1. Etɛ mǐ ka sixu kanbyɔ mǐɖée?

NÚ A ɖò tamɛ lin dó nǔ elɔ lɛ e jawě ɖò nukɔn lɛ é jí wɛ ɔ, ado nɔ hu we hweɖelɛnu wɛ à: Kún súsú dó nú sinsɛn nǔvú, ahwantɔ́nmɛ Gɔgu Magɔgi tɔn tɔn, kpo ahwan Haamagedɔni tɔn kpo? A ko kan nǔ elɔ byɔ hwiɖée kpɔ́n à: ‘Enyi hwe ɔ nu sù ɔ, un ka na kpéwú bo xò nǔdóxɛsi enɛ lɛ zlɛ́, lobo kpò ɖò gbeji à?’ Enyi linlin mɔ̌hun nɔ wá ayi mɛ nú we hweɖelɛnu ɔ, xó e mǐ na ɖɔ dó xó e Jezu ɖɔ b’ɛ ɖò wemafɔ e jí xóta mǐtɔn jinjɔn é mɛ é wu é na d’alɔ we tawun. Jezu ɖɔ nú ahwanvu tɔn lɛ ɖɔ: “Mi ma nú ayi mitɔn gbadó ó. Mi ɖi nǔ.” (Jaan 14:1) Nǔɖiɖi syɛnsyɛn na d’alɔ mǐ, bɔ nǔ ɖebǔ na bo jɛ ɖò sɔgudo ɔ, mǐ na gbí dɔn.

2. Nɛ̌ mǐ ka sixu na hlɔnhlɔn nǔɖiɖi mǐtɔn gbɔn? Etɛ lɛ jí mǐ ka na ɖɔ xó dó ɖò xóta elɔ mɛ?

² Tamɛ linlin dó lee mǐ nɔ ɖí xwi xá nǔ e nɔ tɛ́n nǔɖiɖi mǐtɔn kpɔ́n lɛ é gbɔn é jí dìn sixu na hlɔnhlɔn nǔɖiɖi mǐtɔn bɔ mǐ na dɛ ɖò tagba lɛ nu ɖò sɔgudo. Enyi mǐ nɔ lin tamɛ dó lee mǐ nɔ wà nǔ gbɔn, ɖò mɛtɛnkpɔn ee nɔ kpannukɔn mǐ dìn lɛ é mɛ é jí ɔ, mǐ sixu mɔ ali ɖěɖee nu é byɔ ɖɔ mǐ ni na hlɔnhlɔn nǔɖiɖi mǐtɔn ɖè lɛ é. Nú mǐ dɛ ɖò mɛtɛnkpɔn ɖé nu hweɖebǔnu ɔ, nǔɖiɖi mǐtɔn nɔ lidǒ. Enɛ ka na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na dɛ ɖò tagba e ja ɖò nukɔn lɛ é nu. Ðò xóta elɔ mɛ ɔ, mǐ na vɔ́ ninɔmɛ e mɛ ahwanvu Jezu tɔn lɛ gbɔn é ɛnɛ gbéjé kpɔ́n. Ninɔmɛ enɛ lɛ ɖokpo ɖokpo xlɛ́ ɖɔ ye ɖó hudo nǔɖiɖi tɔn tawun. Mǐ na lɛ́ gbéjé lee mǐ sixu ɖí xwi xá ninɔmɛ mɔ̌hun lɛ gbɔn ɖò égbé é kpo lee ye sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na sɔnǔ nú sɔgudo gbɔn é kpo kpɔ́n.

