1. Wusyɛn tɛ Jehovah ka dó lanmɛ nú mǐ?

XOMƐNYÍNYƆ́ dó mɛ wu nɔ víví nú Jehovah. (Oz. 6:6) Kpo akpakpa sɔ́ mɛ kpo wɛ é byɔ mɛ e nɔ sɛn ɛ lɛ é ɖɔ ye ni wà nǔ ɖokpo ɔ. Mawu mǐtɔn gbɔn gbeyiɖɔ Micée jí, bo byɔ mǐ ɖɔ mǐ ni nɔ wà nǔ “kpo xomɛnyínyɔ́ kpo.” (Micée 6:8) É ɖò wɛn ɖɔ cobonu mǐ na wà mɔ̌ ɔ, mǐ ɖó na tuùn nǔ e xomɛnyínyɔ́ nyí é hwɛ̌.

2. Etɛ lɛ mɔ̌ ka nɔ xlɛ́ ɖɔ mɛɖé nɔ nyɔ́ xomɛ?

² Etɛ ka nyí xomɛnyínyɔ́? Azɔn 230 mɔ̌ wɛ xókwín “xomɛnyínyɔ́” ɔ tɔ́n ɖò Lẹdogbedevomẹ Aihọn Yọyọ Tọn mɛ. Etɛ ka nyí tinmɛ tɔn? Mɛ e nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛ wu é nɔ yí wǎn nú mɛ tawun, bɔ wanyiyi enɛ nɔ syɛn kaka bɔ nǔ ɖebǔ sixu bló b’ɛ vɔ ǎ. Mɛ mɔ̌hun nɔ lɛ́ nɔ gudo nú mɛ kpo gbejininɔ kpo. Ðò xomɛnyínyɔ́ sín ali nu ɔ, Jehovah wɛ nyí kpɔ́ndéwú ɖaxó hugǎn ɔ. Ðò xóta elɔ mɛ ɔ, mǐ na ɖɔ xó dó lee Jehovah nɔ nyɔ́ xomɛ dó gbɛtɔ́ lɛ wu gbɔn é jí. Ðò xóta e bɔ d’ewu é mɛ ɔ, mǐ na kɛnu dó lee mǐ mɛ e ɖò Mawu sɛn wɛ lɛ é sixu nyɔ́ xomɛ dó mǐɖée wu Jehovah ɖɔhun gbɔn é wu.

3. Nɛ̌ Jehovah ka ɖè éɖée xlɛ́ Mɔyizi gbɔn?

³ Ee Izlayɛli-ví lɛ lɛkɔ sín kannumɔgbenu ɖò Ejipu gudo é ɔ, é lín ǎ bɔ Jehovah ɖɔ nyikɔ tɔn kpo jijɔ tɔn ɖé lɛ kpo nú Mɔyizi dó ɖè mɛ alɔkpa e é nyí é xlɛ́ ɛ. É ɖɔ: ‘Un nyí Jehovah, un nyí Mawu nǔblawukúnúmɛtɔ́, Mawu xomɛfátɔ́, un nɔ yawǔ sin xomɛ ǎ, un nyí Mawu xomɛnyɔtɔ́, un nyí Mawu gbejinɔtɔ́. Un nɔ nyɔ́ xomɛ dó gbɛtɔ́ lɛ wu kaka yì  jijimɛ afatɔ́n (1 000) jí, un nɔ sɔ́ nǔ nyanya e è wà lɛ, tónú e è ma sè ǎ lɛ, kpodo hwɛ e è hu lɛ kpo kɛ mɛ.’ (Tín. 34:6, 7) Jehovah gbɔn xógbe ɖaaɖagbe enɛ lɛ sín yɛkan mɛ dó ɖè nǔ taji ɖé xlɛ́ Mɔyizi dó xomɛnyínyɔ́ Tɔn wu. Etɛ ka nyí nǔ ɔ?

4-5. (a) Nɛ̌ Jehovah ka jlɛ́ éɖée gbɔn? (b) Nǔkanbyɔ tɛ lɛ mǐ ka na gbéjé kpɔ́n?

