1. Ninɔmɛ vɛ́ wǔ tɛ́ mɛ wɛ Joasi, Oziyási kpó Joziyási kpó ka gbɔn?

 DǑ NUKÚN mɛ kpɔ́n ɖɔ a húzú axɔ́sú nú togun Mawu tɔn hwenu e a kpo ɖo vǔ, alǒ wǐnnyáwínnyá mɛ é! Nɛ̌ a ka ná zán acɛ e a ɖó é gbɔn? Biblu ɖɔ mɛ wínnyáwínnyá gěgé xó nú mǐ bɔ yě nyí axɔ́sú ɖo Judáa. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, xwe 7 kpowun wɛ Joasi ɖó bo húzú axɔ́sú, Oziyási ɖó xwe 16, bɔ Joziyási ɖó xwe 8. É ná ko vɛ́ wǔ nú yě tawun! É bɔ wǔ ǎ có, Jexóva kpó mɛ ɖěvo lɛ́ kpó d’alɔ yě bɔ yě wa nǔ ɖagbe gěgé.

2. Aniwú é ka nyɔ́ ɖɔ mǐ ní kplɔ́n nǔ dó Joasi, Oziyási kpó Joziyási kpó wú?

² Mǐdɛɛ lɛ́ nyí axɔ́sú alǒ axɔ́si ǎ, amɔ̌, kpɔ́ndéwú mɛ atɔn énɛ́ lɛ́ e xó Biblu ɖɔ é tɔn sixú kplɔ́n nǔ xɔ akwɛ́ gěgé mǐ. Ényí gbeta ɖagbe lɛ́ kɛ́ɖɛ́ kɔn wɛ yě wá ǎ, loɔ, yě lɛ́ wá gbeta nyanya lɛ́ kɔn. Kpɔ́ndéwú yětɔn ná d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná mɔ nǔ e wú é byɔ́ ɖɔ mǐ ní nɔ zun xɔ́ntɔn ɖagbe lɛ́, nɔ sɔ́ mǐɖée hwe, lobo lɛ́ kpo ɖo Jexóva ba wɛ é.

3. Nɛ̌ vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ ɖaxó Yexoyáda ka d’alɔ axɔ́sú Joasi bɔ é wá gbeta e nǔnywɛ́ kpé lɛ́ é kɔn gbɔn?

³ Nɔ wá gbeta e nǔnywɛ́ kpé lɛ́ é kɔn Joasi ɖɔhun. Hwenu e Joasi kpo ɖo vǔ é wɛ tɔ́ tɔn kú, bɔ vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ ɖaxó Yexoyáda e nyí nya gbejínɔtɔ́ ɖe é wɛ kpé nukún dó wǔ tɔn bɔ é su, lobo kplɔ́n nǔ i dó Jexóva wú. Joasi nyɔ́nǔi ɖó é ɖó tó wě e Yexoyáda ɖe xá ɛ lɛ́ é wútu. Wǎgbɔ tɔn ɔ, Joasi wá gbeta ɔ kɔn bo ná sɛn Jexóva, lobo lɛ́ d’alɔ togun ɔ bónú élɔ́ ná wa nǔ ɖokpó ɔ. Joasi tlɛ bló tuto bónú è ná vɔ́ tɛ́npli Jexóva tɔn jlá ɖó.—2 Tan 24:​1, 2, 4, 13, 14.

4. Ényí mǐ yí wǎn nú sɛn Jexóva tɔn lɛ́ bo nɔ nyi yě ɔ, ɖagbe tɛ́ é ka sixú wa nú mǐ? (Nǔnywɛ́xó 2:1, 10-12)