3. Nɛ̌ Matie 6:30, 33 ka ɖè ali ɖěɖee nu é sixu byɔ ɖɔ mǐ na na hlɔnhlɔn nǔɖiɖi mǐtɔn ɖè lɛ é xlɛ́ gbɔn?

³ Jɔwamɔnú wɛ é nyí ɖɔ tatɔ́ xwédo tɔn ɖé ni ba na sú nǔɖuɖu, nǔzinzán kpo xɔ kpo sín hudo e asì tɔn kpo vǐ tɔn  lɛ kpo ɖó é sín dò. Mɔ̌ wiwa nɔ bɔwǔ hwebǐnu ɖò hwenu vɛwǔ elɔ lɛ mɛ ǎ. Ðò ninɔmɛ ɖé lɛ mɛ ɔ, azɔ̌ gblé dó nǔɖitɔ́ hatɔ́ mǐtɔn ɖé lɛ, bɔ ye wà nǔ e wu ye kpé é bǐ có, ye ka kpéwú bo ko mɔ ɖevo ǎ. Mɛ ɖevo lɛ ɖó na gbɛ́ azɔ̌ e é ma jɛxa ɖɔ Klisanwun ɖé ni wà ǎ lɛ é. Ðò ninɔmɛ mɔ̌hun lɛ bǐ mɛ ɔ, é byɔ ɖɔ mǐ ni ɖó nǔɖiɖi syɛnsyɛn ɖɔ Jehovah na sú nǔ e sín hudo xwédo mǐtɔn ɖó é sín dò. Jezu ɖè enɛ xlɛ́ nyi wɛn nú ahwanvu tɔn lɛ, ɖò Mawuxóɖiɖɔ só jí tɔn ɔ mɛ. (Xà Matie 6:30, 33.) Enyi mǐ ganjɛwu mlɛ́mlɛ́ ɖɔ Jehovah kún na jó mǐ dó ó ɔ, mǐ na kpéwú bo zé ayi ɖó nukɔnyiyi nǔ Axɔ́suɖuto ɔ tɔn lɛ tɔn jí. Nú mǐ ɖò lee Jehovah ɖò alɔ dó mǐ wɛ ɖò hudo agbaza tɔn mǐtɔn lɛ kɔn gbɔn é mɔ wɛ ɔ, mǐ na sɛkpɔ́ ɛ hugǎn, bɔ nǔɖiɖi mǐtɔn na lidǒ.

4-5. Ee xwédo ɖé ɖò akwɛyózó mɛ, b’ɛ ɖó linkpɔ́n syɛnsyɛn nú ye é ɔ, etɛ ka d’alɔ ye bɔ ye ɖí xwi xá?

⁴ Lin tamɛ dó nǔ e jɛ dó xwédo e nɔ nɔ Vénézuéla é ɖé jí é jí. Ye mɔ lee Jehovah d’alɔ ye gbɔn, hwenu e ye ɖò xwi ɖí xá akwɛyózó wɛ, b’ɛ ɖó linkpɔ́n nú ye é. Hweɖenu wá yì ɔ, xwédo Castro tɔn nɔ lɛ̀ gle, bɔ enɛ nɔ zɔ́n bɔ ye nɔ mɔ akwɛ kpɛ e ye na zán dó nɔ gbɛ̀ é. Nukɔnmɛ ɔ, jaguda ɖé lɛ nya ye sín ayikúngban yetɔn e jí ye nɔ lɛ̀ gle ɖè é, lobo yí. Miguel e nyí papa ɔ é ɖɔ: “Mɛɖé gbɔ bo wá hwé ayikúngban kpɛví ɖé nú mǐ, bɔ mǐ nɔ lɛ̀, enɛ wɛ ɖò mǐ hɛn wɛ dìn tawun. Zǎnzǎn lɛ bǐ wɛ un nɔ xoɖɛ sɛ́dó Jehovah ɖɔ é ni na nǔ e sín hudo mǐ ɖó ɖò kéze enɛ mɛ é mǐ.” Gbɛ̀ bɔwǔ ɖebǔ nú xwédo Castro tɔn ǎ, amɔ̌, ye ɖó ganjɛwu bǐ mlɛ́mlɛ́ ɖɔ Tɔ́ yetɔn jixwé tɔn wanyiyinɔ ɔ na kpé nukún dó hudo gbè bǐ gbè tɔn yetɔn lɛ wu. Enɛ wu ɔ, ye nɔ yì kplé agun tɔn lɛ bǐ ɖò gbesisɔmɛ, lobo nɔ lɛ́ ɖ’alɔ ɖò sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ. Ye zé nǔ Axɔ́suɖuto ɔ tɔn lɛ ɖó tɛn nukɔntɔn ɔ mɛ, bɔ Jehovah sú nǔ e sín hudo ye ɖó lɛ é sín dò nú ye.