⁴ Azɔn gegě wɛ Jehovah ɖɔ dó éɖée wu ɖɔ emi nyí “xomɛnyɔtɔ́.” É tlɛ lɛ́ ɖɔ ɖɔ emi “nɔ nyɔ́ xomɛ ɖesu.” (Kɛ́n. 14:18; Nɛɛ. 9:17; Ðɛh. 86:15; 103:8; Jowɛ. 2:13; Jona. 4:2) Xomɛnyínyɔ́xó e è ɖɔ ɖò ninɔmɛ enɛ lɛ bǐ mɛ é ɔ, Jehovah kɛɖɛ wu wɛ è ɖɔ dó, è ɖɔ ɖě dó gbɛtɔ́ wu ǎ. Ðɛ̌ e Jehovah ɖesu tɛ jijɔ tɔn e nɔ nyí xomɛnyínyɔ́ é jí sɔmɔ̌ é sɔ́ akpakpa mɛ à cé? É ɖò wɛn ɖɔ, xomɛnyínyɔ́ ɖò taji tawun n’i. * É kpaca mɛ ǎ ɖɔ Axɔ́su Davidi ɖɔ xó elɔ: ‘Jehovah, xomɛnyínyɔ́ towe d’agba kaka yì jixwé. Mawu ce, xomɛnyínyɔ́ towe xɔ akwɛ lóóo! Gbɛtɔ́ lɛ nɔ hɔn hwlá cí awa towe lɛ glɔ́.’ (Ðɛh. 36:6, 8) Davidi ɖɔhun ɔ, xomɛnyínyɔ́ Mawu tɔn ka nɔ sù nukún mǐ lɔ tɔn mɛ ganji à?

⁵ Bo na dó mɔ nǔ jɛ nǔ e xomɛnyínyɔ́ nyí é wu ganji ɔ, mi nú mǐ ni gbéjé nǔkanbyɔ we elɔ lɛ kpɔ́n: Mɛ̌ mɛ̌ e wu Jehovah ka nɔ nyɔ́ xomɛ dó? Nɛ̌ mǐ ka sixu wà gbɔn bo na ɖu lè xomɛnyínyɔ́ núwiwa Jehovah tɔn tɔn?

6. Mɛ̌ mɛ̌ e wu Jehovah ka nɔ nyɔ́ xomɛ dó?

⁶ Mɛ̌ mɛ̌ e wu Jehovah ka nɔ nyɔ́ xomɛ dó? Biblu ɖɔ ɖɔ mǐ sixu yí wǎn nú nǔ gegě, ɖi ‘glelilɛ,’ “gbɛɖuɖu,” “nǔtuùntuùn” “nǔnywɛ,” kpo nǔ ɖevo lɛ kpo. (2 Tan 26:10; Nǔx. 12:1; 21:17; 29:3) É ɖò mɔ̌ có, è sixu nyɔ́ xomɛ dó nǔ ɖě wu zɛ gbɛtɔ́ lɛ kɛɖɛ wu ǎ. Amɔ̌, mɛ lɛ bǐ wu wɛ Jehovah nɔ nyɔ́ xomɛ dó ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, mɛ ɖěɖee ɖó kancica bǔnɔ ɖé xá ɛ lɛ é wu wɛ é nɔ nyɔ́ xomɛ dó. Mawu mǐtɔn nɔ nyɔ́ xomɛ dó xɔ́ntɔn tɔn lɛ wu. É ɖó linlin ɖaaɖagbe ɖé nú ye; é na gɔn wǎn yí nú ye gbeɖé ǎ.

7. Nɛ̌ Jehovah ka xlɛ́ ɖɔ emi yí wǎn nú gbɛtɔ́ lɛ bǐ gbɔn?

⁷ Jehovah xlɛ́ ɖɔ emi yí wǎn nú gbɛtɔ́ lɛ bǐ. Jezu ɖɔ nú nya e nɔ nyí Nikodɛmu é ɖɔ: “Ðó Mawu yí wǎn nú gbɛtɔ́ sɔmɔ̌, bo sɔ́ Vǐɖokponɔ tɔn jó, bonu mɛ e na ɖi nǔ n’i lɛ ɖebǔ ma dɔn ó; loɔ, ye bǐ ni mɔ gbɛ̀ mavɔmavɔ.”—Jaan 3:1, 16; Mat. 5:44, 45.

8-9. (a) Etɛwu Jehovah ka nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ wu? (b) Etɛ jí mǐ ka na ɖɔ xó dó dìn?