 ⁴ Ényí mɛjitɔ́ towe lɛ́, alǒ mɛ ɖěvo ɖě ɖo nǔ kplɔ́n we wɛ bónú a ná yí wǎn nú Jexóva, lobo lɛ́ zán gbɛ sɔgbe xá nǔgbódodó tɔn lɛ́ hǔn, nǔníná xɔ akwɛ́ ɖé ná we wɛ é ɖe mɔ̌ nɛ́. (Xa Nǔnywɛ́xó 2:1, 10-12.) Ali gěgé nu wɛ mɛjitɔ́ lɛ́ sixú kplɔ́n nǔ we ɖe. Ð’ayi lěe nɔví nyɔ̌nu e nɔ nyí Katya é sín tɔ́ d’alɔ ɛ bɔ é wá gbeta ɖagbe lɛ́ kɔn gbɔn é wú. Ényí tɔ́ tɔn kplá ɛ xweyǐgbe wěmaxɔmɛ ɔ, é nɔ ɖɔ xó dó tɛ́si azǎn ɔ tɔn jí xá ɛ gbe bǐ gbe. É ɖɔ: “Xóɖɔɖókpɔ́ énɛ́ lɛ́ nɔ d’alɔ mì bɔ un nɔ ɖí xwi xá tagba syɛ́nsyɛ́n e un nɔ mɔ ɖo azǎn ɔ jí lɛ́ é.” Amɔ̌, ényí a ka nɔ mɔ ɖɔ wě ɖěɖěe mɛjitɔ́ towe lɛ́ nɔ ɖe xá we bɔ yě nɔ jínjɔ́n Biblu jí lɛ́ é ka nɔ ɖó dogbó nú mɛɖésúsíninɔ towe ɔ ka lo? Étɛ́ ka sixú d’alɔ we bɔ a ná yí gbe nú wěɖexámɛ yětɔn? Nɔví nyɔ̌nu ɖé nɔ nyí Anastasia bo flín ɖɔ mɛjitɔ́ émítɔn lɛ́ nɔ zán hwenu dó tín nǔ e wú yě dó sɛ́n ɖé lɛ́ é mɛ nú émí. É ɖɔ: “Énɛ́ d’alɔ mì bɔ un yí gbe nú dogbó e yě ɖó nú mì lɛ́ é, bo nɔ mɔ ɖɔ é kún nyí ali wɛ yě sú dó mì kpowun ó, loɔ, xɛ nya ɖo jǐ ce wɛ yě ɖe kpó wǎnyíyí kpó.”

5. Ðagbe tɛ́ nǔwalɔ towe lɛ́ ka nɔ wa nú mɛjitɔ́ towe lɛ́ kpó Jexóva kpó? (Nǔnywɛ́xó 22:6; 23:15, 24, 25)

⁵ Ényí a nɔ zán wěɖexámɛ ɖěɖěe jínjɔ́n Biblu jí, bɔ mɛjitɔ́ towe lɛ́ nɔ ɖe xá we lɛ́ é ɔ, a ná hɛn xomɛ yětɔn hun. Tají hú gǎn ɔ, a ná hɛn xomɛ Mawu tɔn hun, lobo ná zun xɔ́ntɔn e ná nɔ ayǐ káká sɔ́yi é xá ɛ. (Xa Nǔnywɛ́xó 22:6; 23:15, 24, 25.) Mǐ ɖó hwɛjijɔ ɖagbe e wú mǐ ná wa nǔ lěe Joasi wa gbɔn hwenu e é ɖo wǐnnyáwínnyá mɛ é gěgé.

6. Ée Yexoyáda kú gúdo é ɔ, mɛ̌ mɛ̌ e sín wěɖexámɛ Joasi ka jɛ tó ɖó jí? Étɛ́ mɛ é ka tɔ́n kɔ dó? (2 Tan 24:17, 18)

⁶ Gbeta nyanya e kɔn Joasi wá lɛ́ é ní kplɔ́n nǔ we. Ée Yexoyáda kú gúdo é ɔ, Joasi jɛ gbɛ̌ nyanya dó jí. (Xa 2 Tan 24:​17, 18.) É wá gbeta ɔ kɔn bá ɖótó axɔ́ví Judáa tɔn ɖěɖěe ma yí wǎn nú Jexóva ǎ lɛ́ é. A ná ɖibla yí gbe ɖɔ Joasi ɖó ná ko ɖó wǔ zɔ nú mɛ énɛ́ lɛ́ ɖó nǔ nyanya wɛ yě nɔ wa wútu. (Nǔx. 1:10) Amɔ̌, é ɖótó xɔ́ntɔn-nyíjɛtɔ́ tɔn énɛ́ lɛ́. Nǔgbó ɔ, hwenu e Yexoyáda ví Zakalíi tɛ́n kpɔ́n bo ná ɖe è ɖó ali jí é ɔ, Joasi hu i. (2 Tan 24:20, 21; Mat. 23:35) Nǔblánɔwú tɛ́ ka nɛ́! Ðo bǐbɛ́mɛ ɔ, Joasi jɛ gbɛ tɔn zán jí ganjí, amɔ̌, é blá wǔ ɖɔ é wá húzú gǔfɔ́ndómawujítɔ́ kpó mɛhutɔ́ kpó. Wǎgbɔ tɔn ɔ, mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ́ ɖésúnɔ wɛ hu i. (2 Tan 24:22-25) Ényí é kpo ɖo tónú se nú Jexóva kpó mɛ ɖěɖěe yí wǎn nú Jexóva lɛ́ é kpó wɛ ɔ, lěe nǔ lɛ́ ná ko fó gbɔn n’i é nɛ́ ǎ. Étɛ́ kpɔ́ndéwú tɔn ka kplɔ́n we?