⁵ Hwenu e Miguel kpo asì tɔn Yurai kpo ɖò ninɔmɛ vɛwǔ lɛ mɛ gbɔn wɛ é ɔ, ye zé ayi yetɔn ɖó lee Jehovah ɖò nukún kpé dó ye wu wɛ gbɔn é jí. Ðò hweɖenu ɔ, Jehovah zán nɔví lɛ bɔ ye sú nǔ e sín hudo ye ɖó lɛ é sín dò nú ye, alǒ d’alɔ Miguel bonu é na mɔ azɔ̌ ɖé. Ðò hweɖevonu ɔ, Jehovah gbɔn tuto sɔhɛnmɛ tɔn e alaxɔ bló lɛ é gblamɛ, dó sú nǔ e sín hudo ye ɖó é sín dò nú ye. Jehovah jó ye dó gbeɖé ǎ. Wǎgbɔ tɔn ɔ, nǔɖiɖi xwédo ɔ tɔn lidǒ d’eji. Vǐ nyɔnu ɖaxó yetɔn Yoselin kpi lee Jehovah d’alɔ ye gbɔn ɖò ninɔmɛ ɖé mɛ é sín tan, bo wá ɖɔ xó elɔ: “Nú è mɔ vaan ɖɔ Jehovah ɖò gudo nú mɛ ɔ, é nɔ byɔ ayi mɛ nú mɛ tawun. Un sɔ́ ɛ dó ɖó xɔ́ntɔn e wu un sixu ganjɛ ɖò gbɛzán ce mɛ é.” É ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “Mɛtɛnkpɔn e mɛ xwédo mǐtɔn gbɔn dín lɛ é sɔnǔ ɖ’ayǐ nú mǐ nú mɛtɛnkpɔn syɛnsyɛn e ɖò nukɔn ja lɛ é.”

6. Enyi a ɖò akwɛyózó syɛnsyɛn ɖé mɛ ɔ, nɛ̌ a ka sixu na hlɔnhlɔn nǔɖiɖi towe gbɔn?

⁶ Akwɛyózó syɛnsyɛn ɖé mɛ wɛ a ɖè à? Enyi mɔ̌ hǔn, hwenu vɛwǔ ɖé mɛ wɛ a ɖè. É ɖò mɔ̌ có, a sixu zán hwenu enɛ dó hɛn nǔɖiɖi towe lidǒ. Xoɖɛ sɛ́dó Jehovah, bo  xà xó Jezu tɔn e ɖò Matie 6:25-34 mɛ lɛ é, lobo lin tamɛ dó ye jí. Gbějé kpɔ́ndéwú hwe mǐtɔn nu tɔn e xlɛ́ ɖɔ Jehovah nɔ nɔ gudo nú mɛ ɖěɖee hɛn alɔnu yetɔn ján ɖò yɛhwexɔ́suɖuto ɔ sín azɔ̌ lɛ kɔn é kpɔ́n. (1 Kɔ. 15:58) Enyi a wà mɔ̌ ɔ, a na na hlɔnhlɔn jiɖiɖe a ɖó ɖɔ, lee Tɔ́ towe jixwé tɔn ɔ d’alɔ mɛ ɖěɖee ɖò ninɔmɛ mɔ̌hun mɛ lɛ é gbɔn é ɔ, é na d’alɔ emilɔ é. É tuùn nǔ e sín hudo a ɖó é, bo lɛ́ tuùn lee é na sú dò tɔn gbɔn é. Enyi a ɖò lee Jehovah ɖò alɔ dó we wɛ ɖò gbɛzán towe mɛ gbɔn é mɔ wɛ ɔ, nǔɖiɖi towe na lidǒ d’eji, enɛ ɔ, a na kpéwú bo na dɛ ɖò mɛtɛnkpɔn syɛnsyɛn e ɖò nukɔn ja lɛ é nu.—Xab. 3:17, 18.