 ⁸ Lee mǐ ɖɔ gbɔn wá yì é ɔ, mɛ ɖěɖee nyí xɔ́ntɔn Jehovah tɔn lɛ é kɛɖɛ wu wɛ é nɔ nyɔ́ xomɛ dó; ye wɛ nyí mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ. Xó e Axɔ́su Davidi kpo gbeyiɖɔ Daniyɛli kpo ɖɔ lɛ é tá weziza dó enɛ jí. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Davidi ɖɔ: “Ma gɔn xomɛnyínyɔ́ towe ɖexlɛ́ mɛ e tuùn we lɛ ó.” ‘Xomɛnyínyɔ́ Jehovah tɔn ɔ, é ɖè nú mɛ e nɔ ɖó sísí n’i lɛ tɛgbɛ.’ Bɔ Daniyɛli ɖɔ: “Aklunɔ, . . . hwi mɛ e nɔ nɔ gbeji nú akɔ e a jɛ xá mɛ e nɔ nyi sɛ́n towe lɛ é. A nɔ nɔ gbeji nú mɛ e yí wǎn nú we lɛ.” (Ðɛh. 36:11; 103:17; Dan. 9:4) Xógbe enɛ lɛ e Mawu sɔ́ dó ayi mɛ nú ye bɔ ye wlán lɛ é xlɛ́ ɖɔ Jehovah nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ wu, ɖó ye tuùn i, nɔ ɖó sísí n’i, nɔ yí wǎn n’i, lobo nɔ lɛ́ nyi sɛ́n tɔn lɛ. Mɛ ɖěɖee nɔ sɛn Jehovah lee é ba gbɔn lɛ é kɛɖɛ wu wɛ é nɔ nyɔ́ xomɛ dó.

⁹ Mǐ ko ɖò wǎn e Jehovah yí nú gbɛtɔ́ lɛ bǐ é sín lè ɖu wɛ cobo wá jɛ sinsɛn ɛ jí. (Ðɛh. 104:14) É ɖò mɔ̌ có, ɖó mǐ ɖò sinsɛn ɛ wɛ wutu ɔ, mǐ nɔ lɛ́ ɖu lè xomɛnyínyɔ́ tɔn tɔn. Nǔgbo ɔ, Jehovah na ganjɛwu mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ ɖɔ: “Wanyiyi e un ɖó nú mi ɔ,” alǒ xomɛ e un nɔ nyɔ́ dó mi wu é, “na huzu gbeɖé ǎ.” (Eza. 54:10) Gɔ́ na ɔ, lee Davidi ɖesunɔ ɖ’ayi wu gbɔn é ɔ, ‘Jehovah na ɖè gbejinɔtɔ́ tɔn ɖó vo nú éɖée,’ alǒ wà nǔ xá gbejinɔtɔ́ tɔn ɖò ali bǔnɔ ɖé nu. (Ðɛh. 4:4) Etɛ enɛ ka ɖó na sísɛ́ mǐ bɔ mǐ na wà? Ðɛhanwlantɔ́ ɔ ɖɔ: ‘Mɛ e ɖó nǔnywɛ ɔ ni ɖó ayi nǔ nɛ lɛ jí, é ni tuùn ɖagbe e Jehovah nɔ wà lɛ,’ alǒ xomɛ e é nɔ nyɔ́ é. (Ðɛh. 107:43) Jehovah ɖesunɔ wɛ ɖè wě ɖaaɖagbe enɛ xá mɛ, enɛ wu ɔ, mi nú mǐ ni bo ɖɔ xó dó lee mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ sixu ɖu xomɛnyínyɔ́ núwiwa tɔn lɛ sín lè gbɔn é jí ɖò ali atɔn nu.

