ́. Bɔ̌nbu we e gbídí nǔ tawun, bó ɖó nǔ ahwan ɔ nu lɛ́ é ɔ, nǔnywɛ́ xwítíxwítízɔ́watɔ́ Grande-Bretagne kpó États-Unis d’Amérique kpó tɔn lɛ́ wɛ bló. Nǔgbó ɔ, Anglo-Amérique e nyí acɛkpikpa e ɖ’agbɔ̌n hú bǐ ɖo gbɛ ɔ mɛ é “dɔn myɔ sín jǐxwé wá ayǐkúngban jí.”

10. Étɛ́ ‘kanlin ɔ sín akpajlɛ́’ ka nɔ te ná? (Nǔɖexlɛ́mɛ 13:14, 15; 17:3, 8, 11)

¹⁰ Énɛ́ gúdo ɔ, mǐ mɔ gběkanlin ɖěvo. Gběkanlin élɔ́ ɖibla nyí nǔ ɖokpó ɔ kpó gběkanlin ta tɛ́nwenɔ ɔ kpó, loɔ, éyɛ́ nyí vɔvɔ cɛ́cɛ́. È ylɔ́ ɛ ɖɔ “kanlin nukɔntɔn ɔ sín akpajlɛ́,” bó ɖɔ dó wǔ tɔn ɖɔ é nyí “axɔ́sú tántɔngɔ́ ɔ.” * (Xa Nǔɖexlɛ́mɛ 13:14, 15; 17:3, 8, 11.) È ɖɔ dó “axɔ́sú” énɛ́ wú ɖɔ é ko tíin, énɛ́ gúdo ɔ, é sɔ́ wá tíin ǎ, bɔ ɖo nukɔnmɛ ɔ, é lɛ́vɔ́ wá xwetɔ́n. Tínmɛ énɛ́ sɔgbe tawun xá Gbɛ̌ kplékplé akɔta lɛ́ tɔn; é wɛ nɔ xo nukɔnyiyi tuto toxóɖiɖɔ tɔn e gbɔn gbɛ ɔ bǐ mɛ é tɔn sín kan! É ko tíin ɖ’ayǐ, bɔ è ylɔ́ ɛ ɖɔ Akɔjijɛ akɔta lɛ́ tɔn. Énɛ́ gúdo ɔ, ɖo Wɛ̌kɛ́hwan wegɔ́ ɔ hwenu ɔ, é sɔ́ tíin ǎ. Nukɔnmɛ ɔ, é lɛ́vɔ́ wá xwetɔ́n, bó nɔ nyí Gbɛ̌ kplékplé akɔta lɛ́ tɔn.

11. Étɛ́ gběkanlin lɛ́ ka nɔ wa? Étɛ́wú mǐ ma ka ɖó ná ɖi xɛsi nú yě ǎ?

¹¹ Gběkanlin lɛ́ nɔ gbɔn nǔ e jlá wɛ yě nɔ ɖe ɖo toxóɖiɖɔ linu é sín yɛkan mɛ dó flɔ́ zo dó glɔ̌ nú gbe e klán xá Jehovah kpó togun tɔn kpó wɛ mɛ lɛ́ ɖe é. Ðo nǔjlɛ́dónǔwú linu ɔ, yě xo “axɔ́sú e ɖo ayǐkúngban ɔ bǐ jí lɛ́” é kplé nú ahwan Aamagedɔ́ni tɔn, énɛ́ wɛ nyí, ahwan e è ná fun ɖo “Mawu Nǔbǐwúkpétɔ́ ɔ sín azǎn ɖaxó ɔ gbe é.” (Nǔɖe. 16:13, 14, 16) Amɔ̌, xɛsi ɖ’é mɛ ǎ. Mawu mǐtɔn Jehovah ná yá wǔ wa nǔɖé dó hwlɛ́n mɛ ɖěɖěe nɔ nɔ gǔdo nú acɛ e é ɖó bó ná kpa acɛ lɛ́ é é.—Ezek. 38:21-23.

12. Étɛ́ ka ná jɛ dó gběkanlin lɛ́ bǐ wú?