7. Sɔgbe xá Matie 8:23-26 ɔ, nɛ̌ “jɔhɔn ɖaxó ɖé” ka tɛ́n nǔɖiɖi ahwanvu lɛ tɔn kpɔ́n gbɔn?

⁷ Ee Jezu kpo ahwanvu tɔn lɛ kpo ɖò tɔ̀ jí, bɔ jɔhɔn ɖaxó ɖé jɛ nyinyi jí é ɔ, Jezu gbɔn yɛkan enɛ mɛ bo d’alɔ ye bɔ ye mɔ ɖɔ emi ɖó nǔɖiɖi ɖaxó sín hudo. (Xà Matie 8:23-26.) Ee jɔhɔn ɔ ɖò syɛnsyɛn wɛ bo ɖò sin xò dó tɔjihun ɔ mɛ wɛ é ɔ, Jezu ɖò amlɔ dɔ́ wɛ fɛɛ. Ado hu ahwanvu tɔn lɛ, bɔ ye fɔ́n ɛ bo byɔ ɛ ɖɔ é ni hwlɛn emi, Jezu ka kanbyɔ ye ɖɔ: “Etɛ sín xɛsi ɖi wɛ mi ka ɖè, nǔɖiɖihwedónanɔ è mi?” Ahwanvu enɛ lɛ e ɖò xɛsi ɖi wɛ é, ɖó na ko mɔ ɖɔ Jehovah kpéwú bo sixu cyɔn alɔ Jezu kpo mɛ e ɖò kpɔ́ xá ɛ lɛ é kpo jí ɖò ninɔmɛ enɛ mɛ. A ka ɖ’ayi nǔkplɔnmɛ ɔ wu à? Enyi “jɔhɔn ɖaxó ɖé” na bo nyi gbɔn ɖebǔ, alǒ mǐ na bo ɖò wuvɛ̌ syɛnsyɛn e sixu cí jɔhɔn ɖaxó ɖé ɖɔhun é ɖebǔ mɛ ɔ, nǔɖiɖi syɛnsyɛn sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na xò zlɛ́.

8-9. Etɛ ka tɛ́n nǔɖiɖi Anel tɔn kpɔ́n? Etɛ ka d’alɔ ɛ?

⁸ Lin tamɛ dó kpɔ́ndéwú Anel e nyí nɔví nyɔnu tlɛnnɔ ɖé bo nɔ nɔ Porto Rico é tɔn jí. É xò ninɔmɛ syɛnsyɛn ɖé zlɛ́, bɔ nǔɖiɖi tɔn lidǒ d’eji. Jɔhɔn syɛnsyɛn ɖé wɛ nyi bo tɛ́n nǔɖiɖi tɔn kpɔ́n. 2017 wɛ nǔ lɛ bɛ́, hwenu e jɔhɔn syɛnsyɛn e nɔ nyí Maria é hɛn Anel sín xwé kíjá é. Jɔhɔn enɛ e nyi é zɔ́n bɔ azɔ̌ gblé dó Anel. Anel ɖɔ: “Hwenu vɛwǔ enɛ lɛ ɖó linkpɔ́n nú mì tawun. Amɔ̌, ɖɛxixo sɛ́dó Jehovah zɔ́n bɔ un kplɔ́n bo nɔ ɖeji dó wǔ tɔn, bɔ linkpɔ́n lɛ sɔ́ ɖí bú mì ǎ.”

⁹ Anel lɛ́ ɖɔ nǔ ɖevo e d’alɔ ɛ b’ɛ ɖí xwi xá mɛtɛnkpɔn tɔn é; enɛ wɛ nyí tónúsíse. É ɖɔ: “Alixlɛ́mɛ tutoblonunu ɔ tɔn lɛ xwixwedó zɔ́n bɔ un kpò ɖò fífá ayi mɛ tɔn ɖó wɛ. Nɔví lɛ dó wusyɛn lanmɛ nú mì ɖò gbigbɔ lixo, lobo lɛ́ sú hudo ce lɛ sín dò ɖò ali ɖé lɛ nu, enɛ zɔ́n bɔ un mɔ ɖɔ Jehovah ɖò gudo nú mì.” É ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “Jehovah na nǔ mì hú nǔ e un tlɛ sixu byɔ ɛ é; nǔɖiɖi ce lɛ́ lidǒ d’eji tawun.”

10. Enyi a ɖò tagba syɛnsyɛn ɖé mɛ ɔ, etɛ ka sixu d’alɔ we?

¹⁰ Tagba syɛnsyɛn ɖé mɛ wɛ a ɖè à? Vlafo adla j’ayǐ ɖé sín wuvɛ̌ sè wɛ a ɖè. Alǒ azɔn syɛnsyɛn ɖé jɛ wɛ a ɖè, b’ɛ zɔ́n bɔ awakanmɛ kú we bǐ, lobɔ a dán ɖěwagbɛn. Ado sixu nɔ hu we hweɖelɛnu, amɔ̌, ma lɔn nú enɛ zɔ́n bonu a gɔn jì ɖè dó Jehovah  wu ó. Nɔ xoɖɛ vívɛ́ sɛ́dó Jehovah. Nɔ lin tamɛ dó lee Jehovah d’alɔ we gbɔn wá yì é jí, enɛ ɔ, a na na hlɔnhlɔn nǔɖiɖi towe. (Ðɛh. 77:12, 13) Kúdeji ɖɔ é kún na jó we dó gbeɖé gbeɖé ó.

