Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

“Jalɔ Baanya Yɛ Yehowa Hewɔ”

“Jalɔ Baanya Yɛ Yehowa Hewɔ”

NYƐMI YOO ko ni eye afii 80 kɛ sɛɛ, ni atsɛɔ lɛ Diana lɛ kɛ naagbai pii ekpe yɛ eshihilɛ mli. Hela fɔŋ ko ni atsɛɔ lɛ Alzheimer’s disease lɛ batswa ewu, ni no hewɔ lɛ, ehe bahia ni akɛ lɛ aya he ko ni akwɛɔ hiimeji kɛ yeimeji yɛ, ni ehi jɛmɛ kɛyashi egbo. Agbɛnɛ hu, ebihii enyɔ gboi, ni lɛ diɛŋtsɛ hu ená kansa yɛ efufɔ mli. Fɛɛ sɛɛ lɛ, nyɛmimɛi ni yɔɔ esafo lɛ mli lɛ eyɔse akɛ, be fɛɛ be ni ebaaba asafoŋ kpeei loo ebaaya shiɛmɔ lɛ, eyɛ miishɛɛ.

Nyɛmi nuu ko ni atsɛɔ lɛ John lɛ hu sɔmɔ akɛ nɔkwɛlɔ gbɛfalɔ nɔ ni fe afii 43. Enya sɔɔmɔ nitsumɔ lɛ fã nɛɛ he waa, ni esusuuu kɔkɔɔkɔ akɛ be ko baashɛ ni ebaakpa tsumɔ! Shi hela bamɔ ewekunyo ko, ni ehe bahia ni ekɛ nɔkwɛlɔ gbɛfãa nitsumɔ lɛ afɔ̃ shi ni eyakwɛ lɛ. Kɛ́ nyɛmimɛi ni le John lɛ kɛ lɛ kpe yɛ kpokpaa nɔ kpeei loo kpee wuji ashishi lɛ, amɛnaa akɛ etsakeko kwraa; loloolo lɛ, eyɛ miishɛɛ waa.

Mɛni hewɔ Diana kɛ John yɔɔ miishɛɛ lolo lɛ? Ani mɛi ni kɛ naagbai miikpe yɛ amɛshihilɛ mli lɛ baanyɛ aná miishɛɛ? Mɛni baaye abua mɛi ni ehe ebahia ni amɛkɛ sɔɔmɔ hegbɛ ko ni amɛsumɔɔ waa lɛ afɔ̃ shi lɛ koni amɛmiishɛɛ akatã? Biblia lɛ hãa sanebimɔi nɛɛ fɛɛ hetoo. Ekɛɔ akɛ: “Jalɔ baanya yɛ Yehowa hewɔ.” (Lala 64:10) Kɛ́ wɔnyɛ wɔna nibii ni baahã wɔná miishɛɛ daa kɛ nibii ni nyɛŋ ahã wɔná miishɛɛ daa lɛ, no baaye abua wɔ ni wɔnu ŋmalɛ nɛɛ shishi jogbaŋŋ.

MIISHƐƐ NI SƐƐ BAANYƐ AFO

Nibii komɛi yɛ ni mɛi pii kpɛlɛɔ nɔ akɛ amɛhãa mɔ náa miishɛɛ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, kɛ́ nuu ko kɛ yoo ko ni sumɔɔ amɛhe waa lɛ bote gbalashihilɛ mli lɛ, amɛnáa miishɛɛ. Nakai nɔŋŋ kɛ́ mɔ ko fɔ loo ená sɔɔmɔ hegbɛ ko lɛ, enáa miishɛɛ. Nibii nɛɛ hãa wɔnáa miishɛɛ, ejaakɛ amɛji Yehowa dɛŋ nikeenii. Lɛ eto gbalashihilɛ shishi, lɛ ebɔ wɔ bɔ ni wɔbaanyɛ wɔfɔ, ni lɛ nɔŋŋ etsɔɔ Kristofoi asafo lɛ nɔ ehãa wɔ nitsumɔi srɔtoi yɛ esafo lɛ mli.​—1 Mo. 2:18, 22; Lala 127:3; 1 Tim. 3:1.