¹² Étɛ́ ka jɛ dó gběkanlin lɛ́ bǐ wú? Xósin e Nǔɖexlɛ́mɛ 19:20 ná é ɖíe: “Ahwan wlí kanlin ɔ kpó gbeyíɖɔ-nyíjɛtɔ́ e jlɛ́ nǔ ɖo nukɔn tɔn ɔ kpó. Nǔjlɛ́jlɛ́ énɛ́ lɛ́ wɛ é dó  flú mɛ e wú kanlin ɔ sín wuntun ɖe, bɔ yě nɔ sɛn kanlin ɔ sín akpajlɛ́ lɛ́ ná. È sɔ́ kanlin ɔ kpó gbeyíɖɔ-nyíjɛtɔ́ ɔ kpó gbɛɖe gbɛɖe nyi dó myɔ togotogo e mɛ hwemí ɖo jiji ɖe wɛ ɔ mɛ.” Hǔn, hwenu e acɛkpikpa énɛ́ lɛ́ e nyí kɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ́ é ná kpo ɖo acɛ kpa wɛ é ɔ, è ná sú kún yětɔn dó bǐ gbídígbídí.

13. Wǔvɛ́ tɛ́ Klisánwun lɛ́ ka nɔ mɔ ɖó acɛkpikpa lɛ́ wú?

¹³ Nɛ̌ énɛ́ ka kan mǐ gbɔn? Ðó mǐ nyí Klisánwun wútu ɔ, mǐ ɖó ná nɔ gbejí nú Mawu kpó Axɔ́súɖuto tɔn kpó. (Jaan 18:36) Bó ná dó kpé énɛ́ wú ɔ, mǐ ɖó ná kpo ɖo wǔ ɖó zɔ nú nǔ e ɖo gbɛ élɔ́ mɛ, bó cá kan xá toxóɖiɖɔ lɛ́ é wɛ. Amɔ̌, é sixú vɛ́ wǔ tawun bónú mǐ ná kpo ɖo wǔ ɖó zɔ wɛ, ɖó acɛkpikpa gbɛ élɔ́ tɔn lɛ́ nɔ ɖó nukún ɖɔ mǐ ní nɔ gǔdo nú émí bǐ mlɛ́mlɛ́ ɖo nǔ e mǐ nɔ ɖɔ lɛ́ é kpó nǔ e mǐ nɔ wa lɛ́ é kpó mɛ. È sɔ́ wuntun gběkanlin ɔ tɔn dó ɖó wuntun mɛ ɖěɖěe è gbídí kɔ ná bónú yě ná nɔ gǔdo nú acɛkpikpa énɛ́ lɛ́ é. (Nǔɖe. 13:16, 17) Amɔ̌, ényí è ɖó wuntun énɛ́ mɛɖé ɔ, nǔ tɔn sɔ́ ná nyɔ́ Jehovah nukúnmɛ ǎ, b’ɛ ná lɛ́ ba gbɛ mavɔmavɔ ɔ kpo. (Nǔɖe. 14:9, 10; 20:4) Énɛ́ wú ɔ, é ɖo tají tawun ɖɔ acɛkpikpa lɛ́ ná bó tlɛ gbídí kɔ nú mǐ gbɔn ɖěbǔ bónú mǐ ná xo kpóɖó nú yě hǔn, mǐ mɛ ɖokpó ɖokpó ní kpo ɖo wǔ ɖó zɔ wɛ bǐ mlɛ́mlɛ́!

14. Sɔgbe xá Nǔɖexlɛ́mɛ 17:3-5 ɔ, nǔkpácámɛ tɛ́ mɛsɛ́dó Jaan ka mɔ bɔ d’é wú?

¹⁴ Mɛsɛ́dó Jaan ɖɔ ɖɔ émí mɔ nǔ ɖěvo bɔ é ‘kpácá émí tawun.’ Étɛ́ ka nyí nǔ ɔ? Nyɔ̌nu ɖé ɖo gběkanlin baɖabaɖa énɛ́ lɛ́ ɖokpó jí. (Nǔɖe. 17:1, 2, 6) É cí “agalɛtɔ́ ɖaxó” ɖé ɖɔhun, bɔ è ylɔ́ ɛ ɖɔ “Babilɔ́nu ɖaxó ɔ.” É nɔ lɛ aga xá “axɔ́sú e ɖo ayǐkúngban jí lɛ́” é.—Xa Nǔɖexlɛ́mɛ 17:3-5.

15-16. Étɛ́ ka nyí “Babilɔ́nu ɖaxó ɔ”? Nɛ̌ mǐ ka wa gbɔn bó tuun?

