1, 2. Kāpau e felāvei se taumātuʼa mo ni faigataʼaʼia, e tou manatu loa ko ia ku se koi tonu ke lā maʼuli fakatasi?

 KO LE nofo āvaga ko le fakatuʼutuʼu lenā meia Seova. Ti e mafai ke tou fiafia i ai. Kae e mafai kia lātou alā e nofo āvaga ke lātou felāvei mo ni faigataʼaʼia. Ti e mafai ke lotou manatu e leʼese toe puli loa olātou faigataʼaʼia. Ti e leʼese koi lotou feʼalofani o fai pe le kamataʼaga.

² Kāpau e felāvei se taumātuʼa mo ni faigataʼaʼia, ti e leʼaise tonu loa ke tou punamaʼuli ki ai. Ti e leʼese tonu ke tou manatu kua leʼese koi ʼaoga le maʼuli fakatasi. Kua soko a anoʼaga anei ki ʼiki taumātuʼa, kae na mafai ke lātou fakatokatoka a faigataʼaʼia lalasi anā o toe makeke ai lolātou maʼuli fakataumātuʼa. O fefeʼaki?

3, 4. Koleā loa e mafai ke tautau soko i se nofo āvaga?

³ E fakatasiʼi e le nofo āvaga a se tokalua e kesekese, talie e leʼese tatau olāua loto, mo alāua manatu ti mo alāua faʼasiga fai. Ko le tasi ake tupuʼaga, lagi e lā ʼau mei fenua kesekese. Ti e tonu loa ke lā faiga fakamālotoloto ke lā feʼiloaʼaki mālie.

⁴ I le ano o le temi, e mafai ki se taumātuʼa ke lasi le puli o lolā temi ki le tokaga ki olāua faigataʼaʼia  takitautokatasi. O mafai ai ke puli ia lāua le faifaitasi ti kua sakinake kua la tasi maʼuli. Koleā loa e mafai ke tokoi kia lāua ke la toe faifaitasi?

5. (1) Koleā e mafai ke tokoi ki se Kilisiteano ke fakafeofi ai ki lona āvaga? (2) O mulimuli kia Epeleo 13:4, koleā le manatu e tonu ke tou maʼua o uiga mo le nofo āvaga?

⁵ E soli mai e Seova ni tokoi mālilie ki taumātuʼa. Ti e mafai ki tokoi anā ke ekenaki ai a koe ke ke fakafeofi kiate ia ti mo lou āvaga. (Pesalemo 25:4; Esaia 48:17, 18) E pati Seova: “Kotou fakaapaapa fuli ki le nofo avaga.” (Epeleo 13:4) I le agamasani, e tou fakaʼapaʼapa ki se neʼa e maʼuiga. E loto Seova ke tou fakamaʼuigaʼi le nofo āvaga. E tonu ke tou puipui le nofo āvaga ti ʼaua na tou manatu e se mafai ke tou tau mo ni faigataʼaʼia.

6. O mulimuli kia Mateo 19:4-6, koleā le manatu a Seova o uiga mo le nofo āvaga?

⁶ Ko Seova leia na fakatuʼutuʼuʼia le ʼuluaki taumātuʼa. Ko ia na pati a Sesu leia ko lona Alo: “Pe na leaise kotou lau na fakatupu e le Atua i le kamataaga le tagata mo le fafine ti na pati loa a ia: ‘Koia e mavae ai loa le tagata i lona tamana mo lona tinana, ti e pipiki loa a ia ki lona avaga, ti e la liliu loa ko se tino e tasiʼ? Koia e leaise koi la toka lua ai, kae kua la liliu ko se tino e tasi. Koia ke aua na veteki ai e le tagata le nea leia kua sai e le Atua.” (Mateo 19:4-6) Ko le fakatuʼutuʼu a Seova mei le kamataʼaga, ke fakatasiʼi le tagata mo lona āvaga o talu ai. Na loto a ia ke faifaitasi a le gā fāmili ti ke lātou maʼuli fiafia.

7. E mafai ke fakamakekeʼi fefeʼaki e se taumātuʼa lolā nofo āvaga?

⁷ I le temi nei, kua lasi ake a tuʼania mo ʼiki faigataʼaʼia kua tau mo taumātuʼa. I ʼiki a temi, o tupu ko le lasi o faigataʼaʼia, e lātou manatu ai e leʼaise koi mafai le maʼuli fakatasi ti e lātou lotogaʼegaʼe ʼai. Koleā e mafai ke tokoi kia lāua? E tonu ke lātou matala pe koleā le loto o Seova o uiga mo le nofo āvaga.—1 Soane 5:3.