7. Mɛ ɖětɛ́ lɛ́ a ka ba ná zun xɔ́ntɔn xá? (Lɛ̌ kpɔ́n fɔtóo ɔ.)

⁷ Nǔ e gbeta nyanya e kɔn Joasi wá lɛ́ é sixú kplɔ́n mǐ é ɖokpó wɛ nyí ɖɔ, mɛ ɖěɖěe yí wǎn nú Jexóva bo ba ná hɛn xomɛ tɔn hun lɛ́ é wɛ mǐ ná nɔ zun xɔ́ntɔn xá; mɛ énɛ́ lɛ́ ná nɔ d’alɔ  mǐ bɔ mǐ ná nɔ wa nǔ ɖagbe lɛ́. É byɔ́ ɖɔ mǐ ní zun xɔ́ntɔn xá mɛ e kpó mǐ kpó ɖó xwe ɖokpó ɔ lɛ́ é kɛ́ɖɛ́ ǎ. Flín ɖɔ Yexoyáda nyí mɛxó nú Joasi flaflá tɔn. Nɔ kan nǔ élɔ́ byɔ́ hwiɖée dó xɔ́ntɔn e a nɔ zun lɛ́ é wú: ‘Yě ka nɔ d’alɔ mì bɔ nǔ e un ɖi nú Jexóva é nɔ lí dǒ a? Yě ka nɔ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mì bónú má zán gbɛ sɔgbe xá nǔgbódodó Mawu tɔn lɛ́ a? Yě ka nɔ ɖɔ xó dó Jexóva kpó nǔgbó xɔ akwɛ́ tɔn lɛ́ kpó wú a? Yě ka nɔ ɖó sísí nú nǔgbódodó Mawu tɔn lɛ́ a? Nǔ e un nɔ ba ná se lɛ́ é kpowun wɛ yě nɔ ɖɔ nú mì a, alǒ, ényí un zɛ gbě ɔ, yě nɔ kpankɔ́n lobo nɔ ɖe mì dó ali jí?’ (Nǔx. 27:5, 6, 17) Nú è ná ɖɔ xójɔxó ɔ, ényí xɔ́ntɔn towe lɛ́ ma yí wǎn nú Jexóva ǎ ɔ, é byɔ́ ɖɔ a ní kpo ɖo xɔ́ntɔn zun xá yě wɛ ǎ. Amɔ̌, ényí xɔ́ntɔn e a zun lɛ́ é yí wǎn nú Jexóva hǔn, tɛ́ dó yě wú gbánwúngbánwún ɖó hwebǐnu wɛ yě ná d’alɔ we.—Nǔx. 13:20.

8. Ényí mǐ ɖo tɛn Ɛntɛnɛ́ti tɔn e jí è nɔ zun xɔ́ntɔn ɖe lɛ́ é zán wɛ ɔ, étɛ́ mǐ ka ɖó ná hɛn d’ayi mɛ?