10. Enyi mǐ tuùn ɖɔ xomɛnyínyɔ́ Mawu tɔn ɖò te kaka sɔyi ɔ, nɛ̌ enɛ ka nɔ d’alɔ mǐ gbɔn? (Ðɛhan 31:8)

¹⁰Xomɛnyínyɔ́ Mawu tɔn nɔ nɔ ayǐ kaka sɔyi. Ðò Ðɛhan 136gɔ́ ɔ mɛ ɔ, azɔn 26 wɛ è kɛnu dó xomɛnyínyɔ́ alɔkpa mɔ̌hun wu. Ðò wemafɔ nukɔntɔn ɔ mɛ ɔ, mǐ  xà ɖɔ: ‘Mi kpa susu nú Jehovah, ɖó é nyɔ́, ɖó xomɛnyínyɔ́ tɔn ɖò te kaka sɔyi.’ (Ðɛh. 136:1) Bɛ́sín wemafɔ 2 jɛ 26 ɔ, è nɔ vɔ́ xógbe elɔ lɛ ɖɔ: “Ðó xomɛnyínyɔ́ tɔn ɖò te kaka sɔyi,” alǒ “ɖó xomɛnyínyɔ́ tɔn ɖè kaka sɔyi.” Ee mǐ na ɖò wemafɔ e ɖò Ðɛhan enɛ mɛ lɛ é xà wɛ é ɔ, ali vovo e nu Jehovah nɔ ɖè xomɛnyínyɔ́ tɔn xlɛ́ ɖè kaka sɔyi é na jiwǔ nú mǐ. Xógbe “ɖó xomɛnyínyɔ́ tɔn ɖò te kaka sɔyi,” alǒ “ɖó xomɛnyínyɔ́ tɔn ɖè kaka sɔyi” ɔ na ganjɛwu mǐ ɖɔ Mawu kún nɔ gɔn wǎn yí nú mɛ e nɔ sɛn ɛ lɛ é gbeɖé ó. Enɛ tuùntuùn nɔ dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ tawun! Jehovah nɔ tɛ́dó mɛ e nɔ sɛn ɛ lɛ é wu, bo nɔ ɖò kpɔ́ xá ye, taji ɔ, ɖò wuvɛ̌ lɛ hwenu. Lee mǐ nɔ ɖu lè tɔn gbɔn é: Tuùntuùn ɖɔ Jehovah ɖò kpɔ́ xá mǐ nɔ na mǐ awǎjijɛ, bo nɔ lɛ́ na mǐ hlɔnhlɔn e sín hudo mǐ ɖó, bá ɖí xwi xá wuvɛ̌ mǐtɔn lɛ, lobo kpò ɖò sinsɛn ɛ wɛ é.—Xà Ðɛhan 31:8.

11. Sɔgbe xá Ðɛhan 86:5 ɔ, etɛ ka nɔ sísɛ́ Jehovah b’ɛ nɔ sɔ́ hwɛ kɛ mɛ?

¹¹Xomɛnyínyɔ́ Mawu tɔn nɔ sísɛ́ ɛ b’ɛ nɔ sɔ́ hwɛ kɛ mɛ. Enyi Jehovah mɔ hwɛhutɔ́ e lɛkɔ sín hwɛ tɔn lɛ gudo é ɖé ɔ, xomɛnyínyɔ́ tɔn nɔ sísɛ́ ɛ b’ɛ nɔ sɔ́ hwɛ kɛ ɛ. Ðɛhanwlantɔ́ Davidi ɖɔ xó elɔ dó Jehovah wu: “É nɔ kpɔ́n dó hwɛ e mǐ hu é wu, bo nɔ wà nǔ tɔn xá mǐ ǎ. É nɔ sɔ́ nǔ e mǐ wà nyi dò é sín bǎ dó xò mǐ ǎ.” (Ðɛh. 103:8-11) Nǔ e gbò Davidi lɛ é zɔ́n bɔ é tuùn ɖɔ enyi ayixa mɛtɔn nɔ ɖò hwɛ dó mɛ wɛ ɔ, é nɔ vɛwǔ tawun. Amɔ̌, é lɛ́ tuùn ɖɔ Jehovah “ɖò gbesisɔmɛ bo na sɔ́ hwɛ kɛ mɛ.” Etɛ ka nɔ sísɛ́ Jehovah b’ɛ nɔ sɔ́ hwɛ kɛ mɛ? Xósin ɔ ɖò Ðɛhan 86:5 mɛ. (Xà.) Nǔgbo ɔ, lee Davidi ɖɔ gbɔn ɖò ɖɛ mɛ é ɔ, Jehovah nɔ sɔ́ hwɛ kɛ mɛ, ɖó é nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛ ɖěɖee nɔ súxó ylɔ́ ɛ lɛ é bǐ wu.