Shi nibii ni hãa wɔnáa miishɛɛ lɛ ateŋ ekomɛi baanyɛ aŋmɛɛ wɔ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, mɔ ko ni ebote gbalashihilɛ mli lɛ hefatalɔ baanyɛ aje esɛɛ loo egbo. (Eze. 24:18; Hos. 3:1) Gbekɛbii komɛi gboɔ amɛfɔlɔi kɛ Nyɔŋmɔ nɔ toi, ni amɛteŋ mɛi komɛi po feɔ aahu ni ashwieɔ amɛ. Kɛ́ obaakai lɛ, Samuel bihii lɛ yeee Yehowa anɔkwa, ni David hu ná naagbai pii yɛ eweku lɛ mli akɛni ekɛ Batsheba yabɔ ajwamaŋ lɛ hewɔ. (1 Sam. 8:1-3; 2 Sam. 12:11) Nibii tamɔ enɛɛmɛi hãaa mɔ aná miishɛɛ, moŋ lɛ, amɛhãa mɔ tsui kumɔɔ ni eyeɔ awerɛho.

Nakai nɔŋŋ sɔɔmɔ hegbɛi ni wɔyɔɔ lɛ baanyɛ aje wɔdɛŋ, ekolɛ yɛ hela ko ni emɔ wɔ, weku sɔ̃i komɛi ni ebajwere wɔnɔ, loo tsakemɔi komɛi ni afee yɛ asafo lɛ mli lɛ ahewɔ. Nyɛmimɛi ni ehe bahia ni amɛkɛ sɔɔmɔ hegbɛ ko afɔ̃ shi lɛ ateŋ mɛi pii ewie akɛ, be fɛɛ be lɛ, amɛkaiɔ miishɛɛ ni amɛná be ni amɛsɔmɔɔ lɛ.

No hewɔ lɛ, ekã shi faŋŋ akɛ, miishɛɛ ni wɔnáa yɛ nibii komɛi tamɔ nɔ ni wɔtsĩ tã kɛtsɔ hiɛ lɛ amli lɛ sɛɛ baanyɛ afo. Shi ani miishɛɛ ko yɛ ni no lɛ, esɛɛ efooo kɔkɔɔkɔ, ekɔɔɔ he eko naagbai ni wɔkɛkpeɔ yɛ shihilɛ mli? Hɛɛ, eko yɛ nakai, ejaakɛ yɛ naagbai ni Samuel, David, kɛ anɔkwafoi krokomɛi kɛkpe lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, amɛmiishɛɛ etãaa.

MIISHƐƐ NI SƐƐ EFOOO

Yesu le nɔ tuuntu ni hãa mɔ náa miishɛɛ. Dani ebaaba shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ, Biblia lɛ kɛɛ ‘emii shɛɔ ehe yɛ Yehowa hiɛ be fɛɛ be.’ (Abɛi 8:30) Be ni Yesu ba shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ, ekɛ naagbai ni mli wala kpe, shi loloolo lɛ, efee e-Tsɛ lɛ suɔmɔnaa nii, ni no hã ená miishɛɛ. (Yoh. 4:34) Yesu na nɔ waa kɛtee gbele mli. Shi yɛ nakai be lɛ mli po diɛŋtsɛ lɛ, Biblia lɛ hãa wɔleɔ akɛ “miishɛɛ ni kã ehiɛ lɛ hewɔ lɛ, edamɔ piŋmɔ ni epiŋ yɛ piŋmɔ tso lɛ nɔ lɛ naa.” (Heb. 12:2) No hewɔ lɛ, ŋwanejee ko bɛ he akɛ, nibii pii yɛ ni wɔbaanyɛ wɔkase yɛ saji ni Yesu wie yɛ nɔ ni hãa mɔ náa miishɛɛ diɛŋtsɛ lɛ he lɛ amli. Nyɛhãa wɔsusua enyɔ he wɔkwɛa.

Be ko lɛ, Yesu tsu ekaselɔi 70 ni amɛyashiɛ. Be ni amɛtee lɛ, amɛnyɛ amɛtsu naakpɛɛ nii, ni amɛfamɔ daimonioi po, ni enɛ hã amɛná miishɛɛ waa. Shi Yesu kɛɛ amɛ akɛ: “Nyɛkanyaa akɛni akɛ mumɔi lɛ woɔ nyɛshishi lɛ hewɔ, moŋ lɛ nyɛnyaa akɛni aŋmala nyɛgbɛ́ii yɛ ŋwɛi lɛ hewɔ.” (Luka 10:1-9, 17, 20) No hewɔ lɛ, Yesu miikɛɛ amɛ akɛ Yehowa suɔmɔnaa nii ni amɛnyɛ amɛfee lɛ he miihia kwraa fe hegbɛ krɛdɛɛ ni amɛná lɛ, ni no ji nɔ titri ni esa akɛ amɛmii ashɛ he.