11. Etɛwu mǐ ka ɖó na kánɖeji bo na nɔ setónú nú mɛ ɖěɖee ɖò nukɔn nú mǐ lɛ é?

¹¹ Nǔ ɖevo tɛ ka sixu d’alɔ we bɔ a na dɛ ɖò mɛtɛnkpɔn lɛ nu? Lee Anel xlɛ́ gbɔn é ɔ, tónúsíse wɛ. Kplɔ́n bo nɔ ɖeji dó mɛ e wu Jehovah kpo Jezu kpo ɖeji dó lɛ é wu. Hweɖelɛnu ɔ, mɛ e è sɔ́ bɔ ye ɖò nukɔn nú nǔ lɛ é sixu na alixlɛ́mɛ ɖé lɛ bɔ ye sixu vlɛ́ nǔ e ma xwè ali ǎ lɛ é ɖò nukún mǐtɔn mɛ. É ɖò mɔ̌ có, enyi è setónú ɔ, Jehovah nɔ kɔn nyɔna d’eji. Biblu kpo kpɔ́ndéwú nɔví mǐtɔn ɖé lɛ tɔn kpo xlɛ́ ɖɔ tónúsíse nɔ hwlɛn gbɛ̀ gán. (Tín. 14:1-4; 2 Tan 20:17) Lin tamɛ dó kpɔ́ndéwú enɛ lɛ jí. Mɔ̌ wiwa na na hlɔnhlɔn kán e a kánɖeji bo na xwedó alixlɛ́mɛ e tutoblonunu Jehovah tɔn nɔ na lɛ é dìn, bo na lɛ́ wà mɔ̌ ɖò sɔgudo é. (Ebl. 13:17) Mɔ̌ mɛ ɔ, a sɔ́ na ɖi xɛsi nú wuvɛ̌ ɖaxó e ja ɖò nukɔnmɛ é ǎ.—Nǔx. 3:25.

12. Sɔgbe xá Luki 18:1-8 ɔ, kancica tɛ ka ɖò nǔɖiɖi ɖiɖó kpo nǔagɔwaxámɛ kpo tɛntin?

¹² Jezu tuùn ɖɔ nǔagɔwaxámɛ na tɛ́n ahwanvu emitɔn lɛ sín nǔɖiɖi kpɔ́n. Bo na dó d’alɔ ye bonu ye na ɖí xwi xá ɔ, é dó lǒ ɖé, bɔ è wlán dó wema Luki tɔn mɛ. Jezu dó lǒ dó asúkúsi e nɔ ɖò vo sà wɛ gbɛmɛ nú hwɛagɔɖɔtɔ́ ɖé, bonu é na dó d’alɔ ɛ é ɖé wu. Asúkúsi ɔ kúdeji ɖɔ kanɖodónǔwu emitɔn na hɛn lè wá. Nǔgbo ɔ, ɖò nukɔnmɛ ɔ, hwɛɖɔtɔ́ ɔ wá d’alɔ ɛ. Etɛ enɛ ka kplɔ́n mǐ? Jehovah nɔ ɖɔ hwɛ agɔ ǎ. Enɛ wu wɛ Jezu ɖɔ: “Enyi nǔ ɖò mɔ̌ ɔ, nɛ̌ wɛ Mawu ma ka na yawǔ gbò hwɛ nú ye mɛ e nyí étɔn, bo nɔ ɖò xó sú ylɔ́ ɛ wɛ zǎn kéze lɛ ǎ gbɔn?” (Xà Luki 18:1-8.) Jezu lɛ́ ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “Hwenu e nyɛ Gbɛtɔ́ví ɔ na wá ɔ, un ka na mɔ nǔɖitɔ́ (alǒ nǔɖiɖi mɔ̌hun, nwt) ɖò ayikúngban jí à?” Enyi è ɖò nǔ agɔ wà xá mǐ wɛ ɔ, mǐ ɖó na ɖó suúlu, lobo lɛ́ ɖókan dó nǔ wu, enɛ ɔ, mǐ na ɖexlɛ́ ɖɔ mǐ ɖó nǔɖiɖi syɛnsyɛn asúkúsi enɛ ɖɔhun. Enyi mǐ ɖó nǔɖiɖi mɔ̌hun ɔ, mǐ sixu kúdeji ɖɔ é lín oo, é yá oo, Jehovah na wà nǔɖe dó ta mǐtɔn mɛ. Mǐ ɖó na lɛ́ ɖeji dó hlɔnhlɔn e ɖɛ ɖó é wu. Hweɖelɛnu ɔ, Jehovah sixu na sinkɔn nú ɖɛ mǐtɔn lɛ ɖò ali e mǐ ma ɖó nukún tɔn ɖè ǎ lɛ é nu.