⁸ Wlɛnwín ɖagbe e è sixú zán dó ɖɔ xó xá xwédo mɛtɔn kpó xɔ́ntɔn mɛtɔn lɛ́ kpó é wɛ tɛn Ɛntɛnɛ́ti tɔn e jí è nɔ zun xɔ́ntɔn ɖe lɛ́ é nyí. É ɖo mɔ̌ có, mɛ gěgé nɔ zán wlɛnwín xóɖɔɖókpɔ́ xá mɛ tɔn énɛ́ lɛ́ dó dɔn ayi mɛ ɖěvo lɛ́ tɔn wá yěɖée jí. Yě nɔ sɔ́ fɔtóo nǔ ɖěɖěe yě xɔ, alǒ wa lɛ́ é tɔn kpó video hǔnmɛ énɛ́ lɛ́ kpó ɖó tɛn énɛ́ lɛ́ jí. Ényí a nɔ zán tɛn Ɛntɛnɛ́ti tɔn e jí è nɔ zun xɔ́ntɔn ɖe lɛ́ é hǔn, kanbyɔ́ hwiɖée ɖɔ: ‘Nǔ e nɔ sísɛ́ mì é wɛ nyí ɖɔ má dɔn ayi mɛ ɖěvo lɛ́ tɔn wá nyiɖée jí a? Nǔ e gbé un nɔ nya é wɛ nyí ɖɔ má dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mɛ ɖěvo lɛ́ a, alǒ un nɔ ba ná xɔ susu nú nyiɖée? Un ka nɔ ná tɛn linlin mɛ ɖěvo lɛ́ tɔn bɔ é nɔ wa nǔ dó linlin ce, xóɖiɖɔ ce kpó nǔwiwa ce lɛ́ kpó wú wɛ a?’ Nɔví Nathan Knorr e nɔ Hǎgbɛ́ alixlɛ́mɛtɔ́ ɔ mɛ é ɖe wě élɔ́ xá mɛ: “Ma nɔ ba ná nyɔ́ ɖo gbɛtɔ́ sí ó. Ényí gbɛtɔ́ sí ba ná nyɔ́ ɖe wɛ jɛ́n a ɖe ɔ, a ɖo nǎ nyɔ́ wɛ ɖo mɛ ɖě sí ǎ. Tɛ́n kpɔ́n bónú nǔ towe ní nyɔ́ Jexóva nukúnmɛ, énɛ́ ɔ, nǔ towe ná nyɔ́ mɛ ɖěɖěe yí wǎn nú Jexóva lɛ́ é bǐ nukúnmɛ.”

9. Étɛ́ Jexóva ka d’alɔ Oziyási b’ɛ wa? (2 Tan 26:​1-5)

⁹ Nɔ wá gbeta ɖagbe lɛ́ kɔn Oziyási ɖɔhun. Hwenu e axɔ́sú Oziyási ɖo wǐnnyáwínnyá mɛ é ɔ, é nɔ sɔ́ éɖée hwe. É kplɔ́n “sísí ɖó nú Mawu.” Gɔ́ ná ɔ, ɖo ɖibla nyí xwe 68 e é nɔ gbɛ xɔ lɛ́ é bǐ mɛ wɛ Jexóva kɔn nyɔ̌ná dó jí tɔn. (Xa 2 Tan 26:1-5.) Oziyási ɖu ɖo mɛ ɖěɖěe nyí kɛntɔ́ nú togun ɔ lɛ́ é gěgé jí, bo tɛ́n kpɔ́n lobo kú d’é jí ɖɔ Jeluzalɛ́mu ɖo ayijayǐ mɛ. (2 Tan 26:6-15) É ɖo wɛn ɖɔ, xomɛ hun Oziyási tawun nú alɔ e Mawu dó è, bɔ é wa nǔ énɛ́ lɛ́ bǐ é.—Nǔt. 3:12, 13.

10. Étɛ́ ka jɛ dó Oziyási wú?

¹⁰ Gbeta nyanya e kɔn Oziyási wá lɛ́ é ní kplɔ́n nǔ we. Hwɛhwɛ wɛ axɔ́sú Oziyási nɔ ɖɔ nǔ e mɛ ɖěvo lɛ́ ɖó ná wa é nú yě. Vlafo énɛ́ zɔ́n bɔ é lin ɖɔ émí sixú wa nǔ ɖěbǔ e jló émí é. Gbe ɖokpó ɔ, Oziyási byɔ́ tɛ́npli Jexóva tɔn mɛ bɔ goyíyí sísɛ́ ɛ, lobɔ é tɛ́n kpɔ́n bá dó zǎlínkpɔ́n zo ɖo vɔ̌sákpe jí; axɔ́sú lɛ́ ka ɖó acɛ bá wa mɔ̌ ǎ. (2 Tan 26:​16-18) Vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ ɖaxó Azalyahu tɛ́n kpɔ́n bo ná gbɛ́ nǔ n’i, amɔ̌, Oziyási sin xomɛ tawun. É blá wǔ ɖɔ, Oziyási kún nɔ gbejí sɔ́yi ó, bɔ Jexóva sɔ́ guduzɔn dó dɔn tó n’i. (2 Tan 26:19-21) Ényí é kpo ɖo éɖée sɔ́ hwe wɛ wɛ ɔ, gbɛzán tɔn ná ko húzú gbɔn mɔ̌ ǎ!