8, 9. (1) Ko le temi fea leia e tonu ai ke tou maʼuliʼi a tokoi a Seova o uiga mo le nofo āvaga? (2) E tou fakasā fefeʼaki loa e tou fakamaʼuigaʼi lotātou maʼuli i le nofo āvaga?

⁸ Ko tokoi alā e soli mai e Seova, e fua manuʼia tuʼumaʼu ki lotātou maʼuli. O fai pe latātou tioʼi, e loto a ia ke tou “fakaapaapa fuli ki le nofo avaga.” (Epeleo 13:4; Ekelesiasi 5:4) E tonu ke tou maʼuliʼi a tokoi a Seova logo ai mo kāpau e faigataʼa ti e fua manuʼia loa kia tātou.—1 Tesalonika 1:3; Epeleo 6:10.

 ⁹ Kāpau e tou fakamaʼuigaʼi le nofo āvaga, ti e leʼaise tou fai loa se neʼa leia ke fakatupu tuʼutāmaki ai. Kae, e tou fai loa a neʼa fuli ke fakamakekeʼi ai atātou felogoi fakataumātuʼa. O fefeʼaki?

10, 11. (1) Koā faigataʼaʼia lalasi e felāvei mo se taumātuʼa i lolā maʼuli i le nofo āvaga? (2) Koleā e maʼuiga ai le faʼasiga fai o atātou māsau ki lotātou āvaga?

¹⁰ E mafai ke fakalotomamae e se tagata pe ko se fafine a lona āvaga i faʼasiga anoʼaga kesekese. E tou iloa e leʼaise tonu ki se Kilisiteano ke tā pe faʼī fakaveveliʼi e ia lona āvaga. Kae mafai ke fakamamaeʼi e ia lona āvaga ki ni māsau. E mafai ke fakatatau a māsau logo logoveli ki ni seletā. Na pati feneʼeki a se fafine: “E tā au e loku āvaga ki ni māsau. E pati mai a ia: Ko koe ko le neʼa noa, e sou uiga.” E māʼoki e leʼaise sā ni pelakā i tafa kae, ko māsau logoveli anā e fakatupu lavea ʼai ki loku loto. Na pati feneʼeki a se tagata leia e faʼī fakaveliveli e lona āvaga: “E leʼaise mafai ke kau toe fakamatala ki ni ʼiki a māsau alā e fai mai e laku āvaga. E leʼaise mafai ke kau māsau kiate ia. Ko ia, e lagi mālie ake laku nofo fualoa i laku gaʼoi i laku ano vave leia ki fale. I le temi nei, kua masani i le fai o ni pati veveli e fakatupu ai le lotomamae.

¹¹ Mokā fefaiʼaki e se taumātuʼa ni māsau veveli, e fakatupu lotomamae ai ki le loto ti e ʼaoga ai se temi fualoa ke puli ai le mamae lenā. E leʼaise loto a Seova ke fefaiʼaki e se taumātuʼa le aga lenā. I ʼiki a temi, e mafai ke tou fai ni māsau fakafuanoa ki lotātou āvaga kae na leʼaise tou fakatokaga ki ai. E lagi ke pati e ke agamālie mo lou āvaga, kae koleā lana manatu? Kāpau e ke fai ni  māsau e fakatupu lotomamae kiate ia, e ke fakatotonu loa ko ia ke ke fetogi?—Kalate 5:15; lau Efeso 4:31.

12. Koleā leia e maʼuiga lasi kia Seova i le felogoi a se taumātuʼa?

¹² Ko lau faʼasiga māsau leia e ke fai ki lou āvaga, pe ʼapiʼapi pe ko kolua tefua, e maʼuiga lasi ʼai kia Seova. (Lau 1 Petelo 3:7.) E fakamanatu’i mai i Sakopo 1:26: “Kapau e manatu se tasi e tausi lotu a ia, kae e leaise taofi e ia lona alelo, mo kakai e ia lona loto totonu, e leaise aoga le lotu o le tagata lena.”