Be ko hu lɛ, Yesu miishiɛ eehã mɛi babaoo ko. Bɔ ni Yesu tsɔɔ amɛ nii ehãa lɛ ta Yuda yoo ko ni yɔɔ jɛmɛ lɛ tsuiŋ aahu akɛ ejie Yesu mami yi akɛ eyɛ miishɛɛ. Shi Yesu jaje lɛ. Ekɛɛ akɛ: “Dabi, jeee nakai, moŋ lɛ, mɛi ni nuɔ Nyɔŋmɔ wiemɔ lɛ ni amɛyeɔ nɔ lɛ yɛ miishɛɛ!” (Luka 11:27, 28) Kɛ́ onyɛ otsɔse bi ni ebatsɔ onukpa kpakpa lɛ, onáa miishɛɛ. Shi kɛ́ obo Yehowa toi ni wekukpaa kpakpa hi okɛ lɛ teŋ lɛ, obaaná miishɛɛ ni sɛɛ efooo.

Kɛ́ wɔna akɛ Yehowa yɛ wɔhe miishɛɛ lɛ, ehãa wɔmii shɛɔ wɔhe waa. Kɛ́ naagbai ni wɔkɛkpeɔ yɛ shihilɛ mli lɛ hao wɔ waa po lɛ, loloolo lɛ wɔle akɛ Yehowa yɛ wɔhe miishɛɛ. Enɛ hewɔ kɛ́ wɔnyɛ wɔye Yehowa anɔkwa yɛ shihilɛi ni mli wala amli lɛ, wɔmiishɛɛ lɛ faa kɛtekeɔ nɔ lɛ. (Rom. 5:3-5) Agbɛnɛ hu, Yehowa hãa mɛi fɛɛ ni kɛ amɛhiɛ fɔ̃ɔ enɔ lɛ emumɔ krɔŋkrɔŋ, ni yibii ni mumɔ lɛ woɔ lɛ eko ji miishɛɛ. (Gal. 5:22) Ani oona nɔ hewɔ ni Lala 64:10 lɛ kɛɔ akɛ “Jalɔ baanya yɛ Yehowa hewɔ” lɛ?

Mɛni eye ebua John koni emiishɛɛ akatã?

Yiŋtoo kome too nɛɛ nɔŋŋ hewɔ Diana kɛ John ni wɔtsĩ amɛtã yɛ sane nɛɛ shishijee lɛ amiishɛɛ etãaa yɛ naagbai ni amɛkɛkpe lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ. Diana wie akɛ: “Miyaba Yehowa abo, tamɔ bɔ ni gbekɛbii yabaa amɛfɔlɔi abo lɛ.” Ewie kɛfata he akɛ: “Minyɛɔ mishiɛɔ be fɛɛ be, ni mifeɔ nakai kɛ miishɛɛ. Minuɔ he akɛ enɛ ni minyɛɔ mifeɔ lɛ ji Yehowa dɛŋ jɔɔmɔ.” Be ni ehe bahia ni John kɛ nɔkwɛlɔ gbɛfalɔ nitsumɔ ni etsuɔ lɛ afɔ̃ shi lɛ, mɛni ye ebua lɛ ni etee nɔ ekɛ ekãa tsu shiɛmɔ nitsumɔ lɛ ni emiishɛɛ etãaa? Ewie akɛ: “Kɛjɛ afi 1998 be ni miná hegbɛ akɛ matsɔɔ nii yɛ Sɔɔmɔ Tsɔsemɔ Skul lɛ mli lɛ, mikase nii waa fe bei fɛɛ ni eho.” Ewie akɛ, akɛni lɛ kɛ eŋa lɛ fɛɛ saa amɛjwɛŋmɔ amɛto akɛ amɛbaatsu nɔ fɛɛ nɔ ni Yehowa kɛbaawo amɛdɛŋ akɛ amɛtsu lɛ hewɔ lɛ, be ni ekpa sɔɔmɔ akɛ nɔkwɛlɔ gbɛfalɔ lɛ, efeee naagba tsɔ kɛhãaa amɛ. Ekɛfata he akɛ: “Wɔshwako wɔhe kwraa akɛ wɔtsu nɔ fɛɛ nɔ ni wɔbaanyɛ yɛ Yehowa sɔɔmɔ lɛ mli.”

