1-2. Ðɔ hwɛjijɔ ɖaaɖagbe e wu mǐ ɖó na nɔ nyɔ́ xomɛ dó mǐɖée wu é ɖé lɛ.

HWƐJIJƆ ɖagbe gegě wu wɛ mǐ ɖó na nyɔ́ xomɛ dó mǐɖée wu. Ðětɛ lɛ mɔ̌ ka wɛ? Ð’ayi lee Nǔnywɛxó e bɔ d’ewu lɛ é na xósin nú nǔkanbyɔ enɛ gbɔn é wu: “Ma gɔn xomɛ nyɔ́ gbeɖé ó, ma gɔn gbeji nɔ gbeɖé ó. . . . Enɛ ɔ, Mawu kpo gbɛtɔ́ lɛ kpo na yí wǎn nú we, bo na mɔ ɖɔ hwi nɔ lin tamɛ kpɔ́n ganji.” “Mɛ e nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛ wu ɔ, éɖée wɛ é wà ɖagbe na.” “Mɛ e nɔ ɖò hwɛjijɔ kpo xomɛnyínyɔ́ kpo gbé mɛ ɔ na dɔ́ji.”—Nǔx. 3:3, 4; 11:17; 21:21.

² Nǔnywɛxó enɛ lɛ ɖɔ hwɛjijɔ ɖěɖee wu mǐ ɖó na nyɔ́ xomɛ é atɔn. Nukɔntɔn, xomɛ nyínyɔ́ dó mɛ ɖevo lɛ wu nɔ zɔ́n bɔ mǐ nɔ xɔ akwɛ ɖò Mawu nukúnmɛ. Wegɔ́, enyi mǐ nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛ ɖevo lɛ wu ɔ, mǐɖesunɔ nɔ ɖu lè tɔn. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mǐ nɔ zun xɔ́ntɔn e nɔ nɔ ayǐ kaka sɔyi é xá mɛ ɖevo lɛ. Atɔngɔ́, xomɛ nyínyɔ́ dó mɛ ɖevo lɛ wu na zɔ́n bɔ mǐ na mɔ nyɔna lɛ ɖò sɔgudo, kaka jɛ gbɛ̀ mavɔmavɔ jí. Nǔgbo ɔ, mǐ ɖó hwɛjijɔ ɖaaɖagbe e wu mǐ na setónú nú nǔflínmɛ Jehovah tɔn elɔ é gegě: “Mi yí wǎn nú miɖée, bo nyɔ́ xomɛ dó miɖée wu.”—Zak. 7:9.

3. Nǔkanbyɔ tɛ lɛ mǐ ka na na xósin na ɖò xóta elɔ mɛ?

³ Ðò xóta elɔ mɛ ɔ, mǐ na na xósin nú nǔkanbyɔ ɛnɛ. Mɛ̌ mɛ̌ e wu mǐ ka ɖó na nɔ nyɔ́ xomɛ dó? Etɛ wema Hwliti tɔn ka sixu kplɔ́n mǐ dó xomɛnyínyɔ́ ɖiɖexlɛ́ wu? Nɛ̌ mǐ ka sixu nyɔ́ xomɛ dó mɛ ɖevo lɛ wu égbé gbɔn? Lè tɛ lɛ xomɛnyínyɔ́ dó mɛ ɖevo lɛ wu ka nɔ hɛn wá nú mɛ?

4. Nɛ̌ mǐ ka sixu nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛ ɖevo lɛ wu Jehovah ɖɔhun gbɔn? (Maki 10:29, 30)

⁴ Xóta e wá yì é d’alɔ mǐ bɔ mǐ mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ Jehovah nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛ ɖěɖee yí wǎn n’i, bo nɔ lɛ́ sɛn ɛ lɛ é  kɛɖɛ wu. (Dan. 9:4) ‘Vǐ vívɛ́ná wɛ mǐ nyí nú Mawu; enɛ wu ɔ, mǐ ɖó na dó gǎn, bo wà nǔ éɖɔhun.’ (Efɛ. 5:1) É sín mɔ̌ wu ɔ, mǐ ba na zun xɔ́ntɔn vívɛ́ e nɔ nɔ ayǐ sɔyi é xá nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu kpo mǐtɔn lɛ.—Xà Maki 10:29, 30.