13. Koleā e mafai ke fai e se tasi, ke fakatupu mamae ai ki lona āvaga?

¹³ E tonu ke toe tokaga le tagata pe ko le fafine āvaga ki neʼa alā e logoʼi e lona āvaga, i ʼiki ake anoʼaga.  Sakinake la, koleā loa ka logoʼi e lou āvaga mo kāpau e ke fakatasi tuʼumaʼu mo se tasi ake tagata pe ko se fafine? Lagi e ke fakatasi mo ia ko le faifakamafola pe ke tokoi atu a ia kiate ia. Logo ai e kolua fakatasi felaʼaki noa faʼi, kae e leʼaise lotomamae loa ko ia ki ai a lou āvaga? Na pati feneʼeki se fafine Kilisiteano: “E kau lotomamae ʼai mokā kau tio ki loku āvaga e fakatasi tuʼumaʼu mo se tasi ake taina ti mo laku tio leia e toe tokaga lasi a ia kiate ia. E sakinake kiate au e soku uiga.”

14. (1) Koleā le māʼoki Fakatosi-Tapu e tou maʼua i Senesi 2:24? (2) Ti koleā le vesili e tonu ke tou fai?

¹⁴ E iai otātou maʼua ki otātou mātuʼa mo fetaina mo tuagaʼane o lotātou kokelekasio, o tupu ko lotātou uiga Kilisiteano. Kae ka tou āvaga, e takimuʼa ake lotātou āvaga. Na pati a Seova ki le tagata, e tonu ke “pipiki loa a ia ki lana avaga.” (Senesi 2:24) E tonu ke maʼuiga lasi ake kia tātou a neʼa alā e logoʼi e lotātou āvaga. Ke ke fai le vesili leinei: ‘E kau fakamuʼamuʼa ko ia loku āvaga i neʼa fuli alā e ʼaoga kiate ia i lona maʼuli kātoa?ʼ

15. Koleā leia e leʼaise tonu ai ki le kau Kilisiteano alā ku āvaga, ke leʼaise lātou pipiki tuʼumaʼu ki se tasi kae leʼaise ko lolātou āvaga?

¹⁵ Kāpau e tou fakatasi tuʼumaʼu mo se tasi kae leʼaise ko lotātou āvaga, ti e mafai ke fakatupu veli ki lotātou nofo āvaga. Talie e mafai ai ke tou kamata mamana mo fia fai kiate ia. (Mateo 5:28) E mafai ki oli anā ke anoano o tuputupu ti ke ekenaki ai tātou ke tou fai se aga leia e fakatupu tuʼutāmaki ai loa ki lotātou nofo āvaga.

16. Koleā le fakatotonu e tuku mai e le Tosi-Tapu o uiga mo le nofo āvaga?

¹⁶ I ʼoki leia o le pati a le Tosi-Tapu: “Kotou fakaapaapa fuli ki le nofo avaga,” na toe pati feneʼeki i ai: “Ke  agatonu le taumatua, talie e fakamaaui loa e le Atua latou ala e fai feauaki mo tono.” (Epeleo 13:4) E fakaʼuiga le māsau leinei “ke agatonu le taumatua” ki felāvei fakatino o se tagata mo lana āvaga. (Taagapati 5:18) Koleā leia e tonu ke tou fai, ke mafai ai latātou fakaʼapaʼapa ki felāvei fakatino anā ti ke ʼaua na tou ʼaga o fakakelekeleʼi?

17. (1) Koleā le pati a ʼiki fenua o uiga mo le faiaga? (2) Koleā le manatu a le kau Kilisiteano o uiga mo le faiaga?

¹⁷ I le temi nei, ko ʼiki fenua e lātou pati e se veli le faiaga mo se tasi kae ku iai lona āvaga. E leʼaise tonu ke tou tuku a manatu anā ke fakasalaʼiʼia tātou. E fakasā fakaʼagatonu mai e Seova lona vesiʼa leia ki faiaga ti mo aga fuli ake alā e tatau mo ia. (Lau Loma 12:9; Epeleo 10:31; 12:29) Kāpau e tou momoe mo se tasi kae leʼaise ko lotātou āvaga, ti e tou fakakelekeleʼi ai le nofo āvaga. E tou fakasā ai e leʼaise tou fakaʼapaʼapa ki fakatuʼutuʼu a Seova ti e tou maumauʼi ai loa latātou felogoi mo ia. Ko ia, ʼaua na tou fai le aga lenā. Sakinake la, kāpau e tou tio ki se tasi kae leʼaise ko lotātou āvaga, ʼaua na tou tio kiate ia mo maʼua ni manatu ti mo ni oli veveli i lotātou a loto.—Sopo 31:1.

18. (1) Koleā e tatau i le faiaga mo le tausi leia ki atua loi? (2) Koleā le manatu a Seova o uiga mo le faiaga?