13. Nɛ̌ ɖɛxixo ka d’alɔ xwédo e è wà nǔ agɔ xá é ɖé gbɔn?

¹³ Kpɔ́n kpɔ́ndéwú nɔví nyɔnu e nyí Vero, bo nɔ nɔ République Démocratique du Congo é tɔn. Hwenu e hunnyahunnya ɖé tɔ́n ɖò gletoxo yetɔn mɛ é ɔ, Vero, asú tɔn e nyí nǔmaɖitɔ́ é, gɔ́ nú vǐ nyɔnu yetɔn xwè 15 mɛví ɔ, ɖó na gosin gletoxo ɔ mɛ. Ee ye ɖò ali jí bo ɖò yiyi wɛ é ɔ, ye wá yì jɛ fí e kponɔ lɛ gbò ali ɖè é ɖé, bɔ ye ɖó ye te, lobo gblɔ́n adǎn nú ye ɖɔ emi na hu ye. Vero jɛ avǐ ya jí, bɔ vǐ nyɔnu tɔn jɛ ɖɛ xò d’aga jí, bo nɔ ylɔ́ nyikɔ Jehovah tɔn dó  ɖɛ ɔ mɛ, bo na dó bló bɔ nɔ tɔn na xwɛ. Ee vǐ nyɔnu ɔ xoɖɛ ɔ kpé é ɔ, kpɔnɔgán ɔ kanbyɔ ɛ ɖɔ: “Yɔkpɔ’ɛ, mɛ̌ ka kplɔ́n ɖɛxixo we?” Vǐ nyɔnu ɔ yí gbè ɖɔ: “Mamáa ce wɛ zán ɖɛ kpɔ́ndéwú tɔn e ɖò Matie 6:9-13 mɛ é dó kplɔ́n mì.” Kponɔgán ɔ ɖɔ: “Hwi kpo mɛjitɔ́ towe lɛ kpo ni yì ɖò fífá mɛ, bonu Jehovah Mawu mitɔn ni cyɔn alɔ mi jí!”

14. Etɛ ka sixu tɛ́n nǔɖiɖi mǐtɔn kpɔ́n? Etɛ ka sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na dɛ?

¹⁴ Kpɔ́ndéwú enɛ lɛ kplɔ́n mǐ ɖɔ mǐ ɖó na nɔ sɔ́ ɖɛxixo dó ylɔ́ ɖɔ nǔjɔnǔ hwebǐnu. Amɔ̌, enyi ɖɛ towe lɛ ɔ, a ma ka yawǔ mɔ sinkɔn nú ye ǎ, alǒ mɔ sinkɔn nú ye ɖò ali jiwǔ ɖé nu ǎ ɔ ka lo? Asúkúsi e xó Jezu ɖɔ ɖò lǒ tɔn mɛ é ɖɔhun ɔ, nɔ ɖókan dó ɖɛxixo wu, bo nɔ ɖeji ɖɔ Mawu mǐtɔn kún na jó we dó ó; hwenu ɖò yiyi wɛ ɔ, é na na sinkɔn nú ɖɛ towe lɛ ɖò ali jiwǔ ɖé nu. Kpò ɖò vo sà nú Jehovah wɛ ɖɔ é ni na emi gbigbɔ mímɛ́ tɔn. (Fili. 4:13) Hɛn d’ayi mɛ ɖɔ ɖò malin-malin mɛ ɔ, Jehovah na kɔn nyɔna dó jǐ we, kaka bɔ a sɔ́ na flín wuvɛ̌ e a mɔ wá yì lɛ é ɖě ǎ. Enyi Jehovah ɖò alɔ dó we wɛ bɔ a ɖò didɛ wɛ ɖò mɛtɛnkpɔn lɛ nu kpo gbejininɔ kpo ɔ, a na gbí dɔn ɖò mɛtɛnkpɔn e ɖò nukɔn ja lɛ é nukɔn.—1 Pi. 1:6, 7.