11. Étɛ́ ka sixú d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná kpo ɖo mǐɖée sɔ́ hwe wɛ? (Lɛ̌ kpɔ́n fɔtóo ɔ.)

¹¹ Hwenu e Oziyási sín acɛkpikpa jínjɔ́n ayǐ é ɔ, é wɔn Jexóva e nyí jɔtɛn hlɔ̌nhlɔ́n tɔn kpó dɔkun e é jɛ lɛ́ é bǐ kpó tɔn é. Étɛ́ énɛ́ ka kplɔ́n mǐ? É ná nyɔ́ tawun ɖɔ mǐ ní nɔ flín mǐɖée ɖɔ nyɔ̌ná mǐtɔn lɛ́ kpó wǔjɔmɛ mǐtɔn lɛ́ kpó ɔ, Jexóva gɔ́n wɛ yě gosín. Mǐ ɖó ná nɔ sɔ́ susu nǔ e wú mǐ kpé bo wa lɛ́ é tɔn nú Jexóva, é ná nyɔ́ hú ɖɔ mǐ ní nɔ gó ɖó nǔ e wú mǐ kpé bo wa lɛ́ é wú. b (1 Kɔ. 4:7) Mǐ ɖó ná nɔ yí gbe kpó  mɛɖéesɔ́hwe kpó ɖɔ hwɛhutɔ́ wɛ nú mǐ, bɔ mǐ lɛ́ ɖó hudó nǔgbɛ́númɛ tɔn. Nɔví súnnu e ɖó xwe 60 mɔ̌ é ɖokpó wlán ɖɔ: “Un kplɔ́n ɖɔ un kún ɖó ná nɔ sin xomɛ, alǒ, awakanmɛ ná kú mì hwenu e mɛ ɖěvo lɛ́ ɖɔ nǔwanyido ce lɛ́ nú mì é ó. Ényí è gbɛ́ nǔ nú mì ɖó xlonɔnú e un nɔ wa nyi do hweɖélɛ́nu é wútu ɔ, un nɔ tɛ́n kpɔ́n bo nɔ mɔ nǔ zɛ nǔgbɛ́númɛ ɔ wú, lobo nɔ kpo ɖo nǔ ɖagbe hú gǎn e un ɖó é ná Jexóva wɛ.” Nǔ ɔ wɛ nyí ɖɔ, ényí mǐ nɔ ɖó sísí nú Jexóva, lobo nɔ kpo ɖo linlin e ɖo jlɛ jí é ɖó dó mǐɖée wú wɛ ɔ, nǔ lɛ́ ná yi nú mǐ ganjí ɖo gbɛzán mǐtɔn mɛ.—Nǔx. 22:4.

12. Hwenu e Joziyási ɖo wǐnnyáwínnyá mɛ é ɔ, nɛ̌ é ka ba Jexóva gbɔn? (2 Tan 34:1-3)

¹² Nɔ wá gbeta ɖagbe lɛ́ kɔn Joziyási ɖɔhun. Joziyási kpo ɖo wǐnnyáwínnyá mɛ cóbó jɛ Jexóva ba jí. É ba ná kplɔ́n nǔ dó Jexóva wú, lobo lɛ́ wa jlǒ tɔn. É ɖo mɔ̌ có, gbɛ ka bɔkun nú axɔ́sú wínnyáwínnyá énɛ́ ǎ. Hwenɛ́nu ɔ, mɛ gěgé wɛ ɖo vodún sɛn wɛ, énɛ́ wú ɔ, é ná byɔ́ akɔ́nkpinkpan ɖo Joziyási sí cóbɔ é ná jɛ hun dó Mawu sinsɛn nǔgbó ɔ jí. Bɔ mɔ̌ wɛ é ka wa nǔgbó! Joziyási ko jɛ vodún e ɖo toxo ɔ mɛ lɛ́ é ɖe síin jí, cóbó ɖó xwe 20.—Xa 2 Tan 34:​1-3.