Nyɛmimɛi babaoo hu yɛ ni amɛkpa shi amɛna akɛ nɔ ni awie yɛ Lala 64:10 lɛ ji anɔkwale. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, be ni ahã nyɛmi nuu ko kɛ eŋa ni kɛ nɔ ni fe afii 30 esɔmɔ yɛ Betel yɛ United States lɛ bɔi sɔɔmɔ akɛ gbɛgbalɔi krɛdɛi lɛ, amɛwie akɛ: “Kɛ́ nɔ ko ni osumɔɔ waa lɛ je odɛŋ lɛ, oyeɔ awerɛho.” Shi amɛkɛfata he akɛ: “Shi kɛ́ oye awerɛho fioo lɛ, esa akɛ okpa.” Be ni amɛyashɛ he ni akɛɛ amɛyasɔmɔ yɛ lɛ, amɛkɛ asafo lɛ bɔi shiɛmɔyaa oya nɔŋŋ. Amɛwie akɛ: “Wɔsɔle yɛ nibii pɔtɛi komɛi ahe, ni Yehowa hã wɔsɔlemɔi lɛ ahetoo. Be ni wɔna nakai lɛ, ewo wɔ hewalɛ waa ni ehã wɔmii shɛ wɔhe. Be ni wɔba lɛ, etsɛɛɛ ni mɛi krokomɛi ni yɔɔ asafo lɛ mli lɛ je gbɛgbamɔ nitsumɔ lɛ shishi, ni Yehowa jɔɔ wɔ kɛ Biblia mli nikaselɔi enyɔ ni bɔɔ mɔdɛŋ waa.”

“NYƐMLI AFILIA NYƐ KƐYAA NAANƆ”

Eyɛ mli akɛ wɔbaasumɔ ni wɔná miishɛɛ be fɛɛ be moŋ, shi anɔkwa, jeee be fɛɛ be nakai feemɔ yɔɔ mlɛo. Bei komɛi lɛ, nibii komɛi nyɛɔ efiteɔ wɔmiishɛɛ. Shi wiemɔi ni Yehowa tsɔ emumɔ lɛ nɔ ehã aŋma yɛ Lala 64:10 lɛ shɛjeɔ wɔmii. Kɛ́ nɔ ko hã wɔhao po lɛ, wɔbaanyɛ wɔná nɔmimaa akɛ, kɛ́ wɔtee nɔ wɔfee nɔ ni ja yɛ nakai shihilɛ ni mli wa lɛ po mli lɛ, ‘wɔbaanya yɛ Yehowa hewɔ.’ Nɔ ni fe fɛɛ lɛ, wɔyɛ hiɛnɔkamɔ akɛ, tamɔ bɔ ni Yehowa ewo shi lɛ, “ŋwɛi hee kɛ shikpɔŋ hee” baaba. Nakai beiaŋ lɛ, wɔ fɛɛ wɔbaaye emuu, ni ‘wɔbaanya ni wɔmli baafili wɔ kɛya naanɔ’ yɛ nibii fɛɛ ni Yehowa baafee lɛ ahewɔ.​—Yes. 65:17, 18.

Kwɛ bɔ ni shihilɛ baaŋɔɔ yɛ nakai beiaŋ! Wɔgbɔmɔtsei lɛ baaye emuu, ni gbi ko gbi ko bɛ ni wɔbaate shi ni wɔbaakɛɛ akɛ wɔbɛ hewalɛ. Wɔkaiŋ nibii ni yɔɔ dɔlɛ waa ni enina wɔ yɛ jeŋ fɔŋ nɛɛ mli lɛ dɔŋŋ, ejaakɛ Biblia lɛ kɛɛ “akaiŋ tsutsu nii lɛ dɔŋŋ, ni amɛbaŋ tsui mli hu dɔŋŋ.” Yehowa baatee wɔsuɔlɔi ni egboi lɛ shi kɛba wala mli ekoŋŋ, ni ‘wɔmii baashɛ wɔhe naakpa,’ tamɔ bɔ ni gbekɛ yoo lɛ ni eye afii 12 ni gbo ni Yesu tee lɛ shi lɛ fɔlɔi amii shɛ amɛhe lɛ. (Mar. 5:42) Naagbee lɛ, mɔ fɛɛ mɔ ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ baafee nibii ni ja be fɛɛ be, ni wɔ fɛɛ wɔbaanya kɛya naanɔ “yɛ Yehowa hewɔ.”