¹⁵ Étɛ́ ka nyí “Babilɔ́nu ɖaxó ɔ”? Nyɔ̌nu énɛ́ sixú nɔ te nú tutomɛ toxóɖiɖɔ tɔn ɖé ǎ, ɖó è ɖɔ dó wǔ tɔn ɖɔ é ɖo aga lɛ xá toxóɖɔtɔ́gán gbɛ ɔ tɔn lɛ́ wɛ. (Nǔɖe. 18:9) Gɔ́ ná ɔ, gběkanlin ɔ jí e é ɖe é xlɛ́ ɖɔ é ɖo tíntɛ́nkpɔ́n wɛ bó ná kp’acɛ nú gǎn énɛ́ lɛ́. Ðo alɔ ɖěvo mɛ ɔ, é sixú nɔ te nú tuto ajɔ̌wiwa tɔn e ɖo gbɛ Satáan tɔn mɛ, bɔ nukúnkɛndídó ɖ’é mɛ lɛ́ é ǎ. Ðó è ɖɔ tuto ajɔ̌wiwa tɔn énɛ́ lɛ́ sín xó ɖo wěma Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn sín akpáxwé ɖěvo mɛ, bó ylɔ́ yě ɖɔ “ajɔ̌tɔ́ ayǐkúngban jí tɔn lɛ́.”—Nǔɖe. 18:11, 15, 16.

¹⁶ Ðo Mawuxówéma ɔ mɛ ɔ, xókwín ‘agalilɛ’ sixú dó gesí mɛ ɖěɖěe ɖɔ ɖɔ émí nyí Mawusɛntɔ́, bó ka ɖo vodun sɛn wɛ, alǒ zun xɔ́ntɔn xá gbɛ ɔ ɖo ali ɖé lɛ́ nu é. (Ezek. 16:2, 35, 36; Ja. 4:4) Amɔ̌, è nɔ ɖɔ dó mɛ ɖěɖěe ɖo Mawu sɛn wɛ kpó gbejíninɔ kpó lɛ́ é wú ɖɔ yě ɖo “alɔjí” alǒ, yě ɖo “mǐmɛ́ jí.” (2 Kɔ. 11:2; Nǔɖe. 14:4) Babilɔ́nu hwexónu tɔn ɔ wɛ nyí azinkan sinsɛn nǔvú tɔn. Énɛ́ wú ɔ, Babilɔ́nu ɖaxó ɔ ɖó ná nɔ te nú kplékplé sinsɛn nǔvú lɛ́ bǐ tɔn. Nǔgbó ɔ, é wɛ nyí azinkan sinsɛn nǔvú tɔn.—Nǔɖe. 17:5, 18; kpɔ́n xóta “Étɛ́ ka nyí Babilɔ́nu ɖaxó ɔ?” ɖo jw.org jí.

17. Étɛ́ ka ná jɛ dó Babilɔ́nu ɖaxó ɔ wú?

¹⁷ Étɛ́ ka ná jɛ dó Babilɔ́nu ɖaxó ɔ wú? Nǔɖexlɛ́mɛ 17:16, 17 ná xósin nú nǔkanbyɔ́ énɛ́ gbɔn lě: “Zo wǒ e a mɔ lɛ́ kpó kanlin ɔ kpó ná gbɛ́ wǎn nú agalɛtɔ́ ɔ; yě ná fɔ nǔ e é ɖó lɛ́ bǐ; yě ná ɖe e nyi mɛ̌; yě ná ɖu lan tɔn, bó ná zé myɔ dó fyɔ́ ɛ. Ðó Mawu sɔ́ jlǒ e nɔ wa linlin tɔn ɔ dó ayi mɛ nú yě.” Nǔgbó ɔ, Jehovah ná sísɛ́ akɔta lɛ́, bɔ yě ná zán kanlin vɔvɔ cɛ́cɛ́ ɔ, é wɛ nyí Gbɛ̌ kplékplé akɔta lɛ́ tɔn, bɔ é ná tɔ́n ahwan sinsɛn nǔvú, lobo ná sú kún tɔn dó bǐ gbídígbídí.—Nǔɖe. 18:21-24.

18. Nɛ̌ mǐ ka sixú kú d’é jí ɖɔ mǐ kún ɖo gǔdo nú Babilɔ́nu ɖaxó ɔ ɖo ali ɖěbǔ nu ó gbɔn?

 ¹⁸ Nɛ̌ énɛ́ ka kan mǐ gbɔn? É byɔ́ ɖɔ mǐ ní tɛ́dó “sinsɛn e nyí sinsɛn mímɛ́, sinsɛn nǔgbó nǔgbó ɖo Mawu Tɔ́ ɔ nukɔn” é wú. (Ja. 1:27) Mǐ ɖó ná lɔn gbeɖé nú adingban-núkplɔ́nmɛ lɛ́, xwe pagáwun tɔn lɛ́, nǔgbódodó walɔ ɖagbe tɔn e gbɛ ɔ nɔ dó vɛ̌ ná lɛ́ é kpó awǒvinúwiwa Babilɔ́nu ɖaxó ɔ tɔn lɛ́ kpó ní wa nǔ dó mǐ wú ǎ. Gɔ́ ná ɔ, mǐ ná kpo ɖo akpá gba nú mɛ ɖěvo lɛ́ wɛ ɖɔ yě ní “tɔ́n sín tɛ́ntin tɔn,” bónú Mawu ma wá xa hwɛ e é hu lɛ́ é dó kɔ nú yě lɔmɔ̌ ó.—Nǔɖe. 18:4.