13. Ényí a sɔ́ hwiɖée jó nú Jexóva ɔ, nɛ̌ gbɛzán towe ka ná gbɔn vo gbɔn?

¹³ Ényí a ná bo tlɛ kpo ɖo wǐnnyáwínnyá mɛ tawun ɔ, a sixú wá gbeta ɔ kɔn bo ná wa nǔ Joziyási ɖɔhun gbɔn nǔ kplɔ́nkplɔ́n dó Jexóva kpó jijɔ tɔn ɖaaɖagbe lɛ́ kpó wú d’é jí gblamɛ. Afɔ ɖagbe énɛ́ e a ná ɖe é ná sísɛ́ we bɔ a ná zé hwiɖée jó n’i. Ðagbe tɛ́ zě e a zé hwiɖée jó n’i é ka ná wa nú we gbe bǐ gbe? Luke e bló batɛ́mu hwenu e é ɖo xwe 14 ɖó wɛ é ɖɔ: “Bɛ́sín din ɖidó ɔ, un ná sɔ́ Jexóva sinsɛn dó ɖó nǔ e ɖo tají hú gǎn é ɖo gbɛzán ce mɛ, lobo ná tɛ́n kpɔ́n bo ná nɔ hɛn xomɛ tɔn hun.” (Mak. 12:30) Ényí hwi lɔ ba ná wa nǔ ɖokpó ɔ ɔ, dǒ nukún nyɔ̌ná e a ná mɔ ɖ’é mɛ é mɛ kpɔ́n!

14. Nǎ kpɔ́ndéwú lěe mɛ wínnyáwínnyá ɖé lɛ́ ɖo nǔ wa wɛ axɔ́sú Joziyási ɖɔhun gbɔn é tɔn.

¹⁴ Wǔvɛ́ tɛ́ lɛ́ mɔ̌ mɛ wínnyáwínnyá e ɖo Jexóva sɛn wɛ é ɖé ka sixú mɔ? Johan e bló batɛ́mu hwenu e é ɖó xwe 12 é ɖɔ ɖɔ wěmaxɔmɛvígbɛ́ émítɔn lɛ́ nɔ gbídí kɔ nú émí bónú émí ná nu sigáa kuláannɔ. Nú Johan ná mɔ hlɔ̌nhlɔ́n bá ɖí xwi xá kɔgbídínúmɛ énɛ́ ɔ ɔ, é nɔ flín éɖée ɖɔ  sigáa kuláannɔ sixú wa nǔ dó ganjíninɔ émítɔn kpó xɔ́ntɔn e émí zun xá Jexóva é kpó wú. Rachel e bló batɛ́mu hwenu e é ɖó xwe 14 é tínmɛ nǔ e d’alɔ ɛ bɔ é ɖí xwi xá tagba e é mɔ ɖo wěmaxɔmɛ lɛ́ é é. É ɖɔ: “Un nɔ tɛ́n kpɔ́n bo nɔ ba nǔ ɖěɖěe ná flín nǔ mì dó Biblu kpó Jexóva kpó wú lɛ́ é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, tan e mǐ nɔ kplɔ́n ɖo wěmaxɔmɛ lɛ́ é ɖě sixú flín mì tan Biblu tɔn, alǒ, nǔɖɔɖayǐ Biblu tɔn ɖé. Kabǐ xóɖɔɖókpɔ́ ɖé sixú flín mì wěmafɔ Biblu tɔn e nyɔ́ zán bɔ un sixú má xá mɛɖé é ɖé.” Wǔvɛ́ ɖěɖěe a nɔ mɔ lɛ́ é sixú gbɔn vo nú ée axɔ́sú Joziyási mɔ lɛ́ é, amɔ̌, hwi lɔ sixú wá gbeta e nǔnywɛ́ kpé lɛ́ é kɔn, bo lɛ́ nɔ gbejí éɖɔhun. Xwi ɖíɖí xá mɛtɛ́nkpɔ́n lɛ́ hwenu e a ɖo wǐnnyáwínnyá mɛ é ná sɔ́ nǔ nú we nú mɛtɛ́nkpɔ́n ɖěvo e jawě ɖo nukɔnmɛ lɛ́ é.