5-6. Ðò kpaa mɛ ɔ, etɛ ka nyí tinmɛ xókwín gbejininɔ ɔ tɔn?

⁵ É ɖò wɛn ɖɔ, a na yí gbè ɖɔ bǎ e mɛ mǐ mɔ nǔ jɛ nǔ e xomɛnyínyɔ́ nyí é mɛ yì ɖó é ɔ, bǎ enɛ mɛ wɛ mǐ na kpéwú bo nyɔ́ xomɛ dó nǔɖitɔ́ hatɔ́ mǐtɔn lɛ wu yì ɖó. Bo na dó mɔ nǔ jɛ nǔ e xomɛnyínyɔ́ nyí é wu ganji ɔ, mi nú mǐ ni kpɔ́n lee é cá kan xá gbejininɔ gbɔn é; nukúnnúmɔjɛnǔmɛ e mɛ lɛ nɔ ɖó dó gbejininɔ wu ɖò kpaa mɛ é wu na kɛnu dó wɛ mǐ ɖè. Mǐ ni gbéjé kpɔ́ndéwú ɖé kpɔ́n.

 ⁶ Égbé ɔ, mǐ sixu ylɔ́ mɛ e wà azɔ̌ ɖò azɔ̌xwé ɖé nú xwè mɔ̌kpan é ɖɔ azɔ̌watɔ́ e ɖò gbeji é ɖé. É ɖò mɔ̌ có, ɖò xwè e é zán ɖò azɔ̌xwé ɔ lɛ é bǐ mɛ ɔ, vlafo é xò gò gǎn azɔ̌xwé ɔ tɔn lɛ ɖě kpɔ́n ǎ. Gbeta e kɔn gǎn enɛ lɛ nɔ wá lɛ é ɖé lɛ sixu ko nɔ gɔn nukún tɔn mɛ nyɔ́ hweɖelɛnu. É yí wǎn nú azɔ̌xwé ɔ dandan wɛ ǎ, amɔ̌, é ɖò azɔ̌ wà wɛ ɖò finɛ, ɖó é ɖó hudo azɔ̌ e na zɔ́n bɔ é na mɔ akwɛ é ɖé tɔn wutu. É na kpò ɖò azɔ̌ wà wɛ ɖò finɛ kaka jɛ hwenu e é na byɔ gbɔjɛ tɔn ɖaxó ɔ mɛ dó é, afi nú é mɔ azɔ̌ ɖagbe hugǎn ɖò fí ɖevo ɔ nɛ.

7-8. (a) Etɛ ka nɔ sísɛ́ mɛɖé b’ɛ nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛ ɖevo lɛ wu? (b) Aniwu mǐ ka na gbéjé wemafɔ ɖé lɛ kpɔ́n ɖò wema Hwliti tɔn mɛ?

⁷ Vogbingbɔn e ɖò gbejininɔ e xó mǐ ɖɔ ɖò  akpáxwé 6gɔ́ ɔ kpo xomɛnyínyɔ́ kpo tɛntin é wɛ nyí nǔ e nɔ sísɛ́ mɛɖé b’ɛ nɔ ɖè jijɔ enɛ xlɛ́ é. Ðò hwexónu ɔ, aniwu mɛsɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ ka nɔ ɖè xomɛnyínyɔ́ xlɛ́? Mɛ ɖěɖee nɔ ɖè xomɛnyínyɔ́ xlɛ́ lɛ é nɔ wà mɔ̌, ɖó ye ɖó na wà mɔ̌ dandan wu wɛ ǎ, amɔ̌, ɖó ye ɖó jlǒ tɔn wu wɛ. Mǐ ni ɖɔ xó dó kpɔ́ndéwú Davidi tɔn jí. Jonatáan sín tɔ́ ɖò biba wɛ bo na hu Davidi có, Davidi sín ayi sísɛ́ ɛ, b’ɛ nyɔ́ xomɛ dó xɔ́ntɔn tɔn vívɛ́ Jonatáan wu. Jonatáan kú b’ɛ na bló xwè ɖé lɛ é ɔ, Davidi lɛ́ kpò ɖò xomɛnyínyɔ́ ɖexlɛ́ Mɛfibáalu e nyí Jonatáan sín vǐ é wɛ.—1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.