19. Mɛ̌ ‘kanlin baɖabaɖa ɖaxó vɔvɔ e è nɔ lɛ́ ylɔ́ ɖɔ Dlagɔ́ɔn’ é ka nyí?

¹⁹ Wěma Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn lɛ́ ɖɔ xó dó “kanlin baɖabaɖa ɖaxó vɔvɔ ɖé” wú, bɔ è nɔ ylɔ́ ɛ ɖɔ Dlagɔ́ɔn. (Nǔɖe. 12:3) Dlagɔ́ɔn énɛ́ fun ahwan xá Jezu kpó wɛnsagun tɔn lɛ́ kpó. (Nǔɖe. 12:7-9) É nɔ tɔ́n ahwan togun Mawu tɔn, bó nɔ ná acɛ gběkanlin lɛ́, alǒ acɛkpikpa lɛ́. (Nǔɖe. 12:17; 13:4) Mɛ̌ ka nyí Dlagɔ́ɔn énɛ́? “Dan xóxó e è nɔ ylɔ́ ɖɔ awǒvi abǐ Satáan é” wɛ. (Nǔɖe. 12:9; 20:2) É ɖó acɛ dó kɛntɔ́ Jehovah tɔn ɖě lɛ́ bǐ jí.

20. Étɛ́ ka ná jɛ dó Dlagɔ́ɔn ɔ wú?

²⁰ Étɛ́ ka jɛ dó Dlagɔ́ɔn ɔ wú? Nǔɖexlɛ́mɛ 20:1-3 tínmɛ ɖɔ wɛnsagun ɖé ná dó wlɔ Satáan, bó ná zé è dó domaɖó-azan ɖé mɛ, bɔ é ná cí ɖɔ gankpá mɛ wɛ é ɖe ɖɔhun. Hwenu e Satáan ná ɖo domaɖó-azan ɔ mɛ é ɔ, é ‘sɔ́ ná dɔn to lɛ́ ɖě yi bú ǎ, káká bɔ xwe afatɔ́n (1 000) lɛ́ ná wá yi.’ Gǔdo mɛ ɔ, è ná bɛ́ Satáan kpó awǒvi tɔn lɛ́ kpó dó “myɔ togotogo e mɛ hwemí ɖo jiji ɖe wɛ ɔ mɛ.” Tínmɛ énɛ́ tɔn wɛ nyí ɖɔ è ná sú kún yětɔn dó bǐ mlɛ́mlɛ́. (Nǔɖe. 20:10) Gbɛ ná víví kpɔ́n, hwenu e Satáan kpó awǒvi tɔn lɛ́ kpó ma sɔ́ ná tíin ǎ é!

21. Étɛ́wú nǔ e mǐ xa ɖo wěma Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn mɛ é ka sixú d’awǎjijɛ nú mǐ?

²¹ Nukúnnú mimɔ jɛ xlɛ̌ énɛ́ lɛ́ e xó è ɖɔ ɖo wěma Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn mɛ é mɛ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mɛ kpɔ́n! Mǐ kpé wú, bó tuun kɛntɔ́ Jehovah tɔn lɛ́; énɛ́ kɛ́ɖɛ́ ka wɛ ǎ, mǐ lɛ́ tuun nǔ e ná jɛ dó yě wú é. Nǔgbó ɔ, “nǔ nyɔ́ nú mɛ e ɖo wěma élɔ́ xa wɛ ɔ, bó nyɔ́ nú mɛ e ɖo tó ɖó wɛn élɔ́ lɛ́ e Mawu dó gbɔn gbeyíɖɔ tɔn lɛ́ jí” wɛ é! (Nǔɖe. 1:3) Amɔ̌, nú è sú kún dó nú kɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ́ gúdo ɔ, nyɔ̌ná tɛ́ lɛ́ sín vǐví gbɛtɔ́ gbejínɔtɔ́ lɛ́ ka ná ɖu? Mǐ ná ɖɔ xó dó énɛ́ wú ɖo xóta gǔdo tɔn xóta ɖěbɔdóɖěwú élɔ́ lɛ́ tɔn mɛ.