15. Étɛ́ ka d’alɔ Joziyási bɔ é sɛn Jexóva kpó gbejíninɔ kpó? (2 Tan 34:14, 18-21)

¹⁵ Hwenu e axɔ́sú Joziyási ɖo xwe 26 ɖó wɛ é ɔ, é jɛ tɛ́npli ɔ vɔ́ jlá ɖó jí. Ée è ɖo azɔ̌ énɛ́ wa wɛ é ɔ, è mɔ ‘sɛ́n e Jexóva dó gbɔn Mɔyízi jí é sín wěma’. Hwenu e axɔ́sú ɔ se nǔ e sɛ́nwéma ɔ ɖɔ é ɔ, é bló hǔzúhúzú lɛ́ afɔjíafɔjí bá se tónú nú nǔ e sɛ́n ɔ ɖɔ é. (Xa 2 Tan 34:14, 18-21.) A ka nɔ xa Biblu ɖo gbesisɔmɛ a? Ényí mɔ̌ wɛ ɔ, nɛ̌ a ka ɖo vǐví tɔn ɖu wɛ gbɔn? A ka nɔ sɔ́ kɛ́n wěmafɔ ɖěɖěe ná d’alɔ hwiɖésúnɔ mɛtún ɔ lɛ́ é tɔn a? Luke e xó mǐ ɖɔ wá yi é wlán nǔ ɖěɖěe é mɔ ɖɔ yě sɔ́ akpakpa mɛ lɛ́ é dó wěma ɖé mɛ. Nǔ mɔ̌hun wiwa sixú d’alɔ we bɔ a ná nɔ flín wěmafɔ Biblu tɔn lɛ́, alǒ, nǔ ɖěɖěe yě kplɔ́n we lɛ́ é. Bǎ e mɛ a kplɔ́n Biblu bo yí wǎn nú nǔ e ɖ’é mɛ lɛ́ é yi ɖó é ɔ, bǎ énɛ́ mɛ wɛ a ná ba ná sɛn Jexóva yi ɖó. Gɔ́ ná ɔ, axɔ́sú Joziyási ɖɔhun ɔ, Xó Mawu tɔn ná sísɛ́ we bɔ a ná wa nǔ.

16. Aniwú Joziyási ka hu hwɛ syɛ́nsyɛ́n? Étɛ́ énɛ́ ka kplɔ́n mǐ?

¹⁶ Gbeta nyanya e kɔn Joziyási wá lɛ́ é ní kplɔ́n nǔ we. Hwenu e Joziyási ɖo xwe 39 mɔ̌ ɖó wɛ é ɔ, é ɖe afɔ ɖé nyi do bɔ é dɔn kú wá n’i. Nǔ ɖo ganjí ɔ, é ɖó ná ɖeji dó wěɖexámɛ Jexóva tɔn wú, amɔ̌, é ɖeji dó éɖée wú. (2 Tan  35:20-25) Énɛ́ sixú kplɔ́n nǔɖé mǐ. Ényí mǐ ná bo tlɛ nyí mɛxó gbɔn ɖěbǔ, alǒ ɖo Biblu kplɔ́n wɛ din é ɔ, xwe ko jɛ ɔ, mǐ ɖó ná kpo ɖo Jexóva ba wɛ. Énɛ́ nɔ byɔ́ ɖɔ mǐ ní wa nǔ lěhun lɛ́: Ðɛ xixo hwebǐnu dó byɔ́ ɛ ɖɔ é ní xlɛ́ ali mǐ, Xó tɔn kplɔ́nkplɔ́n kpó tó ɖíɖó wě e klisánwun e ko zin lɛ́ é nɔ ɖe xá mǐ lɛ́ é kpó. Énɛ́ ɔ, mǐ ná ɖibla kpá kɛ́n nú nǔwanyido syɛ́nsyɛ́n lɛ́ bo ná ɖibla ɖ’awǎjijɛ hú gǎn.—Ja. 1:25.