⁸ Wemafɔ ɖěɖee ɖò wema Hwliti tɔn mɛ é ɖé lɛ gbígbéjé kpɔ́n sixu kplɔ́n nǔ gegě mǐ dó xomɛnyínyɔ́ wu. Etɛ mɛ ɖěɖee xó wema enɛ ɖɔ lɛ é ɖokpo ɖokpo sín kpɔ́ndéwú ka sixu kplɔ́n mǐ dó xomɛnyínyɔ́ wu? Nɛ̌ mǐ ka sixu zán nǔkplɔnmɛ enɛ lɛ ɖò agun mǐtɔn mɛ gbɔn? *

9. Etɛwu Nɔemíi ka ɖɔ ɖɔ Nǔbǐwukpétɔ́ ɔ huzu kpannukɔn emi?

⁹ Tan Nɔemíi, vǐ tɔn sín asì Hwliti kpo nya e nɔ ɖó sísí nú Mawu, bo nɔ nyí Bowozi bo nyí Nɔemíi sín asú sín hɛ̌nnumɔ ɖé é kpo tɔn wɛ mǐ mɔ xà ɖò wema Hwliti tɔn mɛ. Adɔ ɖé tɔ́n ɖò Izlayɛli, bo zɔ́n bɔ Nɔemíi, asú tɔn kpo vǐ yetɔn sunnu we lɛ kpo sɛ̀ tɛn yì Mɔwabu. Finɛ wɛ ye ɖè bɔ Nɔemíi sín asú kú. Vǐ tɔn sunnu we lɛ da asì, amɔ̌, é blawǔ ɖɔ ye lɔ kú. (Hwli. 1:3-5; 2:1) Awě enɛ lɛ e xò Nɔemíi é zɔ́n bɔ awakanmɛ kú i bǐ. Awakanmɛ kú i kaka bɔ é wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ Jehovah huzu kpannukɔn emi. Ð’ayi lee é ɖɔ lee nǔ cí n’i dó Mawu wu é gbɔn é wu: ‘Nyɛ wɛ Jehovah huzu kpannukɔn.’ “Nǔbǐwukpétɔ́ ɔ sɔ́ mì dó aluwɛ ɖaxó ɖé mɛ.” É lɛ́ ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “Nǔbǐwukpétɔ́ ɔ huzu kpannukɔn mì, é dó ya mì.”—Hwli. 1:13, 20, 21.