15. Sɔgbe xá Matie 17:19, 20 ɔ, wuvɛ̌ tɛ ahwanvu Jezu tɔn lɛ ka mɔ?

¹⁵ Jezu kplɔ́n ahwanvu tɔn lɛ ɖɔ nǔɖiɖi wɛ na zɔ́n bɔ ye na xò wuvɛ̌ lɛ zlɛ́. (Xà Matie 17:19, 20.) Ðò ninɔmɛ ɖé mɛ ɔ, ahwanvu lɛ kpéwú bo nya yɛ nyanya sín nyaví ɖé jí ǎ; ye ka ko kpé nǔ mɔ̌hun wu bo wà wá yì có, elɔ tɔn kpa ye ǎ. Etɛwu é ma ka kpa ye ǎ? Jezu tinmɛ ɖɔ ye ɖó hudo nǔɖiɖi tɔn d’eji. Jezu ɖɔ nú ye ɖɔ enyi mɛtɛnkpɔn yetɔn lɛ na bo tlɛ syɛn kaka bo cí só ɖɔhun ɔ, ye na kpéwú bo ɖu ɖ’eji, enyi nǔɖiɖi yetɔn lidǒ ɔ nɛ. Égbé ɔ, mǐ lɔ sixu mɔ wuvɛ̌ e cí nǔ e jí è ma sixu ɖu ɖè ǎ é ɖɔhun lɛ é.

16. Nɛ̌ nǔɖiɖi ka d’alɔ Geydi bɔ é ɖí xwi xá aluwɛ syɛnsyɛn ɖé hwenu e asú tɔn kú é gbɔn?

¹⁶ Kpɔ́n kpɔ́ndéwú Geydi e nyí nɔví nyɔnu ɖé bo nɔ nɔ Guatémala é tɔn. Kplé wɛ ye gosin bɔ è hu asú tɔn Edi ɖò alixo. Nɛ̌ nǔɖiɖi ka d’alɔ Geydi bɔ é ɖí xwi xá aluwɛ ɖaxó enɛ gbɔn? É ɖɔ: “Ðɛxixo d’alɔ mì bɔ un bɛ́ agban ce lɛ dó Jehovah jí, enɛ zɔ́n bɔ un ɖó fífá ayi mɛ tɔn. Xwédo ce kpo xɔ́ntɔn ce e ɖò agun ɔ mɛ lɛ é kpo d’alɔ mì, bɔ enɛ zɔ́n bɔ un mɔ ɖɔ Jehovah kpé nukún wǔ yè. Alɔnu ce hinhɛn ján ɖò sinsɛnzɔ́ Jehovah tɔn mɛ zɔ́n bɔ wuvɛ̌ ce lɛ ɖekpo, enɛ d’alɔ mì bɔ ado sɔ́ nɔ hu mì dó sɔ e ja é wu dín ǎ, loɔ, ayǐ e hɔn é tɔn wɛ un nɔ ɖɔ. Ee un gbɔn ninɔmɛ enɛ mɛ é ɔ, un mɔ ɖɔ mɛtɛnkpɔn ɖebǔ na bo wá kpannukɔn mì ɖò sɔgudo ɔ, Jehovah, Jezu kpo tutoblonunu ɔ kpo na d’alɔ mì bɔ na ɖí xwi xá.”

17. Enyi wuvɛ̌ e cí só ɖɔhun é ɖé wá kpannukɔn mǐ ɔ, etɛ mǐ ka sixu bló?

¹⁷ Mɛvívɛ́ towe ɖé kú bɔ a ɖò aluwɛ mɛ wɛ à? Nɔ ba hwenu bo nɔ xà tan Biblu tɔn  e ɖɔ xó dó mɛ ɖěɖee è fɔ́n sín kú lɛ é wu é, enɛ ɔ, nǔɖiɖi e a ɖó ɖɔ mɛ e kú lɛ é na fɔ́n sín kú é na syɛn d’eji. È ɖè xwédo towe sín mɛɖé sín agun mɛ, bɔ a jɛ aluwɛ mɛ wɛ à? Ba dò nú nǔ bá dó kúdeji ɖɔ ali e nu Mawu nɔ gbɛ́ nǔ nú mɛ ɖè é nɔ nyɔ́ hugǎn hwebǐnu. Gbɔn tagba e mɔ wɛ a ɖè lɛ é bǐ sín yɛkan mɛ dó hɛn nǔɖiɖi towe lidǒ. Nɔ ɖɔ xomɛ nú Jehovah. Ma nɔ nɔ zɔ nú nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu kpo towe lɛ ó, é nyɔ́ wà hǔn, vɛ̌ kpo ye kpo. (Nǔx. 18:1) Wà nǔ ɖěɖee na zɔ́n bɔ a na dɛ lɛ é, enyi é na bo tlɛ byɔ ɖɔ a na wà mɔ̌ kpo avǐ kpo ɔ nɛ. (Ðɛh. 126:5, 6) Kpò ɖò kplé lɛ yì wɛ, kpò ɖò Mawuxó ɖɔ wɛ, bo lɛ́ kpò ɖò Biblu xà wɛ. Gɔ́ na ɔ, nɔ sɔ́ ayi ɖó nyɔna jiwǔ ɖěɖee Jehovah sɔ́ ɖó sɛxwetɛn nú we lɛ é jí. Ee a na ɖò lee Jehovah ɖò alɔ dó we wɛ gbɔn é mɔ wɛ é ɔ, nǔɖiɖi towe na lidǒ bǐ.