¹⁸ I Iselaele, i le lao a Moisese, ko se ʼagasala mamafa ʼai le faiaga. Ti na veli le aga lenā o fai pe le tausi ki atua loi. Ti ko aga anā e lua na fakatuʼā tatau ki le mate. (Levitiko 20:2, 10) Koleā e tatau i le faiaga mo le tausi leia ki atua loi? Kāpau na atolasio se Iselaele ki atua loi, ti e leʼaise fakaʼapaʼapa a ia ki lana fakapapau ke nofo agatonu kia Seova. Kāpau e faiaga a ia, ti e leʼaise fakaʼapaʼapa  a ia ki lana fakapapau ki lana āvaga. (Ekesote 19:5, 6; Tetelonome 5:9; lau Malakia 2:14.) Ko ia i le temi muʼa ko le aga leia ko le faiaga, ko se ʼagasala mamafa ʼai kia Seova.

19. Koleā loa ka tokoi mai ke tou fakatotonu ai ke leʼaise tou faiaga?

¹⁹ I le temi nei, ku leʼaise tou nofo i le Lao a Moisese, kae lekise fetogi le manatu a Seova o uiga mo le faiaga. E tou nofo agatonu loa ki lotātou āvaga o fai pe latātou leʼese tausi ki atua loi. (Pesalemo 51:3, 6; Kolose 3:5) Kāpau e leʼaise tou agatonu ki lotātou āvaga, ti e leʼaise tou fakaʼapaʼapa loa ki latātou nofo āvaga ti mo lotātou Atua ko Seova.—Lau le Noto Fakaʼoki 26.

20. Koleā loa ka soko mo kāpau e tou aga fakapotopoto i le nofo āvaga?

²⁰ Koleā e tonu ke ke fai ke ke fakamakekeʼi ai lou nofo āvaga? E pati i le Folafola a le Atua: “Ko le poto leia e laga ia se fale, ti ko le atamai leia e fakamakeke ia a ia.” (Taagapati 24:3) E mafai ki se fale leia e lāvaki ke momoko, ti e mafai foki ke mafana mo mālie. E toe felaʼaki mo le nofo āvaga. Kāpau e aga fakapotopoto a se tasi ti e faiga fakamalotoloto loa a ia ke mālie, ke fiafia ti ke tokamālie tuʼumaʼu lolā maʼuli fakataumātuʼa.

21. E fakamakekeʼi fefeʼaki e le iloa leia e ʼau mei le Tosi-Tapu, le nofo āvaga?

²¹ I le māsau o uiga mo le fale lena, e toe pati feneʼeki i le Tosi-Tapu: “Ko le poto leia e fakaapele ia a kogafale i koloa mauiga mo malilie.” (Taagapati 24:4) Ko neʼa alā e ke akoʼi i le Folafola a le Atua, e mafai ke tokoi atu ke mālie lou maʼuli i le nofo āvaga. (Loma 12:2; Filipe 1:9) E tonu kiate koe mo lou āvaga ke kolua fakakaukau  fakatasi pe mafai ke kolua maʼuliʼi fefeʼaki a neʼa alā e kolua akoʼi mei le Tosi-Tapu ti mo tosi alā a le kautasi a Seova. Faiga ke kolua fakasā e kolua fealofani ti mo kolua fefakaʼapaʼapaʼaki. Ti kolua toe faiga ke kolua feʼagamālieʼaki ti mo fetokagaʼaki. Kole kia Seova ke tokoi atu ke ke maʼua ni aga alā e mālilie ke fakamakekeʼi ai lokoulua nofo āvaga ti ke ekenaki ai lou āvaga ke toe alofa lasi ake kiate koe.—Taagapati 15:16, 17; 1 Petelo 1:7.

22. Koleā leia e tonu ai ke tou alofa, ke tou fakaʼapaʼapa ti ke tou fakamaʼuigaʼi ai a lotātou āvaga?

²² E tonu ke tou fai a neʼa fuli e tou mafai, ke tou alofa mo fakaʼapaʼapa ti mo fakamaʼuigaʼi ai lotātou āvaga. Ti e makeke ai loa lotātou maʼuli fakataumātuʼa ti mo toe makeke ake loa mo atātou felogoi. Kae ko le neʼa leia e toe maʼuiga ake, talie e tou fakafiafiaʼi loa le loto o Seova.—Pesalemo 147:11; Loma 12:10.