10. Nɛ̌ Jehovah ka wà nǔ gbɔn dó awakanmɛkúmɛxó e Nɔemíi ɖɔ lɛ é wu?

 ¹⁰ Nɛ̌ Jehovah ka wà nǔ gbɔn dó awakanmɛkúmɛxó e Nɔemíi ɖɔ lɛ é wu? Jehovah dó gudo mɛsɛntɔ́ tɔn ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, é sè wuvɛ̌ xá ɛ. Jehovah mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ, “kɔgbidínúmɛ sixu dó taɖu nǔnywɛtɔ́ ɖé.” (Nǔt. 7:7, nwt) É ɖò mɔ̌ có, Nɔemíi ɖó hudo alɔdó tɔn bo na dó mɔ ɖɔ Jehovah ɖò kpɔ́ xá emi. Nɛ̌ Mawu ka d’alɔ ɛ gbɔn? (1 Sam. 2:8) É sísɛ́ Hwliti, bɔ é zé éɖée jó bá nyɔ́ xomɛ dó Nɔemíi wu. Hwliti ɖò gbesisɔmɛ, bo ɖexlɛ́ asú tɔn nɔ ɖɔ emi yí wǎn n’i, lobo lɛ́ d’alɔ ɛ kpo xomɛnyínyɔ́ kpo, bɔ awakanmɛ sɔ́ kú i dín ǎ, b’ɛ lɛ́ tuùn ɖɔ Jehovah kpò ɖò wǎn yí nú emi wɛ. Etɛ kpɔ́ndéwú Hwliti tɔn ka kplɔ́n mǐ?

11. Etɛwu nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu kpo xomɛnyɔtɔ́ gegě ka nɔ d’alɔ mɛ ɖěɖee awakanmɛ kú lɛ é?

¹¹Xomɛnyínyɔ́ nɔ sísɛ́ mǐ bɔ mǐ nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛ ɖěɖee awakanmɛ kú lɛ é wu. Lee Hwliti tɛ́dó Nɔemíi wu gbɔn é ɔ, mɔ̌ wɛ égbé ɔ, nɔví sunnu lɛ kpo nɔví nyɔnu lɛ kpo gegě nɔ nɔ gudo nú mɛ ɖěɖee ɖò agun ɔ mɛ, bɔ awakanmɛ kú ye lɛ é kpo xomɛnyínyɔ́ kpo gbɔn é nɛ. Ye yí wǎn nú nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu kpo yetɔn lɛ bǐ, bɔ akpakpa nɔ lɛ́ sɔ́ ye bonu ye na wà nǔ e wu ye kpé lɛ é bǐ dó d’alɔ ye. (Nǔx. 12:25; 24:10) Enɛ sɔgbe xá wusyɛn dó lanmɛ nú mɛ xó Mɛsɛ́dó Pɔlu tɔn elɔ: “Mi ɖɔ xó e na dó gbɔ nú mɛ lɛ é nú mɛ ɖěɖee awakanmɛ kú lɛ é, mi nɔ gudo nú mɛ e ma ɖó gǎn ǎ lɛ é, mi ɖó suúlu dó mɛ bǐ wu.”—1 Tɛ. 5:14, nwt.

12. Hwɛhwɛ ɔ, nɛ̌ è ka sixu d’alɔ nɔví sunnu alǒ nɔví nyɔnu e awakanmɛ kú é ɖé b’ɛ na kpa mɛ hugǎn gbɔn?

¹² Hwɛhwɛ ɔ, tó ɖiɖó nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu kpo e awakanmɛ kú é ɖé kpodo ganjɛwu nina ɛ ɖɔ emi yí wǎn n’i kpo nyí ali ɖagbe hugǎn e nu a sixu d’alɔ ɛ ɖè bɔ é na kpa we é. Gǎn e dó wɛ a ɖè bo na d’alɔ lɛngbɔ̌ Jehovah tɔn ɖé é nɔ sù nukún tɔn mɛ. (Ðɛh. 41:2) Eblée lɛ 6:10 ɖɔ: “Mawu nɔ dóhwɛ agɔ ǎ; é na wɔn . . . wanyiyi e mi ɖexlɛ́ ɛ” é ǎ.

13. Nɛ̌ Hwliti ka gbɔn vo nú Ɔpa gbɔn? Etɛwu gbeta e kɔn Hwliti wá é ka nyí xomɛnyínyɔ́ núwiwa ɖé? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖò akpa ɔ jí é.)