12-13. Enyi nǔ e a wà nyi dò wá yì lɛ é nɔ zɔ́n bɔ a nɔ ɖò hwɛ dó hwiɖée wɛ ɔ, etɛ ka na d’alɔ we?

¹² Enyi mǐ hu hwɛ ɔ, é sɔgbe bo tlɛ lɛ́ nyɔ́ ɖɔ é ni vɛ́ nú mǐ. Enɛ sixu zɔ́n bɔ mǐ na lɛkɔ sín hwɛ e mǐ hu é gudo, bo wà nǔɖe lɛ dó jlá nǔ e mǐ wà nyi dò é ɖó. Amɔ̌, mɛsɛntɔ́ Mawu tɔn ɖé lɛ nɔ fɔ́n bo nɔ ɖò hwɛ dó yeɖée wɛ kpowun ɖó hwɛ e ye ko hu wá yì lɛ é wutu. Enɛ nɔ zɔ́n bɔ ye nɔ mɔ ɖɔ enyi emi na bo tlɛ lɛkɔ sín hwɛ emitɔn  lɛ gudo gbɔn ɖebǔ ɔ, Jehovah kún sixu sɔ́ hwɛ emitɔn lɛ kɛ emi gbeɖé ó. Enyi mɔ̌ wɛ nǔ nɔ cí nú we hǔn, nǔ kplɔnkplɔn dó lee Mawu ɖò gbesisɔmɛ bo nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ wu gbɔn é na d’alɔ we.

¹³Lee mǐ nɔ ɖu lè tɔn gbɔn é: Nǔwanyido mǐtɔn lɛ ɖò finɛ có, mǐ sixu sɛn Jehovah kpo awǎjijɛ kpo, bɔ ayixa mǐtɔn na lɛ́ nɔ mimɛ̌ jí. Nǔ sixu nyí mɔ̌, ɖó “Vǐ tɔn Jezu sín hun . . . lɛ̀ mǐ wé sín hwɛ mǐtɔn lɛ bǐ mɛ.” (1 Jaan 1:7) Enyi a wà nǔɖe lɛ nyi dò bɔ awakanmɛ ɖò kúkú we wɛ hǔn, flín ɖɔ Jehovah ɖò gbesisɔmɛ, ɛɛn, akpakpa ɖò sísɔ́ ɛ wɛ bonu é na sɔ́ hwɛ kɛ mɛ e lɛkɔ sín hwɛ tɔn lɛ gudo é ɖé. Ð’ayi kancica e xó Davidi ɖɔ, b’ɛ ɖò xomɛnyínyɔ́ kpo hwɛsɔ́kɛmɛ kpo tɛntin é wu. É ɖɔ: ‘Lě dò jinukúnsin yì jǐ sɔ ɔ, mɔ̌ dò wɛ xomɛ e Jehovah nyɔ́ dó mɛ e nɔ ɖó sísí n’i lɛ wu é yì jǐ sɔ é nɛ. Lě dò gbadahweji lín dó zǎnzǎnhweji sɔ ɔ, mɔ̌ dò wɛ Jehovah nɔ sɛ̀ nǔwanyido mǐtɔn lɛ dó zɔ nú mǐ sɔ.’ (Ðɛh. 103:11, 12) Nǔgbo ɔ, “hwɛsɔ́kɛmɛ nɔ cikɔ” nú Jehovah ǎ.—Eza. 55:7.