18. Enyi a mɔ ɖɔ nǔɖiɖi towe vɔ́da ɔ, etɛ a ka sixu wà?

¹⁸ Enyi mɛtɛnkpɔn e a ko mɔ wá yì lɛ é, alǒ ee mɔ wɛ a ɖè dìn lɛ é zɔ́n bonu nǔɖiɖi towe vɔ́da hǔn, awakanmɛ ni ma kú we ó. Nɔ sɔ́ mɛtɛnkpɔn enɛ lɛ dó mɔ ali e hun nú we bonu a na hɛn nǔɖiɖi towe lidǒ é ɖé. Savo nú Jehovah mɛsɛ́dó Jezu tɔn e ɖɔ xó elɔ lɛ é ɖɔhun: “Dǒ nǔɖiɖi nǔɖiɖi jí nú mǐ.” (Luk. 17:5) Gɔ́ na ɔ, nɔ lin tamɛ dó kpɔ́ndéwú ɖěɖee xó mǐ ɖɔ ɖò xóta elɔ mɛ lɛ é jí. Miguel kpo Yurai kpo ɖɔhun ɔ, nɔ flín hwe ɖěɖee nu Jehovah d’alɔ we lɛ é bǐ. Vǐ nyɔnu Vero tɔn kpo Anel kpo ɖɔhun ɔ, nɔ xoɖɛ vívɛ́ sɛ́dó Jehovah, taji ɔ, hwenu e a ɖò wuvɛ̌ syɛnsyɛn ɖé mɛ é. Geydi ɖɔhun ɔ, tuùn ɖɔ Jehovah sixu gbɔn xwédo towe, alǒ xɔ́ntɔn towe lɛ sín yɛkan mɛ dó sú hudo towe lɛ sín dò. Enyi a yí gbè bɔ Jehovah d’alɔ we bɔ a xò mɛtɛnkpɔn e mɔ wɛ à ɖè dìn lɛ é zlɛ́ ɔ, a na ganjɛwu bǐ ɖɔ é na d’alɔ we bɔ a na dɛ ɖò mɛtɛnkpɔn ɖebǔ e sixu wá kpannukɔn we ɖò sɔ lɛ é nu.

19. Jiɖiɖe tɛ Jezu ka ɖó? Etɛ jí a ka sixu kú dó?

¹⁹ Jezu kɛnu dó ninɔmɛ ɖěɖee xlɛ́ ɖɔ ahwanvu emitɔn lɛ ɖó nǔɖiɖi ɖaxó sín hudo é wu; é ɖó ganjɛwu mlɛ́mlɛ́ ɖɔ kpo alɔdó Jehovah tɔn kpo ɔ, ye na xò mɛtɛnkpɔn e ja ɖò nukɔn lɛ é zlɛ́ b’ɛ na kpa ye. (Jaan 14:1; 16:33) É ganjɛwu ɖɔ nǔɖiɖi syɛnsyɛn na d’alɔ mɛ wɔbuwɔbu ɔ bɔ é na xò ya ɖaxó e ja ɖò nukɔnmɛ é zlɛ́. (Nǔɖe. 7:9, 14) Hwɛ ka na ɖò ye mɛ à? Enyi a nɔ gbɔn ali e hun nú we dìn lɛ é bǐ sín yɛkan mɛ dó hɛn nǔɖiɖi towe lidǒ ɔ, fɛ́nú Jehovah tɔn na zɔ́n bɔ a na nɔ mɛ mɔ̌hun lɛ mɛ.—Ebl. 10:39.