¹³ Tamɛ linlin dó nǔ e jɛ dó Nɔemíi jí hwenu e asú tɔn kpo vǐ tɔn sunnu we lɛ kpo kú gudo é jí na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na mɔ nǔ jɛ nǔ e xomɛnyínyɔ́ nyí é wu hugǎn. Ee Nɔemíi sè ɖɔ ‘Jehovah jɔwǔ togun tɔn bɔ nǔɖuɖu tíìn é ɔ,’ é wá gbeta ɔ kɔn bá lɛkɔ yì xwé. (Hwli. 1:6) Vǐ tɔn sín asì we lɛ xwedó è hwenu e é lɛkɔ xwè xwé é. Amɔ̌, ee ye ɖò ali jí é ɔ, azɔn atɔn wɛ Nɔemíi byɔ nyɔnu enɛ lɛ ɖɔ ye ni lɛkɔ yì Mɔwabu. Nɛ̌ nyɔnu enɛ lɛ ka wà nǔ gbɔn? Mǐ xà ɖɔ: “Ɔpa ka gbɔ bo kplá así kɔ nú asú tɔn nɔ, bo na jó è dó; loɔ, Hwliti tɛ́dó asú tɔn nɔ wu, bo gbɛ́ ɖɔ emi kún na jó è dó  gbeɖé ó.” (Hwli. 1:7-14) Kɔ e Ɔpa lɛ́ é xlɛ́ ɖɔ é setónú nú nǔ e byɔ ye wɛ Nɔemíi ɖè é. Amɔ̌, Hwliti wà nǔ hú mɔ̌. É lɔ hɛn ɔ, é na lɛkɔ, é ɖò mɔ̌ có, xomɛnyínyɔ́ sísɛ́ ɛ b’ɛ wá gbeta ɔ kɔn bo na nɔ kpɔ́ xá Nɔemíi, lobo d’alɔ ɛ. (Hwli. 1:16, 17) Hwliti wá gbeta enɛ kɔn, ɖó é na wà mɔ̌ dandan wutu ǎ, loɔ, ɖó é jló è wutu wɛ. Xomɛnyínyɔ́ núwiwa ɖé wɛ gbeta e kɔn Hwliti wá é nyí. Etɛ tan enɛ ka kplɔ́n mǐ?

14. (a) Nɛ̌ nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu kpo gegě ka nɔ wà nǔ gbɔn égbé? (b) Sɔgbe xá Eblée lɛ 13:16 ɔ, vɔsisa tɛ lɛ ka nɔ hɛn xomɛ Mawu tɔn hun?

¹⁴Xomɛnyínyɔ́ nɔ zɔ́n bɔ è nɔ wà nǔ zɛ nǔ e è ɖó nukún ɖò mɛ gɔ́n é wu. Lee é nyí gbɔn ɖò hwexónu é ɔ, ɖò égbé ɔ, nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu kpo mǐtɔn lɛ gegě wɛ nɔ sɔ́ jlǒ dó nyɔ́ xomɛ dó nǔɖitɔ́ hatɔ́ yetɔn lɛ wu, kaka jɛ mɛ ɖěɖee ye ma tlɛ tuùn ǎ lɛ é jí. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, enyi adla j’ayǐ ɖò fí ɖé ɔ, afɔjiafɔji wɛ ye nɔ ba na tuùn lee ye sixu d’alɔ gbɔn é. Enyi adǎn gbò mɛ e ɖò agun ɔ mɛ é ɖé ɔ, ye nɔ yawǔ nɔ gudo nú mɛ mɔ̌hun, bo nɔ d’alɔ ɛ ɖò ali tawun tawun lɛ nu. Lee Masedwaninu lɛ wà nǔ gbɔn ɖò xwè kanweko nukɔntɔn ɔ mɛ é ɖɔhun ɔ, ye nɔ wà nǔ zɛ nǔ e ɖó nukún wɛ è ɖè ɖò ye sí é wu. Ye savɔ̌ ɖé lɛ, bo “tlɛ lɛ́ na [nǔ] hú lee ye kpéwú gbɔn” é, bo na dó d’alɔ nɔví yetɔn e ɖò hudo mɛ lɛ é. (2 Kɔ. 8:3) Xomɛ ɖó na ko hun Jehovah tawun ɖó xomɛnyínyɔ́ núwiwa yetɔn enɛ wu!—Xà Eblée lɛ 13:16.