14. Nɛ̌ Davidi ka tinmɛ lee xomɛnyínyɔ́ Mawu tɔn nɔ cyɔn alɔ mǐ jí gbɔn é gbɛn?

¹⁴Xomɛnyínyɔ́ Mawu tɔn nɔ cyɔn alɔ mɛ jí ɖò gbigbɔ lixo. Davidi xoɖɛ sɛ́dó Jehovah bo ɖɔ: ‘Hwi wɛ nyí bibɛtɛn ce, a nɔ lɔn nú adǎn nɔ gbò mì ǎ; un na súxó bo j’awǎ, ɖó alɔ e a nɔ cyɔn jǐ ce ɔ wu. Mɛ e ɖeji dó Jehovah wu ɔ, xomɛnyínyɔ́ Jehovah tɔn wɛ nɔ lɛlɛ̌ dó è.’ (Ðɛh. 32:7, 10) Lee ahohó e lɛlɛ̌ dó toxo hwexónu tɔn ɖé é nɔ cyɔn alɔ mɛ e ɖò toxo ɔ mɛ lɛ é jí gbɔn é ɔ, mɔ̌ wɛ xomɛnyínyɔ́ núwiwa Jehovah tɔn e lɛlɛ̌ dó mǐ lɛ é nɔ cyɔn alɔ mǐ jí ɖò gbigbɔ lixo sín nǔ nyanya e sixu tɛ́n gbejininɔ mǐtɔn kpɔ́n lɛ é sí gbɔn é nɛ. Gɔ́ na ɔ, xomɛnyínyɔ́ Jehovah tɔn nɔ zɔ́n bɔ é nɔ dɔn mǐ dó wǔ.—Jel. 31:3.

15. Kancica tɛ ka ɖò xomɛnyínyɔ́ Jehovah tɔn, bibɛtɛn ɖé kpo ahohó ɖé kpo tɛntin?

¹⁵ Davidi zán nǔjlɛdonǔwu ɖevo dó tinmɛ lee Mawu nɔ cyɔn alɔ mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ jí gbɔn é. É wlán ɖɔ: “Mawu xomɛnyɔtɔ́ ɔ, hwi wɛ nyí ahohó ce.” Davidi lɛ́ ɖɔ dó Jehovah wu ɖɔ: “[Xomɛnyɔtɔ́] ce ɔ, ahohó ce ɔ, bibɛtɛn ce ɔ, hwɛnɖemɛtɔ́ ce ɔ, é wɛ nyí gǎglónú ce e glɔ́ un nɔ bɛ ta dó é.” (Ðɛh. 59:18; 144:2) Etɛwu Davidi ka jlɛ́ xomɛnyínyɔ́ Jehovah tɔn dó bibɛtɛn ɖé kpo ahohó ɖé kpo wu? Mǐ na bo nɔ nɔ fí ɖebǔ ɖò ayikúngban ɔ jí ɔ, Jehovah na na nǔ e sín hudo mǐ ɖó bo na cyɔn alɔ kancica xɔ akwɛ e ɖò mǐ kpo é kpo tɛntin é jí é mǐ, enyi mǐ vɛ́ ko ɖò sinsɛn ɛ wɛ ɔ nɛ. Ganjɛwuxó enɛ ɖokpo ɔ tɔ́n ɖò Ðɛhan 91 mɛ, finɛ ɖɔ: ‘Un na ɖɔ nú Jehovah ɖɔ: “Hwi wɛ nyí bibɛtɛn ce, hwi wɛ nyí ahohó ce.”’ (Ðɛh. 91:1-3, 9, 14) Mɔyizi zán xókwín mɔ̌hun ɖé b’ɛ kúnkplá bibɛtɛn. (Ðɛh. 90:1) Gɔ́ na ɔ, táan kpɛɖé jɛ nukɔn nú kú Mɔyizi tɔn ɔ, é zán nǔjlɛdonǔwu ɖaaɖagbe ɖevo. É wlán ɖɔ: “Mawu nyí bibɛtɛn ɖé sín dò, awa tɔn mavɔmavɔ lɛ cyɔn jǐ towe.” (Sɛ́n. 33:27, nwt) Etɛ xógbe “awa tɔn mavɔmavɔ lɛ cyɔn jǐ towe” ɔ ka kplɔ́n mǐ dó Jehovah wu?

16. Ðɔ ali e nu Jehovah kɔn nyɔna dó mǐ jí ɖè é we. (Ðɛhan 136:23)