17. Nǔ tají tɛ́ lɛ́ Judáa xɔ́sú atɔn énɛ́ lɛ́ sín tan ka sixú kplɔ́n mǐ?

¹⁷ Nǔ e sɔ́ akpakpa mɛ é gěgé wɛ è sixú wa hwenu e è ɖo wǐnnyáwínnyá mɛ é. Tan Joasi, Oziyási kpó Joziyási kpó tɔn xlɛ́ mǐ ɖɔ mɛ wínnyáwínnyá lɛ́ sixú wá gbeta e nǔnywɛ́ kpé lɛ́ é kɔn, lobo wa nǔ ɖěɖěe nyɔ́ Jexóva nukúnmɛ lɛ́ é ɖo gbɛzán yětɔn mɛ. Amɔ̌, lěe mǐ ko mɔ gbɔn é ɔ, énɛ́ wɛ xlɛ́ ɖɔ nǔ bǐ ná yi nú yě ganjí ɖo sɔgúdo ǎ. É ɖo mɔ̌ có, mǐ sixú xwedó kpɔ́ndéwú ɖagbe e axɔ́sú énɛ́ lɛ́ sɔ́ ɖ’ayǐ é, lobo nyi alɔ nú afɔ ɖokpó ɔ lɛ́ ɖiɖe nyi do yěɖɔhun. Énɛ́ ɔ, mǐ sixú ɖó nukún ɖɔ sɔ ná nyɔ́.

18. Kpɔ́ndéwú Mawuxówéma ɔ tɔn tɛ́ lɛ́ ka xlɛ́ ɖɔ a sixú ɖó gbɛzán awǎjijɛnɔ ɖé? (Lɛ̌ kpɔ́n fɔtóo ɔ.)

¹⁸ Biblu kpi tan mɛ wínnyáwínnyá ɖěvo e zun xɔ́ntɔn vívɛ́ xá Jexóva, bɔ nǔ yětɔn nyɔ́ nukún tɔn mɛ, lobɔ gbɛ yětɔn lɛ́ ɖó nu é tɔn gěgé. Davídi ɖo yě mɛ. Hwenu e é ɖo wǐnnyáwínnyá mɛ é ɔ, é wá gbeta ɔ kɔn bo nɔ Mawu sín ahwan mɛ, bɔ nukɔnmɛ ɔ, é wá húzú axɔ́sú gbejínɔtɔ́. Nǔgbó wɛ ɖɔ hweɖélɛ́nu ɔ, é wa nǔɖé lɛ́ nyi do, amɔ̌, Mawu mɔ Davídi dó mɔ gbejínɔtɔ́. (1 Axɔ́. 3:6; 9:4, 5; 14:8) Ényí a kplɔ́n nǔ dó Davídi wú ɔ, kpɔ́ndéwú tɔn ná dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú we, lobɔ a ná sɛn Jexóva kpó gbejíninɔ kpó. Kabǐ a sixú kplɔ́n nǔ dó Maki alǒ Timɔtée wú d’é jí. A ná mɔ ɖɔ yě sɛn Jexóva sín hwenu e yě ɖo wǐnnyáwínnyá mɛ é, bɔ nǔ yětɔn nyɔ́ Mawu nukúnmɛ lobɔ fínɛ́ jɛ́n ɖó. Gbeta e kɔn yě wá bo sɛn Jexóva é dó xomɛhunhun nú Jexóva, bo lɛ́ dó xomɛhunhun nú yěɖésúnɔ.

19. Nɛ̌ a ka sixú wa gbɔn bɔ gbɛzán towe ná ɖó nu?

¹⁹ Lěe zán gbɛ towe gbɔn wɛ a ɖe ɖo égbé é wɛ ná ɖɔ lěe gbɛ towe ná cí sɔ é. Ényí a nɔ ɖeji dó Jexóva wú b’ɛ ma nɔ nyí dó nukúnnúmɔjɛnǔmɛ hwiɖésúnɔ tɔn wú ǎ ɔ, é ná d’alɔ we bɔ a ná wá gbeta e nǔnywɛ́ kpé lɛ́ é kɔn. (Nǔx. 20:24) A sixú ɖó gbɛzán awǎjijɛnɔ e lɛ́ jɛmɛ nú mɛ é ɖé. Flín ɖɔ nǔ e wa nú Jexóva wɛ a ɖe é nɔ xɔ akwɛ́ n’i. Nǔ ɖagbe hú gǎn e a sixú sɔ́ gbɛzán towe dó wa é wɛ nyí ɖɔ a ní sɛn Tɔ́ mǐtɔn jǐxwé tɔn wǎnyíyínɔ ɔ.