15-16. Nɛ̌ Hwliti ka xlɛ́ ɖɔ emi kún na jó gbè ó gbɔn?

¹⁵ Lee Hwliti d’alɔ Nɔemíi gbɔn é gbígbéjé kpɔ́n na kplɔ́n nǔ ɖaaɖagbe gegě mǐ. Mǐ ni ɖɔ xó dó ɖé lɛ jí.

¹⁶Ma jó gbè ó. Ee Hwliti byɔ Nɔemíi ɖɔ emi na xwedó è yì Judáa é ɔ, tlolo ɔ, Nɔemíi gbɛ́. Amɔ̌, Hwliti jó gbè ǎ. Etɛ mɛ é ka tɔ́n kɔ dó? “Ee Nɔemíi mɔ ɖɔ Hwliti ɖɔ emi na xwedó emi dandan jɛn wɛ ɔ, é gbɔ bo xwɛ.”—Hwli. 1:15-18.

17. Etɛ ka na d’alɔ mǐ bɔ mǐ ma na yawǔ jó gbè ǎ?

¹⁷Nǔkplɔnmɛ ɔ: Cobonu mǐ na d’alɔ mɛ ɖěɖee awakanmɛ kú lɛ é ɔ, mǐ ɖó na ɖó suúlu, amɔ̌, mǐ ɖó na jó gbè dó ye wu ǎ. Nɔví nyɔnu e ɖò hudo mɛ é ɖé sixu gbɛ́ alɔdó mǐtɔn ɖò bǐbɛ̌mɛ. * É ɖò mɔ̌ có, xomɛnyínyɔ́ na sísɛ́ mǐ bɔ mǐ na wà nǔ e wu mǐ kpé é bǐ bo na kpò ɖò alɔdó è wɛ. (Ga. 6:2) Nukúnɖiɖó mǐtɔn wɛ nyí ɖɔ é na wá yí gbè nú alɔ e mǐ ba na dó è é, lobo lɛ́ bló bɔ é na mɔ éɖée mɛ.

18. Etɛ ka sixu ko dó xomɛsin nú Hwliti?

¹⁸Akpɔ ma ɖó we ó. Ee Nɔemíi kpo Hwliti kpo wá Bɛteleyɛmu é ɔ, Nɔemíi mɔ hɛ̌nnumɔ tɔn ɖé lɛ, bo ɖɔ nú ye ɖɔ: ‘Hwenu e un gosin fí ɔ, nǔ ɖò así ce bo túnflá. Dìn ɔ, Jehovah ka kplá mì wá asígbá alɔgbá.’ (Hwli. 1:21) Dǒ nukún lee nǔ na ko cí nú Hwliti hwenu e é sè xó enɛ lɛ é mɛ kpɔ́n! Hwliti ko wà nǔ e wu é kpé é bǐ bo d’alɔ Nɔemíi. Hwliti ko y’avǐ xá ɛ, dó gbɔ n’i, bo lɛ́ nɔ kpɔ́ xá ɛ nú azǎn mɔ̌kpan. É wà nǔ enɛ lɛ bǐ có, Nɔemíi ɖɔ: ‘Jehovah ka kplá mì wá asígbá alɔgbá.’ Hwliti kpo Nɔemíi kpo ɖò kpɔ́ hwe ɔ nu có, xó enɛ lɛ e Nɔemíi ɖɔ é cí ɖɔ alɔ e dó è wɛ Hwliti ɖè é kún sù nukún tɔn mɛ ó ɖɔhun. Kpɔ́n lee enɛ na ko vɛ́ nú Hwliti sɔ é! É ɖò mɔ̌ có, Hwliti ka jó Nɔemíi dó ǎ.