¹⁶ Enyi mǐ sɔ́ Jehovah dó ɖó Bibɛtɛn mǐtɔn ɔ, ayi mǐtɔn nɔ jɛ ayǐ. É ɖò mɔ̌ có, awakanmɛ sixu kú mǐ ɖò azǎn ɖé lɛ jí, bɔ mǐɖée mɛ mimɔ na vɛwǔ nú mǐ. Hwe enɛ lɛ nu ɔ, etɛ Jehovah ka na wà nú mǐ? (Xà Ðɛhan 136:23.) É na sɔ́ awa tɔn lɛ dó mǐ glɔ́, bo na sɔ́ mǐ site dɛ̌dɛ̌ dɛ̌dɛ̌, bɔ mǐ na mɔ mǐɖée mɛ. (Ðɛh. 28:9; 94:18) Lee mǐ sixu ɖu lè tɔn gbɔn é: Tuùntuùn ɖɔ mǐ sixu ganjɛ alɔdó Mawu tɔn wu nɔ d’alɔ mǐ bɔ  mǐ nɔ hɛn d’ayi mɛ ɖɔ Mawu kɔn nyɔna dó mǐ jí ɖò ali we nu. Nukɔntɔn, mǐ na bo ɖò fí ɖebǔ ɔ, mǐ nɔ tuùn ɖɔ Jehovah nɔ cyɔn alɔ tɔn mǐ jí hwebǐnu. Wegɔ́, Tɔ́ mǐtɔn jixwé tɔn wanyiyinɔ ɔ nɔ kpé nukún mǐ wu tawun.

17. Jiɖiɖe tɛ xomɛnyínyɔ́ Mawu tɔn ka zɔ́n bɔ mǐ ɖó? (Ðɛhan 33:18-22)

¹⁷ Lee mǐ ko mɔ gbɔn é ɔ, enyi mɛtɛnkpɔn ɖé kpannukɔn mǐ ɔ, mǐ sixu kúdeji ɖɔ Jehovah na wà nǔɖe dó ta mǐtɔn mɛ, enɛ wɛ nyí ɖɔ é na na nǔ e sín hudo mǐ ɖó é mǐ, bonu mǐ na kpò ɖò gbeji. (2 Kɔ. 4:7-9) Gbeyiɖɔ Jelemíi ɖɔ: ‘Xomɛnyínyɔ́ Jehovah tɔn nɔ vɔ ǎ, wanyiyi tɔn ɖò te kaka sɔyi.’ (Gbɛ. 3:22) Mǐ sixu kúdeji ɖɔ Jehovah na nyɔ́ xomɛ dó mǐ wu, ɖó lee Ðɛhanwlántɔ́ ɔ na ganjɛwu mǐ gbɔn é ɔ, ‘Jehovah sín nukún nɔ ɖò mɛ e nɔ nɔ gbeji n’i lɛ é jí, mɛ e nɔ ɖó nukún xomɛnyínyɔ́ tɔn lɛ é.’—Xà Ðɛhan 33:18-22.

18-19. (a) Etɛ mǐ ka ɖó na hɛn dó ayi mɛ? (b) Etɛ jí mǐ ka na ɖɔ xó dó ɖò xóta e bɔ d’ewu é mɛ?

¹⁸ Etɛ mǐ ka ɖó na hɛn dó ayi mɛ? Cobonu mǐ na jɛ Jehovah sɛn jí ɔ, mǐ ko nɔ ɖu wǎn e Mawu yí nú gbɛtɔ́ lɛ bǐ ɖò kpaa mɛ é sín lè. Amɔ̌, ɖó mǐ nyí mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ wutu ɔ, mǐ nɔ lɛ́ ɖu xomɛnyínyɔ́ tɔn sín lè ɖò ali ɖevo nu. Xomɛnyínyɔ́ enɛ wɛ nɔ sísɛ́ Jehovah, b’ɛ nɔ cyɔn awa tɔn lɛ mǐ jí, dó nya xɛ ɖò mǐ jí. É na kpò ɖò kpɔ́ xá mǐ tɛgbɛ, bo na bló bɔ linlin e é ɖó nú mǐ é na jɛnu. É ba ɖɔ mǐ ni nyí xɔ́ntɔn emitɔn kaka sɔyi! (Ðɛh. 46:2, 3, 8) Enɛ wu ɔ, mɛtɛnkpɔn ɖebǔ na bo kpannukɔn mǐ ɔ, Jehovah na na mǐ hlɔnhlɔn e sín hudo mǐ ɖó bo na kpò ɖò gbeji é.

¹⁹ Mǐ ko mɔ lee Jehovah nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ wu gbɔn é. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, éɖesunɔ nɔ ɖó nukún ɖɔ mǐ ni nɔ nyɔ́ xomɛ dó mǐɖée wu. Nɛ̌ mǐ ka sixu wà mɔ̌ gbɔn? Xóta e bɔ d’ewu é na na sinkɔn nú nǔkanbyɔ taji enɛ.