19. Etɛ ka sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na kpò ɖò kpɔ́ xá mɛ e ɖò aluwɛ mɛ é ɖé?

¹⁹Nǔkplɔnmɛ ɔ: Égbé ɔ, mǐ sixu ko ɖò gǎn e wu mǐ kpé é bǐ dó wɛ bo na d’alɔ nɔví nyɔnu e ɖò aluwɛ mɛ é ɖé có, é sixu  lɛ́ ɖɔ xó e na d’akpɔ nú mǐ é ɖé nú mǐ. Amɔ̌, mǐ ɖó na hɛn ɛ dó xomɛ ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, mǐ na kpò ɖò kpɔ́ xá nɔví nyɔnu mǐtɔn e ɖò hudo mɛ é; bo lɛ́ byɔ Jehovah ɖɔ é ni d’alɔ mǐ bonu mǐ na mɔ ali e nu mǐ na dó gbɔ n’i ɖè é.—Nǔx. 17:17, nwt.

20. Etɛ ka na hlɔnhlɔn Hwliti b’ɛ ma jó gbè ǎ?

²⁰Nɔ dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ, hwenu e é jɛxa dó é. Hwliti ko nyɔ́ xomɛ dó Nɔemíi wu, amɔ̌ dìn ɔ, Hwliti wɛ ɖó hudo wusyɛn dó lanmɛ nú mɛ tɔn. Bɔ Jehovah sísɛ́ Bowozi bonu é na dó wusyɛn lanmɛ n’i. Bowozi ɖɔ nú Hwliti ɖɔ: ‘Jehovah, Mawu Izlayɛli tɔn e sín awa glɔ́ a wá hɔn hwlá cí ɔ, ni sú nǔ e a wà ɔ sín axɔ́ we, nú é ni túnflá.’ Xó ɖaaɖagbe enɛ lɛ dó gbɔ nú Hwliti tawun. Hwliti ɖɔ nú Bowozi ɖɔ: “A dó gbɔ nú mì, a zé gbè fífá dó ɖɔ xó nú mì.” (Hwli. 2:12, 13) Xó enɛ lɛ e Bowozi ɖɔ b’ɛ jɛ gan é na hlɔnhlɔn Hwliti b’ɛ jó gbè ǎ.

21. Lee Ezayíi 32:1, 2 tinmɛ gbɔn é ɔ, etɛ mɛxo agun tɔn xomɛnyɔtɔ́ lɛ ka nɔ wà?

²¹Nǔkplɔnmɛ ɔ: Hweɖelɛnu ɔ, mɛ ɖěɖee nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛ ɖevo lɛ wu é lɔ nɔ ɖó hudo wusyɛn dó lanmɛ nú mɛ tɔn. Bowozi ɖ’ayi xomɛnyínyɔ́ núwiwa Hwliti tɔn wu, bo kpa ɛ, égbé ɖesu ɔ, enyi mɛxo agun tɔn lɛ ɖ’ayi lee nɔví e ɖò agun ɔ mɛ lɛ é nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛ ɖevo lɛ wu gbɔn é wu ɔ, ye nɔ kpa ye. Wusyɛn dó lanmɛ nú mɛ enɛ lɛ e nɔ wá dó ganmɛ lɛ é na na hlɔnhlɔn e sín hudo nɔví lɛ ɖó, bo ma na jó gbè ǎ é ye.—Xà Ezayíi 32:1, 2.

22-23. Nɛ̌ lee nǔ cí nú Nɔemíi é ka ɖyɔ gbɔn? Aniwu? (Ðɛhan 136:23, 26)

²² Táan ɖé gudo ɔ, Bowozi na nǔɖuɖu Nɔemíi kpo Hwliti kpo. (Hwli. 2:14-18) Ee Bowozi na nǔ ye gudo é ɔ, nɛ̌ nǔ ka cí nú Nɔemíi? É ɖɔ: ‘Jehovah e nɔ kú  nǔblawu nú mɛ e ɖò gbɛ̀ lɛ é kpo mɛ e ko kú lɛ é kpo é, ni xoɖɛ dó nya enɛ jí.’ (Hwli. 2:20a) Linlin Nɔemíi tɔn lɛ huzu bǐ! Ð’ayǐ ɔ, é y’avǐ bo ɖɔ: ‘Nyɛ wɛ Jehovah huzu kpannukɔn.’ Amɔ̌ dìn ɔ, kpo awǎjijɛ kpo wɛ é ɖɔ: ‘Jehovah nɔ kú nǔblawu nú mɛ,’ alǒ nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛ wu. Etɛ ka sixu ko zɔ́n bɔ lee nǔ cí nú Nɔemíi é ɖyɔ?

²³ Gudo mɛ ɔ, Nɔemíi jɛ nǔ mɔ jɛ wu jí ɖɔ Jehovah kún jó emi dó gbeɖé ó. Jehovah gbɔn Hwliti jí bo sú hudo e Nɔemíi ɖó é sín dò n’i, hwenu e ye ɖò ali jí xwè Judáa é. (Hwli. 1:16) Nɔemíi lɛ́ mɔ ɖɔ Jehovah ɖò gudo nú emi, hwenu e Bowozi e nyí “mɛ e ɖó na kpé nukún [ye] wu lɛ ɖě” é na nǔɖuɖu ye mɛ we lɛ é. * (Hwli. 2:19, 20b) É ɖó na ko lin nǔ gbɔn lě: ‘Dìn ɔ, un mɔ nǔ jɛ wu. Jehovah jó mì dó gbeɖé ǎ. É nɔ gudo nú mì ɖò táan enɛ lɛ bǐ mɛ.’ (Xà Ðɛhan 136:23, 26.) É na ko sù Nɔemíi nukúnmɛ tawun ɖɔ Hwliti kpo Bowozi kpo kún jó è dó ó! Dǒ nukúnmɛ kpɔ́n, xomɛ na ko hun ye mɛ atɔn lɛ bǐ ɖɔ Nɔemíi lɛ́vɔ mɔ awǎjijɛ kpo hlɔnhlɔn kpo e sín hudo é ɖó bo na sɛn Jehovah é!

24. Aniwu mǐ ka ba na kpò ɖò xomɛ nyɔ́ dó nǔɖitɔ́ hatɔ́ mǐtɔn lɛ wu wɛ?

²⁴ Etɛ wema Hwliti tɔn ka kplɔ́n mǐ dó xomɛnyínyɔ́ wu? Xomɛnyínyɔ́ nɔ sísɛ́ mǐ bɔ mǐ na yawǔ jó gbè dó nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu kpo mǐtɔn e ɖò aluwɛ mɛ lɛ é wu ǎ. É nɔ sísɛ́ mǐ bɔ mǐ nɔ savɔ̌ ɖé lɛ bo na dó d’alɔ ye. Mɛxo agun tɔn lɛ ɖó na nɔ dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ ɖěɖee nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛ ɖevo lɛ wu lɛ é, bo lɛ́ wà mɔ̌ ɖò hwenu e jɛxa dó é. Enyi mǐ mɔ bɔ mɛ ɖěɖee ɖò hudo mɛ lɛ é lɛ́vɔ mɔ gǎn ɖò gbigbɔ lixo ɔ, enɛ nɔ na mǐ awǎjijɛ tawun. (Mɛ. 20:35) Amɔ̌, hwɛjijɔ taji tɛ wu mǐ ka nɔ kpò ɖò xomɛ nyɔ́ dó mɛ ɖevo lɛ wu wɛ? Mǐ jló na wà nǔ Jehovah e nɔ “nyɔ́ xomɛ” ɖesu é ɖɔhun, bo lɛ́ nyɔ́ nukún tɔn mɛ.—Tín. 34:6; Ðɛh. 33:22.